TVP Historia Wtorek, 01.11.2022 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 1 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1893 - zmarł Jan Matejko; 1925 - odsłonięcie Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie; 1932 - zmarł Tadeusz Makowski, malarz; 1975 - pierwsza kwesta na Powązkach na ratowanie zabytków cmentarza; 07:10 HISTORIA POLSKI - TU SIĘ ŻYJE. Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2018 Reżyseria: Kinga Dębska Optymistyczny film o odchodzeniu, o niezwykłym hospicjum w Wilnie i o zwariowanej siostrze Michaeli, która w ramach dodawania otuchy realizuje najbardziej szalone marzenia swoich podopiecznych. Uważa, że przed śmiercią potrzebujemy załatwić niezałatwione wcześniej sprawy, spełnić jakieś marzenie, choćby to była lampka koniaku. Według niej trafia się do hospicjum, żeby odkryć siebie i spokojnie pożegnać się z życiem. Będzie to próba odczarowania idei hospicjum i wzruszająca opowieść o ludziach na ostatniej prostej. 09:50 "SENSACJE XX WIEKU" - WŁASOW (GEN. WŁASOW) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Aktorzy: Mirosław Baka, Adam Woronowicz, Bartosz Porczyk, Marek Kasprzyk, Anita Jańcia, Bartłomiej Krat Tego człowieka dwukrotnie skazano na śmierć: w 1946 roku, na mocy wyroku sowieckiego sądu, został powieszony na strunie fortepianowej, co miało przedłużyć jego mękę. Po raz drugi skazano go na śmierć cywilną, gdy propaganda rozpowszechniała fałszywe informacje o jego żołnierzach, którzy mieli mordować powstańców i ludność cywilną w Warszawie w 1944 roku. Było to oczywiste kłamstwo, gdyż w Warszawie nie było żołnierzy, a zbrodnie popełniali degeneraci Kamińskiego. Kim był generał Andrej Własow? Dlaczego ten bohater bitwy pod Moskwą w 1941 roku, decydującej dla dalszego biegu wojny, podjął kolaborację z Niemcami? Jak to się stało, że w 1945 roku, już po zakończonej wojnie, został schwytany przez NKWD? Dopiero teraz, na podstawie ujawnionych dokumentów, można odtworzyć dramatyczne wydarzenia. Jednakże wciąż nieznana pozostaje relacja Własowa i pułkownika (późniejszego generała) Reinharda Gehlena, szefa wywiadu wojskowego Fremde Heere Ost. Dlaczego ten oficer tak zabiegał o utworzenie armii Własowa, na co Hitler zgodził się dopiero w ostatnim okresie wojny? Jedyne źródło, w którym można szukać odpowiedzi na to pytanie - pamiętnik Gehlena - jest absolutnie niewiarygodne. A może przebiegłym szefem FHO nie kierowały pobudki patriotyczne, lecz chęć wykorzystania żołnierzy i zwolenników Własowa w siatce szpiegowskiej, którą budował na terenie ZSRR i którą bardzo sprawnie wykorzystał po wojnie. 10:45 JRR TOLKIEN: TWÓRCA ŚWIATÓW (JRR TOLKIEN DESIGNER OF WORLDS) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2014 Reżyseria: Simon Backs Bohaterem tego filmu dokumentalnego jest John Ronald Reuel Tolkien, którego książki przetłumaczono na ponad sześćdziesiąt języków, a jego opowieści głęboko naznaczyły wyobraźnię milionów czytelników na całym świecie. Ale w czasie powstawania ekranizacji w Hollywood, część tajemnicy mogła jednak blaknąć i tracić coś, co jest przywiązane do czegoś wyjątkowego w twórczości literackiej. Film zabiera nas do początków tych dzieł i jednocześnie jest okazją do ponownego odkrywania zaskakującej osobowości ich autora. Kim był ten cichy i mądry człowiek, który uczył języków i staroangielskiej literatury w Oxfordzie? Jak narodził się jego gigantyczny projekt - przechodzenia między światami, między rzeczywistością i bajecznie bogatą fikcją? Ta historia oferuje podróż do świata Tolkiena i jego życia, jako cudownej przygody umysłu. 