TVP Dokument Poniedziałek, 23.10.2023 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - GDY GRZYB Z GLONEM W JEDNYM DOMU STANĄ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Wyglądają trochę jak freski, namalowane na drzewach ku ozdobie lasu. Ale tak naprawdę nie spełniają jedynie estetycznej roli. Są ważnymi wskaźnikami stanu środowiska: czystości powietrza, wilgotności, rozmaitości drzewostanu. Uchodzą mylnie za leśnych biedaków, bo ich obfitość widzimy zazwyczaj w ubogim, piaszczystym runie borów sosnowych czy na opadłych, próchniejących konarach. Ale wbrew tym pozorom porosty - istoty powstałe ze ścisłej współpracy glonów i grzybów - zasiedlają najchętniej lasy bujne, wielogatunkowe. Tam też można spotkać największą ich rozmaitość. Tylko trzeba umieć szukać, a to jest specjalnością prof. Wiesława Fałtynowicza, lichenologa, który zna porosty od każdej strony - nawet medycznej i... kulinarnej. Ruszamy z profesorem do suwalskich lasów na porostową ucztę, bynajmniej nie tylko kulinarną. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 22 HISTORIA WŚRÓD FAL Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak wygląda życie na morzu, na statku z prawdziwego zdarzenia? Radosław Kotarski sprawdza to na własnej skórze! Opowiada o codziennym życiu, przesądach i trudach pracy marynarzy pokonujących setki mil morskich. Porównuje historyczne polskie statki szkoleniowe do tych współczesnych i odkrywa zaskakującą prawdę. Zapraszamy na pokład polskiej legendy - Daru Młodzieży! 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 218 ZOO WE WROCŁAWIU Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Wrocławskie zoo to najstarszy i jeden z najbardziej znanych ogrodów zoologicznych w Polsce. Liczy sobie już przeszło 150 lat. Otwarte zostało dla publiczności 10 lipca 1865 roku. Odwiedzający mogli obejrzeć 452 okazy reprezentujące 120 gatunków zwierząt, częściowo nabytych dzięki hojności mieszkańców miasta. Obecnie jedną z atrakcji wrocławskiego zoo jest kompleks o wdzięcznej nazwie: Afrykarium. Prezentowane są tutaj różnorodne ekosystemy, związane ze środowiskiem wodnym Czarnego Kontynentu. Afrykarium to unikatowy kompleks na skalę światową, który powstał pod hasłem: "życiodajne wody". W zbiorniku o pojemności 15 000 000 litrów stworzono ekosystem rafy koralowej, gdzie w 21 basenach i akwariach, można podziwiać ponad 350 gatunków ryb. Możemy tutaj poznać liczne gatunki ryb, ptaków oraz hipopotamy, krokodyle, manaty, mrówniki, czy golce. W odcinku pokażemy też innych, ciekawych mieszkańców wrocławskiego zoo - m.in. małpy, leniwce, węże i kotiki. 07:35 CAŁA PRAWDA O ZABIEGACH KOSMETYCZNYCH - CZĘŚĆ 1. (TRUTH ABOUT COSMETIC TREATMENTS) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Paul Overton Dwuczęściowy film dokumentalny BBC Studios. Nigdy wcześniej kobiety i mężczyźni nie wydawali więcej na zabiegi kosmetyczne. Przemysł zabiegów kosmetycznych jest obecnie wart trzy miliardy funtów. Nauka poczyniła postępy, dzięki nim poprawki urody bez użycia skalpela są dostępne za dużo mniejsze pieniądze niż tradycyjne operacje. Ten film odkrywa współczesną rzeczywistość samodoskonalenia. Od płynnych zabiegów nosowych, które prostują nos w 10 minut na płasko, po zamrażanie tłuszczu, które usuwa zbędne kilogramy. Tylko dlatego, że możemy mieć dowolną twarz i ciało, czy powinniśmy? Jakie niebezpieczeństwa kryją się za obietnicami? Witamy w nowym, wspaniałym świecie kosmetycznych ulepszeń. Część 1. Najmodniejszym zabiegiem kosmetycznym twarzy jest obecnie wypełnianie zmarszczek. W ubiegłym roku, w Wielkiej Brytanii wykonano jakieś pół miliona zabiegów wypełniania zmarszczek. Najmodniejszy obecnie zabieg to korekta nosa kwasem hialuronowym. Dla ludzi, którzy cierpią z powodu wyglądu nosa to idealna alternatywa dla zabiegu chirurgicznego. Wiele zabiegów kosmetycznych było początkowo medycznymi. Na przykład botoks pierwotnie stosowano, żeby zlikwidować drganie powiek. 