TVP Historia Czwartek, 27.10.2022 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 27 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1904 - ruszyła pierwsza linia nowojorskiego metra; 1938 - ogłoszono wynalezienie nylonu; 1956 - w PRL rozpoczęto likwidację sklepów dla uprzywilejowanych zwanych "sklepami za żółtymi firankami"; 1991 - pierwsze po wojnie całkowicie wolne wybory parlamentarne; 07:10 CZAS HONORU - ODC. 41 "W PUŁAPCE" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Bronek i Janek wraz z oddziałem napadają na konwój Schoebbla. Wywiązuje się strzelanina. Bronek zabija Schoebbla i zabiera jego teczkę z dokumentami. Michał i Władek biorą udział w odprawie w pokoju sztabowym Skotnickiego. Wylot do Polski może nastąpić w każdej chwili. Fischer dowiaduje się o śmierci Schoebbla, którego zabili polscy bandyci. Wściekły gubernator każe wzmocnić swoją eskortę. Krawiec gratuluje Jankowi i Bronkowi zlikwidowania Schoebbla. Bronek przekazuje mu teczkę z dokumentami szefa gestapo. Krawiec mówi, że ich kolejnym zadaniem będzie przewiezienie do Warszawy polskich skoczków. Fischer przesłuchuje rannego esesmana, świadka zamachu na Schoebbla. Komendantem szpitala wojskowego jest doktor Otto Kirchner. Fischer prosi go o pomoc w sprawie chorej na nerki matki. Fischer zastanawia się, kto może objąć stanowisko zamordowanego Schoebbla. Postanawia ściągnąć z Salonik Larsa Rainera, który wcześniej sprawował już to stanowisko w Warszawie. Otto rozpoczyna poszukiwanie dr Marii. 08:00 W KOTLE HISTORII - ZWYCIĘSTWO NA ZATOCE ŚWIEŻEJ. KUCHNIA KRZYŻACKIEGO KRÓLEWCA. Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) 15 września 1463 roku rozegrała się krwawa bitwa morska w Zatoce Świeżej. Nazywana jest ona także bitwą na Zalewie Wiślanym. Z samego rana, w absolutnej ciszy, okręty gdańszczan i elblążan ustawiły się szerokim półksiężycem wokół jednostek krzyżackich. Na rozkaz do ataku, kaprzy ruszyli ze wszystkich stron na krzyżackie okręty. Krzyżacy i ich marynarze byli kompletnie zaskoczeni. Starcie rozpoczęło się od wymiany ognia. Żadna ze stron, poza paroma działami, nie posiadała artylerii pokładowej z prawdziwego zdarzenia, więc w ruch poszły hakownice, samopały, a także kusze i łuki. Najskuteczniejsze okazały się być strzały i bełty owinięte zapalonymi szmatami. Dzięki ich użyciu, marynarze gdańsko - elbląscy podpalili wiele okrętów zakonnych. Starcie to miało istotne znaczenie dla dalszego przebiegu wojny trzynastoletniej pomiędzy Polską a Zakonem Krzyżackim. Flota kaperska Gdańska i Elbląga i wojska Królestwa Polskiego posłały na dno znacznie liczniejszą flotę krzyżacką, zmuszając Wielkiego Mistrza do nieprzynoszącej chluby ucieczki do Królewca. Opowiadając o bitwie w Zatoce Świeżej, Łukasz Modelski ugotuje po krzyżacku i królewiecku. 08:35 HISTORIA POLSKI - SOWIECI, DO DOMU Film dokumentalny, 23 min, Polska, 1989 Reżyseria: Andrzej Soroczyński Film przedstawia protesty mieszkańców, którzy organizują demonstracje przeciwko przebywaniu wojska radzieckiego w Polsce, na długo przed rokiem 1993. 09:00 SOWIECI DO DOMU Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2021 "Sowieci do domu" to film dokumentalny, z okazji 30. rocznicy (27 X 1991) podpisania w Moskwie traktatu o wyjściu wojsk sowieckich z Polski. Dokument przypomni czas instalacji Sowietów w naszym kraju, prawie półwieczny ich pobyt oraz samo wyjście. W filmie zabiorą głos świadkowie wydarzeń oraz historycy. Naszym głównym ekspertem będzie prof. Antoni Dudek, jeden z najwybitniejszych znawców współczesnej historii Polski, który mówi o sytuacji w Polsce po II wojnie światowej, instalacji wojsk sowieckich bez formalnej zgodą Polaków i z pogwałceniem praw. Prof. Dudek opowie też o kolejnych etapach pobytu sowieckich wojsk, licznych protestach Polaków i wreszcie wyjściu Sowietów. Profesor odkrywa mało znane konteksty związane także z momentem finalnym, czyli podpisaniem umowy w 1992 roku. