TVP Dokument Niedziela, 29.10.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - PASTWISKO DLA SUSŁA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Bohaterem odcinka jest Krzysztof Próchnicki, przyrodnik zajmujący się ochroną susłów. Dzięki niemu udaje nam się sfilmować te piękne zwierzęta w rezerwacie Suśle Wzgórza. Pracownicy Zespołu Zamojskich Parków Krajobrazowych opracowali program ochrony gatunku. Polega on na wykonaniu czynnych działań ochronnych typu: rekultywacja zdegradowanych pastwisk, organizacja wypasu i koszeń w celu poprawy warunków siedliskowych. Program obejmuje również badania naukowe. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 28 KULISY DAWNYCH PODRÓŻY Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Dziś podróżowanie rowerem, samochodem czy samolotem jest tak powszechne, że nie wymaga większej uwagi. Dwieście czy trzysta lat temu, gdy ktoś wybierał się w liczącą kilkaset kilometrów podróż, musiała z tej wyprawy powstać książka ze wspomnieniami. Tym razem Radosław Kotarski przenosi się właśnie w dawne czasy, aby przekonać się, jak wyglądało przemieszczanie się naszych pradziadów. Zapraszamy w niezwykłą podróż w czasie. 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 224 SULECHÓW Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Na trasie podróży po Polsce odwiedzimy Sulechów. Tutejszy Rynek, dumnie reprezentuje lew, a właściwie jego głowa. Fontanna powstała w miejscu dawnej studni. Sulechowski zdrój przed wiekami zaopatrywał mieszkańców w wodę. Dostarczał jej również na potrzeby pobliskiej warzelni piwa i targowiska. Obecnie studnia z Głową Lwa stanowi imitację bramy miejskiej, która powstała tu w 1904 roku. Zwiedzając miasto, koniecznie trzeba przespacerować się wzdłuż historycznych Murów Obronnych. Zostały one wzniesione w XIV wieku. Kiedyś otoczone były fosą. Jedyną ocalałą z czterech dawnych bram murów, jest Brama Krośnieńska. Umieszczono na niej niemiecki Herb Miasta z XIX wieku. Przedstawia stróża miejskiego między dwiema wieżami, z halabardą w dłoni. 07:30 NA KRAWĘDZI - ODC. 6 NURKOWANIE NA BEZDECHU (ON THE EDGE 6. FREEDIVING) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Ramamonjiarisoa Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o tym, co dzieje się z ludzkim organizmem w ekstremalnych warunkach. Marc poddaje się kolejnym wyzwaniom, które spowodują, że znajdzie się w ekstremalnie niskich lub wysokich temperaturach, na wysokości lub bardzo głęboko oraz poddany będzie ogromnym prędkościom lub bardzo wymagającym testom na refleks. Spotka się z różnymi specjalistami, naukowcami i sportowcami, którzy będą go trenować, testować i dawać rady jak robić postępy. Odc. 6 - "Nurkowanie na bezdechu". W głębinach Morza Śródziemnego. Celem będzie osiągnięcie 30 metrów bez oddychania, czyli głębokości, na którą mogą sobie pozwolić tylko sportowcy. Jacques Mayol jest kimś więcej niż tylko bohaterem filmu "Wielki błękit". Zainspirował całe pokolenie nurków i wciąż pozostaje legendą. Był pierwszą osobą, która zeszła na głębokość ponad stu metrów. Dziś freediverzy dochodzą nawet do 240 - stu metrów. Jak udaje im się osiągnąć takie głębokości bez powietrza? Marc chce doświadczyć tej niezwykłej wolności. Zatoka Villefranche - sur - Mer na francuskiej Riwierze jest miejscem narodzin freedivingu. Claude Chapuis uważany jest za prekursora tej dyscypliny we Francji. Ten sport uprawia już ponad 150 tysięcy freediverów. Claude wciąż lubi rzucać wyzwania swoim uczniom. Dziś jest wiele dyscyplin: takie, które odbywają się w basenie na bezdechu statycznym. Z kolei freediving dynamiczny to taki, w którym płyniesz jak najdalej pod wodą. Jest tez morze i dyscypliny głębokościowe, na przykład nurkowanie ze stałym balastem, czyli z obciążnikiem i płetwami. Jest też nurkowanie ze zmiennym balastem, gdy zanurzasz się z obciążnikiem i wynurzasz się bez niego. Zaś szczytem lenistwa jest dyscyplina no - limit, w której nurkujesz z obciążeniem, ale żeby wypłynąć, nadmuchujesz balon. 