TVP Kultura Wtorek, 25.10.2022 08:10 WĘDROWIEC POLSKI Reportaż, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Agnieszka Żmijewska, Krzysztof Koehler Wykonawcy: Krzysztof Koehler (prowadzący) W kolejnym odcinku wędrujemy do Kalwarii Zebrzydowskiej. Po drodze spotykamy zbójników spod Babiej Góry, odbywamy podróż trasą Galicyjskiej Kolei Transwersalnej i docieramy do Suchej Beskidzkiej. Podziwiamy architekturę renesensowego zamku obronnego nazywanego Małym Wawelem. Docieramy do miasta założonego przez Kazimierza Wielkiego, czyli Lanckorony. Prowadzącym ten niekonwencjonalny kulturalny przewodnik po Polsce jest poeta, literaturoznawca i krytyk literacki Krzysztof Koehler. 08:50 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - GIOVANNI BATTISTA ZELOTTI Magazyn, 5 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Zdjęcia: Kamil Hasiuk, Magda Seweryn Wykonawcy: Grażyna Bastek Mitologiczne tematy były w czasach renesansu bardzo często wykorzystywane do dekoracji podweneckich willi, a ich celem było przywoływanie ducha antyku. Takim dziełem jest obraz Giovanniego Battisty Zelottiego z drugiej połowy XVI wieku, który możemy zobaczyć w Muzeum Narodowym w Warszawie. Przypominający fresk, obraz "Apollo i Marsjasz" przedstawia okrutny finał zakładu pomiędzy mitologicznym bogiem a frygisjkim satyrem. O tajnikach tej kompozycji opowie Grażyna Bastek. 09:10 GIUSEPPE W WARSZAWIE Komedia, 95 min, Polska 1964 Reżyseria: Stanisław Lenartowicz Scenariusz: Jacek Wejroch Zdjęcia: Antoni Nurzyński Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Elżbieta Czyżewska, Antonio Cifariello, Zbigniew Cybulski, Jarema Stępowski, Krystyna Borowicz, Aleksander Fogiel, Artur Młodnicki, Wojciech Siemion, Jan Matyjaszkiewicz i inni Już w pierwszej minucie filmu z szyn wylatuje wojskowy pociąg, którym pewien włoski żołnierz jechał na urlop. Włoch, Giuseppe Santucci, wsiada więc do pierwszego odjeżdżającego pociągu pełnego obywateli Generalnej Guberni. W czasie podróży poznaje dziewczynę ubraną, jak na konspiratorkę przystało, w skórzaną kurtkę i beret. Marysia bezskutecznie namawia go, by jej sprzedał - oczywiście za dobrą cenę - swoją broń. Do transakcji nie dochodzi, ale po przyjeździe do nieznanego mu jeszcze miasta, w trakcie zamieszania związanego z uliczną łapanką, Włoch i tak traci automat. Rozwścieczony podąża za dziewczyną, sądząc, że ma ona coś wspólnego ze zniknięciem broni. Trafia do mieszkania, które Marysia zajmuje wspólnie ze swoim bratem, Staszkiem, artystą malarzem jak najdalszym od konspirowania i wystrzegającym się jak ognia wszelkich kontaktów z wrogiem. Tymczasem Giuseppe nie ma zamiaru ruszać się z mieszkania, dopóki nie odzyska swojej broni. Tak rozpoczynają się przygody sympatycznego Włocha w okupowanej Warszawie. "Giuseppe w Warszawie" to komedia jak na lata sześćdziesiąte dosyć śmiała. Niewiele bowiem do tego czasu powstało filmów traktujących okupację na wesoło. Stanisław Lenartowicz przedstawił ją od strony obyczajowej, codziennej, zwykłej, choć także dramatycznej, pokazał, że i w tym tragicznym okresie warszawiaków nie opuszczało poczucie humoru. Film ma wartką akcję, instruktażowo wręcz wykonane zdjęcia - w poszukiwaniu "warszawskich", wojennych plenerów ekipa musiała udać się aż do Wrocławia. W roli tytułowego Giuseppe wystąpił znany z takich filmów, jak "Panienki z międzymiastowej", "Ciao, ciao bambina" czy "Rzymskie opowieści" Antonio Cifariello. Filmowe rodzeństwo zagrali Elżbieta Czyżewska i Zbigniew Cybulski. 