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - 24 GODZINY IGORA GUZENKO Kameralne i studyjne (widowisko), 47 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Olaf Lubaszenko, Krzysztof Globisz, Jan Peszek, Beata Kawka, Krzysztof Kołbasiuk Wrześniowego wieczoru 1945 roku Igor Guzenko, szyfrant ambasady radzieckiej w Ottawie postanowił zrealizować plan, który obmyślał od dawna. Wyniósł z terenu ambasady tajne raporty, zawierające pseudonimy szpiegów i informacje umożliwiające ich zidentyfikowanie, oraz wyniki szpiegowskich akcji, prowadzonych przez radzieckie siatki wywiadowcze na terenie Kanady. 10:45 AUTOPORTRET ZA MGŁĄ. OLGA BOZNAŃSKA Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2021 Reżyseria: Marta Węgiel Scenariusz: Marta Węgiel Zdjęcia: Maciej Mroziewski Muzyka: Stanisław Radwan Filmowy portret Olgi Boznańskiej - jako artystki i kobiety. Osadzenie w kontekście historycznym, miejsce kobiety w świecie malarskim, psychologiczne przemiany, wybory życiowe i artystyczne. Film dokumentalny "Autoportret za mgłą. Olga Boznańska" opowiada o życiu i etapach twórczości znanej polskiej malarki, portrecistki. Konieczność kształcenia za granicą, pobyty w Monachium i Paryżu, spotkania ze światowymi twórcami, realizowanie indywidualnej drogi artystycznej i jednocześnie trudne życiowe wybory, osobiste tragedie. Od dzieciństwa, przez dojrzewanie - do schyłku życia. O Oldze Boznańskiej opowiadają historycy sztuki, znawcy jej twórczości. 11:40 W PRLU - ATRAKCYJNY TELEWIZOR Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2022 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) Jaka była telewizja w swoich początkach? Jakimi problemami się zajmowała? Jakie emocje wzbudzała? Choć dzisiaj trudno to sobie wyobrazić, to właściwie do końca PRL telewizja nie nadawała przez cały dzień. Na początku program trwał zaledwie kilka godzin, a emisje filmów fabularnych nie były codziennie. Dłużej nadawano w niedzielę, bo od przedpołudnia. W niedzielne poranki nadawano programy rolnicze i edukacyjne. Czasami zdarzały się przed południem powtórki filmów, seriali i ważnych zawodów sportowych, ale i tak czas nadawania o tej porze nie był długi. Telewizja była jednak ogromną atrakcją. Ponieważ nie wszyscy mieli telewizory, to oglądało się ją u sąsiadów. Od początku też pełniła różne funkcje społeczne, wypierając z tego pola tradycyjne media, radio i prasę. 12:10 DOKTOR MUREK - ODC. 7 Serial obyczajowy, 63 min, Polska, 1979 Autor: Tadeusz Dołęga Mostowicz Reżyseria: Witold Lesiewicz Scenariusz: Witold Lesiewicz, Eugeniusz Kabatc Zdjęcia: Witold Adamek Aktorzy: Jerzy Zelnik, Stanisław Zaczyk, Anna Chodakowska, Krystyna Janda, Maria Ciesielska, Jolanta Hanisz, Gustaw Lutkiewicz, Bronisław Pawlik, Karol Strasburger, Eugeniusz Robaczewski Murek wskazuje Czabanowi miejsca, w których można wydobywać ropę naftową. Przemysłowiec przystępuje do budowy szybów. Murek zaręcza się z jego córką, Tunką Czabanówną, choć dziewczyna jest w ciąży. Obaj wspólnicy okazują się godni siebie - Murek zdobywa zdjęcia kompromitujące prokurenta bankowego, który w tej sytuacji musi udzielić kredytów Czabanowi. Czaban zaś osobiście nadzoruje skrobankę córki. Arletkę - jako osobę nagle niewygodną - Murek wysyła do Argentyny. Podczas rewizji w mieszkaniu Miki policja znajduje mikrofilm ukryty tam przez Murka. Podejrzenie pada na brata Miki, oficera - Mika bierze winę na siebie i popełnia samobójstwo. Mimo to Wojciech Bożyński zostaje aresztowany. Okazuje się wówczas, że to on jest kochankiem Tunki. Murek w liście do prokuratora generalnego wyjaśnia swoją rolę w tej aferze i wybiera najprostsze rozwiązanie. 