TVP Historia Poniedziałek, 23.10.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 23 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1902 - Franz Kafka i Max Brod na Uniwersytecie Karola w Pradze; 1942 - bitwa pod El Alamein; 1956 - początek powstania na Węgrzech; 07:10 STULECIE WINNYCH - ODC. 40 (S. IV, ODC. 1) Serial historyczny, obyczajowy, 46 min, Polska, 2021 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz Scenariusz: Ariadna Lewańska, Małgorzta Retei Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Barbara Wypych, Urszula Grabowska, Magdalena Walach, Stefan Pawłowski, Piotr Rogucki, Weronika Humaj, Kamila Bujalska, Arkadiusz Janiczek, Lesław Żurek, Maria Pawłowska, Paweł Ferens, Krystian Kostow, Adam Wietrzyński, Michał Wielewicki Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Spotykamy się z bohaterami "Stulecia Winnych" w szczególnie trudnym momencie. W Polsce nasilają się represje wobec robotników, pogłębia kryzys, rodzi się bunt. Ryszard, aresztowany za udział w strajkach, czeka w celi na proces. Rodzina Winnych po raz kolejny jednoczy siły i szuka sposobu na uwolnienie bliskiej osoby. Jasiek prosi o wsparcie partię, Kasia liczy na pomoc partyjnej szychy, towarzysza Sobańskiego. Z kolei Basia uważa, że ojciec postąpił lekkomyślnie angażując się w zamieszki. Ma do niego żal, że nie pomyślał o rodzinie, o Mani. Tymczasem w Trójmieście Michelle oraz Michał Jr wraz z żona Agnieszką wierzą, że Polska może być krajem sprawiedliwości i demokracji. Działają w centrum wydarzeń, na Wybrzeżu. Michelle stara się o staż w Tygodniu Wybrzeża. Chce punktować władzę, pisać o strajkach i rodzinach robotników. 08:00 HISTORIA ŻYWA S.I - CZASY HUSARII CZASY POTĘGI Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marcin Kwiatkowski, Maciej Kuszewski, Paweł Długołęcki Scenariusz: Marcin Kwiatkowski, Maciej Kuszewski, Paweł Długołęcki Zdjęcia: Rafał Chudziak, Paweł Latałło, Waldemar Kolsicki Wiek XVII to jeden z najciekawszych i najbarwniejszych okresów historycznych w dziejach Polski i w polskiej rekonstrukcji. Z racji strojów, a także uzbrojenia i broni, jakie wówczas uzywano to także jedno z najdroższych hobby. W programie wystąpią członkowie Chorągwi Husarskiej Zamku w Gniewie oraz grupy rekonstrukcyjne odtwarzające armię polską i szwedzką z XVII wieku. Rekonstruktorzy opowiadają o swoim zamiłowaniu do okresu staropolskiego, prezentują epokowy oręż i rozgrywają sceny walk z okresu wojen polsko - szwedzkich pod murami zamku w Gniewie. 08:50 HISTORIA POLSKI - KURIERKA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Marek Lazur Głównym tematem jest podróż 17 - letniej kurierki. Władysława Krystyna Rzepecka, córka żołnierza AK Andrzeja Harata, była kurierką Okręgu Śląskiego AK. W dramatycznych okolicznościach, jadąc przez 8 godzin w jednym przedziale z oficerem SS z kancelarii Hitlera, przewiozła do Warszawy walizkę wypełnioną dokumentami z Auschwitz, w celu przekazania ich kurierowi Polskiego Państwa Podziemnego, Janowi Karskiemu. W ramach misji powierzonej mu przez rząd w Londynie, Karski zbierał dowody zbrodni hitlerowców w okupowanej Polsce. Gotowy raport przedstawił władzom na uchodźstwie oraz sojusznikom w Londynie i Waszyngtonie. Niestety, misja nie przyniosła rezultatu, a sam raport nie miał wpływu na decyzje aliantów. Po przewiezieniu dokumentów do Warszawy, bohaterska kurierka została aresztowana przez gestapo i na 8 miesięcy osadzona w obozie w Mysłowicach, filii KL Auschwitz. 