TVP Nauka Piątek, 27.10.2023 06:00 CZAS W LAS - /3/ Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Sławomir Czyrnek Scenariusz: Sławomir Czyrnek Prowadzący: Magdalena Turowska, Sławomir Makaruk W kolejnym odcinku odwiedzimy Nadleśnictwo Pułtusk obejmujące 22 tysiące hektarów obszarów leśnych. Leśnik Wojciech Szydłowski pokaże, że to idealne miejsce na weekendowy wyjazd. Można tu pojeździć na rowerze po specjalnie wytyczonych trasach i zobaczyć, jak wyglądają miejsca naturalnych odnowień drzewostanu. W miejscowych lasach napotkamy też ślady historii - wzgórze nazywane "Napoleonką", miejsce pochówku ofiar zbrodni dokonanych przez funkcjonariuszy Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Pułtusku. Miejscowe nadleśnictwo to prawdziwe bogactwo smaków natury. Leśnik Jakub Dołęga oraz kucharz Cezary Powała pokażą, jak przygotować podpłomyki z dziczyzną marynowaną w ziołach i czosnku w sosie z jeżyn oraz comber z sarny w marynacie. 06:30 WETERYNARZE Z SERCEM - /84/ Reality show, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Spędziliśmy jeden rutynowy dzień pracy z inspektorami Ogólnopolskiego Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami "Animals". Zobaczcie, jak przeprowadzają interwencje i jak reagują właściciele zwierząt. W ciągu niecałych dwóch miesięcy Inspektorat w Warszawie przeprowadził takich interwencji aż 53. Poznajcie też wydrę Basię, a jej historia pokaże, jak trudno jest odchować dzikie zwierzę bez matki, którą zabił człowiek, tak aby mogło wrócić do natury. Mamy nadzieję, że będzie to też ostrzeżenie przed trzymaniem dzikich zwierząt w domu, bo to nieuchronnie prowadzi do ich cierpienia i śmierci. Posłuchajcie również o emocjach, jakie towarzyszą opiekunom zwierząt, kiedy przychodzi czas wypuszczenia ich z bezpiecznego schronienia, aby rozpoczęły samodzielne życie w swoim naturalnym środowisku. 07:05 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (78) - SŁOŃ DOMOWY Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2009 W kolejnej podróży Wojciecha Cejrowskiego widzowie poznają słonie azjatyckie. Dowiadują się, ile ważą zwierzęta tego gatunku, jak są zbudowane, co i w jakich ilościach zjadają oraz do czego służą im trąby... 07:35 CZY WIESZ, ŻE? - /202/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 08:10 OPERACJA ZDROWIE - CHOROBY AUTOIMMUNOLOGICZNE Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Piotr Poraj - Poleski W tym odcinku: choroba autoimmunologiczna. Występuje, gdy system odpornościowy przez pomyłkę atakuje i ostatecznie niszczy własne tkanki. Choroby autoimmunologiczne są zasadniczo dzielone na dwie kategorie: swoiste narządowo, atakujące jeden narząd oraz nieswoiste narządowo, które mogą atakować wiele narządów i systemów naraz. Choroby autoimmunologiczne to m.in. choroby Gravesa-Basedova oraz Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów, tocznie, miastenie oraz choroby wątroby. 08:40 ASTRONARIUM - 1/22 (132) - KOSMICZNY TELESKOP JAMESA WEBBA Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Teleskop, który ma zrewolucjonizować naszą wiedzę o Wszechświecie. Po wielu latach oczekiwania w przestrzeń kosmiczną trafił teleskop Jamesa Webba - największy i najdroższy instrument naukowy wysłany w kosmos przez człowieka. W programie pokażemy, jak powstał ten niezwykły przyrząd. I w jaki sposób może nam otworzyć nowe okno na Wszechświat. 09:10 JIMA AL - KHALILI PRZEWODNIK PO ŻYCIU, WSZECHŚWIECIE I CAŁEJ RESZCIE/2/ (JIM AL - KHALILI`S GUIDE TO LIFE, THE UNIVERSE AND EVERYTHING) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Znany fizyk i profesor, Jim Al - Khalili, zabiera widzów w podróż przez dziwny i cudowny mikroskopijny świat mechaniki kwantowej, badając, w jaki sposób stoi ona za całą strukturą wszechświata i podstawowymi procesami życia. To jest przewodnik ku odpowiedzi na jedną z największych zagadek: jak się tu dostaliśmy? 