08:35 NIEZIEMSKIE WULKANY (SPACE VOLCANOES) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Andrew Thompson Wulkany są jednym z najbardziej niesamowitych zjawisk naturalnych na Ziemi. Ale są one niczym w porównaniu z gigantami na innych planetach. W tym filmie użyto techniki state - of - the - art CGI i najnowszych technik pozyskania i utrwalenia zdjęć tych spektakularnych kolosów. Odbędziemy podróż na Marsa i zobaczymy wulkan prawie trzy razy wyższy od Everestu. Poznamy niezwykłe lodowe wulkany Plutona. Będziemy się zachwycać ogromną grawitacją Jowisza, która sięga daleko poza jego księżyc, tworząc efektowne niebieskie plamy na wysokości ponad 500 km. 09:30 SZPIEDZY WŚRÓD ZWIERZĄT S.I - ODC. 1. MIŁOŚĆ (SPY IN THE WILD) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: John Downer Zdjęcia: Rod Clarke Muzyka: Will Gregory Najsprytniejsze zwierzęta. Fascynujące podobieństwa w sposobach zachowania u zwierząt i ludzi. Przebiegłość, techniki szpiegowskie i oszustwa są tu na porządku dziennym. Kolejne części dokumentalnej serii BBC Worldwide opowiedzą o blaskach i cieniach miłości, różnej inteligencji, odcieniach przyjaźni i łobuzerskich wyczynach w świecie fauny. Zwierzęta kochają, smucą się, oszukują i wymyślają sposoby na osiągnięcie celu - zupełnie jak ludzie. Nowa generacja kamer szpiegowskich ujawni, jak bardzo zwierzęta przypominają nasze zachowania. Czy jesteśmy w stanie zrozumieć, co naprawdę myślą i czują? By to zbadać, wysyła się ekipę tajnych agentów. Szpiedzy nie tylko wyglądają jak członkowie zwierzęcej rodziny, ale również się tak zachowują. Wyposażeni w najnowsze kamery przemierzą świat, by podejrzeć prawdziwą naturę napotkanych zwierząt, ukazać, jakie są inteligentne i bystre, jak paskudnie potrafią się zachowywać, jak ważna jest dla nich przyjaźń i czy łączy je prawdziwa miłość. Zwierzęta wiodą skomplikowane życie. Na ile wyrafinowane są ich uczucia? Na sawannie afrykańskiej żyje jedno z najinteligentniejszych i najbardziej rodzinnych zwierząt: likaon pstry. W przedstawionej w filmie watasze wszystkie szczeniaki są z jednej matki, ale myte są z czułością przez wszystkich członków licznej rodziny. Gdy dorośli udają się na polowanie, w stadzie pojawia się nowe szczenię. To tajny agent - zdradzić go może jedynie kamera w oku. Pojawił się, by filmować życie uczuciowe watahy. Najpierw jednak musi być zaakceptowany przez inne szczenięta, które z łatwością mogą go rozerwać na strzępy. Aby poczuły się bezpiecznie, szpieg naśladuje język ich ciała. Robi skłon na przednie łapy, będący uniwersalnym zaproszeniem do zabawy. Zdobywa ich zaufanie, mimo że ma odrobinę dziwny zapach. Tymczasem przekonać do siebie dorosłych może być trudniej. Tych wiele objawów miłości w świecie zwierząt może odzwierciedlać ludzką złożoność uczuć. Następnym razem ekipa szpiegów sfilmuje, jak inteligentne są zwierzęta i odkryje kilka rewelacji. 10:30 AFRYKA Z ADE ADEPITANEM - CZĘŚĆ 1. AFRYKA ZACHODNIA (AFRICA WITH ADE ADEPITAN) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Olly Bootle Czteroodcinkowa seria geograficzno - podróżnicza BBC Studios. Afryka jest najbardziej żywym i zróżnicowanym kontynentem na Ziemi, z ponad 50 krajami i setkami różnych kultur. Ade Adepitan podróżuje po Afryce, aby odkryć, jak zmienia się kontynent. Od dynamicznie rozwijającej się technologii Lagos po wspaniałe plaże Mozambiku i od zagrożonych goryli w DRK po rozdarte wojną ulice Somalii, Ade widzi w Afryce najlepsze i najgorsze. Dzięki jego bardzo osobistemu spojrzeniu na kontynent i niezwykłym spotkaniom, seria ta zadaje pytanie: tak jak ostatnie 30 lat zmieniło Azję, czy przyszłość należy do Afryki? Część 1 - "Afryka zachodnia". Adi odwiedzi najbardziej fascynujący kontynent - Afrykę. Ponad pięćdziesiąt krajów i setki kultur. Pierwszy etap podróży to Afryka Zachodnia. Od Wysp Zielonego Przylądka, potem Senegal, Wybrzeże Kości Słoniowej, a na koniec Nigeria. Rozpoczyna w Republice Zielonego