11:50 MISTRZ. JAN MATEJKO ZNANY I NIEZNANY Film dokumentalny, 80 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maria Guzy Scenariusz: Maria Guzy Zdjęcia: Jeremi Grzywa Malarz, rysownik związany z Krakowem, najwybitniejszy reprezentant nurtu historyzmu w malarstwie polskim. Urodzony w 1838 r. w Krakowie, zmarł tamże w 1893, mając zaledwie 55 lat. Jan Matejko. Chyba każdy Polak zna to nazwisko, kiedy idziemy do szkoły, na jej ścianach lub w podręcznikach poznajemy naszą historię w oparciu o jego Poczet królów i książąt polskich i obrazy ilustrujące najważniejsze wydarzenia historyczne. Większość z nas z wycieczkami klasowymi udawała się do muzeów z jego obrazami. I choć słyszeliśmy wówczas, że Matejko wielkim artystą był, w miarę upływu lat, przyglądając się jego obrazom, zastanawiamy się, czy to aby prawda? Chyba bardzo niewielu z nas - a może nikt - wskazałoby jego obrazy jako swoje ulubione, a jego - jako malarza numer jeden. Czy więc jest wielki, czy tylko kiedyś był? I dlaczego? Odszedł jako zasłużony Polak, wielki artysta, wybitny pedagog i obrońca zabytków Krakowa. Jego malarstwa nie sposób rozpatrywać w kategoriach czysto artystycznych, w oderwaniu od funkcji, jaką pełniło i pełni nadal w społecznym odbiorze. Stworzona przez niego synteza dziejów narodowych na zawsze wpisała się w kanon wiedzy historycznej i patriotycznego wychowania kolejnych pokoleń Polaków. W filmie zobaczymy Matejkę na tle jego czasów, jego epoki, przede wszystkim poprzez wspomnienia ludzi mu współczesnych oraz jego własne słowa. Celem filmu nie jest analiza malarstwa, choć mówi się o nim najważniejsze rzeczy. Film jest próbą odpowiedzi na pytanie, dlaczego uznano Matejkę za najwybitniejszego malarza swojej epoki, o czym świadczyły liczne zaszczyty i nagrody, które za swe dzieła otrzymał. Można by powiedzieć, że był pierwszym wielkim Polakiem celebrytą, znanym w całej Europie. Pokazujemy także inną jego działalność mistrza, której ślady w mieście Kraków spotkamy, nie wiedząc, kto za tym stoi. Ale przede wszystkim film pokazuje Matejkę jako człowieka. 13:20 POŻEGNANIE Z AFRYKĄ (OUT OF AFRICA) Melodramat, 154 min, USA, 1985 Reżyseria: Sydney Pollack Aktorzy: Meryl Streep, Robert Redford, Klaus Maria Brandauer Zdobywca aż siedmiu statuetek Oskara w 1986 roku: najlepszy film, reżyser, scenariusz adaptowany, muzyka oryginalna, scenografia, zdjęcia i dźwięk. Po tym sukcesie posypały się również nagrody na innych festiwalach. Sydney Pollack z wielkim rozmachem przeniósł na ekran powieść Karen Blixen. Jednak autobiograficzny dziennik pisarki z okresu, który spędziła w Afryce, wzbogacił o wątek miłosny. Dzięki temu powstał melodramat, który podbił serca wielu widzów. W rolę pisarki wcieliła się Meryl Streep, a partnerował jej Robert Redford. Karen wraz z mężem osiada w Afryce. Jej małżeństwo nie jest udane. Kobieta praktycznie sama musi borykać się z prowadzeniem plantacji kawy i wieloma codziennymi trudnościami w odmiennym kulturowo kraju. W mężu nie ma żadnego oparcia. Ten większość czasu spędza poza domem na wielomiesięcznych polowaniach. Nie grzeszy też wiernością. Ich związek szybko się rozpada. Mimo, to, zafascynowana Afryką Karen postanawia tu zostać. Wkrótce poznaje Denysa. Połączy ich wielkie uczucie. 