TVP Kultura Środa, 26.10.2022 09:00 AWANTURA O BASIĘ Film dla młodych widzów, 104 min, Polska 1995 Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz wg powieści Kornela Makuszyńskiego: Tomasz Piotrowski, Kazimierz Tarnas Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Stanisław Syrewicz Wykonawcy: Katarzyna Kowalska Aktorzy: Paulina Tworzyańska, Agata Marciniak, Maria Kaniewska, Piotr Fronczewski, Andrzej Szczepkowski, Olgierd Łukaszewicz, Maria Gładkowska, Jan Jankowski, Gustaw Holoubek, Igor Śmiałkowski, Jerzy Zelnik, Anna Seniuk, Halina Winiarska, Hanna Śleszyńska, Marek Cichucki Film Kazimierza Tarnasa to druga, nieco uwspółcześniona i swobodniejsza adaptacja bestsellerowej powieści Kornela Makuszyńskiego - po klasycznej ekranizacji Marii Kaniewskiej z 1951 r. Basia Bzowska jest już piętnastoletnią dziewczyną - nieco szaloną, ale o złotym sercu i pogodnym usposobieniu. Wiedzie wspaniałe, beztroskie życie w domu państwa Olszowskich. Przypadkiem, od zazdrosnej koleżanki dowiaduje się, że była "znajdą" i z litości została przygarnięta przez swoich opiekunów. Basia postanawia dociec prawdy o swej przeszłości. Dowiaduje się o śmierci matki i tragedii ojca, wybitnego uczonego, który zaginął podczas wyprawy w Andy. Słynny geograf, profesor Somer, wręcza dziewczynce fotografię swego ukochanego ucznia, Adama Bzowskiego. Wpatrując się w zdjęcie ojca, którego nie pamięta, Basia utwierdza się w przekonaniu, że jej ojczulek żyje, mimo oficjalnych komunikatów o śmierci członków ekspedycji. Energiczna piętnastolatka zamierza zorganizować wyprawę w Andy, a realizację planu umożliwia jej świeżo otrzymany spadek. Francuz Gaston, jedyny ocalały uczestnik wyprawy sprzed lat, pomaga jej w poszukiwaniach. Po wielu perypetiach docierają do odległej osady indiańskiego plemienia Livarisów i odnajdują Bzowskiego, który jest w wiosce czarownikiem. Niestety, wskutek odniesionych ran ojciec Basi cierpi na całkowitą amnezję - nie rozpoznaje córki, nie pamięta niczego ze swej przeszłości. Indianie odnoszą się do przybyszów nieufnie, a nawet wrogo, podróżnicy muszą opuścić wioskę. Basia robi wszystko, żeby ściągnąć ojca do Polski. Jednak ani powrót do domu, ani wysiłki lekarzy nie pomagają zamkniętemu w mrokach nieświadomości mężczyźnie. Basia podejmuje prawie nadludzki wysiłek, by przywrócić ojcu pamięć. Staje się to nieoczekiwanie, podczas wizyty w pracowni profesora Somera. Wszyscy są przekonani, że to miłość córki dokonała cudu uzdrowienia ojca. I wszyscy są szczęśliwi, poza babcią Tańską, która nie chce się zgodzić, by jej ukochana, przybrana wnuczka zamieszkała z "szalonym" ojcem. 12:10 PICASSO: KOBIETY I SZTUKA (PICASSO, THE LEGACY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2013 Reżyseria: Hugues Nancy, Olivier Picasso Tematem filmu jest jeden z najdłuższych i najbardziej skomplikowanych procesów prawnych w dziedzinie sztuki współczesnej, dotyczący spuścizny po Pablo Picasso. Odsłania on obszerną historię jego rodziny oraz życia prywatnego artysty. Film ujawnia liczne materiały archiwalne oraz wywiady z jego bliskimi, pozwalając pełniej poznać sylwetkę jednego z najważniejszych artystów minionego wieku. 