Przylądka, najdalej na zachód wysuniętym punkcie Afryki. To jedno z najmniejszych państw afrykańskich. Życie tutaj, jak i w całej Afryce, potrafi dać w kość. Następny przystanek: Senegal. Afryka Zachodnia jest pełna szemranych agentów. Tysiące okłamanych młodych piłkarzy wyjeżdżają zagranicę. Wielu zostaje bezdomnymi, nie stać ich na powrót do domu. Afrykańscy piłkarze stanowią tu kolejny eksploatowany zasób. Ostatni przystanek na tym etapie podróży to Nigeria. Nigeria ma największą gospodarkę w Afryce i potężne złoża ropy. Ale ludzie nie są tu bogaci. Trudno za to obwiniać świat zewnętrzny. Panują tu ogromna korupcja, złe zarządzanie i przestępczość. Państwo nie dba o obywateli, dlatego wiele osób szuka pomocy gdzie indziej. 11:40 SIOSTRA Reportaż, 7 min, Polska, 1969 Scenariusz: Jerzy Bałłaban Historia 21 - letniej Wandy Kokoszki ze wsi Grądy na Opolszczyźnie, koło Otmuchowa. To kobieta z pasją, która zajmuje się prowadzeniem domu, wychowywaniem rodzeństwa, prowadzeniem dziecięcego klubu wiejskiego. Pani Wanda uczestniczy w życiu wsi, organizując dzieciom w Klubie Związku Młodzieży Wiejskiej czas nie tylko zabawy, ale również rozwija w nich pasję do czytania książek. 12:00 PASJONACI S.II - SEZON 2 ODC. 8 APLIKACJA Dokument fabularyzowany, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Aneta Wróbel, Artur Dziurman, Ewa Zuberek, Danuta Damek, Agnieszka Szygenda Aktorzy: Joanna Kucharek, Marcin Gazda, Elżbieta Sielawa, Ewa Kuklińska, Małgorzata Walkosz, Janina Sitarz, Janusz Bąk, Joanna Dyrek - Bohosiewicz, Gabriela Dziurman, Maria Siedlecka, Janina Budka - Pytel, Alina Kamińska, Szymon Grzybek, Katarzyna Piotrowska - Ornatkiewicz, Zofia Obidowicz Zdjęcia: Artur Michalik, Jacek Fabrowicz Muzyka: Robert Bylica Danka robi porządek ze swoimi rzeczami w biurze. Mietek, targany wyrzutami sumienia przychodzi z przeprosinami. Tymczasem aktorki ITAN - a wybierają się na zakupy do galerii handlowej. W tym samym czasie Jan Szuster bierze w Urzędzie Marszałkowskim udział w konferencji prasowej dotyczącej systemu TUJESTEM. Po konferencji spotyka się z Michałem - radiowcem. Dobrze się rozumieją, obaj wierzą, że warto walczyć o lepszy świat. Michał opowiada Janowi o dziewczynie, która jest bardzo aktywna, choć jest osobą niedowidzącą i chce ciągle angażować się w coraz to nowe i ciekawsze projekty, stara się o pracę także w radiu. Helena organizuje w swoim mieszkaniu spotkanie, na które zaprasza kilka osób z teatru oraz redaktorkę Ewelinę, wspierającą ich działania. Kiedy wieczorem Jasiek wraca po próbie do domu, nieoczekiwanie na pustej drodze, zostaje pobity i okradziony. 12:30 HISTORIE SOLECZNICKIE - KAROLINA MICHAJŁOWSKA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Radosław Wikiera Soleczniki, najbardziej polski rejon w Litwie, gdzie kultura i polska tradycja jest kultywowana od pokoleń. To właśnie tutaj będziemy szukali niezwykłych historii i pasji ludzi, podobnie jak w pierwszej serii dokumentalnej z Wilna. Historie wileńskie pokazały nam jak ciekawa i złożona jest społeczność Polaków na Litwie. Podobnie jak poprzednio zamierzam przyjrzeć się kolejnym polskim bohaterom na Litwie, którzy swe korzenia mają w oddalonym o 40 kilometrów od Wilna okręgu solecznickim. Odcinek 2. Karolina Michajłowska ma 18 lat i jest maturzystką, która marzy o studiowaniu medycyny w wielkim mieście. Zastanawia się, czy po ukończeniu nauki wróci do rodzimych Solecznik, by tu założyć rodzinę i pracować jako lekarka. A może jej życie potoczy się zupełnie inaczej? 13:00 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 4 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W kolejnym odcinku cyklu "Polskie Dziedzictwo" prowadzący Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po Lipawie, która od II rozbioru była jedynym portem w wolnej jeszcze wtedy części Rzeczypospolitej. Przybliży także historię obecnej dzielnicy Rygi - Dyjamentu, gdzie mieściła się twierdza osłaniająca Rygę od strony Bałtyku. Poznamy także historię pałacu w Mitawie oraz jego inicjatora, Ernesta Jana Birona, który zapisał się na kartach historii jak najgorzej, będąc człowiekiem do specjalnych poruczeń Katarzyny II w wewnętrznych sprawach polskich. Stefan Tompson przypomni również postać Mamerta Stankiewicza, utrwalonego przez Karola Olgierda Borchardta jako bohatera książki "Znaczy Kapitan". 