16:05 WIDZIEĆ W CIEMNOŚCI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Górski Zdjęcia: Grzegorz Liwińśki Są osoby skromne i ciche, które wszystko wokół siebie przemieniają w dobro. Są i takie, które dodatkowo są niepełnosprawne, a mimo to osiągają rzeczy wielkie, tworzą dzieła, które pozostają na lata, promieniując dobrem i zostawiają trwały ślad na ziemi. Taką osobą była siostra Róża Elżbieta Matka Czacka założycielka Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża. To właśnie ona stworzyła miejsce niezwykłe na mapie Polski: Laski. Ośrodek nie tylko formacji duchowej sióstr i polskiej inteligencji, ale przede wszystkim miejsce, w którym pomaga się, prowadząc nauczanie i zajęcia z osobami niewidomymi. Laski to także miejsce, w którym otwierają się oczy widzącym. Znane tylko nielicznym. Czas to zmienić. Z okazji zbliżającej się beatyfikacji został zrealizowany dokument o tym niezwykłym miejscu, jego wychowankach i ludziach, którzy tworzą i tworzyli to miejsce, a przede wszystkim o Róży Czackiej. Jej życie starczyłoby z pewnością nie tylko na dokument, ale i pełen zwrotów akcji serial. Beatyfikacja Matki Czackiej miała miejsce 12 września 2021 roku w Warszawie. Była beatyfikowana razem z księdzem Prymasem Stefanem Wyszyńskim. Film jest opowieścią także o ich przyjaźni. 17:10 ZEW KRWI (THE CALL OF THE WILD) Film przygodowy, 100 min, Norwegia/Włochy/Wielka Brytania/Hiszpania/Francja, 1972 Reżyseria: Ken Annakin Scenariusz: Peter Yeldham, Harry Alan Towers Aktorzy: Raimund Harmstorf, Friedhelm Lehmann, Charlton Heston Adaptacja jednej z najpopularniejszych książek Jacka Londona. Alaska w okresie "gorączki złota". Ludzie opętani obsesją zdobycia bogactwa i piękne zwierzę [owczarek alzacki], które mimo powrotów na łono natury zawsze jest gotowe dochować wierności człowiekowi... W obsadzie: etatowy twardziel Hollywood - Charlton Heston i piękna "Angelika" - Michele Mercier. 20:00 KRÓLOWA (THE QUEEN) Dramat biograficzny, 98 min, Wielka Brytania/Francja/Włochy 2006 Reżyseria: Stephen Frears Scenariusz: Peter Morgan Zdjęcia: Affonso Beato Muzyka: Alexandre Despat Aktorzy: Helen Mirren, James Cromwell, Alex Jennings, Roger Allam, Sylvia Syms, Douglas Reith, Jake Taylor Shantos, Dash Barber, Michael Sheen, Helen McCrory i inni "Dowcip. Dobry smak. Rozsądek. Emocjonalna dojrzałość. Wszystkie te cztery cechy są na wymarciu we współczesnym kinie. Wznoszę więc trzy wdzięczne i patriotyczne wiwaty na cześć KRÓLOWEJ, która te wszystkie cechy posiada i jest jednym z najdoskonalej i najczyściej napisanych i zagranych filmów roku 2006. Pokłońmy się Jej Wysokości Mirren" - pisał po premierze filmu Stephena Frearsa jeden z brytyjskich krytyków. Pomijając kierujące nim patriotyczne motywy (czego chwalebnie postanowił nie ukrywać), nie sposób nie przyznać mu racji. "Królowa" Stephena Frearsa to jedna z nielicznych w dzisiejszym kinie produkcji, zrealizowana w sposób całkowicie pozbawiony taniego efekciarstwa i bez mizdrzenia się do tzw. masowego widza. Więcej - to także rzadki dowód intelektualnej bezstronności i artystycznej uczciwości