TVP Dokument Czwartek, 26.10.2023 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - UCZTOWANIE NA POLANIE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Na przełomie lata i jesieni las rozbrzmiewa rykami samców jeleni, które zatraciły się w miłosnych umizgach. Między bykami dochodzi do walk o łanie. Ryki mają wiele znaczeń. Po ich potędze, brzmieniu można wywnioskować, w jakiej fazie znajdują się jelenie gody. Bywa, że o świcie po zakończonym rykowisku na łące spotkać można wyłącznie łanie skubiące trawę. Dr Marcin Hurski i jego kolega Dris, który przybył aż z Holandii, próbują dowiedzieć się czegoś więcej na temat wpływu tych potężnych zwierząt na leśny ekosystem. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 25 BURSZTYNOWYM SZLAKIEM Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski O istnieniu szlaku bursztynowego dowiaduje się każdy uczeń na lekcji historii, ale jak w praktyce wyglądało jego funkcjowanie? Po co kupcy przemierzali tysiące kilometrów, aby kupić nieco złota północy, jak tradycyjnie określano bursztyn? Jak radzili sobie z przechodzeniem przez rzeki? Aby to sprawdzić, Radek Kotarski jedzie do Gdańska, gdzie poszukuje bursztynu, bada jego zagadkowe powstawanie i próbuje poddać obróbce jubilerskiej. Jaki będzie efekt tych prac? 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 221 RADZYŃ PODLASKI Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Radzyń Podlaski może poszczycić się Pałacem Potockich, jedną z najpiękniejszych rokokowych rezydencji magnackich w Europie. Jest to pomnik wielkiej miłości małżeństwa Marianny i Eustachego Potockich oraz świątynia sztuki, która swój obecny kształt uzyskała w XVIII wieku. Oprócz tego Radzyń Podlaski to miasto spotkań podróżników, kolebka talentów muzycznych zainspirowanych geniuszem Karola Lipińskiego, a także miejsce kaźni polskich patriotów, którego mroczne historie rzucają nowy cień na karty historii Polski w XX wieku. 07:35 DZIKA PRZYRODA BLISKIEGO I ŚRODKOWEGO WSCHODU - JORDANIA: W PIECU PRZYRODY (JORDAN - NATURE'S FURNACE) Serial dokumentalny, 51 min, Niderlandy (Holandia), 2014 Reżyseria: James Hemming Zdjęcia: Richard Kirby Odc. 3. Jordania to kraj położony w samym sercu Bliskiego Wschodu, jednego z najgorętszych i najsuchszych miejsc na naszej planecie. Mimo trudnych warunków, można tu spotkać fascynujące przejawy życia, takie jak przemierzający pustynię chrząszcz czy żyjące dziko osły onagery. 08:30 WODA - NASZA PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 3 EMSCHER - CUD W ZAGŁĘBIU WĘGLOWYM (WATER IS OUR FUTURE EP. 3 THE EMSCHER THE MIRACLE IN THE COALFIELDS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael R. Gartner Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny, opowiadający o regionach, które przeszły i nadal przechodzą radykalne zmiany. W niektórych miejscach, gdzie flora i fauna zostały kiedyś wytępione, by zrobić miejsce dla rolnictwa, przemysłu i wydobycia surowców, natura wraca do siebie. Krajobrazy kwitną nowym życiem, bo stare przemysły zostały zlikwidowane, a ludzie doceniają wartość świata przyrody. Na Wielkich Jeziorach Ameryki Północnej, w lasach deszczowych Kostaryki i na silnie zanieczyszczonych rzekach na Łużycach we wschodnich Niemczech rozległe obszary oddane monokulturom i strzeliste hałdy żużlu przekształcają się w bogate gatunkowo cuda natury. Biolodzy tworzą tereny podmokłe z terenów poprzemysłowych, ekolodzy zamieniają pastwiska dla bydła w lasy tropikalne, a dzielnice zniszczone przez wydobycie węgla brunatnego tworzą schronienie dla rzadkich gatunków. Poszczególne, niezależne