13:30 LOKALSI - ODC. 3 MAREK Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 14:05 SKARBY DZIKIEJ AUSTRALII (AUSTRALIA’S WILD TREASURE (6/6) TASMANIA) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Aaron Pedersen Zrealizowany przez doświadczoną ekipę filmowców serial dokumentalny pokazujący różnorodne i wyjątkowe krajobrazy i ekosystemy Australii, które nie mają sobie równych. Sześć wyjątkowych miejsc o znaczeniu ekologicznym i naturalnie pięknych, w których zwierzęta przystosowały się do swoich konkretnych siedlisk, każde niesamowite na swój własny sposób. Niezapomniana podróż po niezwykłych krajobrazach, które tworzą ten australijski kontynent. Część 6. Tasmania. Na odizolowanej od kontynentu Tasmanii mogły powstać wyjątkowe gatunki. Dla innych wyspa stała się ostatnią twierdzą. Zmienna pogoda tworzy tu zachwycające krajobrazy i umożliwia istnienie jednych z najbardziej bujnych lasów strefy umiarkowanej. To Australia o nieznanym szerzej obliczu. Życie na wyspie zachęca zwierzęta do odmiennych zachowań. Izolacja daje możliwość powstania całkowicie odmiennych dróg ewolucji. Australia odłączyła się od reszty kontynentów 180 milionów lat temu. Większość miejscowych gatunków występuje tylko tutaj. Leżąca na jej południowym krańcu Tasmania jest jeszcze bardziej odległa. Pod koniec ostatniej epoki lodowej wzrost poziomu morza sprawił, że Tasmania została odcięta od kontynentu. Powstały tu gatunki niewystępujące nigdzie indziej na świecie. Tylko tutaj żyje do dziś diabeł tasmański. 15:10 DZIKA PRZYRODA BLISKIEGO I ŚRODKOWEGO WSCHODU - TURCJA: ŻYCIE NA KRAWĘDZI (TURKEY - LIFE IN THE EDGE) Serial dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2014 Reżyseria: James Hemming Od najgęstszych lasów do najodleglejszych pustyń, przez dzikie łańcuchy górskie aż do kolorowych mórz, Bliski Wschód obfituje w zapierającą dech w piersiach przyrodę i w dodatku dotychczas niesfilmowaną. To region, w którym Wschód spotyka Zachód, puszcze graniczą z pustyniami, a dzikie zwierzęta wciąż jeszcze zamieszkują olbrzymie, dziewicze tereny. Seria przedstawia bogatą i wyjątkowo zróżnicowaną przyrodę Bliskiego Wschodu. Odc. 1. Turcja to nie tylko kraj turystycznych atrakcji. Mało kto zdaje sobie sprawę, że są tam mroźne i śnieżne zimy, rozległe stepy i niedostępne góry. Żyjące tam stworzenia muszą przystosować się do trudnych warunków. Film pokazuje zmagania dzikich zwierząt w walce o przetrwanie: od wielkiego niedźwiedzia po niewielką jaszczurkę. 16:10 WODA - NASZA PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 1 KOLORADO: RZEKA SZUKAJĄCA UJŚCIA (WATER IS OUR FUTURE EP. 1 THE COLORADO A RIVER IN SEARCH OF ITS ESTUARY) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Tanja Winkler Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny, opowiadający o regionach, które przeszły i nadal przechodzą radykalne zmiany. W niektórych miejscach, gdzie flora i fauna zostały kiedyś wytępione, by zrobić miejsce dla rolnictwa, przemysłu i wydobycia surowców, natura wraca do siebie. Krajobrazy kwitną nowym życiem, bo stare przemysły zostały zlikwidowane, a ludzie doceniają wartość świata przyrody. Na Wielkich Jeziorach Ameryki Północnej, w lasach deszczowych Kostaryki i na silnie zanieczyszczonych rzekach na Łużycach we wschodnich Niemczech rozległe obszary oddane monokulturom i strzeliste hałdy żużlu przekształcają się w bogate gatunkowo cuda natury. Biolodzy tworzą tereny podmokłe z terenów poprzemysłowych, ekolodzy zamieniają pastwiska dla bydła w lasy tropikalne, a dzielnice zniszczone przez