13:30 QUO VADIS? - ODC. 1/6 Serial historyczny, 45 min, Polska 2002 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Kawalerowicz Zdjęcia: Andrzej J. Jaroszewicz Muzyka: Jan A. P. Kaczmarek Aktorzy: Paweł Deląg, Magdalena Mielcarz, Bogusław Linda, Michał Bajor, Jerzy Trela, Franciszek Pieczka, Krzysztof Majchrzak, Agnieszka Wagner, Małgorzata Pieczyńska, Danuta Stenka, Rafał Kubacki, Jerzy Nowak, Marta Piechowiak i inni Telewizyjna wersja (sześcioodcinkowa) jednego z największych przedsięwzięć w dziejach polskiej kinematografii - ekranizacji powieści "Quo vadis" Henryka Sienkiewicza, uhonorowanej literacką Nagrodą Nobla. Łączny koszt produkcji tego obrazu wyniósł 18 mln dolarów. Zdjęcia kręcono w Tunezji, na południu Francji, we Włoszech, Warszawie i podstołecznym Piasecznie. Zaangażowano 53 aktorów, ponad 1000 statystów i 50 kaskaderów. Tresowane lwy przyjechały z Czech. Jerzy Kawalerowicz w swej superprodukcji nie próbował odczytywać Sienkiewicza na nowo, nie starał się szokować widza nowatorskimi rozwiązaniami - po prostu pozostał wierny literackiemu pierwowzorowi. Na szczególną uwagę zasługują kreacje Bogusława Lindy (Petroniusz), Krzysztofa Majchrzaka (Tygelinus), Michała Bajora (Neron), Jerzego Treli (Chilon) i Franciszka Pieczki (Piotr apostoł). Autorem scenografii jest Janusz Sosnowski, dopracowanych w szczegółach kostiumów - Magdalena Tesławska i Paweł Grabarczyk. Kinowa wersja "Quo vadis" reprezentowała Polskę w rywalizacji Oscarowej. Lata 60. ery nowożytnej. Cesarzem Imperium Rzymskiego jest Neron, człowiek despotyczny i okrutny, przy tym niezwykle próżny. 30 lat wcześniej w Judei został ukrzyżowany Jezus. Jego wyznawcy jeszcze się kryją, lecz ciągle ich przybywa. Wielu mieszka w Rzymie. Chrystus zdobywa dusze zwłaszcza biedoty, ale chrześcijanami stają się także patrycjusze. Do domu Petroniusza przybywa jego siostrzeniec, Marek Winicjusz, który wrócił właśnie z wojny w Azji Mniejszej. Młodzieniec z zachwytem opowiada wujowi o dziewczynie spotkanej w domu Plaucjusza, gdzie udzielono mu pomocy po upadku z konia. Jest nią Ligia Kalina, córka króla plemienia Ligów, przetrzymywana w Rzymie jako zakładniczka. Pragnąc pomóc zakochanemu Winicjuszowi zdobyć wybrankę, Petroniusz knuje intrygę. Z rozkazu Nerona Ligia zostaje sprowadzona do pałacu cesarskiego, by następnie zostać nałożnicą Winicjusza. Wyuzdanie bywalców dworu cezara przeraża ją. Tymczasem Winicjusz staje się coraz bardziej natarczywy. Widząc to, Ursus, niewolnik Ligii, wynosi ją z sali. Następnej nocy, za wiedzą życzliwej dziewczynie Akte, byłej kochanki Nerona, chrześcijanie porywają Ligię. 14:40 KRZYŻACY Film historyczny, 166 min, Polska 1960 Reżyseria: Aleksander Ford Scenariusz na podstawie powieści Henryka Sienkiewicza: Jerzy Stefan Stawiński i Aleksander Ford Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Kazimierz Serocki Aktorzy: Mieczysław Kalenik, Andrzej Szalawski, Grażyna Staniszewska, Aleksander Fogiel, Urszula Modrzyńska, Emil Karewicz, Józef Kostecki, Tomasz Białoszyński, Lucyna Winnicka, Janusz Stachocki, Zdzisław Jasiukiewicz, Mieczysław Voit, Henryk Borowski, Seweryn Butrym, Leon Niemczyk Premiera "Krzyżaków" odbyła się 15 lipca 1960 r. , dokładnie w 550. rocznicę bitwy grunwaldzkiej. Dotrzymanie tego terminu miało wymowę niemal symboliczną. O tym, jak bardzo starano się go nie przekroczyć, świadczy fakt, że od powzięcia pomysłu o ekranizacji Sienkiewiczowskiej powieści do uroczystej premiery upłynęło zaledwie półtora roku. Poprzedziła ją bardzo szeroko zakrojona kampania reklamowa, dyskusje w radiu i w telewizji. Dziesiątki konsultantów dopasowywały literacki obraz wydarzeń i postaci do ówczesnego stanu badań historycznych nad tą epoką. Korekcie poddano przede wszystkim powieściowy wizerunek króla Władysława Jagiełły, niezbyt przychylnie ukazanego na kartach książki. Na jego filmowej rehabilitacji zyskała poetyka filmu, opiewającego królewską mądrość i odwagę. Obszerny materiał literacki wymagał - z konieczności - selekcji, ograniczenia się do kilku wybranych wątków. Na pierwszy plan wysunięto losy Juranda ze Spychowa, zdradziecko atakowanego przez Krzyżaków ze Szczytna, którym przewodzi okrutny komtur Zygfryd de Loewe. Równolegle poprowadzono wątek romansowy między