odcinki serii dokumentują szereg fascynujących projektów, które pokazują, że nawet zniszczenie może zapewnić nowy początek naturze. I że wszyscy możemy pomóc zachować bioróżnorodność naszej planety na przyszłość. Odcinek 3 - "Emscher - cud w zagłębiu węglowym". Ruhra. Rzeka dała nazwę jednemu z największych regionów przemysłowych w Europie. Zagłębie Ruhry w sercu Niemiec słynie z węgla i stali. Przemysł zniszczył jednak kolejną rzekę - Emscher. Ujęta w betonowe koryto niosła toksyczne ścieki z całego Zagłębia Ruhry. Od lat znana jest jako najbardziej zatruty dopływ Renu. W latach 80 - tych podniosły się protesty miejscowej ludności. Powstał niezwykły projekt - odnowa rzeki na długości 350 - ciu kilometrów. Miał ponownie przywrócić Emscher i jej dopływy do naturalnego stanu. Ludzie i przyroda mieli odbić to, co zabrała im industrializacja. Zyskać także miała miejscowa ryba - byczek. Czy taka zmiana krajobrazu jest w ogóle możliwa? 09:30 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - SEZON 2 - ODC. 2 DOLINA CALANCA (UNTAMED SWITZERLAND - SEASON 2 EP. 2 THE VAL CALANCA) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Anja Glucklich Serial dokumentalny (4 odcinki) o przyrodzie Szwajcarii. Jest dzika i piękna, skromna biorąc pod uwagę zajmowany obszar, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią państwa. I nadal istnieją tam pełne nieskalanej przyrody: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. Nieokiełznana Szwajcaria to wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. 10:30 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 28 SKARBY RZEMIOSŁA (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 28 MADE IN) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 28 - "Skarby rzemiosła". W Burkina Faso żyje sześćdziesiąt grup etnicznych. Każda ma własne tradycje. Balafon to zachodnioafrykański ksylofon. Jego wykonanie i strojenie zajmuje tydzień. W Bobo Dioulasso, drugim pod względem wielkości mieście w kraju, działa muzeum muzyki. Przeniesiemy się do Portugalii. Azulejos to ważny element architektonicznego dziedzictwa Portugalii. Są wszędzie: na fasadach domów i kościołów, w nieckach fontann. Fajansowe, malowane płytki, ułożone razem tworzą ciekawe freski. Zajrzymy też do Meksyku i na Litwę. Dwie trzecie bursztynu dostępnego obecnie w obrocie handlowym pochodzi z Litwy. Znawcy twierdzą, że bałtycki bursztyn jest najpiękniejszy na świecie. Odwiedzimy też Tanzanię. Kanga to tradycyjna tanzańska tkanina. Kobiety noszą ją podczas ceremonii i w domach. Materiał ten stanowi jeden z symboli lokalnej kultury. Ostatni przystanek to Francja i Serralongue w Pirenejach Południowych, gdzie poznamy skąd wzięły się espadryle. 11:05 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 29 BYŁ LAS (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 29 IL TAIT UNE FORT) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 29 - "Był las". Brazylia. Las amazoński kryje w sobie wiele przyrodniczych skarbów. Niestety jest również zagrożony. W mieście Belm, w stanie Para, działa instytut badawczy, którego celem jest ochrona lasu i leczenie żyjących w nim zwierząt. Las to apteka pod gołym niebem: kora, liście i korzenie wielu roślin mają właściwości lecznicze. Przeniesiemy się do Gujany Francuskiej. Sahul to raj dla botaników i miłośników przyrody. Bierzemy kurs na Litwę. Kraje bałtyckie słyną z ekosystemów stanowiących wyjątek na skalę europejską. Mieszkańcy Litwy od zarania czcili otaczającą ich wspaniałą przyrodę. Odwiedzimy Kolumbię. Las porasta blisko połowę terytorium tego kraju i stanowi obszar niezwykłej bioróżnorodności. Żyje tu tysiąc dziewięćset opisanych gatunków ptaków. Wiele z nich gniazduje w lesie mangrowym. Lasy to najważniejszy element pejzażu Vercors we Francji. 