10:10 DIGITS: HISTORIA INTERNETU. CZŁOWIEK A MASZYNA. (DIGITS) Serial dokumentalny, 52 min, USA, 2016 Ta trzyczęściowa seria dokumentalna opowiada historię i wpływ Internetu na świat: jak działa, jak ewoluował, jakie technologie zrodził i dokąd może nas zaprowadzić w następnej dekadzie. 11:10 CZAS W LAS - /3/ Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Sławomir Czyrnek Scenariusz: Sławomir Czyrnek Prowadzący: Magdalena Turowska, Sławomir Makaruk W kolejnym odcinku odwiedzimy Nadleśnictwo Pułtusk obejmujące 22 tysiące hektarów obszarów leśnych. Leśnik Wojciech Szydłowski pokaże, że to idealne miejsce na weekendowy wyjazd. Można tu pojeździć na rowerze po specjalnie wytyczonych trasach i zobaczyć, jak wyglądają miejsca naturalnych odnowień drzewostanu. W miejscowych lasach napotkamy też ślady historii - wzgórze nazywane "Napoleonką", miejsce pochówku ofiar zbrodni dokonanych przez funkcjonariuszy Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Pułtusku. Miejscowe nadleśnictwo to prawdziwe bogactwo smaków natury. Leśnik Jakub Dołęga oraz kucharz Cezary Powała pokażą, jak przygotować podpłomyki z dziczyzną marynowaną w ziołach i czosnku w sosie z jeżyn oraz comber z sarny w marynacie. 11:40 WETERYNARZE Z SERCEM - /84/ Reality show, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Spędziliśmy jeden rutynowy dzień pracy z inspektorami Ogólnopolskiego Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami "Animals". Zobaczcie, jak przeprowadzają interwencje i jak reagują właściciele zwierząt. W ciągu niecałych dwóch miesięcy Inspektorat w Warszawie przeprowadził takich interwencji aż 53. Poznajcie też wydrę Basię, a jej historia pokaże, jak trudno jest odchować dzikie zwierzę bez matki, którą zabił człowiek, tak aby mogło wrócić do natury. Mamy nadzieję, że będzie to też ostrzeżenie przed trzymaniem dzikich zwierząt w domu, bo to nieuchronnie prowadzi do ich cierpienia i śmierci. Posłuchajcie również o emocjach, jakie towarzyszą opiekunom zwierząt, kiedy przychodzi czas wypuszczenia ich z bezpiecznego schronienia, aby rozpoczęły samodzielne życie w swoim naturalnym środowisku. 12:10 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (78) - SŁOŃ DOMOWY Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2009 W kolejnej podróży Wojciecha Cejrowskiego widzowie poznają słonie azjatyckie. Dowiadują się, ile ważą zwierzęta tego gatunku, jak są zbudowane, co i w jakich ilościach zjadają oraz do czego służą im trąby... 12:45 CZY WIESZ, ŻE? - /202/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:20 OPERACJA ZDROWIE - CHOROBY AUTOIMMUNOLOGICZNE Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Piotr Poraj - Poleski W tym odcinku: choroba autoimmunologiczna. Występuje, gdy system odpornościowy przez pomyłkę atakuje i ostatecznie niszczy własne tkanki. Choroby autoimmunologiczne są zasadniczo dzielone na dwie kategorie: swoiste narządowo, atakujące jeden narząd oraz nieswoiste narządowo, które mogą atakować wiele narządów i systemów naraz. Choroby autoimmunologiczne to m.in. choroby Gravesa-Basedova oraz Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów, tocznie, miastenie oraz choroby wątroby. 14:00 JIMA AL - KHALILI PRZEWODNIK PO ŻYCIU, WSZECHŚWIECIE I CAŁEJ RESZCIE/2/ (JIM AL - KHALILI`S GUIDE TO LIFE, THE UNIVERSE AND EVERYTHING) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Znany fizyk i profesor, Jim Al - Khalili, zabiera widzów w podróż przez dziwny i cudowny mikroskopijny świat mechaniki kwantowej, badając, w jaki sposób stoi ona za całą strukturą wszechświata i podstawowymi procesami życia. To jest przewodnik ku odpowiedzi na jedną z największych zagadek: jak się tu dostaliśmy? 