10:05 KUBA - REWOLUCJA OD KUCHNI Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Witold Szabłowski Scenariusz: Witold Szabłowski Zdjęcia: Siarhei Marchyk Rozpoczynając rewolucję, Fidel Castro obiecał Kubańczykom, że żaden z nich nigdy nie umrze z głodu. Jedzenie zawsze jest w centrum uwagi kubańskich władz, które, by wyżywić naród, wyhodowały nawet zmutowaną genetycznie krowę - rekordzistkę. Co jedzą dziś zwykli Kubańczycy? O to zapytaliśmy ich samych. Co jadł Fidel? Zdradza nam jego osobisty kucharz, Erasmo Hernandez (to pierwszy film, w którym zgodził się wystąpić). Czy rzeczywiście ludzie na wyspie nie głodują? I czy przypadkiem kuchennymi drzwiami na Kubę nie wkrada się kapitalizm? 11:50 ZAGINIONE? OCALONE? HISTORIE ZAWODÓW RÓŻNYCH - PIECZENIE CHLEBA Magazyn, 20 min, Polska, 2023 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Andrzej Kaczmarczyk Prowadzący: Andrzej Kaczmarczyk W tym odcinku cyklu "Zaginione? Ocalone? Historie zawodów różnych" zobaczymy, jak dawniej wypiekano chleb. 13:20 NIE LUBIĘ PONIEDZIAŁKU Komedia, 98 min, Polska, 1971 Reżyseria: Tadeusz Chmielewski Scenariusz: Tadeusz Chmielewski Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Mieczysław Czechowicz, Jerzy Turek, Halina Kowalska, Kazimierz Witkiewicz, Zygmunt Apostoł, Bohdan Łazuka, Bogusz Bilewski, Mitchell Kowal, Kazimierz Rudzki, Adam Mularczyk, Andrzej Nardelli, Lech Ordon Jedna ze szlagierowych komedii Tadeusza Chmielewskiego - twórcy m.in. filmów "Ewa chce spać", "Gdzie jest generał?" i "Jak rozpętałem drugą wojnę światową". "Nie lubię poniedziałku" jest sprawnie zrealizowany, utrzymany w dobrym tempie, obsadzony aktorami o niepodważalnej vis comica. Rzecz dzieje się pewnego feralnego poniedziałku w Warszawie. Bohaterem zaś jest zbiorowość - kilkanaście osób, których pechowe i skomplikowane perypetie słabiej lub silniej zazębiają się ze sobą. Włoski przemysłowiec Francesco Romanelli (znakomity Kazimierz Witkiewicz) przyjeżdża do stolicy Polski w sprawach handlowych. Już na lotnisku wsiada jednak do niewłaściwego auta, co skutkuje lawiną nieporozumień i problemów. Milicjant kierujący ruchem musi równocześnie opiekować się małym synkiem, bo w przedszkolu panuje różyczka, a żona nie może zwolnić się z pracy, bo ma manko. Tymczasem delegat gminnej spółdzielni, desperacko poszukujący części do kombajnu, zupełnie przypadkowo naraża się porywczemu taksówkarzowi i od tej pory jego zdrowie znajdzie się w poważnym niebezpieczeństwie. W biurze matrymonialnym, gdzie pracuje żona milicjanta, niespodziewanie wykryto manko. Trwa kontrola i okazuje się, że brakuje jednego "dewizowego". Do biura trafia ponętna blondynka, która akurat upiera się przy romantycznym południowcu, itp. itd. Zręcznie napisany scenariusz i sporo udanych gagów zapewniły filmowi "Nie lubię poniedziałku" stałe miejsce w annałach polskiej kinematografii, choć po premierze nie brakowało głosów krytycznych. Mimo nie najlepszego przyjęcia przez recenzentów film Chmielewskiego po raz kolejny ujawnił talent reżysera do ukazywania w krzywym zwierciadle polskiej codzienności, efektownie fotografowanej przez Mieczysława Jahodę. W jego obiektywie Warszawa przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych to upstrzona kolorowymi neonami europejska metropolia, tętniąca życiem i ruchem. 