11:40 LEM. WYMYŚLIĆ PRZYSZŁOŚĆ Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2021 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Robert Szaj, Bogumił Radajewski Żyjemy w świecie, który coraz bardziej przypomina fantastykę naukową. Nowe technologie nieustannie zmieniają sposób, w jaki funkcjonujemy. Był jednak ktoś, kto to przewidział. Stanisław Lem na kartach swoich powieści i opowiadań snuł wizje obcych światów i dalekiej przyszłości. Dziś jego futurystyczne pomysły stają się rzeczywistością. Od e - booków, przez sieci komputerowe aż po wirtualną rzeczywistość, to przykłady technologii, które Lem opisał na długo przed ich wynalezieniem. W filmie "Lem. Wymyślić przyszłość" sprawdzamy, które pomysły autora "Solaris" doczekały się realizacji. I jaką lekcję na ich temat możemy wyciągnąć z jego twórczości. 12:15 LOKALSI - LOKALSI - ODC. 4 PIOTREK Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 12:40 FILANTROP. ERAZM JERZMANOWSKI - WIELKI ZAPOMNIANY... Film dokumentalny, 83 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maria Guzy Scenariusz: Maria Guzy Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Krzysztof Kalisz, Rafał Solis, Bartłomiej Karpiel Czy celem była wydajność surowców czy zrobienie fortuny? Rozwój nauki czy dobroczynność? Realizacja osobistych celów czy wizja kraju w rozkwicie? Erazm Jerzmanowski zrealizował wszystkie te wyzwania. Jego idee są i dziś aktualne, a nagroda jego imienia wciąż wspiera innych. Kim był ten człowiek? Jerzmanowski to ten, o którym mówiono, że oświetlił Amerykę. To zatem musiał być ktoś wyjątkowy. Urodzony w 1844 roku, w ziemiańskiej rodzinie z tradycjami, uczył się najpierw w Instytucie Politechnicznym w Puławach, lecz przerywał studia, by walczyć w powstaniu styczniowym. Powstanie kończy się klęską, internowaniem Jerzmanowskiego i przymusową emigracją do Paryża, która daje mu nowe możliwości. Dzięki rodzinnym koneksjom mógł studiować na prestiżowej uczelni - w Szkole Inżynierii i Artylerii Wojskowej w Metz. Patriotyzm wyssany z mlekiem matki i wiedza nabyta na emigracji - kluczowe wartości, które oświetlą dalszą jego drogę. Dzięki wiedzy robi fortunę, dzięki przekonaniom wie, jak ją spożytkować. Zanim jednak wykorzysta swoją wiedzę i możliwości, Jerzmanowski wyjedzie do kraju wielkich możliwości. Ameryka, podnosząca się ze skutków wojny secesyjnej, to kraj inspirujący do rozwoju. Rozmach towarzyszy Jerzmanowskiemu zawsze, wydaje się, że podstawową ideą jego życia jest pomnażanie, rozwijanie, czynienie tego, co małe wielkim. A w Ameryce wszystko nabiera dodatkowej skali. Erazm Józef Jerzmanowski herbu Dołęga, to powstaniec styczniowy, żołnierz, wynalazca, przemysłowiec, mecenas, działacz społeczny i filantrop, członek wieczysty Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1890 roku. Zwany polskim Noblem. 14:15 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - SEZON 2 - ODC. 3 REGION JUNGFRAU (UNTAMED SWITZERLAND - SEASON 2 EP. 3 JUNGFRAU REGION) Serial dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Anja Glucklich Serial dokumentalny (4 odcinki) o przyrodzie Szwajcarii. Jest dzika i piękna, skromna biorąc pod uwagę zajmowany obszar, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią państwa. I nadal istnieją tam pełne nieskalanej przyrody: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. Nieokiełznana Szwajcaria to wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. 