15:00 ZMIANA KLIMATU: FAKTY - /2/ (CLIMATE CHANGE: THE FACTS) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Zaledwie dwa stopnie Celsjusza dzielą nas od katastrofy klimatycznej. Jeśli tempo globalnego ocieplenia będzie się utrzymywać, w ciągu 40 lat osiągniemy próg trwałych szkód dla środowiska. Ale mamy możliwość, aby temu zapobiec. Ten dwuodcinkowy film w prosty, ale poruszający sposób przedstawia fakty na temat globalnego ocieplenia. Opowiada o życiu ludzi dotkniętych zmianami klimatycznymi i o ludziach, którzy z tymi zmianami walczą. Czołowi światowi eksperci ujawniają wydarzenia, które na nowo definiują nasze horyzonty. "To największe wyzwanie, przed jakim stanęliśmy. I ludzkość może temu sprostać". Takie jest przesłanie tego filmu. 16:00 DIGITS: HISTORIA INTERNETU. CZŁOWIEK A MASZYNA. (DIGITS) Serial dokumentalny, 52 min, USA, 2016 Ta trzyczęściowa seria dokumentalna opowiada historię i wpływ Internetu na świat: jak działa, jak ewoluował, jakie technologie zrodził i dokąd może nas zaprowadzić w następnej dekadzie. 17:00 JAK ŻYJE LAS... - LAS I WODA Magazyn, 23 min, Polska, 2023 Scenariusz: Wojciech Słowik Dokumentalny cykl "Jak żyje las...", realizowany wspólnie z Lasami Państwowymi, przybliża widzom tajniki gospodarki leśnej, obala mity, tłumaczy pojęcia i definicje z nią związane. Leśników, naukowców i ekspertów występujących w programie łączy wspólna pasja - las jako ekosystem istotny dla życia ludzi, cenne środowisko przyrodnicze dostarczające tlenu, pochłaniające dwutlenek węgla i gwarantujące równowagę zasobów wodnych, a jednocześnie źródło ważnych dla gospodarki surowców. 17:30 WETERYNARZE Z SERCEM - /85/ Reality show, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Dzisiaj o zwierzętach - z jednej strony pospolitych, a z drugiej - rzadkich w naszym programie, czyli o krowach. Dowiecie się więcej o polskiej rasie fryzyjsko - holsztyńskiej, ich wydajności mlecznej, karmieniu oraz budowie przewodu pokarmowego. Czy wiecie, że krowy mleczne powinny być szczupłe? Spotkacie się też z inspektorami OTOZ - u, którzy opowiedzą o wynikach nocnej interwencji i pokażą filmową dokumentację z tych najbardziej drastycznych. Odwiedziliśmy suczkę Sisi i jej 3 szczenięta, które po takiej interwencji trafiły do kliniki weterynaryjnej. Teraz Tor, Tundra i Tajga, wyleczone i zadbane, czekają na odpowiedzialnych opiekunów. Od behawiorysty dowiecie się, dlaczego nie powinniśmy używać kolczatek i obroży elektrycznych oraz jak nauczyć psa chodzenia przy nodze, bez szarpania. Przypominamy, że ćwiczenia i zabawy wzmacniają więź między nami i naszymi pupilami. 18:00 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (79) - POGANIACZ SŁONI Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2009 W tym odcinku, wraz z Wojciechem Cejrowskim, widzowie podglądają tajskich poganiaczy słoni przy pracy. Dowiedzą się, jak szkoli się słonia, zobaczą, jak dosiada się tego zwierzęcia, jak się nim kieruje. Autor programu opowie o więzi, jaka z czasem wytwarza się między człowiekiem i zwierzęciem. 18:30 CZY WIESZ, ŻE? - /203/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:05 NA WSZELKI WYPADEK! - WYPADKI KOMUNIKACYJNE 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Nikt z nas nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. W obecnych czasach praktycznie każdy z nas posiada samochód. W związku z tym, z roku na rok, wzrasta liczba wypadków komunikacyjnych. Tylko w 2021 roku było ich w Polsce ponad 23 tys. Około 60% obrażeń spowodowanych wypadkami dotyczy urazów głowy. Niestety, wiele z nich kończy się śmiercią poszkodowanego. 20:00 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - EUROPA: TROPIKALNE POCZĄTKI (VOYAGE OF CONTINENTS - EUROPE: TROPICAL BEGGINNINGS - ODC. 4) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2012 Reżyseria: Christopher Hooke Muzyka: Sylvain Moreau W tym odcinku poznamy tajemnice geologicznej historii Europy. W przeszłości nasz kontynent znajdował się całkowicie pod wodą. Mieszkały na nim dziwne stworzenia, niektóre wręcz zmieniły kształt kontynentu. Geologiczna historia Europy zaczęła się wkrótce po powstaniu Ziemi. 