15:10 POLA WIELKICH BITEW S.V - LINIA HINDENBURGA (BATTLEFIELDS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Scenariusz: Serge Tigneres Latem 1918 roku, po niemieckich ofensywach wiosennych, ententa odzyskała inicjatywę. Po sukcesie francusko - amerykańskiej kontrofensywy nad Marną - od 18 lipca do 6 sierpnia 1918 roku - Niemcy zostali wyparci na północ od tej rzeki. Głównodowodzący Brytyjskich Sił Ekspedycyjnych Marszałek Douglas Haig podjął decyzję o ataku nad Sommą. Celem było usuniecie wroga z Pikardii, którą częściowo zajmował od marca. 8 sierpnia wojska francusko - brytyjskie, wspierane przez korpusy australijski i kanadyjski, zaatakowały od strony Amiens. Niemcy, zaskoczeni brakiem przygotowania artyleryjskiego, zostali rozgromieni przez 456 czołgów sojuszniczych. Tylko 8 sierpnia, w czarnym dniu armii niemieckiej - jak napisał w swoich Pamiętnikach marszałek Ludendorff - sojusznicy z ententy posunęli się o 16 km i wzięli do niewoli ponad 6, 5 tys. jeńców. Pod koniec lata ententa zaczęła odzyskiwać wcześniej utracone tereny. We wrześniu wojska francusko - brytyjskie skutecznie przedzierały się na północ. Po odzyskaniu panowania nad Sommą, miały nękać Niemców w odwrocie, ścigając ich aż Linii Hindenburga. Linię obronną zbudowano zimą 1916 - 17, z inicjatywy generałów Paula Von Hindenburga i Ericha Ludendorffa. Rozległy system fortyfikacji miał umożliwić armii niemieckiej wycofanie się i skrócenie frontu. Linię wyznaczono od 10 do 50 km za frontem w jego przebiegu w roku 1916. Rozciągała się od Morza Północnego do Verdun. Podzielono ją na pięć stref operacyjnych. Najpotężniejsza zwana Linią Zygfryda, o długości 160 km, łączyła Lens - na północy, z Reims - na południu. Budowę ukończono w ciągu 5 miesięcy przy udziale pół miliona robotników: niemieckich cywilów oraz Francuzów i Belgów z obozów pracy przymusowej, jak też Rosjan - jeńców wojennych. Linia Zygfryda składała się z okopów o głębokości 5 metrów, w pasie o szerokości 4 km. Przed pierwszą linią ustawiono zasieki. Kazamaty oraz schrony zbudowano z żelbetu i płyt stalowych. Trzy kilometry przed główną linią powstał kordon lżejszych placówek, których zadaniem było spowolnienie atakujących. Pomiędzy tymi liniami znajdował się pas ziemi niczyjej znajdujący się pod ostrzałem artyleryjskim i karabinów maszynowych. Wykopano również rowy przeciwczołgowe. Dziennikarz i historyk Serge Tignres chciał poznać powody, dla których latem 1918 roku Niemcy wycofali się za Linię Hindenburga i w jaki sposób żołnierze ententy pokonali kanał. Jaka była ich taktyka? Jakie siły zaangażowano? Serge gromadził świadectwa i zbierał dane. Pasjonaci historii odtworzyli warunki, w jakich walczono. Wykazali, że latem 1918 roku rozpoczęła się wojna innego rodzaju, nowoczesna, zapowiadająca jeszcze straszniejsze konflikty. Żołnierze wielu narodowości podjęli się jednego z najbardziej ryzykownych zadań I wojny światowej. Otrzymali rozkaz zdobycia Linii Hindenburga! 16:10 KŁAMSTWA I MITY POLSKI LUDOWEJ - STAN WOJENNY - MNIEJSZE ZŁO? Magazyn, 10 min, Polska, 2021 Scenariusz: Monika Kwasigroch, Edyta Strub, Sebastian Ligarski Mimo upływu ponad 40 lat od wprowadzenia stanu wojennego niektóre mity na jego temat są wciąż żywe. Jednym z nich jest pogląd, że był on mniejszym złem, że uchronił Polskę i Polaków przed sowiecką interwencją. A jak było w rzeczywistości? - O tym w programie. 