15:15 DZIKA PRZYRODA BLISKIEGO I ŚRODKOWEGO WSCHODU - MORZE KASPIJSKIE: KOLEBKA ŻYCIA (CASPIAN - THE HIDDEN CRADLE) Serial dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2014 Reżyseria: Tom Holings Morze Kaspijskie to największe na świecie jezioro, otoczone przez pięć różnych krajów, stanowi wyjątkowy ekosystem, ponieważ kiedyś było połączone z wielkimi oceanami i zostało od nich odcięte przez ruchy tektoniczne. Wody Morza Kaspijskiego są dziś tylko lekko zasolone, dlatego mogą tu żyć gatunki słodkowodne jak i morskie, takie jak śledzie czy nerpy. 16:20 WODA - NASZA PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 4 NIDERLANDY - SOJUSZ Z WODĄ (WATER IS OUR FUTURE EP. 4 THE NETHERLANDS THE PACT WITH WATER) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael R. Gärtner Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny, opowiadający o regionach, które przeszły i nadal przechodzą radykalne zmiany. W niektórych miejscach, gdzie flora i fauna zostały kiedyś wytępione, by zrobić miejsce dla rolnictwa, przemysłu i wydobycia surowców, natura wraca do siebie. Krajobrazy kwitną nowym życiem, bo stare przemysły zostały zlikwidowane, a ludzie doceniają wartość świata przyrody. Na Wielkich Jeziorach Ameryki Północnej, w lasach deszczowych Kostaryki i na silnie zanieczyszczonych rzekach na Łużycach we wschodnich Niemczech rozległe obszary oddane monokulturom i strzeliste hałdy żużlu przekształcają się w bogate gatunkowo cuda natury. Biolodzy tworzą tereny podmokłe z terenów poprzemysłowych, ekolodzy zamieniają pastwiska dla bydła w lasy tropikalne, a dzielnice zniszczone przez wydobycie węgla brunatnego tworzą schronienie dla rzadkich gatunków. Poszczególne, niezależne odcinki serii dokumentują szereg fascynujących projektów, które pokazują, że nawet zniszczenie może zapewnić nowy początek naturze. I że wszyscy możemy pomóc zachować bioróżnorodność naszej planety na przyszłość. Odcinek 4 - "Niderlandy - Sojusz z wodą". Do Amsterdamu przybywają miliony turystów rocznie. Miasto pokrywa sieć malowniczych kanałów - to znana atrakcja. Mniej znany jest fakt, że przez stulecia kanały nie tylko służyły do transportu i jako ścieki, ale stale zagrażały Amsterdamowi. Duże barki towarowe nadal pływają kanałami, budząc zaciekawienie turystów. Port w Amsterdamie nadal jest połączony z morzem. Holendrzy kontrolują jednak przypływy za pomocą systemu śluz i pomp. Obecnie Amsterdam położony jest metr poniżej poziomu morza, a niektóre dzielnice nawet niżej. Gdyby nie śluzy, Amsterdam nie nadawałby się do życia. Amsterdam nie jest jedyny. Nazwa Niderlandy, czyli niskie lądy, doskonale tu pasuje. Około jedna czwarta kraju leży poniżej poziomu morza. By nie znaleźć się pod wodą, Holendrzy od stuleci umacniali brzegi. Za pomocą solidnych grobli i piasku. 250 kilometrów piaszczystych wydm i plaż poskramia siłę fal. Dla większości Holendrów i zagranicznych turystów plaże są świetnym miejscem na rekreację. 17:20 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 30 KWESTIA TOŻSAMOŚCI (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 30 HISTOIRE D’IDENTIT) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 30 - "Kwestia tożsamości". Tanzania. Dla wielu Masajów turystyka stała się sposobem zarabiania na życie. Dzielą się swoją kulturą i tradycjami z kilkoma milionami osób, które co roku odwiedzają ich kraj. W społeczności Masajów mężczyźni zajmują się bydłem, a kobiety pracują zarobkowo. Bierzemy kurs na Gujanę Francuską. Żyją tu Mongowie. Słowo Mong oznacza wolnego człowieka. Choć