4 i pół miliarda lat temu Ziemia była kulą ciekłej materii. Formowały się niewielkie wysepki skorupy ziemskiej, które natychmiast topiły się w otaczającej je lawie. Tak się działo przez miliony lat, do czasu gdy nasza planeta wystarczająco się schłodziła, by mógł się utworzyć ląd stały. Miasto Kirkenes na dalekiej północy Norwegii jest częścią tak zwanej tarczy skandynawskiej, nazywanej Baltiką. To pradawny i stabilny region, jeden z pierwszych kawałków lądu, który przetrwał niszczycielskie działania sił wulkanicznych. Wielu geologów uważa, że tarcza jest pierwszym lądem kontynentu europejskiego. Na zachód od Baltiki leży kolejny kraton skorupy ziemskiej, Laurencja, która potem stała się Ameryką Północną. Ponad 400 milionów lat temu siły tektoniczne popchnęły te dwa olbrzymy ku sobie. Był to pierwszy etap budowy kontynentu europejskiego. Od powstania tarczy skandynawskiej do ukształtowania się Alp nasz kontynent nigdy nie przestał się zmieniać. Stawał się większy i wyższy. Zmiany tektoniczne w Europie przyczyniały się do powstawania nowych form życia, ale powodowały też, że niektóre gatunki wyginęły. Tymczasem Afryka ciągle popycha Europę. Siły tektoniczne wciąż zmieniają nasz kontynent, powoli likwidując Morze Śródziemne, tworząc majestatyczne podziemne galerie, powodując wybuchy wulkanów i trzęsienia ziemi. 21:05 ZIEMIA WIDZIANA Z KOSMOSU ODC. 1 (EARTH FROM SPACE. 1. A NEW PERSPECTIVE) Serial dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Barny Revill, Chloe Sarosh Lektor: Janusz Szydłowski Dokument, w którym w czterech częściach widzowie mają okazję obserwować naszą planetę i życie na niej z lotu satelity. To przełomowa technika filmowania, która przyniosła niesamowite rezultaty. Stada słoni wędrujące w poszukiwaniu wody, wirujące błękity kwitnącego planktonu, kolonie pingwinów, zorza polarna czy światła miast widziane z kosmosu. Czegoś takiego jeszcze nie można było oglądać. Czy takie widoki z kosmosu mogą nas zmobilizować do dbania o naszą planetę? To był również powód zrealizowania tej serii. Odcinek. 1. New Perspective. Satelity odkrywają nieznane wcześniej kolonie pingwinów oraz tajemnicze lodowe kręgi, które mogą zagrażać młodym fokom. Dokonują też zaskakujących odkryć w najodleglejszych zakątkach Ziemi. Za każdym obrazem kryje się jakaś historia. Oto nasz dom; nigdy wcześniej go w ten sposób nie oglądaliśmy. Ziemię okrąża ponad tysiąc satelitów. Niektóre z nich przesyłają nam obrazy tak szczegółowe, że widzimy na nich poszczególne zwierzęta. Możemy też jednocześnie śledzić je na ziemi. Kenia, Afryka Wschodnia. Zielone brzegi rzeki. Przy uważnym spojrzeniu widać szare cielska. To rodzina słoni. Wyruszyliśmy w kosmos w poszukiwaniu innych światów. Ale gdy tylko spojrzymy wstecz, widzimy, jak wyjątkowy jest nasz dom. 22:10 DIGITS: HISTORIA INTERNETU. CZŁOWIEK A MASZYNA. (DIGITS) Serial dokumentalny, 52 min, USA, 2016 Ta trzyczęściowa seria dokumentalna opowiada historię i wpływ Internetu na świat: jak działa, jak ewoluował, jakie technologie zrodził i dokąd może nas zaprowadzić w następnej dekadzie. 23:10 JAK ŻYJE LAS... - LAS I WODA Magazyn, 23 min, Polska, 2023 Scenariusz: Wojciech Słowik Dokumentalny cykl "Jak żyje las...", realizowany wspólnie z Lasami Państwowymi, przybliża widzom tajniki gospodarki leśnej, obala mity, tłumaczy pojęcia i definicje z nią związane. Leśników, naukowców i ekspertów występujących w programie łączy wspólna pasja - las jako ekosystem istotny dla życia ludzi, cenne środowisko przyrodnicze dostarczające tlenu, pochłaniające dwutlenek węgla i gwarantujące równowagę zasobów wodnych, a jednocześnie źródło ważnych dla gospodarki surowców. 