15:05 KŁAMSTWA I MITY POLSKI LUDOWEJ - ODC. 13 Magazyn, 10 min, Polska, 2023 Scenariusz: Monika Kwasigroch, Edyta Strub, Sebastian Ligarski Wielu młodych ludzi, urodzonych już w wolnej Polsce wiedzę o tym, jak wyglądała współczesna historia naszego kraju, czerpie z filmów, czasem z opowieści rodziny. Na lekcjach historii poznaje tylko najważniejsze z wydarzeń i nie zawsze potrafi zrozumieć, jak wyglądał ten system i jak żyło się w Polsce Ludowej. Zwłaszcza, że kultywowana jest moda na PRL, pojawiają się lokale nawiązujące do tej nazwy, modne gadżety czy kultowe filmy. Sielankowy obraz kraju, w którym żyło się może biednie, ale było wesoło, pojawia się gdzieś w społecznej świadomości. Kłamstwo Polski Ludowej wciąż nie zostało odkłamane. Autorzy cyklu postawili sobie za cel próbę odkłamania tych lat, nie tylko w kwestiach fundamentalnych, ale też drobiazgach, by pokazać, jak wyglądało życie w najzabawniejszym baraku Układu Warszawskiego. Punktem wyjścia będą mniejsze i większe kłamstwa Polski Ludowej, z jakimi do dziś obcujemy - od słynnego referendum w 1946 roku, poprzez słynne gierkowskie "pomożecie", aż po Okrągły Stół. Aby to osiągnąć, w krótkiej formie dokumentalnej połączymy wiele źródeł: filmy archiwalne, stare zdjęcia, wspomnienia żyjących lub zachowane archiwalne wypowiedzi świadków, stare nagrania radiowe, gazety, filmy fabularne, piosenki z tych lat, a wszystko opatrzone komentarzem lektorskim. 15:20 SPÓR O HISTORIĘ - WĘGRY 1956 R. Debata, 31 min, Polska, 2013 Scenariusz: Elżbieta Szumiec Wykonawcy: Adam Koseski, Janos Tischler, Adam Smoliński 23 października 1956 r. domagający się swobód politycznych Węgrzy wyszli na ulice Budapesztu. Wiec poparcia dla zmian zachodzących w Polsce przekształcił się w zryw narodowowyzwoleńczy. Wielotysięczny tłum skandujący hasła "Wszyscy Węgrzy chodźcie z nami, pójdziemy za Polakami" i "Ruscy do domu" ruszył spod pomnika Bema w kierunku radia. Żądano m. in. powrotu na fotel premiera Imre Nagya. Siły chroniące rozgłośnię otworzyły ogień do demonstrantów. Byli pierwsi zabici i ranni. Wojska sowieckie stacjonujące na Węgrzech ruszyły na Budapeszt. Nagy sformował nowy rząd. Rosjanie wstrzymują akcję militarną i wycofują się na 20 kilometrów od stolicy, a Węgry ogłaszają neutralność i wystąpienie z Układu Warszawskiego. W tym czasie Rosjanie koncentrują jednak siły. 3 listopada delegacja węgierska z ministrem obrony Palem Meleterem udaje się na rozmowy dotyczące wycofania Armii Czerwonej z Węgier. Zostają aresztowani. Kadar, kierujący nowo utworzonym Węgierskim Rządem Robotniczo - Chłopskim wzywa Związek Radziecki do udzielenia pomocy militarnej w walkach z powstańcami. 4 listopada około 60 tysięcy żołnierzy radzieckich wznawia interwencję. Walki toczyły się do 10 listopada. Jak doszło tak wielkiego "nieposłuszeństwa obywatelskiego" w bloku państw socjalistycznych i jakie były jego konsekwencje? Czym były wydarzenia na Węgrzech? Rewoltą? Powstaniem czy też rewolucją? Dlaczego "Wolny Świat" w milczeniu przyglądał się zbrojnej interwencji Związku Radzieckiego na Węgrzech? 15:55 KALENDARIUM POWSTANIA STYCZNIOWEGO 1863 - ODC. 42 Cykl dokumentalny, 5 min, Polska, 2023 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Celem cyklu Kalendarium powstania styczniowego 1863 jest przypomnienie współczesnym Polakom wydarzeń jakie miały miejsce 160 lat temu. Powstanie styczniowe było największym i najdłużej trwającym zrywem niepodległościowym Polaków, jaki miał miejsce w okresie zaborów. Jego wybuch 22 stycznia 1863 roku wywołało ogłoszenie branki czyli poboru do wojska rosyjskiego. Choć powstanie zakończyło się klęską, pamięć o nim trwała w narodzie do końca zaborów. Doświadczenie tajnego państwa z okresu powstania było wzorem dla państwa podziemnego z czasu okupacji niemieckiej