11:00 EMMA - EMMA, ODC. 1 (EMMA) Serial obyczajowy, kostiumowy, 52 min, Wielka Brytania, 2009 Autor: Jane Austen Reżyseria: Jim O'Hanlon Scenariusz: Sandy Welch Aktorzy: Romola Garai, Jonny Lee Miller, Michael Gambon, Jodhi May Młoda Emma uważa się za ekspertkę w kojarzeniu par, nie potrafi jednak rozwiązać własnych problemów sercowych. 12:05 DZIEŃ W MUZEUM ORSAY (ORSAY, CHRONICLES OF A MUSEUM) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Bruno Ulmer Muzeum Orsay jest miejscem wyjątkowej kolekcji sztuki, bezkonkurencyjnej na świecie, z dziesiątkami tysięcy obrazów. Film jest zaproszeniem do niezwykłego świata sztuki, obserwacji funkcjonowania muzeum oraz odkrywania nieopowiedzianych historii kryjących się za arcydziełami malarstwa. 13:10 KRÓLOWA BONA - ODC. 11 Serial historyczny, 49 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Jerzy Zelnik, Zdzisław Wardejn, Lidia Korsakówna, Maria Kowalik, Jerzy Kamas, Piotr Fronczewski, Jerzy Trela, Stanisław Ptak, Wieńczysław Gliński, Edmund Fetting, Marek Kondrat, Mariusz Benoit, Wojciech Alaborski, Ewa Milde W 1553 roku dochodzi do zaślubin Zygmunta Augusta z Katarzyną, córką Ferdynanda Habsburga. Król pokłada w tym małżeństwie wielkie nadzieje na zapewnienie ciągłości dynastii Jagiellonów. Ciąża młodej królowej okazuje się jednak mistyfikacją. Katarzyna jest chora na epilepsję i bezpłodna, tak jak jej siostra. Bona, pozbawiona nadziei na wnuka i już zmęczona walką z synem, postanawia, za namową swego doradcy Pappacody i dwórki Mariny, odwiedzić rodzinne Bari. Zygmunt nie stawia przeszkód, nie zgadza się jednak na wywiezienie skarbca, posagu i aktów nadania. Zadawniony konflikt między matką a synem wybucha z nową siłą. 14:15 KRÓLOWA BONA - ODC. 12 Serial historyczny, 47 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Zdzisław Wardejn, Lidia Korsakówna, Irena Karel, Jerzy Fedorowicz, Andrzej Balcerzak, Stanisław Igar, Jan Ciecierski, Maciej Grzybowski, Jan Pyjar, Stefan Paska, Tomasz Biernawski Wbrew woli syna i Rady Królewskiej Bona wywozi z Polski skarbiec. Próby zatrzymania taboru nie udają się wskutek tchórzostwa nadgranicznej szlachty. Bona przebywa w Bari, ale czuje się tam obco. Powodowana tęsknotą i chęcią działania snuje plany powrotu na Mazowsze, może nawet na Wawel. Do realizacji tych zamierzeń nie chcą dopuścić Habsburgowie. Ograbiona ze wszystkiego królowa zostaje otruta przez swego doradcę Pappacodę, tajnego agenta Habsburgów. 