08:25 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 1. ODKRYWANIE KOSMOSU (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 01 EXPLORING THE UNIVERSE) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 1. W tym odcinku odkrywamy kosmos. Pięćdziesiąt lat temu Neila Armstronga stającego na Księżycu oglądało 600 milionów widzów przyklejonych do telewizorów - jedna piąta mieszkańców Ziemi. Tamta chwila odmieniła życia, rozbudziła nadzieje i zapoczątkowała nową erę eksploracji kosmosu. Lądowanie na Księżycu było jednym z najważniejszych przedsięwzięć technologicznych w historii ludzkości - ale to był dopiero początek. Jeszcze w sześćdziesiątym dziewiątym NASA obrała kolejny, śmiały cel: opracować statek kosmiczny wielokrotnego użytku. Wahadłowce nie spełniły wyobrażeń o kosmicznych autobusach. Przestrzeń kosmiczna to ostatni, niekończący się obszar, w którym ludzie mogą przecierać nowe szlaki i badać nowe światy. Nigdy nie zabraknie nam rzeczy do odkrycia. 09:30 ALPEJSKIE SKARBY - ODC. 2 ZIMA (THE ALPS) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2020 Reżyseria: Steve Nicholls Dwuczęściowy film dokumentalny o Alpach. Dzikie góry, ekstremalne życie, ale też magiczny świat. To majestatyczne pasmo górskie łączy osiem krajów i osiąga wysokość do 4 000 metrów nad poziomem morza. Alpy o długości 1200 kilometrów tworzą zarówno most łączący Europę Zachodnią i Wschodnią, jak i wysoką barierę między Europą Południową i Środkową. Góry działają jak potężny zbiornik wodny i kontynentalny dział wodny, zasilając niezliczone rzeki, które wpływają do trzech różnych oceanów. Ich najwyższy szczyt, Mont Blanc, otoczony jest długimi, strzelistymi górami o pokrytych lodem zboczach. Te wielkie szczyty to tylko jeden z powodów, dla których tak zwany Dach Europy nadal fascynuje na całym kontynencie i na całym świecie. Niesamowita różnorodność krajobrazów, flory i fauny sprawia, że Alpy są wyjątkowym skarbem przyrody w sercu Europy. Odc. 2 - "Zima". Kraina zimy. Ten łańcuch górski na styku płyt tektonicznych ma niemal tysiąc kilometrów długości. Wyłania się na wschodzie i rośnie ku zachodowi. Rzeki spływające z tego dachu Europy toczą swoje wody aż do trzech mórz. Alpy jako całość stanowią wspólne dobro ośmiu nacji. Pośród monumentalnych wieżyc stoi alpejski król. Przyćmiewa największe fortece i jest świadkiem wielowiekowej walki żywiołów ze skalną masą. Mont Blanc. Pradawny alpejski patriarcha i najwyższy szczyt. W dolinach leży zgromadzony przez milenia śnieg. Z czasem przeobraża się w twardy lód. Zima to surowa pani. Wysoko w górach tak naprawdę nie ustępuje. Monumentalny Matterhorn... i potężny Mont Blanc pełnią rolę jej tronów i odwiecznej alpejskiej siedziby. Słońce wschodzi tu od tysięcy lat, a mimo to nie zdołało roztopić śniegu pokrywającego te legendarne szczyty. Nie pozbawiło ich bieli majestatu. Widok pokrytych czapami śniegu Alp zapiera dech w piersi nawet z daleka. Jednak, by w pełni docenić ich piękno oraz potęgę trzeba wzbić się w powietrze, jak orzeł. 