i sowieckiej. Jego herb Orzeł Biały, Pogoń i św. Michał Archanioł przypominał niezrealizowaną ideę Rzeczpospolitej trojga narodów. Z doświadczenia powstania styczniowego czerpał Piłsudski planując walkę o odzyskanie niepodległości. Powiedział m.in. Dla nas, żołnierzy wolnej Polski, powstańcy 1863 roku są i pozostaną ostatnimi żołnierzami Polski, walczącej o swą swobodę, pozostaną wzorem wielu cnót żołnierskich, które naśladować będziemy. Kalendarium powstania styczniowego 1863 będzie zawierać cotygodniowy przegląd wydarzeń na ziemiach polskich, ale także reakcji świata na wybuch powstania, biogramy postaci, przegląd prasy powstańczej i rosyjskiej. W każdym odcinku znakomici polscy historycy tj. Włodzimierz Suleja, Janusz Odziemkowski, Andrzej Nowak, Wojciech Karwat, Michał Kopczyński, Mariusz Wołos opowiedzą o jednym, najważniejszym wydarzeniu z danego tygodnia, bądź przypomną ważną, a często zapomnianą postać z okresu powstania. Cykl będzie ilustrowany archiwaliami pochodzącymi z zasobów TVP oraz archiwów polskich i zagranicznych. 16:05 DZIKIE KRAINY AUSTRALII - WYSPA DIABŁA (AUSTRALIA’S WILD PLACES.) Cykl dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Peters Moers, Rory McGuinness Pięcioczęściowa dokumentalna opowieść o dzikich krainach Australii - prastarego kontynentu, pełnego skrajności. Kraju najbardziej jadowitych węży, osobliwych gatunków zwierząt i roślin. Przez dziesiątki tysięcy lat ludzie przystosowywali się tu do życia. Znosili ekstremalne warunki środowiskowe tej nieokiełznanej krainy, by z czasem ją pokochać. Od bujnych lasów deszczowych po spieczone słońcem pustynie i ośnieżone góry. Dzikie piękno tego kontynentu do dziś zachowało się w parkach narodowych. Między Australią a Antarktydą, smagana przez "ryczące czterdziestki", leży Tasmania - największa i najdziksza wyspa przybrzeżna Australii. Nawet w środku lata silny wiatr zachodni wiejący wokół Antarktyki może przynosić sztormy, a niekiedy opady śniegu. Wyspa trwa tu jednak niewzruszenie, jakby na przekór niszczycielskim żywiołom. Urwiste góry tworzą wyjątkowe środowisko, w którym do dziś przetrwały pozostałości zaginionego świata. Tasmania powstała wskutek ruchu płyt tektonicznych, kiedy 45 milionów lat temu Australia odłączyła się od Antarktydy, co zakończyło rozpad superkontynentu Gondwany. Ponad jedną trzecią powierzchni wyspy zajmują parki narodowe, wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Stare doliny porośnięte lasem deszczowym strefy umiarkowanej zostały objęte ochroną. Duża wilgotność i łagodne temperatury sprawiły, że korony drzew utworzyły niemal w pełni zamknięte sklepienie, funkcjonujące jak dach cieplarni. Wokół rozlegają się głosy dziwacznych zwierząt. W pierwotnym lesie jakby zatrzymał się zegar ewolucji. Żyją tu jedne z najbardziej osobliwych gatunków zwierząt na świecie: składający jaja ssak z dziobem kaczki, czteronogi mięsożerny torbacz o pysku psa i pręgach jak u tygrysa, i wreszcie istny diabeł. Torbacz, który żywi się mięsem, pokrzykuje jak upiór i jest nienasycony jak wampir. Wciąż panuje mit, że diabeł tasmański to dzika bestia, która zaatakuje nas w lesie. Wszyscy tak mówią, ale to nieprawda. Tymczasem na każdej fotografii czy w filmie diabeł tasmański ma otwarty pysk i złowrogo ryczy. W rzeczywistości to bardzo płochliwe zwierzę. Większość ludzi nigdy nie zobaczy go w naturalnym środowisku. W 1922 roku na tym niemal dziewiczym obszarze utworzono Park Narodowy Cradle Mountain - Lake Saint Clair, który ciągnie się od bazaltowych szczytów Cradle Mountain po leżące na południu Jezioro Saint Clair. To zupełnie wyjątkowe miejsce. 