23:45 WETERYNARZE Z SERCEM - /85/ Reality show, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Dzisiaj o zwierzętach - z jednej strony pospolitych, a z drugiej - rzadkich w naszym programie, czyli o krowach. Dowiecie się więcej o polskiej rasie fryzyjsko - holsztyńskiej, ich wydajności mlecznej, karmieniu oraz budowie przewodu pokarmowego. Czy wiecie, że krowy mleczne powinny być szczupłe? Spotkacie się też z inspektorami OTOZ - u, którzy opowiedzą o wynikach nocnej interwencji i pokażą filmową dokumentację z tych najbardziej drastycznych. Odwiedziliśmy suczkę Sisi i jej 3 szczenięta, które po takiej interwencji trafiły do kliniki weterynaryjnej. Teraz Tor, Tundra i Tajga, wyleczone i zadbane, czekają na odpowiedzialnych opiekunów. Od behawiorysty dowiecie się, dlaczego nie powinniśmy używać kolczatek i obroży elektrycznych oraz jak nauczyć psa chodzenia przy nodze, bez szarpania. Przypominamy, że ćwiczenia i zabawy wzmacniają więź między nami i naszymi pupilami. 00:25 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - (79) - POGANIACZ SŁONI Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2009 W tym odcinku, wraz z Wojciechem Cejrowskim, widzowie podglądają tajskich poganiaczy słoni przy pracy. Dowiedzą się, jak szkoli się słonia, zobaczą, jak dosiada się tego zwierzęcia, jak się nim kieruje. Autor programu opowie o więzi, jaka z czasem wytwarza się między człowiekiem i zwierzęciem. 01:00 CZY WIESZ, ŻE? - /203/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 01:40 NA WSZELKI WYPADEK! - WYPADKI KOMUNIKACYJNE 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Nikt z nas nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. W obecnych czasach praktycznie każdy z nas posiada samochód. W związku z tym, z roku na rok, wzrasta liczba wypadków komunikacyjnych. Tylko w 2021 roku było ich w Polsce ponad 23 tys. Około 60% obrażeń spowodowanych wypadkami dotyczy urazów głowy. Niestety, wiele z nich kończy się śmiercią poszkodowanego. 02:20 ASTRONARIUM - 168 Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Lektor: Maciej Gudowski Zbyt wielkie jak na planety, ale nie dość masywne na gwiazdy. Właśnie tak można opisać brązowe karły, przedziwne twory z pogranicza gwiazd i planet. Ich natura kryje wiele tajemnic. W tym programie pokażemy, co wiadomo na temat tych zdumiewających obiektów. 03:00 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - EUROPA: TROPIKALNE POCZĄTKI (VOYAGE OF CONTINENTS - EUROPE: TROPICAL BEGGINNINGS - ODC. 4) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2012 Reżyseria: Christopher Hooke Muzyka: Sylvain Moreau W tym odcinku poznamy tajemnice geologicznej historii Europy. W przeszłości nasz kontynent znajdował się całkowicie pod wodą. Mieszkały na nim dziwne stworzenia, niektóre wręcz zmieniły kształt kontynentu. Geologiczna historia Europy zaczęła się wkrótce po powstaniu Ziemi. 4 i pół miliarda lat temu Ziemia była kulą ciekłej materii. Formowały się niewielkie wysepki skorupy ziemskiej, które natychmiast topiły się w otaczającej je lawie. Tak się działo przez miliony lat, do czasu gdy nasza planeta wystarczająco się schłodziła, by mógł się utworzyć ląd stały. Miasto Kirkenes na dalekiej północy Norwegii jest częścią tak zwanej tarczy skandynawskiej, nazywanej Baltiką. To pradawny i stabilny region, jeden z pierwszych kawałków lądu, który przetrwał niszczycielskie działania sił wulkanicznych. Wielu geologów uważa, że tarcza jest pierwszym lądem kontynentu europejskiego. Na zachód od Baltiki leży kolejny kraton skorupy ziemskiej, Laurencja, która potem stała się Ameryką Północną. Ponad 400 milionów lat temu siły tektoniczne popchnęły te dwa olbrzymy ku sobie. Był to pierwszy etap budowy kontynentu europejskiego. Od powstania tarczy skandynawskiej do ukształtowania się Alp nasz kontynent nigdy nie przestał się zmieniać. Stawał się większy i wyższy. Zmiany tektoniczne w Europie przyczyniały się do powstawania nowych form życia, ale powodowały też, że niektóre gatunki wyginęły. Tymczasem Afryka ciągle popycha Europę. Siły tektoniczne wciąż zmieniają nasz kontynent, powoli likwidując Morze Śródziemne, tworząc majestatyczne podziemne galerie, powodując wybuchy wulkanów i trzęsienia ziemi.