15:15 FARAON Film historyczny, 145 min, Polska 1965 Autor: Bolesław Prus Reżyseria: Jerzy Kawalerowicz Scenariusz: Tadeusz Konwicki, Jerzy Kawalerowicz Zdjęcia: Jerzy Wójcik Muzyka: Adam Walaciński Aktorzy: Jerzy Zelnik, Barbara Brylska, Leszek Ferdegen, Wiesława Mazurkiewicz, Ewa Krzyżewska, Kazimierz Opaliński, Mieczysław Voit, Krystyna Mikołajewska, Emir Buczacki, Stanisław Milski i inni Jerzy Kawalerowicz, autor "Celulozy", "Cienia", "Pociągu", "Matki Joanny od aniołów" sięgnął po powieść Bolesława Prusa, gdyż jak powiedział "są w niej rzeczy genialne (...) dramat władzy w"Faraonie"jest niesłychanie aktualny, współczesny. Mechanika nie zmienia się tak wiele". Współautor scenariusza Tadeusz Konwicki dodawał: "Nie jest to powieść w pełnym znaczeniu tego słowa historyczna, jest to przede wszystkim wnikliwa analiza systemy władzy (...) Historia Ramzesa XIII jest typowym przykładem poczynań młodego człowieka, który wchodzi w życie z wiarą i potrzebą odnowy. Nie zna jeszcze wyższych racji stanu, nie interesują go prawa rządzące skomplikowanym aparatem władzy. Wydaje mu się, że to właśnie on potrafi zmienić dotychczasowy porządek rzeczy". Produkcja "Faraona" trwała trzy lata i rozpoczęła się powołaniem jesienią 1962 roku pracowni scenograficznej w Łodzi, która rozpoczęła szeroko zakrojone studia nad kostiumami i realiami życia starożytnego Egiptu. Zdjęcia kręcono w Europie, Azji i Afryce. W atelier łódzkiej wytwórni powstała większość scen rozgrywających się we wnętrzach pałacu faraona świątyń i labiryncie. Warszawska Stocznia Rzeczna wykonała według rysunków sprzed 4 tys. lat statek egipski. Na jeziorze Kirsajty koło Giżycka stworzono sztuczną wyspę, ozdobiono ją palmami i kępami lotosu, by sfilmować scenę przejażdżki Ramzesa i Sary po Nilu. Sceny masowe powstały głównie na pustyni Kyzył - Kum w Uzbekistanie. Ekipa przebywała tam prawie 5 miesięcy, pracowano w bardzo trudnych warunkach - w pełni lata temperatura powietrza w południe przekraczała 60 stopni Celsjusza, a piasku - 80. Taśma musiała być przechowywana w specjalnej chłodni. Bardzo dokuczliwy był też wszechobecny pył. Codziennie na plan zdjęciowy dostarczano 10 tys. butelek wody mineralnej. Niebezpieczne były również żmije piaskowe i jadowite pająki "falangi", rzucające się na ludzi z odległości paru metrów. Część zdjęć nakręcono w autentycznej scenerii w Egipcie np. scena, w której Ramzes dowiaduje się o śmierci ojca, rozgrywa się na tle piramid w Gizeh, jednakże tłumy turystów i nowoczesne zagospodarowanie tego terenu niemal uniemożliwiły znalezienie dogodnych ujęć. Jednym z licznych konsultantów filmu był prof. Kazimierz Michałowski, jeden z największych na świecie autorytetów w dziedzinie egiptologii. Innym był Shady Abdel Salem, egipski historyk sztuki, konsultant przy produkcji "Kleopatry". Niewątpliwym walorem "Faraona" jest także jego kolorystyka. Film utrzymany jest w tonacji złotożółtej, wyeliminowane zostały niemal zupełnie barwy jaskrawe. Jasną zieleń widać tylko raz - w scenie przejażdżki Nilem.Pochód udającej się na manewry armii młodego Ramzesa zostaje zatrzymany przez kapłana Herhora, który dostrzegł walczące na piasku skarabeusze - święte wizerunki boga słońca Amona. By ominąć żuki, oddziały muszą przejść przez kanał będący owocem morderczej pracy niewolnika - fellacha. Ramzes na próżno stara się przeciwstawić poleceniom kapłana. Rozwścieczony swoją bezsilnością oddala się. W czasie samotnej wędrówki spotyka piękną Żydówkę Sarę. Zauroczony jej urodą obiecuje zabrać ją do pałacu. Herhor, zdając raport panującemu faraonowi sugeruje, że Ramzes nie dojrzał jeszcze do objęcia dowództwa