17:00 HISTORIA POLSKI - POLSKIE LATO, WĘGIERSKA JESIEŃ Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2006 Reżyseria: Zofia Kunert Scenariusz: Zofia Kunert Jesień 1956 roku to okres, w którym pragnienie wolności znalazło swój zewnętrzny wyraz jednocześnie w Polsce i na Węgrzech, czyli w krajach, gdzie już wcześniej rozwijał się najsilniej opór przeciw komunistycznej dyktaturze. 23 października 1956 roku w Budapeszcie, pod pomnikiem Józefa Bema, odbyła się ogromna manifestacja, której uczestnicy poparli zmiany zachodzące po Czerwcu '56 w Polsce i zaczęli żądać "węgierskiej drogi do socjalizmu". Był to początek rewolucji węgierskiej. Film Zofii Kunert przypomina dramatyczne losy powstania na Węgrzech w 1956 roku, krwawo stłumionego przez wojska radzieckie. Prezentuje także postawę polskiego społeczeństwa, które spontanicznie udzielało Węgrom wszechstronnej pomocy. 27 października 1956 roku poleciał do Budapesztu pierwszy samolot z darami, przede wszystkim z krwią dla rannych. Transportowi temu towarzyszyła grupa literatów i dziennikarzy. Autorka dotarła do jednego z nich, Zygmunta Rzeżuchowskiego, którego barwne wspomnienia są niewątpliwie dużym walorem filmu. O swym udziale w walkach na ulicach Budapesztu opowiadaja m.in. Maria Wittner, Tibor Pakh, Akos Engelmayer, Peter Palloi, zaś stosunek Polaków do powstania węgierskiego omawiają m.in.: Maksymilian Respondek z PCK, Franciszek Starowieyski, Urszula Kozioł, Anna Retmaniak, Jerzy Bajszczak, Jerzy Jaworski i inni. 18:20 TOWARZYSZE SEKRETARZE ORAZ INNI DYGNITARZE - ODC. 9 PIOTR JAROSZEWICZ. CZŁOWIEK BIERUTA, CZŁOWIEK GOMUŁKI, CZŁOWIEK GIERKA. CZŁOWIEK - ZAGADKA. Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Dobrosław Rodziewicz Scenariusz: Dobrosław Rodziewicz Wykonawcy: Dobrosław Rodziewicz Piotr Jaroszewicz. Jego kariera była długa i bardzo zagadkowa. Do dziś nie wiemy, dzięki czemu szeregowiec w ciągu trzech lat został generałem brygady, dlaczego nauczyciel budował przemysł zbrojeniowy w rządzie Bieruta, a stanowisko wicepremiera zachował także za Gomułki, by następnie awansować na premiera u boku Gierka. No i nie wiemy, z jakiego powodu i przez kogo Jaroszewicz został, wraz ze swoją drugą żoną Alicją, zamordowany we własnym domu. Odcinek pt. "Człowiek Bieruta, człowiek Gomułki, człowiek Gierka. Człowiek - zagadka" przypomina życiorys i karierę Jaroszewicza, a opowiadają o nich historyk dr hab. Mirosław Szumiło oraz autor i narrator cyklu "Towarzysze sekretarze oraz inni dygnitarze" Dobrosław Rodziewicz. 19:00 STULECIE WINNYCH - ODC. 41 (S. IV, ODC. 2) Serial historyczny, obyczajowy, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz Scenariusz: Ariadna Lewańska, Katarzyna Terechowicz, Małgorzata Retei Aktorzy: Urszula Grabowska, Stefan Pawłowski, Piotr Rogucki, Weronika Humaj, Ina Sobala, Andrzej Andrzejewski, Marcin Kwaśny, Tomasz Błasiak, Jan Wieczorkowski, Barbara Wypych, Magdalena Walach, Marcin Franc, Kamila Bujalska, Lesław Żurek, Maria Pawłowska Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Wojciech Lemański, Paweł Lucewicz Mimo ogłoszenia amnestii przez Edwarda Gierka, Ryszard wciąż odsiaduje wyrok. Mania zaczyna już tracić nadzieję, codziennie czeka na męża. Tymczasem Michelle walczy z cenzurą, przygotowuje reportaż ze stoczni. Liczy, że uda się jej przemycić prawdę, nie zgadza się na lukrowanie rzeczywistości w prasie. Duże zamieszanie w życiu Stanisława i Andzi, wprowadza pojawienie się Jerzyka. Starszy syn Andzi ma głowę do interesów i zamierza rozwijać swój biznes. W tym celu adaptuje warsztat Stanisława, co powoduje iskrzenie między panami. 