10:30 PODRÓŻE DO UKRYTYCH ŚWIATÓW - ODC. 1 MAKOKO NA WODZIE (THE HIDDEN WORLDS EP. 1 MAKOKO ON WATER) Serial dokumentalny, 44 min, Turcja, 2020 Reżyseria: Orcun Behram Seria dokumentalna (5 odcinków) o kilku tajemniczych i bardzo ciekawych miejscach na świecie. Obecnie języki i kultury szybko zanikają, ponieważ globalizacja ma coraz większy wpływ na wszystko. Poznamy różne historie życia, poprzez poetycki tekst i strukturę wizualną. Narratorami odcinków będą ludzie, którzy są punktem wyjścia tych historii. W takim okresie społeczności, które potrafią zachować swoje dziedzictwo kulturowe lub stworzyć własną kulturę, zyskały na atrakcyjności. Będziemy mieli okazję zobaczyć bogatą paletę wizualną i niezwykłe miejsca: Makoko w Nigerii; La Rinconada w Peru; Manilę stolicę Filipin; dolinę rzeki Omo w Etiopii; Dharavi w Bombaju. Odc. 1 - "Makoko na wodzie". Życie w tym ogromnym slumsie toczy się wokół wody. Labirynt kanałów i domów na palach na obrzeżach Lagosu, stolicy Nigerii, jest domem dla około trzystu tysięcy osób. Osadę założyli rybacy, którzy przybyli tu z Afryki Zachodniej dwieście lat temu. Ten pływający slums rozrósł się współcześnie do sześciu dzielnic. Stanowi cierń w boku włodarzy miasta, nie pasując do wizji Lagosu jako gospodarczej potęgi Afryki. Jednak dla mieszkańców osada stanowi dynamiczną społeczność, pełną nadziei i marzeń. Życia i śmierci. Śmierć to w Makoko powód do świętowania. Kres życia wiąże się z wieloma rytuałami i przesądami. Wielu mieszkańców uważa, że duch zmarłego może ich ukarać lub nagrodzić, zależnie od przebiegu pochówku. Rybołówstwo jest tu ważną częścią życia. Mimo panującej tu biedy, brudnych kanałów, walących się domów i infrastruktury, w Makoko panuje atmosfera odnowy. Wielu mieszkańców z nadzieją patrzy na tutejszą młodzież. 11:25 MISJA ZAMBIA - KOŚCIÓŁ W BUDOWIE Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Kot Scenariusz: Piotr Kot Lektor: Grzegorz Szponder Zdjęcia: Ks. Maciej Makuła, Piotr Kot, Robert Jażdżyk Muzyka: Wojciech Mularczyk Niedziela to czas szczególny na misji. Dziś salezjanin ks. Michał Wziętek wyrusza na stację misyjną w terenie, tzw. outstation. Jedziemy razem z nim kilkadziesiąt kilometrów od Kabwe. Droga nie jest łatwa, dlatego jest konieczny samochód terenowy. Większość dróg na wioskach to utwardzone drogi szutrowe. Ksiądz Michał przygotowuje się do Mszy Świętej, a na zewnątrz przed kościołem równolegle trwają przygotowania do wspólnego niedzielnego obiadu z misjonarzem. Wszystkie produkty przynieśli parafianie. 11:40 MISJA ZAMBIA - KUCHNIA W CHINGOLI Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Kot Scenariusz: Piotr Kot Lektor: Grzegorz Szponder Zdjęcia: Ks. Maciej Makuła, Piotr Kot, Robert Jażdżyk Muzyka: Wojciech Mularczyk Zambijczycy nie mają łatwego życia: 45 procent społeczeństwa Zambii cierpi z powodu niedożywienia, a blisko 80 procent mieszkańców żyje za mniej niż 12 zł dziennie. Okolice Chingoli to teren przemysłowy, na którym znajdują się liczne kopalnie. Dostrzegając potrzeby edukacyjne, salezjanie stworzyli w Chingoli profesjonalne centrum kształcenia zawodowego. Co chwilę otwierają nowe kierunki kształcenia odpowiadające na potrzeby rynku. Dyrektorem centrum zawodowego w Chingoli jest ks. Leszek Aksamit SDB. Pokazuje nam najnowszą pracownię kucharską, w której uczniowie zaczną zajęcia już za kilka tygodni. 