armii. Młody książę po raz kolejny doświadcza, jak silna jest władza kapłanów. Odsunięty od spraw państwowych spędza czas na jałowych zabawach, ciągle popada w finansowe tarapaty, przez co musi zapożyczać się u Fenicjan. Gdy Sara rodzi mu syna, królowa Nikotris i Herhor postanawiają, że dziecko wychowane zostanie w wierze mojżeszowej, tak by nigdy nie mogło rościć pretensji do tronu. Tymczasem kapłani przygotowują niekorzystny dla Egiptu traktat pokojowy z Asyrią. Zaniepokojeni tym kupcy feniccy zaczynają popierać Ramzesa, który otwarcie głosi konieczność wojny z Asyrią. (filmpolski.pl) 20:00 SIMON BOCCANEGRA (SIMON BOCCANEGRA) Film muzyczny, opera, 142 min, Niemcy, 2020 Wykonawcy: Christian Gerhaher, Jennifer Rowley, Christof Fischesser, Otar Jorjikia, Nicholas Brownlee, Brent Michael Smith, Zürich Philharmonia, Chor Der Oper Zürich Intrygi, tragedie rodzinne, walka o władzę - te słowa trafnie opisują operę "Simon Boccanegra" Giuseppe Verdiego. A opera jest przerażająco aktualna: w tym utworze z tylko jedną kobiecą rolą mężczyźni piszą historię, a kobiety są jej ofiarami. Prapremiera nie powiodła się, ale prawie 25 lat później opera spotkała się z gromkim aplauzem podczas nowej inscenizacji w mediolańskiej La Scali. Andreas Homoki wystawił tę drugą, poprawioną, wersję w Operze w Zurychu. Ta premiera była jedną z ostatnich pod batutą ustępującego dyrektora muzycznego Fabio Luisiego i chwalonym debiutem Christiana Gerhahera w roli Simona Boccanegry. 00:50 MŁODA POLSKA - DOG DAYS Dramat, 15 min, Polska, 2019 Reżyseria: Zuzanna Grajcewicz Scenariusz: Ewa Radzewicz, Zuzanna Grajcewicz Zdjęcia: Ewa Radzewicz Aktorzy: Sonia Roszczuk, Maciej Pesta, Zbigniew Waleryś Krótki film fabularny. Czego brakuje w świecie, w którym wyginęły zwierzęta? Bohaterowie filmu "Dog Days" prowadzą firmę świadczącą usługi tym, którzy chcą zrekompensować sobie nieobecność zwierząt. Jak się okazuje, relacja człowieka i zwierzęcia jest bardzo złożona. Pośród przyjaźni i przywiązania zawsze jest pewna ilość przemocy, która stara się znaleźć ujście. (ŹRÓDŁO: polishshorts.pl) 01:20 PANORAMA KINA POLSKIEGO - WIELKI SZU Film sensacyjny, obyczajowy, 96 min, Polska, 1982 Reżyseria: Sylwester Chęciński Scenariusz: Jan Purzycki Zdjęcia: Jerzy Stawicki Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Jan Nowicki, Andrzej Pieczyński, Karol Strasburger, Dorota Pomykała, Leon Niemczyk, Grażyna Szapołowska, Teresa Sawicka, Jan Frycz, Grażyna Trela, Jerzy Bończak i inni "Wielki Szu" był jednym z największych kinowych przebojów w Polsce w 1983 r. - obejrzało go wówczas ponad 2 miliony widzów, a recenzenci rozpływali się w zachwytach, chociaż to tylko dobrze zrobione kino popularne. "Tylko" albo raczej "aż": takiemu kinu dochowują wierności widzowie, marzą o nim aktorzy, a kolejnym pokoleniom reżyserów śnią się takie udane pod każdym względem obrazy. Tajemnica sukcesu tkwi w umiejętnościach reżysera (doświadczony, pamiętny jako twórca Kargulowo - Pawlakowej trylogii Sylwester Chęciński), scenarzysty (znakomity debiut Jana Purzyckiego), w doborze aktorów (szczególnie Jana Nowickiego jako tytułowego mistrza karcianej szulerki oraz Andrzeja Pieczyńskiego jako jego ucznia), a