16:20 KŁAMSTWA I MITY POLSKI LUDOWEJ - KŁAMSTWO KATYŃSKIE Magazyn, 11 min, Polska, 2021 Scenariusz: Monika Kwasigroch, Edyta Strub, Sebastian Ligarski Historia kłamstwa katyńskiego jest niemal tak długa, jak historia zbrodni katyńskiej. Jego początki sięgają 1941 roku, gdy rząd RP rozpoczął poszukiwania polskich oficerów, zaginionych po 17 września 1939 roku. Był to początek długiej drogi do prawdy o zbrodni katyńskiej. Jak wyglądała droga do tej prawdy? - O tym w odcinku. 16:30 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA - POECI: STANISŁAW JERZY LEC, ZBIGNIEW HERBERT. Reportaż, 14 min, Polska, 2022 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski, Mateusz Wołoczko Muzyka: Filip Kuncewicz Wykonawcy: Andrzej Dobosz (prowadzący) Bohaterami tego odcinka są poeci: Stanisław Jerzy Lec i Zbigniew Herbert. 16:55 CZAS HONORU - ODC. 42 "KIM PANI JEST?" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Brehm budzi Rainera wiadomością o znalezieniu zwłok esesmana. Sugeruje, że za zamachem na Schoebbla nie mogą stać amatorzy. Akcja została zbyt dobrze przygotowana i przeprowadzona. Władek i Michał podczas lądowania w Polsce wpadają w pułapkę Sowietów. Próba ucieczki nie udaje się, gdyż Dykow bierze na muszkę Skotnickiego. Sowieci wyprowadzają więźniów. Pakują ich na ciężarówkę. Razem z nimi ładują tajemniczą osobę w kapturze na głowie. Otto bada Gertrudę Fischerową w domu gubernatora. Mówi Fischerowi, że stan jego matki jest poważny. Otto poleca dr Marię Konarską, z którą pracował przed wojną. Fischer zgadza się wyciągnąć Marię z obozu. Na ciężarówkę, którą Rosjanie przewożą Władka, Michała i Skotnickiego napada grupa Krawca: Janek, Bronek i partyzanci Jastrzębia. Udaje się uwolnić zakładników. Bronek, Janek, Michał i Władek znów się spotykają. Więźniem w kapturze, którego Rosjanie przewozili razem z naszymi, okazuje się piękna kobieta, Karolina Osmańska. Krawiec i Skotnicki przesłuchują Osmańską. Kobieta zeznaje, że od śmierci męża pracuje jako sekretarka w obozie Heidelager. Została napadnięta i pojmana przez sowieckich partyzantów w czasie transportu dokumentów. Skotnicki nakazuje sprawdzić kobietę. Brehm informuje Rainera o kolejnej ofierze. Na miejscu zbrodni okazuje się, że morderstwo jest zaskakująco podobne do poprzedniego. Pozostawione napisy znów wskazują na polskich bandytów. Ruda wykonuje wyrok na Holtzu. W jego mieszkaniu Janek i Ernest znajdują skrytkę z archiwum dokumentów, którymi mężczyzna się posługiwał. Wśród nich Janek znajduje kennkartę Leona Sajkowskiego. Dociera do niego, że rodzice Leny nie wyjechali do Palestyny. 18:10 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - BRATNIA POMOC Magazyn, 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Rząd radziecki uważa za konieczne podać pomocną dłoń braciom Białorusinom i braciom Ukraińcom. Tak w 1939 roku Stalin, zajmując wschodnie kresy Rzeczypospolitej, rozjaśniał w odezwach motywy inwazji. Dziś historia się powtarza. O "pomocach" Wielkiego Brata dla narodów bliskiej zagranicy opowiedzą m.in. prof. Antoni Dudek - politolog, historyk i dr Łukasz Kamiński - historyk, były prezes IPN. 18:50 HISTORIA POLSKI - UPADEK ŻELAZNEJ KURTYNY (THE FALL OF THE IRON CURTAIN / L'ECHEC DU RIDEAU DE FER) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2019 Reżyseria: Franck Cuveillier, Annette Gourdon Wykonawcy: Janusz Szydłowski Film dokumentalny Francka