11:55 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - CEZANNE, PORTRETY ŻYCIA (EXPOSITION ON SCREEN. CEZANNE, PORTRAITS OF A LIFE) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pomocą prywatnych listów i ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w największych muzeach i galeriach na świecie. M.in. Leonardo, Rembrandt, Cezanne, Monet, Picasso. Odc. 14 - "Cezanne, portrety życia" Cezanne był mistrzem formalizmu. Stworzył rodzaj abstrakcji, która rozwinęła się w XX wieku. Słynął z martwych natur i pejzaży. Takie malarstwo zwykle nie ma nic wspólnego z wyrażaniem emocji i stanów psychicznych. Nasza wystawa pokazuje, co się dzieje, gdy nieożywione przedmioty na swoich płótnach Cezanne zastąpił ludźmi, w dodatku ludźmi, których dobrze znał. Jest to pierwsza wystawa poświęcona wyłącznie portretom autorstwa Cezanne’a, przynajmniej w naszych czasach. Wydaje się, że ta część jego malarstwa była omijana. Jakby wszyscy się jej trochę obawiali. Być może dlatego, że sam Cezanne nie uważał się za portrecistę. Portrety są fascynujące. Tworzą retrospektywę twórczości Cezanne’a. Widać w nich różne etapy jego twórczości i zmiany obszaru zainteresowań. Portrety lepiej niż obrazy o innej tematyce odzwierciedlają życie Cezanne’a, jego wątpliwości, jego drogę artystyczną. 12:50 Z WIESZAKA HISTORII - ODC. 4 NARODOWO I Z FASONEM Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jarosław Migoń Scenariusz: Lucyna Rotter, Jarosław Migoń Prowadzący: Lucyna Rotter Lektor: Magdalena Zbylut - Wiśniewska Zdjęcia: Kacper Solan, Bartłomiej Gąsienica Muzyka: Marcin Gałażyn Wciągająca fashion story dla każdego, kto dostrzega rolę i znaczenie ubioru. Audycja o tematyce dokumentalno - historycznej, która odsłania ukryte znaczenia, symbole i dzieje ubioru. Odcinek poświęcony genezie strojów narodowych. Lucyna Rotter, prowadząca program, spotyka na krakowskim rynku prof. dr hab. Czesława Dźwigaja, znajdując pretekst do rozmowy o kontuszu i żupanie. Z prof. dr hab. Józefem Mareckim prowadząca rozmawia o modzie Polski XIX wieku w okresie ówczesnej żałoby narodowej. Dowiadujemy się, czym były kostiumy, rekwizyty i biżuteria o charakterze narodowym. 13:20 NATURA BEZ GRANIC - ODC. 4 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Marcin Krzyżański Scenariusz: Marcin Krzyżański Zdjęcia: Jan Mamoń, Krystian Matysek Na terenie Ukrainy w wielu miejscach zachowały się dzikie, podgórskie rzeki płynące naturalnymi dolinami, które nigdy nie były zmieniane przez człowieka. Takich rzek jest tam tak wiele, że często nie są nawet obejmowane żadnymi formami ochrony. Ich krajobraz potrafi zachwycić. Od krawędzi doliny aż po nurt. Lasy łęgowe poprzecinane starorzeczami, pasy łozin, nadbrzeżne kamienne plaże i rozgałęziony na wiele ramion nurt stanowią miejsce życia niezliczonych gatunków zwierząt i roślin. Wszystko to pokażemy w kolejnym odcinku programu "Natura bez granic". Po polskiej stronie, razem z naukowcami badającymi życie rzek zajrzymy pod powierzchnię nurtu. Odkryjemy świat chruścików, jętek i skójek. 13:50 SZPIEDZY WŚRÓD ZWIERZĄT S.I - ODC. 2. INTELIGENCJA (SPY IN THE WILD) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: John Downer Miniseria dokumentalna BBC Worldwide. Cztery odcinki opowieści o najsprytniejszych zwierzętach. Fascynujące podobieństwa w sposobach zachowania u zwierząt i ludzi. Przebiegłość, techniki szpiegowskie i oszustwa są tu na porządku dziennym. Kolejne części serii opowiedzą o blaskach i cieniach miłości, różnej inteligencji, odcieniach przyjaźni i łobuzerskich wyczynach w świecie fauny. Zwierzęta kochają, smucą