Zbyszkiem, Danuśką i Jagienką. Punkt kulminacyjny stanowi finałowa bitwa pod Grunwaldem. Po premierze filmu opinie recenzentów były podzielone. Jedni widzieli w tym obrazie zrealizowanym w nowatorskiej jak na tamte czasy technice panoramicznej ogromny sukces polskiej kinematografii, inni - i ci byli w większości - wytykali brak szerszego spojrzenia na zderzenie nie tylko dwóch sił politycznych, ale także dwóch kultur, dwóch cywilizacji. Nie bacząc na zdanie krytyków, publiczność ciągnęła tłumnie do kin. Popularność filmu wzmagała zresztą powszechna znajomość książki. Rok 1409. Młody, porywczy rycerz Zbyszko z Bogdańca atakuje pod Krakowem poselstwo krzyżackie. W odwecie Kuno von Lichtenstein żąda od Jagiełły śmierci Zbyszka za znieważenie majestatu. Od śmierci ratuje młodzieńca dwórka księżnej Anny Mazowieckiej, Danusia Jurandówna, córka rycerza ze Spychowa. Staropolskim zwyczajem wybiera Zbyszka na męża, co uniemożliwia wykonanie wyroku. Wkrótce Krzyżacy najeżdżają siedzibę Juranda ze Spychowa - jednego z największych wrogów zakonu. Zabijają jego żonę i porywają córkę, którą trzymają w zamku malborskim. Zbyszko nadaremnie jej szuka, zbliżając się w tym czasie do zakochanej w nim Jagienki. Krzyżacy zaś wysyłają Jurandowi wiadomość, że uwolnią córkę, jeśli on sam stawi się w Malborku. Krzyżacy upokarzają Juranda i wtrącają do lochu, a zamiast córki pokazują mu obcą dziewczynę. Tymczasem Zbyszko w pojedynku zabija brata Rotgiera, przybranego syna komtura Zygfryda de Loewe. 17:40 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - FERDINAND GEORG WALDMÜLLER Magazyn, 5 min, Polska, 2022 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Ferdinand Georg Waldmüller był wiedeńczykiem urodzonym pod sam koniec wieku XIX. Studiował malarstwo w Akademii Wiedeńskiej, ale poszerzał swoją wiedzę w tej dziedzinie sztuki, podróżując, by zwiedzać galerie dawnych mistrzów m.in. do Włoch, Niemiec i Chorwacji. Będąc w Zagrzebiu, poznał swoją żonę Katerina, co nie pozostawało bez wpływu na to, jak później malował. Katerina była śpiewaczką operową i teatralną. Ferdinand rozpoczął swoją współpracę z teatrem, m.in. tworząc scenografię. Doświadczenia z teatru udawało mu się czasem przenieść na malarstwo sztalugowe, czego przykładem jest obraz Adopcja. O dziele z kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu opowie Izabela Trembałowicz - Chęć. 17:50 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - MUZEUM HENRYKA SIENKIEWICZA W OBLĘGORKU Magazyn, 22 min, Polska, 2021 "Zyskałem miłość swoich, uznanie obcych, a nawet względny dostatek, brakło mi tylko jednego: ziemi naszej, tej ziemi, z której wyrośliśmy wszyscy, która jest i będzie niewzruszoną podstawą życia i nieśmiertelną walką pokoleń" - mówił Henryk Sienkiewicz, dziękując za Oblęgorek. Dziś jest tu muzeum pisarza. Powstało w 1958 roku, z inicjatywy dzieci pisarza, córki Jadwigi i syna Henryka Józefa. Co ciekawe, to miejsce można było już oglądać za życia pisarza, kiedy przebywał poza Oblęgorkiem. Sienkiewicz otrzymał pałacyk wraz z majątkiem ziemskim od społeczeństwa polskiego z okazji 25 - lecia swojej pracy artystycznej. Dworek został przekazany przyszłemu nobliście wraz z hipoteką. [Faktyczny jubileusz przypadał na rok 1897, ale Sienkiewicz był zaangażowany w obchody 100. - lecia urodzin Adama Mickiewicza]. Kiedy dar ten przekazywano mu 22 grudnia 1900 roku, dom nie był jeszcze gotowy. Stały tu wprawdzie dwa połączone budynki, wybudowane przez poprzednich właścicieli - leśny domek arystokratycznej rodziny Tarłów i pawilon myśliwski rejenta Mieczysława Halika, ale nie zadawalały one ofiarodawców. Postanowiono więc do istniejących zabudowań dobudować pałac dla Henryka Sienkiewicza. Zaprojektował go architekt warszawski Hugo Kudera, nadając mu kształt, który, ze względu na zastosowany eklektyzm, budził wiele kontrowersji. Nad całością górowała okrągła wieża oraz ustawiona nad wejściem figura husarza będąca nawiązaniem do twórczości pisarza. Nad drzwiami wejściowymi umieszczono herb Sienkiewicza Oszyk. 