historia tej społeczności to wzorcowy przykład integracji, jej członkowie zachowali swobodę. Zajrzymy też do Kanady. Członkowie społeczności Huterytów przybyli do stanu Alberta w XIX wieku, poznamy jak żyją. Zajrzymy też do Panamy. Każdego ranka mężczyźni ludu Kuna płyną rzekami w głąb lądu. Czerpią słodką wodę i pracują na plantacjach, założonych tutaj przez każdą z rodzin. Na koniec odwiedzimy Niemcy. Serbowie Łużyccy to słowiańska grupa etniczna zamieszkująca Łużyce, podmokłe tereny należące w większej części do Niemiec, ale także do Polski i Czech. 18:00 HITCHCOCK/TRUFFAUT Film dokumentalny, 76 min, Francja/USA, 2015 Reżyseria: Kent Jones Film to oglądany po latach zapis legendarnego spotkania dwóch wizjonerów kina. Historia realizacji wywiadu rzeki, przeprowadzonej przez osiem dni rozmowy między wielkimi reżyserami, których na pierwszy rzut oka, poza pasją do kina, nic nie łączy. Z jednej strony dystyngowany człowiek legenda: Alfred Hitchcock, uznawany wówczas za najsprawniejszego rzemieślnika w historii kina, z drugiej młody gniewny: znajdujący się u progu kariery Francois Truffaut, wywrotowiec, rzecznik kina autorskiego, współtwórca francuskiej Nowej Fali. Autorzy filmu, korzystając ze wspaniałych materiałów archiwalnych, wzbogacają historię wypowiedziami twórców współczesnego kina: Martina Scorsese, Oliviera Assayasa, Petera Bogdanovicha, Wesa Andersona, Kiyoshi Kurosawy i wielu innych, by opowiedzieć historię spotkania dwóch pozornie przeciwstawnych żywiołów. Oglądane dziś zderzenie tych osobowości budzi na nowo pytanie: czym jest kino? Czy tylko tanią, wyrastającą z jarmarcznych sztuczek, wyolbrzymioną i spulchnioną przez gigantyczne budżety i lata pogoni za nowinkami technicznymi papką dla mas? Czy może polem dla artystów, narzędziem umożliwiającym przekazywanie swojego credo w sposób najpełniejszy, w stopniu nieosiągalnym dla malarzy, rzeźbiarzy, poetów, pisarzy, muzyków? Zapis spotkania Truffauta z Hitchcockiem to prawdziwa uczta dla kinomanów, swoisty podręcznik myślenia o i pojmowania kina. To film o historii powstania biblii kinomanów, wydanej po raz pierwszy w 1966 roku, kształtującej kilka pokoleń twórców i miłośników X Muzy. Ale przede wszystkim film oddaje sprawiedliwość wielkiemu Alfredowi Hitchcockowi, twórcy, który udowodnił, że nawet najbardziej dopasowany klucz do serca widzów, otwiera je dopiero w rękach prawdziwego artysty. 19:25 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PATAGONIA, WŁADCZYNI CZASU. (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Patagonia. 20:30 ZAWSZE GOTOWI. ZAWSZE BLISKO - ODC. 15 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Bartosz Paduch Scenariusz: Bartosz Paduch Telewizyjny cykl dokumentalny, przedstawiający losy żołnierzy i kandydatów na żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej - komponentu Wojska Polskiego. To, co wyróżnia żołnierzy WOT, czyli "Terytorialsów", to specyfika ich służby, tzn. każdy żołnierz WOT służy w swojej lokalnej jednostce, a jednocześnie normalnie pracuje w swoim środowisku, swojej miejscowości, jest częścią lokalnej społeczności, częścią zakładu pracy, częścią rodziny. Towarzyszymy naszym bohaterom podczas ich służby w batalionach WOT, na ćwiczeniach na poligonie, szkoleniach, akcjach służących pomocą lokalnym społecznościom podczas sytuacji awaryjnych (powódź, pożar, działania sanitarne związane z COVID - 19), ale też podczas ich normalnego życia, działalności zawodowej (często stojących w kontraście z rolą żołnierza WOT), życia rodzinnego. 