wreszcie w zręcznej grze uczuciami widza, który niemal bezwiednie poddaje się ekranowej fikcji. Tłem wydarzeń w filmie Chęcińskiego jest "gierkowska" Polska lat 70.: Polska marzeń o mniej szarym życiu i blichtru ówczesnych nowobogackich "elit". Na tym tle twórcy kreślą portret nieco staromodnego samotnika i outsidera, "triumfatora z piętnem przegranej w oczach", który - wybrawszy w młodości specyficzną i niezgodną z prawem drogę postanowił szukać sensu istnienia w doskonaleniu swych umiejętności. Ale jeszcze ważniejszy jest w "Wielkim Szu" swoisty pojedynek między mistrzem i uczniem, wielkim kanciarzem zmęczonym życiem, wyposażonym w życiową mądrość, doświadczenie i dystans, a młodzikiem zafascynowanym jego osobowością, głodnym sukcesu i pieniędzy, trawionym gorączką rodzącego się nałogu. Starzejący się, ale wciąż znany w środowisku karciany szuler, zwany Wielkim Szu, po pięciu latach pobytu w więzieniu wraca do domu, jednak młoda i piękna żona nie wierzy, by mógł się zmienić. Proponuje mu rozwód i podział pokaźnego majątku. W poszukiwaniu spokojnej przystani Szu dociera do miasteczka Lutyń, gdzie chce wziąć udział w licytacji domu. Młody taksówkarz, Jurek, zawozi go do mistrza ceremonii, miejscowego potentata Mikuna, który sam zamierza nabyć licytowaną posiadłość. Przy okazji gość rozgrywa z nim partię bilarda i przegrywa parę tysięcy złotych. Zadowolony Mikun proponuje mu rewanż w pokera. Traci pół miliona złotych. Po wyjściu mężczyzny dzwoni do znajomego szulera z Warszawy, Denela, prosząc, by odegrał się w jego imieniu. Poker stanowi też życiową pasję Jurka, który długo prosi Szu, by zechciał zdradzić mu swoje sekrety. Stary mistrz próbuje wyperswadować chłopakowi jego zainteresowania, ale w końcu ulega namowom i udziela Jurkowi pierwszych lekcji. Wezwany przez Mikuna Denel odmawia gry z Wielkim Szu, nie czując się na siłach, by zmierzyć się z takim przeciwnikiem. Wściekły Mikun zmusza szulera do zwrotu wygranej gotówki. Po odjeździe gościa przekonuje się, że zamiast banknotów dostał kawałki pociętego papieru, ale pogoń nie przynosi rezultatu. Szu przybywa w towarzystwie Jurka do Wrocławia. Taksówkarz błaga o przekazanie mu sekretu, który uczyni go mistrzem. Dzięki otrzymanym wskazówkom ogrywa doszczętnie dwóch miejscowych oszustów. Tymczasem odpoczywający na basenie Szu zostaje zaatakowany przez niejakiego Lipo, który ma do niego zadawnione urazy. Unieszkodliwiony przez obsługę hot 03:30 KINO NOCNE - LOS CZŁOWIEKA (SUDBA CHELOVEKA) Dramat wojenny, 96 min, ZSRR, 1957 Reżyseria: Siergiej Bondarczuk Zdjęcia: Władimir Monachow Muzyka: Wieniamin Basner Aktorzy: Jurij Awerin, Kirił Aleksiejew, Paweł Boriszkin, Paweł Wołkow Wstrząsająca historia mężczyzny, którego życie zrujnowała wojna. Bohater traci żonę i córkę podczas bombardowania, walczy na froncie, spędza długi czas w okrutnych, wyniszczających warunkach w obozie jenieckim, a jego jedyny syn ginie tuż przed zakończeniem wojny. Andriej Sokołow nie ma po co wracać w rodzinne strony. Zostaje sąsiadem frontowego przyjaciela. Pewnego dnia spotyka sierotę, chłopca, który, podobnie jak on, ma za sobą straszliwe przeżycia. Czy dorosły mężczyzna i mały chłopiec mogą sobie pomóc?