się, oszukują i wymyślają sposoby na osiągnięcie celu zupełnie tak jak my, ludzie. Nowa generacja kamer szpiegowskich ujawni, jak bardzo zwierzęta przypominają nasze zachowania. Jak bystre są zwierzęta, gdy przychodzi im rozwiązywać problemy życiowe? W lasach na Borneo żyje jeden z najbliższych kuzynów człowieka, orangutan. Wspaniałe stworzenia mają 97% naszego DNA. Są to jedne z najinteligentniejszych zwierząt na Ziemi. Sfilmowanie zachowań tych bystrych naczelnych wymaga wyjątkowego szpiega udającego prawdziwego orangutana. Młode orangutany uczą się przez nieustanne badanie otoczenia. W zimnych i surowych warunkach na Alasce zwierzęta również polegają na sprycie, by przeżyć. Wydry morskie gromadzą się tu w grupach unoszących się na wodzie. Bardzo trudno się do nich zbliżyć, dlatego szpieg wydra jest rzadką szansą, by przeprowadzić infiltrację w ich świecie. Poznamy też innych szpiegów w różnych częściach świata. Następnym razem ekipa szpiegów sfilmuje niezwykłą przyjaźń zwierząt. Sprawdzimy, na ile podobna jest ona do naszej, ludzkiej. 14:50 CAŁA PRAWDA O ZABIEGACH KOSMETYCZNYCH - CZĘŚĆ 2. (TRUTH ABOUT COSMETIC TREATMENTS) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Paul Overton Dwuczęściowy film dokumentalny BBC Studios. Nigdy wcześniej kobiety i mężczyźni nie wydawali więcej na zabiegi kosmetyczne. Przemysł zabiegów kosmetycznych jest obecnie wart trzy miliardy funtów. Nauka poczyniła postępy, dzięki nim poprawki urody bez użycia skalpela są dostępne za dużo mniejsze pieniądze niż tradycyjne operacje. Ten film odkrywa współczesną rzeczywistość samodoskonalenia. Od płynnych zabiegów nosowych, które prostują nos w 10 minut na płasko, po zamrażanie tłuszczu, które usuwa zbędne kilogramy. Tylko dlatego, że możemy mieć dowolną twarz i ciało, czy powinniśmy? Jakie niebezpieczeństwa kryją się za obietnicami? Witamy w nowym, wspaniałym świecie kosmetycznych ulepszeń. W tym programie zbadamy szczegółowo zabiegi twarzy i całego ciała. Część 2. Nastąpił dramatyczny spadek ilości wykonywanych operacji plastycznych, jak lifting twarzy i liposukcja. Ale wzrosła ilości zabiegów niechirurgicznych, jak wypełnianie zmarszczek czy kriolipoliza. Tym razem opowiemy wszystko o ciele. Zacznę od najnowszego trendu w poprawkach sylwetki. Jak uzyskać bardziej krągłą pupę? Pogoń za idealnym ciałem spowodowała rozwój procedur znanych jako konturowanie ciała. Ich celem jest nieinwazyjne usunięcie uporczywego tłuszczu. Istnieją dwa podejścia do modelowania sylwetki. Jedno polega na wymrożeniu fragmentu tkanki tłuszczowej. Druga na wytapianiu go pod wpływem ciepła. W ostatniej części odcinka o ciele spojrzymy na coś, co często jest pomijane kiedy mówimy o przeciwdziałaniu starzeniu. Tuż po twarzy dłonie najlepiej zdradzają nasz wiek. 15:50 SEKRETY DOLINY KRZEMOWEJ - ODC. 1 - BURZYCIELE STAREGO ŁADU (EP. 1 THE DISRUPTORS) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Tristan Quinn Jamie Bartlett - dziennikarz, blogger, autor książki "The Dark Net" i dyrektor Centrum Analiz Mediów Społecznościowych brytyjskiego think - tanku "Demos", wyrusza w podróż do Doliny Krzemowej by odkryć prawdziwe oblicze działających tam firm i sprawdzić co kryje się za ich obietnicami zbudowania nowego wspaniałego świata. Jak utopijne wizje deregulacji, automatyzacji i nieograniczonej swobody ekonomicznej przekładają się na życie konkretnych ludzi i całych społeczeństw? Jaki wpływ ma działalność takich firm jak "Uber" na losy i standard życia taksówkarzy w Indiach? Czy miliony ludzi, których zastąpią w pracy inteligentne maszyny i roboty znajdą sobie nowe, satysfakcjonujące zajęcia? Czy może czeka nas rewolucja społeczna i upadek świata jaki znamy? 