21:40 MISTRZ I MAŁGORZATA - ODC. 8 (MASTIER I MARGARITA) Serial fantasy z elementami groteski, 52 min, Rosja, 2005 Reżyseria: Władimir Bortko Aktorzy: Oleg Basilaszwili, Aleksandr Galibin, Anna Kowalczuk Woland, jego świta i Małgorzata odpoczywają po balu. Małgorzata doskonale zdaje sobie sprawę, że ma do czynienia z szatanem i że poddano ją próbie. Wywiązała się z niej znakomicie. Woland, w dowód uznania, obiecuje spełnić każde jej życzenie. Małgorzata nie myśli o własnych pragnieniach, ale naciskana wyjawia, że najbardziej pragnie, żeby zwrócono jej ukochanego Mistrza. Życzenie się spełnia. Woland chce poznać jego powieść - apokryf. Jest dla niej pełen uznania. Zadziwia go, że Mistrz tak wiernie pokazał sprawę Judy z Kiriatu, który wydał Jeszuę i Poncjusza Piłata, cierpiącego i wstydzącego się, że dla kariery politycznej poświęcił życie filozofa. 22:45 DZIKA MUZYKA - TROPEM PIEŚNI Magazyn, 24 min, Polska, 2016 Reżyseria: Zuzanna Solakiewicz Scenariusz: Janusz Prusinowski Wykonawcy: Janusz Prusinowski, Ewa Grochowska, Genowefa Lenarcik, Adam Strug, Olga Kozieł, Paweł Iwaszkiewicz, Justyna Piernik, Zofia Bernad Odcinek poświęcony "przejmowaniu" pieśni, nauce od wiejskich śpiewaczek i śpiewaków. Z grupą młodych z Lublina odwiedzimy Genowefę Lenarcik, córkę legendarnego śpiewaka kurpiowskiego, Stanisława Brzozowego. Marianna Bączek - śpiewaczka z Bandyś - opowie o umiejętności zdobienia pieśni. O swojej nauce śpiewu z Kurpiów opowie Adam Strug, a także zaśpiewa. Justyna Piernik opowie o pracy nad repertuarem Franciszki Ciesiółki, śpiewaczki z Wielkopolski (w tej pracy towarzyszy jej na dudach Paweł Iwaszkiewicz) oraz Zofii Wojnickiej, śpiewaczki z Kujaw. O swojej pracy z mistrzynią opowiedzą też Maniucha Bikont i Zofia Bernad. Usłyszymy wiele głosów i wiele różnorakich pieśni. 23:25 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - FELLINOPOLIS (FELLINOPOLIS) Film dokumentalny, 59 min, Włochy, 2021 Reżyseria: Silvia Giulietti Scenariusz: Silvia Giulietti Prawdziwa gratka dla miłośników włoskiego kina, a zwłaszcza dla wielbicieli Federica Felliniego. "Nie będzie już nigdy nikogo takiego jak on" zgodnie powtarzają przyjaciele i współpracownicy zmarłego mistrza. Z biegiem lat złapali dystans, ale wzruszenie i podziw wciąż są w nich żywe. Na szczęście pozostały jego filmy, które do dziś są chętnie oglądane, omawiane i odkrywane przez kolejne pokolenia kinomanów. Dokument Silvii Giulietti to rodzaj podróży po planach filmowych, wycieczka przez wspomnienia, zapis ogromnej miłości do kina. 00:40 CLOSTERKELLER - RESCARLET Koncert, 74 min, Polska, 2015 Wykonawcy: Closterkeller Koncert zespołu Closterkeller, który odbył się 5 września 2015 roku podczas Summer Fall Festival w Płocku z okazji jubileuszowej reedycji płyty "Scarlet". 03:45 MŁODA POLSKA - DOG DAYS Dramat, 15 min, Polska, 2019 Reżyseria: Zuzanna Grajcewicz Scenariusz: Ewa Radzewicz, Zuzanna Grajcewicz Zdjęcia: Ewa Radzewicz Aktorzy: Sonia Roszczuk, Maciej Pesta, Zbigniew Waleryś Krótki film fabularny. Czego brakuje w świecie, w którym wyginęły zwierzęta? Bohaterowie filmu "Dog Days" prowadzą firmę świadczącą usługi tym, którzy chcą zrekompensować sobie nieobecność zwierząt. Jak się okazuje, relacja człowieka i zwierzęcia jest bardzo złożona. Pośród przyjaźni i przywiązania zawsze jest pewna ilość przemocy, która stara się znaleźć ujście. (ŹRÓDŁO: polishshorts.pl)