wydobycie węgla brunatnego tworzą schronienie dla rzadkich gatunków. Poszczególne, niezależne odcinki serii dokumentują szereg fascynujących projektów, które pokazują, że nawet zniszczenie może zapewnić nowy początek naturze. I że wszyscy możemy pomóc zachować bioróżnorodność naszej planety na przyszłość. Odcinek 1 - "Kolorado: rzeka, szukająca ujścia". Swój początek Kolorado bierze w Górach Skalistych i płynie 2300 kilometrów przez pięć stanów USA, aż do Meksyku. Wiosną topniejące wody zasilają górskie strumienie i rzeka staje się jeszcze potężniejsza. W ciągu milionów lat Kolorado wyrzeźbiła swoje koryto w czerwonych skałach. Swoją nazwę - "Czerwona Rzeka" - otrzymała od barwy rzecznych osadów. Co jakiś czas rzeka rozlewa się w wielkie jeziora. Nie powstały dzięki siłom przyrody - stworzyli je ludzie. Dostarczają wodę milionom Amerykanom. Dzięki niej życie na południowym zachodzie USA stało się możliwe. Konieczne były ogromne prace inżynieryjne, by postawić zaporę na rzece. 17:10 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 24 W DRODZE (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 24 EN ROUTE!) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 24 - "W drodze". Legendarna Droga 66 przecina Nowy Meksyk ze wschodu na zachód i ma długość ponad 900 km. Bozo niemal codziennie jeździ nią swoim chevroletem. Ta szosa łączy Los Angeles z Chicago i nazywana jest "matką wszystkich dróg". Droga 66 od lat przyciąga kierowców z całego świata. Przenieśmy się do Palestyny. Pustynia Judejska zaczyna się na północ od Jerycha i ciągnie aż do Morza Czerwonego, zatem możemy dotrzeć nią aż do Jemenu. Odwiedzimy też Kanadę. Góry Skaliste stanową naturalną przeszkodę, którą pierwsi zdobywcy Dzikiego Zachodu pokonywali z wielkim trudem. Droga transkanadyjska, ciągnąca się wzdłuż jednej z dolin, znacznie ułatwiła przeprawę przez tę górską barierę. Bierzemy kurs na RPA i Francję. Co roku ponad trzydzieści tysięcy wędrowców pokonuje alpejski fragment trasy, przebiegający przez największy francuski rezerwat Contamines - Montjoie. 17:45 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 25 RAJE DLA SURFERÓW (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 25 SURF PASSION) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 25 - "Raje dla surferów". Surfing przez lata był sportem zarezerwowanym dla białej elity kraju. Na plażach Durbanu dopiero od niedawna spotkać można czarnoskórych mieszkańców RPA. Bierzemy kurs na Portugalię. Portugalia to wymarzony kraj dla surferów. Jej linia brzegowa ma ponad osiemset kilometrów długości. Zajrzymy też do Brazylii. W estuarium Amazonki można spotkać największe fale pływowe świata. Przenieśmy się na Hawaje. Trzy czwarte populacji Hawajów mieszka w Honolulu. Ludzie, którzy spędzają tu wakacje, nie wychodzą poza Waikiki. Na koniec odwiedzimy zachodnie wybrzeże Anglii. Najlepsze surferskie spoty w Anglii znajdują się u wybrzeży Devonu. Angielscy surferzy są zmotywowani i nieco szaleni. 18:15 WENECJA I GETTO (VENICE AND THE GHETTO / VENEDIG UND DAS GHETTO) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2016 Reżyseria: Klaus Steindl, Yury Winterberg Film dokumentalny o weneckim getcie. Od wieków było częścią Serenissimy. Getto jest nierozerwalnie związane z historią Wenecji. O jego istnieniu i charakterze świadczą detale, które można znaleźć na każdym rogu. Te znaki to pamiątki po żydowskiej ludności miasta. Ukazują historię pełną ucisku i niedostatku, lecz także radości i woli życia. Dwudziestego dziewiątego marca 1516 roku wydano w Wenecji dekret. Żydzi, zarówno mieszkający w mieście, jak i do niego przybywający, mieli zostać zamknięci na wyznaczonym obszarze, zwanym dżetto. Miejsce wybrano starannie. Nie znajdowało się w centrum miasta, lecz na jego obrzeżach. Nie mógł się tam znajdować żaden kościół i ziemia nie mogła być poświęcona. Wymagano, aby obszar był dobrze strzeżony. Przybywający tam Żydzi zastali rozpadające się domy i brud. Kto naprawdę chce poznać Wenecję, musi te miejsca odkryć. To miejsce pamięci poświęcone jest weneckim Żydom, zamordowanym przez narodowych socjalistów. Getto jest dzisiaj miejscem spotkań. Lęk przed prześladowaniami rozwiał się, pozostała pamięć. Getto jest kolebką weneckich Żydów, choć mieszka tu i pracuje wielu ludzi, którzy nie są Żydami. Wszystko się wymieszało, jak to w Wenecji. 