21:05 CZYSTE RĘCE (CLEAN HANDS) Film dokumentalny, 96 min, USA, 2019 Reżyseria: Michael Dominic Czworo dzieci w wieku od 6 do 10 lat mieszka z rodzicami na La Chureca, największym wysypisku śmieci w Ameryce Środkowej. Nigdy nie chodziły do szkoły i, w przeciwieństwie do rodziców, nie rozumieją w pełni tego, czego nie mają. Wysypisko to jedyny świat, jaki kiedykolwiek znały. Filantrop dowiaduje się o trudnej sytuacji rodziny i buduje im mały dom na wsi z ziemią, którą mogą uprawiać. Dzieci mogą po raz pierwszy uczęszczać do szkoły, a rodzina może uciec od pustkowia i życia La Chureca. Jednak paradoksalnie to, co powinno być niesamowitą okazją dla wszystkich, zamienia się w znacznie bardziej złożoną opowieść o miłości i stracie, ratunku i zbawieniu. Gdy rodzina przyzwyczaja się do nowego życia, przeszłe demony powracają. W szczególności matka ma trudności z adaptacją. Związki, które na śmietniku wydawały się solidne jak skała, zostają zniszczone. Kiedy sprawy przybierają niespodziewany, mroczny obrót, przyszłość rodziny staje pod znakiem zapytania. Kręcony w ciągu siedmiu lat film to wielokrotnie nagradzana historia rodziny, skrajnego ubóstwa oraz nadziei i niewinności dzieci. 22:55 HIKIKOMORI - WIĘŹNIOWIE Z WYBORU (HIKIKOMORI: THE LOCKED GENERATION / HIKIKOMORI: LES RECLUS VOLONTAIRES?) Film dokumentalny, 68 min, Francja, 2020 Reżyseria: Michaelle Gagnet Jest ich coraz więcej, ale ich nie widzimy. Niektórzy znikają w samotności, nie zauważając nikogo. To są Hikikomori - młodzi ludzie, nie potrafiący wyrazić swojego zagubienia, więc izolujący się u swoich rodziców. Takich osób żyjących przez wiele miesięcy w zamknięciu w swoich pokojach są dziesiątki tysięcy. Nazywa się ich hikikomori, od japońskiego słowa oznaczającego wejście do środka i niewychodzenie na zewnątrz. Zjawisko to po raz pierwszy ogarnęło populację Japonii w latach 90. , prawdopodobnie z powodu kryzysu gospodarczego i naciskami akademickimi narzuconymi przez społeczeństwo. Dziś ten wyraz współczesnego cierpienia wydaje się rozprzestrzeniać na całym świecie, szczególnie we Francji, gdzie dopiero niedawno został dostrzeżony przez ekspertów medycznych. Hikikomori to splot różnych czynników: zakłócenia w rozwoju, mobbingu w szkole, kompleksów... Mogą być też problemy rodzinne: śmierć lub choroba rodzica, rozwód... zwykle hikikomori nie zostaje się z jednego powodu. Zarówno we Francji, jak i Japonii śledzimy psychiatrę Marie - Jeanne Guedj, która stara się zrozumieć hikikomori i leczyć cierpiących na tę chorobę. Hikikomori to początek. Na końcu jest kodokuszi. Chorzy zamykają się, nie mają środków do życia, gromadzą śmieci, a na końcu umierają w samotności. Jednak wycofanie społeczne nie jest wyrokiem. Większość hikikomori wychodzi z niego, ale to wymaga czasu miesięcy, a nawet lat. 00:15 WETERYNARZE Z SERCEM - /64/ Reality show, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Poznacie dzisiaj przedstawiciela gatunku, którego skamieliny sprzed około 65 milionów lat odkryli paleontolodzy. Patrząc na zdjęcie rentgenowskie oposa Ediego, mamy wrażenie, że jest ich potomkiem. Jego właścicielka, pani Paulina, odwiedziła ze swoim podopiecznym gdańską klinikę. Krakowskie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami stworzyło dziesięć lat temu okno życia. Każdy z nas, niezależnie od powodów i bez konsekwencji, może tam oddać porzucone, niechciane zwierzę. Znajdują w tym miejscu opiekę i nadzieję na drugie życie. Czy przyszłoby komuś do głowy, że bezpieczeństwo i właściwe funkcjonowanie lotniska zapewnia nie tylko skomplikowana technologia, ale również drapieżne ptaki? Jaka jest ich rola? Opowiedzą