16:50 AFRYKA Z ADE ADEPITANEM - CZĘŚĆ 2. AFRYKA CENTRALNA (AFRICA WITH ADE ADEPITAN) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Olly Bootle Czteroodcinkowa seria geograficzno - podróżnicza BBC Studios. Afryka jest najbardziej żywym i zróżnicowanym kontynentem na Ziemi, z ponad 50 krajami i setkami różnych kultur. Adi Adepitan podróżuje po Afryce, aby odkryć, jak zmienia się kontynent. Od dynamicznie rozwijającej się technologii Lagos po wspaniałe plaże Mozambiku i od zagrożonych goryli w DRK po rozdarte wojną ulice Somalii, Adi widzi w Afryce najlepsze i najgorsze. Dzięki jego bardzo osobistemu spojrzeniu na kontynent i niezwykłym spotkaniom, seria ta zadaje pytanie: tak jak ostatnie 30 lat zmieniło Azję, czy przyszłość należy do Afryki? Część 2. Afryka Centralna. Drugi etap podróży to Afryka Centralna. Adi zacznie ją od wybrzeża Gabonu, potem Demokratyczna Republika Konga, by skończyć w Ugandzie. Zaczynamy u wybrzeży Gabonu na środku południowego Atlantyku, niedaleko równika. Na plantacjach w Gabonie pracują tysiące ludzi. Gabon ma jeden z najbardziej proekologicznych rządów w Afryce. Następny przystanek to jeden z najbardziej przeklętych i skorumpowanych krajów świata Demokratyczna Republika Konga. W sąsiedniej Ugandzie poznamy jednego z najdzielniejszych i najsłynniejszych działaczy Afryki. 18:00 PASJONACI S.II - SEZON 2 ODC. 9 RADIO Dokument fabularyzowany, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Danuta Damek, Artur Dziurman, Agnieszka Szygenda Aktorzy: Aneta Skrzypek, Małgorzata Piskorz, Barbara Cekiera, Aurelia Mazur, Danuta Damek, Elżbieta Sielawa, Jan Szuster, Janusz Bąk, Monika Zaborska, Krzysztof Bartosz, Bogdan Maciąga, Artur Dziurman, Dariusz Krymski, Dorota Ziental, Anna Korcz Zdjęcia: Jacek Fabrowicz Aktorzy ITAN - a są gośćmi radia. W audycji na żywo opowiadają o swojej pracy, celach i o trudnościach, które muszą pokonywać. Darek nadal ma dylematy dotyczące prawa do szczęścia, tym bardziej że interesuje się nim piękna, zgrabna Aniela. Jasiek obolały po napadzie wymaga opieki, ale wspierają go Alicja i kuzyn. Relacja Malwiny i Walentego kwitnie. Maciek zaczyna być ofiarą nękania: piękna Kasia prześladuje go telefonami i SMS - ami. Aneta zachęca Darka, żeby umówił się z Anielą. Zawierają układ: jeśli Darek da sobie szansę na miłość, to Aneta.... to trzeba zobaczyć. Bruno wychodzi ze szpitala. 18:30 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 5 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański Trzeci sezon cyklu dokumentalno - historycznego o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich i nie tylko, prowadzonego przez Stephana Thomsona, w którym przybliżona zostanie widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Zaprezentowane zostaną najciekawsze polskie posiadłości oraz zabytki i świadectwa kultury związane z polskością, usytuowane poza naszymi obecnymi granicami (w znacznej mierze wschodnią). Ukazane zostaną najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te o których już dawno zapomniano. 19:05 LOKALSI - LOKALSI - ODC. 4 PIOTREK Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 19:40 LUDZIE W DRODZE Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1960 Reżyseria: Kazimierz Karabasz Film pokazuje zakulisową pracę ludzi w cyrku. Kamera towarzyszy cyrkowcom od przyjazdu na miejsce występu do ostatnich chwil przed rozpoczęciem przedstawienia. 