Cuveilliera, który powstał w listopadzie 2019 roku. z okazji rocznicy upadku muru berlińskiego Pod koniec II wojny światowej Stalin podpisał Układ Warszawski, który doprowadził do powstania żelaznej kurtyny, która zmniejszyła Europę o połowę na wiele lat. Przez ponad 40 lat Europę Zachodnią od bloku wschodniego oddzielało 3800 kilometrów muru i drutów kolczastych. Mieszkańcy Zachodu niewiele wiedzieli o życiu i doświadczeniach tych ze Wschodu, po drugiej stronie żelaznej kurtyny. Wciąż żyją osoby, które ją dobrze pamiętają. Wspólnie z historykami zastanawiamy się, co pozostało z tej wielkiej historycznej blizny. Winston Churchill, który doprowadził Anglię do zwycięstwa, był nieufny wobec rosyjskich działań w Europie Wschodniej, gdzie rządzili komuniści: w Czechosłowacji, Polsce, na Węgrzech i we wschodnich Niemczech. W marcu 1946 roku w Fulton w Ameryce w obecności prezydenta Trumana w swym przemówieniu wypowiedział prorocze słowa: "Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem w poprzek kontynentu opuściła się żelazna kurtyna". Mimo że żelazna kurtyna odgradzała od siebie Europejczyków, w Berlinie pozostało ostatnie otwarte przejście między Wschodem a Zachodem. Berlin był wyspą w sercu wschodnich Niemiec, podzieloną na dwie strefy. Mieszkańcy musieli przywyknąć do życia wzdłuż żelaznej kurtyny. Lata 70. , które rozpoczęły się pod znakiem polityki wschodniej postulowanej przez zachodnioniemieckiego kanclerza Willy’ego Brandta, przyniosły odprężenie po obu stronach żelaznej kurtyny. Oba państwa niemieckie wzajemnie uznały swoją suwerenność i zgodnie z Aktem Końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Helsinkach podpisanym w 1975 roku, gwarantowały swobodny przepływ osób. Kilka lat później gwałtownie wzrosła wymiana handlowa między oboma państwami niemieckimi. Masowo wydawano wizy na wyjazdy na Wschód, rzadko na wyjazdy na Zachód. Lata 80. były paradoksalne. Choć żelazna kurtyna nigdy nie była bardziej skuteczna, przywiązanie do socjalistycznego reżimu coraz bardziej słabło. Wizerunek zamożnego społeczeństwa po zachodniej stronie żelaznej kurtyny wzmagał pragnienia konsumpcyjne mieszkańców Wschodu. W nocy z 9 na 10 listopada 1989 roku tłumy berlińczyków zgromadziły się wokół muru. Rozeszła się pogłoska, że granica zostanie otwarta. Straż graniczna się wahała. Komunikaty partii były nie do końca jasne. Te niedopowiedzenia doprowadziły do upadku muru berlińskiego. W ciągu kilku godzin żelazna kurtyna straciła swoje znaczenie. Po kilku miesiącach została zdemontowana, a po kilku latach całkowicie usunięta. To, co z niej zostało, jest nieistotne. W przeciwieństwie do związanych z nią historii. Ten film pokazuje genezę powstania, efekt i skuteczność żelaznej kurtyny oraz wpływ, jaki miała na trzy pokolenia Niemców, Czechów i Polaków. To również próba odpowiedzi na pytanie: czy mur spełnił swój cel, czy też był kolejnym błędem w historii Europy i świata? 19:55 MARUSARZ - TATRZAŃSKI ORZEŁ Film fabularny telewizyjny, 53 min, Polska, 2021 Reżyseria: Marek Bukowski Scenariusz: Maciej Dancewicz, Marek Bukowski Zdjęcia: Artur Zdral Aktorzy: Mateusz Janicki, Marta Maria Wiśniewska, Mateusz Bożek, Janka Cholewa, Olga Szostak, Krzysztof Szczepaniak, Marcin Stępniak, Robert Czebotar, Maciej Mikołajczyk, Paweł Okraska, Konrad Makowski, Tomasz Augustynowicz, Juliusz Krzysztof Warunek, Beata Schimscheiner, Dorota Ruskowska Historia Stanisława Marusarza, legendy i prekursora polskich skoków narciarskich na światowym poziomie. Bez jego legendy, która przyczyniła się do spopularyzowania w Polsce tej dyscypliny