o tym sokolnicy pracujący na lotniskach. A w naszym Kąciku Adopcyjnym kotka Malawi, która już po raz drugi trafiła do schroniska i po raz drugi ma nadzieję na ciepły dom. 00:45 PORTRET HUTY Reportaż, 18 min, Polska, 1970 Autor: Gwidon Gaj Zdjęcia: Mieczysław Chudzik Reportaż o Zawierciu, polskim mieście położonym w województwie śląskim, siedzibie powiatu oraz o Hucie Zawiercie. Przez długie lata Zawiercie było typową, biedną wioską, dopiero prawa miejskie przyniosły początki przemysłu. Druga połowa XIX wieku była okresem intensywnego rozwoju przemysłu w mieście. W 1901 roku została uruchomiona Huta Zawiercie. W okresie I wojny światowej w Zawierciu wzrosło bezrobocie, a to za sprawą m.in. zamknięcia huty. Wielu mieszkańców żyło wtedy z opieki społecznej. Okres po II wojnie światowej to czas rozwoju miasta. Hutę uruchomiono ponownie. Lata 60. przyniosły gruntowną modernizację huty. Wybudowano nową stalownię, walcownię, nastąpiła poprawa warunków pracy, co zapoczątkowało szybki rozwój zakładu. W reportażu wspomnienia ilustrowane materiałami ikonograficznymi. 01:15 NOTACJE - WŁODZIMIERZ (WOWO) BIELICKI. RZĄDKÓW Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2011 Autor: Mieczysław Vogt Włodzimierz (Wowo) Bielicki ur. w 1931 r. w Warszawie. Absolwent Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku, współtwórca studenckiego teatru Bim Bom, scenograf, reżyser, przez wiele lat związany z Telewizją Polską, następnie dyrektor Teatru Dramatycznego w Wałbrzychu. 01:30 ZŁOTY POCIĄG. Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2015 Reżyseria: Wojciech Malinowski Scenariusz: Wojciech Malinowski Zdjęcia: Michał Garrett, Piotr Sędzikowski Historia i poszukiwanie pociągu zaginionego podczas II wojny światowej. "Złoty pociąg" wzbudza silne emocje i rozpala wyobraźnię. Słowa te rozgrzały do czerwoności Dolny Śląsk, a wraz z nim dziesiątki dziennikarzy na całym świecie. Spekulacje o możliwym ukryciu tutaj w ostatnim okresie wojny złota Wrocławia, zaginionych dzieł sztuki i nawet Bursztynowej Komnaty powodują, że potencjalne odkrycie jest tak gorączkowo komentowane i wyczekiwane. Film Wojciecha Malinowskiego z TVP Wrocław opowiada o tych poszukiwaniach w rejonie Wałbrzycha i Zamku Książ, czyli w okolicach jednej z przygotowywanych kwater Hitlera. I nawet jeśli "złotego pociągu" nie ma to i tak warto przyjrzeć się interesującym faktom z końca istnienia III Rzeszy, które miały miejsce właśnie na Dolnym Śląsku. Pociąg miał ponoć wyjechać z oblężonego Wrocławia w stronę Wałbrzycha. Wszelki ślad jednak po nim zaginął. 02:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NA ŚCIEŻKACH PAMIĘCI Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W tym odcinku pt. "Na ścieżkach pamięci" głównym bohaterem opowieści jest generał broni Stanisław Szeptycki, jedna z najciekawszych postaci wojska II Rzeczpospolitej. Karierę zaczynał w c.k. armii austro - węgierskiej, ale w momencie narodzin Legionów natychmiast poprosił o przeniesienie do nich. 4 listopada 1918 roku Rada Regencyjna mianowała go generałem dywizji i inspektorem generalnym broni oraz powierzyła mu tymczasowo dowództwo nad wszystkimi oddziałami Wojska Polskiego na obszarze byłej okupacji austro - węgierskiej, a także tej części Galicji, która znajdowała się pod polską władzą. 16 listopada 1918 roku Józef Piłsudski mianował go szefem Sztabu Generalnego. Dalej w karierze zaliczył stanowisko ministra Spraw Wojskowych, a co ciekawe po II wojnie światowej, już w wieku niemal 80 lat, ciągle działał społecznie w PCK. Był świetnym żołnierzem i wielkim patriotą. W Korczynie planujemy poszukiwania na terenie pałacowych ogrodów, a znalezione przedmioty będą zalążkiem ekspozycji muzealnej w gnieździe rodowym wielkiego generała. 