19:50 MUZYKANCI Film dokumentalny, 9 min, Polska, 1960 Scenariusz: Kazimierz Karabasz Zdjęcia: Stanisław Niedbalski Film jest opowieścią o amatorskiej orkiestrze warszawskich tramwajarzy, którzy po ciężkiej pracy rezygnują z wolnego wieczoru, gromadząc się na próbach "dęciaków". Kiedyś była ich cała armia, teraz została garstka zapaleńców. 20:10 AARON SWARTZ - ZŁOTE DZIECKO INTERNETU (INTERNET’S OWN BOY) Film dokumentalny, 104 min, USA, 2014 Reżyseria: Brian Knappenberger Dokument - zwycięzca Nagrody Jury Festiwalu w Sheffield - ukazuje losy Arona Swartza, geniusza matematycznego, cudownego dziecka internetu, który znacząco przyczynił się do dynamicznego rozwoju sieci internetowej. Jako nastolatek Aron Swartz pracował nad protokołem RSS, był twórcą Reddit, angażował się w zagwarantowanie wolności poruszania się w internecie dla wszystkich. Jego działalność programisty i współtwórcy rozwoju sieci sprawiła, że zaangażował się w walkę o równouprawnienie i szeroki dostęp do informacji. Informacja to władza. Ale jak to z każdą władzą bywa, są tacy, którzy chcą jej tylko dla siebie. To pierwsze słowa Guerilla Open Acces Manifesto, napisanego przez niego w 2008 roku manifestu, który naraził go na rozprawy i wielomilionowe pozwy od instytucji chroniących prawa autorskie. 5 lat później 26 - letni wówczas Aron popełnił samobójstwo, stając się dla wielu męczennikiem walki o wolność dostępu do informacji i wywołując szeroką dyskusję o przepisach prawa autorskiego w zmieniającym się technologicznie świecie. Czy wolność do uczenia się i wykorzystywania dorobku ludzkości dla tworzenia nowych, lepszych rozwiązań powinna ustępować prawom do idei, które bardzo często zostały zapożyczone od wcześniejszych epok? Czy ograniczenia dostępu do informacji nie spowodują w dłuższej perspektywie zatrważających skutków? Śmierć Arona Swartza stała się punktem zwrotnym w narastającej debacie na temat wolności i praw człowieka w XXI wieku. 22:10 W CENTRUM KOMIKSU Film dokumentalny, 74 min, Polska, 2020 Reżyseria: Maciej Bierut Humorystyczna kronika kultury komiksu w Polsce pokazana przez pryzmat kultowego sklepu, który zrzesza pasjonatów. Warszawskie Centrum Komiksu to najstarszy sklep z komiksami w Polsce, prowadzony nieprzerwanie od początku lat 90. XX wieku. Kuba wraz z ojcem oddają się swojemu miejscu z taką pasją, że już dawno zyskało miano legendarnego. Sklep stał się centrum spotkań różnorodnych czytelników - od pasjonatów po samych twórców czy wydawców. Centrum Komiksu ma tak bogatą historię, że na jej kanwie film przygląda się przemianom rynku wydawniczego w Polsce. Oglądamy różne jego oblicza: opowieści o właścicielach i wiernych klientach, historię o trudach wydawniczych i problemach, przed jakimi stają sami twórcy. Poznajemy wszystkie odcienie tego barwnego świata. 23:40 TAMTE LATA, TAMTE DNI - WIESŁAW OCHMAN Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem w podróż do przeszłości zabiera nas wybitny śpiewak operowy Wiesław Ochman. 