19:20 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - KORSYKA, PIĘKNA I DZIKA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Korsyka. 20:20 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.I - ELIZA KUBARSKA Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterką tego odcinka jest Eliza Kubarska. 21:00 BYĆ KOBIETĄ W HIMALAJACH Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2018 Reżyseria: Eliza Kubarska Scenariusz: Eliza Kubarska Film dokumentalny o kobietach wspinających się na najwyższe górskie szczyty w Himalajach. W 1978 roku Polka Wanda Rutkiewicz stanęła na szczycie Everestu jako pierwsza Europejka i trzecia kobieta na świecie. W kwietniu 1993 roku pierwsza Nepalka Pasang Lhamu Sherpa, po trzech nieudanych próbach z poprzednich lat, również zdobywa Everest. Niestety, z tej wyprawy nigdy nie powróciła. Zginęła podobnie jak Wanda, która zaledwie miesiąc później zaginęła na Kanczendzondze - trzecim co do wysokości szczycie świata. Obie stały się ikonami kobiet niezależnych, silnych, dążących do celu. Każda z nich zapłaciła za swoje marzenia najwyższą cenę. Historie Wandy i Pasang, kobiet z odległych kultur, spotykają się nie tylko w Himalajach. Piękne kobiety, które musiały walczyć o swoje prawa i marzenia, które musiały udowadniać mężczyznom, że stać je na realizację swoich pasji. Aby tego dokonać, musiały stać się lepsze i bardziej wytrzymałe niż mężczyźni. Wandę i Pasang spotkamy nie tylko w ujęciach archiwalnych. Obie stały się inspiracją dla młodego pokolenia himalaistek swoich krajów. W Polsce spotykamy przedstawicielkę młodego pokolenia: 25 - letnią Sylwię Bojek, która zainspirowana Wandą, wyruszyła na Everest, aby go zdobyć jako najmłodsza Polka (kwiecień, maj 2017). We wschodnim Nepalu spotykamy Chhurim Sherpa, która pochodzi z wioski pod Kanczendzongą, na której zboczach zaginęła Wanda. Zafascynowana od dzieciństwa bohaterką Pasang Lhamu, Chhurim marzyła o Evereście. Udaje się jej tego dokonać w 2012 roku, ale idzie o krok dalej. Chhurim zdobywa Everest dwukrotnie w jednym sezonie (12 i 19 maja), dzięki czemu wchodzi do księgi rekordów Guinessa. Zderzając historie kobiet z dwóch krańców świata (Polska i Nepal), które łączy pasja gór, tworzymy ciekawy obraz kobiety w górach. Każda z bohaterek musiała walczyć nie tylko z przeciwnościami żywiołów, ale również z porządkiem świata, według którego kobieta miała spędzać czas w domu, opiekując się mężem i dziećmi, a nie zdobywać niebezpieczne szczyty. 21:55 BADJAO. DUCHY Z MORZA (WALKING UNDER WATER) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Eliza Kubarska Scenariusz: Eliza Kubarska Zdjęcia: Piotr Rosołowski Muzyka: Michał Jacaszek Badjao to społeczność nomadów morza, ludzi - ryb, zamieszkujących tereny między Filipinami, Borneo i Indonezją. Przez wieki żyli jak ryby, większość życia spędzając w wodzie. Dzieci Badjao uczą się szybciej pływać niż chodzić, a dorośli doprowadzili do perfekcji trudną sztukę free - divingu. Potrafią chodzić i polować na dnie oceanu, wstrzymując oddech przez wiele minut. Ich oczy są przystosowane do ostrego widzenia pod wodą. W zderzeniu z nowoczesną cywilizacją ich życie zmienia się gwałtownie. Nieposiadający żadnych dokumentów nomadzi traktowani są często jak nielegalni imigranci. Wysepki, na których od setek lat mieszkali (i czerpali wodę pitną), sprzedawane są pod zamknięte luksusowe kurorty. Badjao nie mają tam wstępu. Wypierani do skupionych wokół miast slumsów, nieuchronnie tracą swoje umiejętności. 