sportu, mogłoby nie być sukcesów Wojciecha Fortuny, Adama Małysza i Wojciecha Skupnia, a skoki narciarskie nie stałyby się polskim, narodowym sportem zimowym. "Dziadek", bo tak był nazywany ze względu na trwającą niemal 30 lat karierę sportową, przecierał szlaki późniejszym wielkim mistrzom. Czterokrotny olimpijczyk, dwudziestokrotny Mistrz Polski w skokach narciarskich, dwukrotny rekordzista w długości skoku narciarskiego. Wicemistrz Świata z 1938 r. w Lahti, kiedy to złoty medal przegrał tylko na skutek stronniczej decyzji sędziów. Jeden z kandydatów do medalu niedoszłej olimpiady zimowej w 1940 r. w Garmisch - Partenkirchen. Od pierwszych okupacyjnych miesięcy działał w konspiracji. Będąc kurierem Państwa Podziemnego przedzierał się na Węgry. Został aresztowany wiosną 1940 r. Jego skok z okna więzienia gestapo na Montelupich w Krakowie i ucieczka przez wysoki mur przeszły do legendy. Po wojnie był jednym z najdłużej czynnie uprawiających skoki narciarskie sportowców na świecie, jednak do przedwojennej formy już nigdy nie powrócił. Powszechnie szanowany został honorowym gościem Turnieju Czterech Skoczni w sezonie 1965 - 66. Na słynnej Grosse Olymiaschanze stanął mając 53 lata. Ten słynny skok Marusarza w garniturze staje się pretekstem do przredstawienia jego losów. Drugą bohaterką filmu jest jego siostra Helena. Młoda, piękna i utalentowana narciarka. Podobnie jak brat - żołnierz Związku Walki Zbrojnej i tatrzański kurier. 21:00 POLSCY. SERYJNI - ODC. 1 KAROL KOT Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2022 Reżyseria: Przemysław Semczuk, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka, Przemysław Semczuk Młody uśmiechnięty maturzysta. Mieszkaniec krakowskiego Kazimierza. Oskarżony o dwa zabójstwa i usiłowanie popełnienia co najmniej dziesięciu kolejnych. W latach 60. XX wieku wywołał w Krakowie swoimi działaniami psychozę strachu. Ofiarami Kota były osoby słabsze od niego: dzieci i kobiety. Nie atakował mężczyzn. Bezskutecznie próbował też podpaleń oraz użycia trucizny w jednym z krakowskich barów. Atakował w kościołach, sieniach i korytarzach kamienic. Jedną ze zbrodni popełnił w miejscu publicznym. Były to okolice słynnego krakowskiego kopca Kościuszki. Już po schwytaniu i złożeniu wyjaśnień okazało się, że niepokojące sygnały w zachowaniu mordercy bezbłędnie wychwytywały osoby mu bliskie. Jednak wobec nich Kot nigdy nie posunął się tak daleko jak wobec swoich ofiar. Przez dłuższy czas był więc nieuchwytny. Ówczesna milicja nie była przygotowana na starcie z tak nieszablonowo postępującym sprawcą. Myliła więc tropy, nie sprawdzała poszlak i przez dłuższy czas była bezradna. Pomógł przypadek i pomoc organom ścigania ze strony jednej z bliskich sprawcy osób. To jej zeznania doprowadziły śledczych na trop niebezpiecznego psychopaty. Proces Kota śledzono w ówczesnej prasie. Dziennikarze włączyli się w pomoc śledczym jeszcze na etapie poszukiwań mordercy. Wyrok śmierci przez powieszenie wykonano w więzieniu w Katowicach. 21:45 REPUBLIKA. NARODZINY LEGENDY Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2017 Reżyseria: Ryszard Kruk Zdjęcia: Łukasz Kajetan Pochylski, Wojciech Budny, Ryszard Kruk Film dokumentalny o legendarnym zespole muzycznym Republika. W połowie lat 70. w Toruniu działało środowisko skupione wokół Studenckiego Klubu Pracy Twórczej Od Nowa. Waldek Rudziecki kieruje klubem i organizuje warunki, dzięki którym młodzi muzycy mają po prostu gdzie i na czym grać oraz zaprasza do Torunia ciekawe kapele z całego kraju. Sławek Ciesielski i Paweł Kuczyński wraz z braćmi Rucińskimi tworzą