23:50 INNY ŚWIAT Film dokumentalny, 97 min, Polska, 2012 Reżyseria: Dorota Kędzierzawska, Artur Reinhart Scenariusz: Dorota Kędzierzawska, Artur Reinhart Zdjęcia: Artur Reinhart Muzyka: Włodzimierz Pawlik Poruszająca opowieść Danuty Szaflarskiej (ur. w 1915 r.), wybitnej aktorki, o życiowych doświadczeniach, które ukształtowały ją jako człowieka. Narratorka szczególnie wiele uwagi poświęca okresowi swego dzieciństwa i dramatycznym przeżyciom podczas II wojny światowej. Być może "Inny świat" nigdy by nie powstał, gdyby nie...mgła. To bowiem z jej powodu o kilka godzin opóźnił się wylot twórców filmu "Pora umierać" na jego światową premierę podczas festiwalu w Toronto. Niespodziewanie długie godziny oczekiwania znakomicie ubarwiła najstarsza spośród pasażerów Danuta Szaflarska (gra w "Pora umierać" główną rolę). Jej pięciogodzinna, spontaniczna, improwizowana i pełna humoru, gawęda o własnych przeżyciach z młodości niejednokrotnie, jak wspominała później reżyserka Dorota Kędzierzawska, "rozbawiała ekipę do łez". "Wtedy pomyślałem: szkoda, że nie mam tu kamery" - mówił przywołując owe chwile operator Artur Reinhart. Co się jednak odwlecze, to nie uciecze. Szaflarska, z natury raczej nieskora do publicznych zwierzeń, dała się namówić zaprzyjaźnionej z nią od lat Kędzierzawskiej na długi wywiad, który przybrał wkrótce formę filmu dokumentalnego pt. "Inny świat". Dlaczego "inny"? Czy tylko dlatego, że jego główna bohaterka opowiada przede wszystkim o odległych czasach międzywojnia i dramacie II wojny światowej, kiedy nikomu nie śniło się o telewizji, komputerach i telefonach komórkowych, a z okazji przyjęcia Pierwszej Komunii Świętej dzieciom nie dawano żadnych prezentów? Czy może - jak zauważył jeden z recenzentów młodego pokolenia - owa "inność" dotyczy również świata wartości. A wg Szaflarskiej wartość człowieka można poznać po tym, jak radzi sobie z przeciwnościami losu. Tylko morderczy upór, żelazna konsekwencja i ciężka praca wiodą nas przez ciernie do gwiazd. W czasach, gdy show - biznes ma twarz lali ze sztucznym biustem i napompowanymi ustami, wartości, którym hołduje Szaflarska, wydają się pochodzić właśnie z innego świata. Świata, w którym artysta był Kimś. "Oprócz opowieści Danuty Szaflarskiej wielką zaletą filmu są zdjęcia Artura Reinharta, płynnie przechodzące z tonacji kolorowej w czarno - białą, często i chętnie operujące zbliżeniem, podkreślającym sugestywną mimikę i "mowę oczu" głównej bohaterki, z których niejednokrotnie wyczytać można więcej niż z jej słów. W "Innym świecie" wykorzystano też m.in. niepublikowane wcześniej fotografie z prywatnego archiwum Danuty Szaflarskiej, fragmenty najgłośniejszych filmów z jej udziałem oraz...pierwszą okładkę zasłużonego magazynu "Film" z wizerunkiem aktorki. Opowieść nestorki polskiego kina zaczyna się od wspomnienia o jej rodzicach i sięga jeszcze czasów monarchii austro - węgierskiej. Następnie aktorka przywołuje "dzikie" lata swego dzieciństwa we wsi Kosarzyska nieopodal Piwnicznej - Zdroju."Dzikie", gdyż w miejscu, gdzie się wychowywała, niemal zupełnie nie było zdobyczy wczesnej cywilizacji. Dość powiedzieć, że nawet buty uchodziły za przejaw luksusu, a w razie choroby lub porodu, trzeba było korzystać z pomocy lokalnego znachora. Pomimo to owe dziesięć lat, które Szaflarska spędziła w tej z pozoru niegościnnej i surowej, otoczonej