10 - letni Sari podejmuje naukę u swojego wujka Alexana, ostatniego nurka głębinowego na wyspie Mabul. Alexan postanawia przekazać swój warsztat Sariemu, ponieważ nie może pogodzić się z myślą, że pod wpływem zachodniej cywilizacji świat jego przodków znika. Uczy go nie tylko niebezpiecznej sztuki nurkowania przy użyciu rurki i sprężarki powietrza, ale również odkrywa przed nim magiczne legendy i zwyczaje Badjao. Film zdobył Nagrodę Specjalną Jury na prestiżowym festiwalu Hot Docs w Toronto, Nagrodę za Najlepsze Zdjęcia Planet Doc Review i Wyróżnienie Specjalne na MFF w Los Angeles. 23:00 CO SIĘ WYDARZYŁO NA WYSPIE PAM? Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2009 Reżyseria: Eliza Kubarska Wyprawa polskich alpinistów na najwyższy klif świata, w południowej Grenlandii. Bohaterowie zakładają bazę na niezamieszkanej wyspie Pam. 00:05 NARODZINY STOCZNI Reportaż, 23 min, Polska, 1976 Autor: Danuta Małek Zdjęcia: Lech Rydliński Morska Stocznia Remontowa w Świnoujściu powstała w latach 70. XX wieku. Młoda stocznia zatrudniała młodą kadrę pracowników, którzy odkryli tutaj dla siebie perspektywy rozwoju. Specjalistów kształciło przyzakładowe technikum i szkoła zawodowa. Stocznia naprawiała statki polskich i zagranicznych armatorów. Nie brakowało zamówień, zakład rozwijał się, rozbudowywał, a jego pracownicy planowali w nim swoją przyszłość. 00:30 NOTACJE - JANUSZ KRASIŃSKI. JANUSZA KRASIŃSKIEGO CIERNIOWA DROGA KU WOLNOŚCI Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2011 Autor: Lucyna Smolińska Janusz Krasiński (zm. 14 października 2012 roku), wybitny pisarz, autor wielu poczytnych książek, scenariuszy teatralnych i filmowych oraz słuchowisk radiowych. Podczas okupacji hitlerowskiej członek AK i Szarych Szeregów. Więzień obozów Oświęcim i Dachau, po wojnie skazany na 15 lat więzienia za działalność w nielegalnej organizacji politycznej. 00:50 PAPARAZZI Film dokumentalny, 33 min, Polska, 2011 Reżyseria: Piotr Bernaś Scenariusz: Piotr Bernaś Zdjęcia: Łukasz Żal, Piotr Bernaś Film Piotra Bernasia przedstawia kulisy budzącego emocje i powszechnie krytykowanego zawodu paparazzi. To pierwszy polski dokument o tej tematyce. Pokazuje jedno z najważniejszych w Polsce wydarzeń medialnych roku 2010 z punktu widzenia codziennej pracy paparazzich - od polowania na Romana Polańskiego po wydarzenia związane z tragedią smoleńską. Na pierwszym planie rozgrywa się jednak dramatyczna historia człowieka, który codziennie dokonuje kontrowersyjnych wyborów i ponosi ich konsekwencje na gruncie emocjonalnym, osobistym i etycznym. Tytułowy bohater okazuje się równie bezwzględny wobec siebie, jak wobec świata, na który poluje. "Paparazzi" to film o świecie pogubionych wartości i nagiętych zasad. Pokazuje jednak, że zawsze mamy szansę, aby zdecydować, jakim człowiekiem będziemy jutro. 01:30 MĘŻCZYŹNI Reportaż, 8 min, Polska, 1969 Zdjęcia: Jacek Mierosławski Reportaż, którego tematem jest służba czynna w LWP. Zdjęciom z męczących ćwiczeń na poligonie towarzyszy z offu radosny komentarz o przyjemnościach służby w wojsku. Film zrealizowany w O. T. K. w Łodzi. Debiut reżyserski Grzegorza Królikiewicza z 1969 roku. Trzymany na półkach do 1989 r. Gorzki tytuł "Mężczyźni" to zwieńczenie prostych obserwacji, od pożegnania poborowych na stacji kolejowej aż po poranek tuż po przysiędze żołnierskiej. A więc okres rekrucki staje się polem, przez które przebiega inicjacja: z chłopca wyrasta mężczyzna. Jednak gorycz i nostalgia bijące z filmu biorą się ze swoistej metody artystycznej. Jest nią nie tylko kontrapunktowe stosowanie dźwięku, co daje filmowi smak szyderczej kroniki, chodzi przede wszystkim o formowanie planów filmowych w trakcie robienia zdjęć, a potem w czasie precyzyjnego montowania materiału. Forma buduje tu wywód o stopniowym pozbywaniu się przez "chłopca" cech indywidualnych, aż w końcu należy on do mrowiska anonimowych "mężczyzn". To refleksyjne wrażenie uzyskane jest poprzez stopniowe powiększanie pojemności kadrów: od detali zindywidualizowanych uważnie obserwowanych twarzy tych, co żegnają się z młodością, aż po plany totalne ujęć robionych z góry, w których zatracona jest indywidualność na rzecz mechanicznych czynności grupowych (trzepanie kocy o godz. 5, 00 rano) wykonywanych przez zdyscyplinowanych, zaprzysiężonych mężczyzn, akceptujących swoją sytuację. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - CZYNY WARTE POMNIKÓW Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Naturalną koleją rzeczy, wraz z upływem czasu ważne wydarzenia w społecznej pamięci przechodzą na coraz wyższy stopień ogólności. Indywidualne losy są zastępowane przez wielkie liczby, niezwykła dramaturgia bojów przeradza się w syntetyczny opis sytuacji. My regularnie idziemy pod prąd tych prawidłowości ku jednostkowym wydarzeniom i ich bohaterom. Dziś, będąc na przedmościu Warszawy, wspomnimy postać porucznika Stefana Pogonowskiego, uczestnika bitwy warszawskiej. Chcemy odnaleźć miejsce jego bohaterskiej śmierci, a także zbadać pobliskie tereny, by znaleźć dowody zaciekłych, polsko - bolszewickich walk sierpnia 1920 roku. 02:20 CO JA TUTAJ ROBIĘ Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2006 Reżyseria: Jerzy Domaradzki Scenariusz: Jerzy Domaradzki Zdjęcia: Jacek Łukaszewicz, Kamil Domaradzki Muzyka: Zespół Pięć Dwa Dębie Młodzi Polacy wyjeżdżają na studia i do pracy w Australii. Powód: brak pracy w Polsce, trudności w osiągnięciu awansu, zdobyciu własnego mieszkania. Australia jawi się im jako ziemia obiecana. Rzeczywistość jest inna. Przybysze muszą ciężko pracować, wykonując prace poniżej swoich kwalifikacji zawodowych i wykształcenia. Sprzątają, zmywają w restauracjach, pracują na budowach. Dla dziewcząt najpopularniejsza praca to kelnerka, dla mężczyzn - malowanie, remonty budowlane. Wszyscy jednocześnie studiują i liczą na uzyskanie prawa stałego pobytu w Australii. W tym odległym kraju mieszka liczna Polonia z lat 50. i 80. Ich opinia o emigracji jest gorzka. Twierdzą, że chociaż dobrze się im powodzi, to emigracja jest rodzajem choroby. Czują się niespełnieni. Nie mogą jednak wrócić do Polski, bo tam też nie potrafią już się odnaleźć. 03:15 ROMAN DMOWSKI Film dokumentalny, 48 min, Polska, 1995 Reżyseria: Marian Kubera Zdjęcia: Andrzej Wójcik Aktorzy: Henryk Bista, Mariusz Bonaszewski Wykonawcy: Tomasz Marzecki Filmowa biografia jednego z najwybitniejszych polskich polityków mijającego stulecia. Roman Dmowski był synem brukarza i dobrze rozumiał, że naród nie składa się tylko z jednej warstwy szlacheckiej, ale także z chłopów, robotników, rzemieślników, inteligencji. Stworzony przez niego obóz polityczny zakładał, że udział w rządzeniu krajem powinny mieć wszystkie warstwy społeczne. Sam Dmowski już od młodzieńczych lat przejawiał skłonności do działalności politycznej. Był m. in członkiem Związku Młodzieży Polskiej, zw. "Zetu", co ułatwiło mu wejście w szeregi konspiracji dorosłych. Szybko dołączył do tajnej Ligi Polskiej, przekształconej później w Ligę Narodową. Kiedy wybuchła I wojna światowa, Dmowski podjął szczególnie aktywną działalność na rzecz niepodległości ojczyzny. Zorganizował Komitet Narodowy Polski, który z czasem uznany został przez mocarstwa zachodnie za oficjalną reprezentację Polski. Dmowski był delegatem Polski na konferencję pokojową w Paryżu, gdzie usilnie zabiegał o przywrócenie Polsce Górnego Śląska, Pomorza z Gdańskiem, Warmii i Mazur oraz inkorporację Litwy i części Białorusi i Ukrainy. Po zakończeniu wojny był m. in. posłem na sejm, ministrem spraw zagranicznych. W roku 1926 po przewrocie majowym, w celu konsolidacji rodzimej prawicy założył Obóz Wielkiej Polski. Był człowiekiem oczytanym, o nieprzeciętnej inteligencji. Znał dobrze rosyjski, angielski, niemiecki i francuski, czytał więc wiele w oryginale. Lubił klasyczną tragedię grecką, twórczość Szekspira, a także Mickiewicza. Zmarł na początku 1939 roku, los oszczędził mu więc widoku wrześniowej klęski.