03:05 NO I CÓŻ, ŻE DO SZWECJI Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2008 Reżyseria: Radosław Domański Scenariusz: Radosław Domański Jaszczur, Snajper, Karbownik, Benek i Myszka przebywają w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w Herbach koło Częstochowy. Większość z nich pochodzi z ubogich, rozbitych lub patologicznych rodzin, zmagających się z alkoholizmem. Nie mając dobrych wzorców, chłopcy w młodym wieku (mają po 14 - 16 lat) weszli już w kolizję z prawem: zaczynało się od wagarów, potem był alkohol, narkotyki, bójki, kradzieże. Stamtąd prosta droga wiodła do ośrodka. Teraz cała piątka staje przed niezwykłą szansą. Wszyscy wezmą bowiem udział w niecodziennym projekcie: wyprawie do najbardziej wysuniętej na północ części Szwecji i Norwegii - subarktycznej Laponii. To miejsce wyjątkowe ze względu na unikatową, dziewiczą przyrodę oraz prastarą, lapońską kulturę. Ideą organizatorów projektu jest pokazanie wychowankom nowych możliwości i sposobów życia, zapoczątkowanie procesu szeroko rozumianej resocjalizacji. Dla uczestników wyprawy to pierwszy zagraniczny wyjazd w życiu: mikrobusem wyruszają w podróż ze swoim wychowawcą. W Gdańsku wsiadają na prom, zachwyceni jego wnętrzem, różnymi urządzeniami. Wysiadają w szwedzkim Nynashamn i ruszają w dalszą drogę. Ze dziwieniem zauważają, że Szwedzi jeżdżą bardzo przepisowo, nikt nikogo nie wyprzedza, nie przekracza dozwolonej szybkości. Chłopcy nie mówią po angielsku, więc kiedy na postoju Myszka usiłuje zapytać o drogę, nie bardzo mu to wychodzi. Ku jego zdziwieniu, nawet wolne i wyraźne powtarzanie pytania po polsku i napisanie go na kartce nie przynosi efektu. W Strangnas chłopcy zatrzymują się na kolejny postój, próbują rozmawiać z miejscowymi dziewczynami, ale bariera językowa jest nie do pokonania. Częstują je więc tylko papierosami, "rozmawiając" na migi. Następne przystanki są już w Norwegii: w Midtbygda, potem w Trondheim. Chłopcy są zaskoczeni, że wszędzie jest tak czysto i spokojnie, że wszyscy są uprzejmi. Szczególne wrażenie robią na nich rowery pozostawione przy drodze przez turystów, którzy gdzieś odeszli. Dziwią się, że nikt ich nie zabiera, ani nie niszczy. W Polsce oni sami natychmiast by je sobie przywłaszczyli. Tutaj, pouczani przez wychowawcę, widzą, że można postępować inaczej: nie kraść i nie bać się, że się zostanie okradzionym. Wreszcie docierają do celu podróży. Nad kryształowo czystym jeziorem chłopcy rozbijają namiot, łowią ryby, rozpalają ognisko, gotują posiłek. Są weseli, rozluźnieni. Opowiadają o tym, co już zobaczyli, co im się podobało, ale także o tym, jak wyobrażają sobie swoją przyszłość. We wszystkich opowieściach przewija się jedno wspólne marzenie: mieć rodzinę, żonę, dzieci, normalny dom. Gdy odjeżdżają z miejsca obozowania, zostawiają po sobie - instruowani przez wychowawcę - wzorowy porządek. W drodze powrotnej zatrzymują się jeszcze w centrum Sztokholmu: obserwują strażników przez Zamkiem Królewskim, przyglądają się ludziom, biegają beztrosko po ulicach, chłoną tę inną, nieznaną rzeczywistość. Ile z tych wrażeń zostanie w nich na dłużej, co zapamiętają z tej wyprawy? Czy rzeczywiście zmieni ona ich nastawienie do życia? 03:50 CZAS AMBASADORA Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2003 Reżyseria: Dariusz Król Scenariusz: Dariusz Król Historia pozornie zwykłego tygodnia pracy profesora Szewacha Weissa, ambasadora Izraela w Polsce.