Res Publicę. Dołącza do nich Grzegorz Ciechowski, który szybko wyrasta na lidera. Charyzmatyczny poeta i kompozytor wyznacza nowy styl. Powstaje Republika. Nikt wcześniej tak nie grał. Ich muzyka porywa tłumy. Andrzej Ludew tworzy logo i republikarycę. Czarno - białe pasy stają się ich znakiem rozpoznawczym, a Kombinat jednym z najważniejszych utworów tamtych czasów. Zespół zyskuje ogromną popularność, nieustannie jest w czołówce listy przebojów, zdobywa złotą płytę. W radiowej Trójce pojawia się kreowany reportaż i nie pomaga późniejsze dementi. Płyną listy od zdecydowanych przeciwników, jak i zagorzałych fanów. Ciechowski inspiruje do czytania Herberta, Orwella, Kurta Vonneguta. Ania kończy wówczas szkołę podstawową i jeździ na wszystkie koncerty, ale wiemy, że za kilka lat będzie żoną Grzegorza. Zespół wydaje kolejną płytę, która osiąga sukces, kolejne utwory zyskują miano hitów. Muzycy wchodzą do studia, by nagrać kolejny album i w tym momencie zespół się rozpada. Historia przyjaźni i rodzącego się fenomenu porusza również kontekst historyczny czasów i miejsca twórczego fermentu. Autorzy filmu wykorzystali ciekawe mało znane archiwa filmowe Republiki oraz muzykę i niepublikowane zdjęcia zespołu Res Publica. Niewątpliwie interesujące są jazzowe interpretacje i omówienia utworów Republiki przez Bogdana Hołownię. Film opowiada o pierwszym okresie działalności zespołu Republika, zakończonym jego rozpadem w 1986 roku. Skłania do pytania, co decyduje o sukcesie? W jaki sposób spośród wielu muzyków wywodzących się ze środowiska toruńskiej Od Nowy to właśnie Republika stała się najważniejszym zespołem dla tak wielu ludzi? Talentem, ciężką pracą, odrobiną szczęścią, czy dzięki połączeniu tych elementów przez przyjaźń? 23:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - FORT 51 I 1/2 Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Jak wszystkie forty w Polsce, tak i te krakowskie w pewnym momencie stały się problemem dla miasta. Nie miały żadnych bieżących funkcji, nie wiedziano co z nimi począć, dopóki nie znalazły się grupy pasjonatów, które chciały roztoczyć nad nimi opiekę. Dziś spotykamy się z pasjonatami z Muzeum Spraw Wojskowych w Krakowie, by wysłuchać opowieści o historii i teraźniejszości fortu. , który w nomenklaturze austriackiej funkcjonował jako Fort 51 i 1/2 00:15 SENSACJE XX WIEKU - 24 GODZINY IGORA GUZENKO Kameralne i studyjne (widowisko), 47 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Olaf Lubaszenko, Krzysztof Globisz, Jan Peszek, Beata Kawka, Krzysztof Kołbasiuk Wrześniowego wieczoru 1945 roku Igor Guzenko, szyfrant ambasady radzieckiej w Ottawie postanowił zrealizować plan, który obmyślał od dawna. Wyniósł z terenu ambasady tajne raporty, zawierające pseudonimy szpiegów i informacje umożliwiające ich zidentyfikowanie, oraz wyniki szpiegowskich akcji, prowadzonych przez radzieckie siatki wywiadowcze na terenie Kanady. 01:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DROGA PRZEZ PIEKŁO CZ. 1 Magazyn, 28 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny program Bogusława Wołoszańskiego, popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. W tym wydaniu autor omawia: - dzieje konwojów wiozących sprzęt wojenny dla Związku Radzieckiego, - sytuację na frontach europejskich, - zajęcie Norwegii przez Niemców, - pomoc Anglii w transporcie broni dla Związku Radzieckiego, - szlaki morskie z portów amerykańskich i kanadyjskich do Murmańska, - rolę Norwegii w planach wojennych Adolfa Hitlera, - znaczenie strategiczne portu w Murmańsku, - atak wojsk niemieckich na Murmańsk.