górami wsi, miały decydujący wpływ na jej charakter i osobowość. Nauczyły ją radzić sobie z przeciwnościami i brakiem życiowych udogodnień, zaszczepiły miłość do natury, a także zapoczątkowały trwający później wiele lat "krnąbrny" stosunek do księży i Kościoła katolickiego (jednym z nielicznych wyjątków od tej reguły był ks. Jerzy Popiełuszko, którego aktorka wspomina niezwykle ciepło i serdecznie). Na sielskie lata dzieciństwa położył się niejeden cień w postaci np. śmierci starszej siostry i ojca. Uszczuplona rodzina Szaflarskich musiała w poszukiwaniu środków do życia przenieść się do miasta, a małą Danusię oddano na stancję. Konieczność przebywania z dala od bliskich z pewnością nie była dla dziesięciolatki łatwa, lecz z drugiej strony dodatkowo ją zahartowała. W mieście też narodziła się jej fascynacja kinem i teatrem, co miało wkrótce przesądzić o wyborze drogi zawodowej. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NA WOJENNE BEZDROŻA Magazyn historyczny, 23 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Na wojenne bezdroża. Uskrzydlony znaczek z wpisanymi w koło zębate literami PZ Inż. dla miłośników polskiej techniki wojskowej ma znaczenie magiczne. Symbolizuje niesamowitą dynamikę rozwoju przemysłu zbrojeniowego II Rzeczpospolitej i niezwykłą kreatywność biur konstrukcyjnych. W roku 1928 twórca Centralnego Okręgu Przemysłowego, minister Eugeniusz Kwiatkowski, powołał do życia Państwowe Zakłady Inżynierii swego rodzaju narodowy koncern zbrojeniowy. Dziś wraz z pasjonatami ze Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej Bateria Motorowa Artylerii Przeciwlotniczej podziwiamy konstrukcje, które wyszły z tego zakładu. 02:25 EX LIBRIS - KSIĄŻKA HISTORYCZNA ROKU 2023 ODC. 7 Magazyn, 5 min, Polska, 2023 Prowadzący: Wiktor Świetlik, Antoni Dudek Lektor: Marek Bocianiak Wykonawcy: Marek Bocianiak Ex Libris. Książka Historyczna Roku 2023. Telewizja Polska, Polskie Radio, Instytut Pamięci Narodowej oraz Narodowe Centrum Kultury ogłaszają kolejną edycję Konkursu "Książka Historyczna Roku" o Nagrodę im. Oskara Haleckiego. Ideą konkursu jest popularyzowanie dziejów Polski w XX wieku oraz promowanie czytelnictwa książek historycznych. Telewizję Polską w tym konkursie reprezentuje redakcja programu Ex Libris. Przygotujemy serię krótkich programów, które przedstawią widzom książki nominowane do poszczególnych kategorii. Rywalizacja o Nagrody im. Oskara Haleckiego będzie toczyć się w czterech kategoriach: a) najlepsza książka naukowa poświęcona dziejom Polski i Polaków w XX wieku; b) najlepsza książka popularnonaukowa poświęcona historii Polski w XX wieku; c) najlepsze wydawnictwo źródłowe poświęcone historii Polski i Polaków w XX wieku, rozumiane jako publikacja opracowana zgodnie ze standardami naukowymi, w tym zwłaszcza opatrzona wstępem naukowym oraz przypisami; d) najlepsze wspomnienia dotyczące historii Polski i Polaków w XX wieku, rozumiane jako dziennik, relacje lub wywiady, które nie muszą spełniać rygorów przyjętych przy publikacjach o charakterze naukowym. Jury konkursu w każdej kategorii wybierze maksymalnie 10 książek nominowanych do nagrody, które następnie zostaną szczegółowo omówione przez redakcję programu Ex Libris. Swoich zwycięzców wskażą również czytelnicy, którzy od 1 do 31 października 2023 r. wybiorą w drodze głosowania internetowego najlepsze książki w kategorii naukowej i popularnonaukowej. Oprócz nagród jury ma prawo przyznać czterem publikacjom z listy nominowanych wyróżnienia o charakterze honorowym.