00:15 DZIECI W CZASACH ADHD (FOUR LETTERS APART CHILDREN IN THE AGE OF ADHD) Film dokumentalny, 87 min, Dania, 2013 Reżyseria: Erlend E. Mo Scenariusz: Åsa Mossberg, Stefan Sundlöf Zdjęcia: Simon Plum, Casper Høyberg, Lars Reinholdt, Erlend E. Mo Muzyka: Niels Arild Syndrom ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) jest aktualnie diagnozowany u coraz większej liczby dzieci w wieku 6 - 9 lat. Chociaż często spotykany, syndrom ten określa różne, zindywidualizowane, często przeciwstawne symptomy. Trójka siedmiolatków: Victor, Martine i Marino, uczących się w specjalnej klasie w normalnej szkole w Danii, jest przykładem na diagnozowanie ADHD w przypadku skrajnie odmiennych zachowań. Victor nienawidzi ADHD i czuje się z jego powodu gorszy i niechciany, Martine jest zamknięta w sobie i okazjonalnie wybucha gniewem, którego nie jest w stanie opanować, Marino zaś wydaje się być spokojny, ale często staje się też agresywny. Rodzice, nauczyciele i dzieci starają się wspólnie odnaleźć powody, dla których emocje dominują nad zachowaniem dzieci, jednak proces ten jest trudny i powolny. Szkoła rozpoczyna więc pilotażowy, eksperymentalny program edukacyjny, łączący rozmowę i psychoanalizę z indywidualnie przygotowanymi ćwiczeniami ruchowymi, wspomagającymi procesy ogólnorozwojowe każdego z dzieci osobno. 01:50 MAREK HŁASKO BEZ MITÓW Film dokumentalny, 30 min, Polska, 1994 Scenariusz: Hanna Etemadi Lektor: Irena Jun, Andrzej Butryk, Wojciech Gąssowski Zdjęcia: Franciszek Majkowski Przedstawienie sylwetki autora "Pięknych dwudziestoletnich" widzianej oczami jego najbliższych. Poszerzenie i demitologizacja wiedzy o życiu pisarza, przedstawienie nieznanych faktów z jego biografii, zaprezentowanie bardziej wszechstronnego i "ludzkiego" oblicza Hłaski. W programie wspominają go ciotka - Jadwiga Oraczewska i brat stryjeczny - Andrzej Czyżewski. Wykorzystano fragmenty pamiętników pisarza, listy jego i jego matki (m. in. do Tadeusza Galińskiego - byłego ministra kultury i sztuki), wycinki prasowe, fragmenty Kroniki Filmowej i Dziennika TV, fragmenty 2 filmów wg scenariusza Hłaski oraz ikonografię z archiwów rodziny pisarza. 02:30 ZAPAMIĘTAĆ SEN - MARIA FOŁTYN Film dokumentalny, 50 min, Polska, 1994 Scenariusz: Barbara Gola Zdjęcia: Tomasz Lewiński Wykonawcy: Barbara Janowska, Ewa Goc Maria Fołtyn, śpiewaczka opery warszawskiej, reżyser spektakli operowych w kraju i za granicą, w roku 1994 obchodziła 70. urodziny oraz jubileusz 45 - lecia pracy artystycznej. Również w tym samym roku w maju minęła 175. rocznica urodzin Stanisława Moniuszki, kompozytora, którego dzieła słynna sopranistka popularyzuje od kilkudziesięciu lat. Film jest poświęcony życiu i wielkiej karierze Marii Fołtyn. Mówią o niej znajomi, przyjaciele, znane postaci ze świata muzycznego. Witold Rudziński opowiada o Festiwalach Moniuszkowskich w Kudowie i ogromnym wkładzie artystki w ich rozwój i popularyzację. O sobie i swoich planach na przyszłość mówi także bohaterka filmu (wkrótce zamierza wystawić "Halkę" w Mińsku i Samarze). Jej opowieści o życiowych niepowodzeniach i sukcesach przeplatają pieśni ze "Śpiewników domowych" Stanisława Moniuszki. W filmie wykorzystano bogatą ikonografię oraz materiały archiwalne z występów Marii Fołtyn w Kudowie, Hawanie, Ankarze, Budapeszcie, Nowosybirsku i wielu miastach Ameryki. 03:25 WERKA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Paweł Łoziński, Paweł Łoziński Scenariusz: Paweł Łoziński Skąd się bierze ludzkie poświęcenie? I gdzie są jego granice? Życie bohaterki dokumentu nie jest usłane różami. Od świtu do nocy jej dzień wypełniają kolejne obowiązki, pośród których praca w fabryce zapałek to tylko epizod. Kobieta pragnie naprawić błędy przeszłości. Wraz z mężem decydują się zaopiekować niepełnosprawną Weroniką. Kameralnie, cicho, z dala od wielkich słów, rozgrywa się codzienna walka wymagająca prawdziwego poświęcenia.