reżysera, który nie bacząc na sympatie opinii publicznej, ukształtowane w dużej mierze przez tabloidy, odważył się zniuansować, a momentami wręcz podważyć stereotypowy obraz brytyjskiego dworu królewskiego jako siedliska pustego konwenansu i zaśniedziałego konserwatyzmu, gdzie prawdziwie wrażliwa jednostka nie może się ostać. Nie oznacza to bynajmniej, że Frears, debiutujący wszak jako "młody gniewny" u boku Alberta Finneyai Lindseya Andersona, w latach dojrzałych stał się zagorzałym obrońcą monarchii. Nie, on po prostu zrealizował "Królową" wedle sprawdzonej rzymskiej zasady: "audiatur et altera pars" (niech będzie wysłuchana także druga strona). Siłą napędzającą fabułę jego filmu jest bowiem narastający konflikt racji pomiędzy królową Elżbietą II, a młodym premierem Tonym Blairem. Akcja "Królowej" toczy się tuż po tragicznej śmierci Diany Spencer, byłej już wtedy synowej Elżbiety i matki dwóch jej wnuków. Diana, która niemal przez całe swoje małżeństwo z księciem Edwardem uchodziła za enfant terrible brytyjskiego dworu, cieszyła się do końca życia ogromną popularnością na całym świecie i była jedną z ulubionych bohaterek prasy brukowej i kronik towarzyskich. Sympatię zjednały jej zarówno uroda, bezpośredni styl bycia, jak i liczne inicjatywy charytatywne oraz przeciwstawianie się irracjonalnym, a krzywdzącym stereotypom (np. temu, że AIDS można się zarazić przez dotyk). Chętnie wybaczano jej też kolejne romanse, usprawiedliwiając je poszukiwaniem prawdziwej miłości po latach niezrozumienia, czy wręcz zaszczucia, na zniewolonym przez terror konwenansu brytyjskim dworze królewskim. Nic więc dziwnego, że z kolei na tym ostatnim księżnej Walii nie darzono - delikatnie pisząc - nadmiernym przywiązaniem. Dlatego teraz, w chwili jej śmierci, królowa Elżbieta nie spieszy się z powrotem do Londynu ze swej wakacyjnej posiadłości, ani w żaden inny sposób nie zamierza oddawać publicznego hołdu zmarłej. Wszak nie należy już ona do królewskiej rodziny, a poza tym jej krewni pragną prywatnego pogrzebu, zatem ich wolę należy uszanować. Zupełnie inaczej rozumuje premier Blair i jego doradcy. Nastroje społeczne są po stronie Diany, więc należy im schlebiać, by podnieść swoje notowania wśród wyborców. A poza tym księżna Walii stała się niejako "dobrem narodowym", symbolem cementującym współczesną brytyjską wspólnotę.Czyż zatem władca tej ostatniej (zarówno monarcha, jak i demokratycznie wybrany premier) może przejść obok tego faktu obojętnie, częściowo skazując się na niezrozumienie, a może nawet gniew tej wspólnoty? Ciekawie zarysowany konflikt racji to wszakże nie jedyna wartość filmu Frearsa. Jest ich dużo więcej, a na pierwszy plan wybija się zdecydowanie tytułowa kreacja Helen Mirren. Pomijając charakteryzację, która jest majstersztykiem, dość wspomnieć, że na aktorkę spadł za tę rolę grad nagród, w tym te najbardziej prestiżowe: Oscar, Złoty Glob, nagroda Bafta i nagroda na festiwalu w Wenecji. Maj 1997. W wyborach parlamentarnych wygrywa Partia Pracy i jej młody, przebojowy przywódca Tony Blair. Na dworze królewskim ma on opinię lewicowego radykała, który zamierza wywrócić Anglię do góry nogami. Na taki "image" Blaira ciężko pracuje też jego żona Cherie, która na każdym kroku publicznie okazuje lekceważenie zarówno dla instytucji monarchii, jak i dla towarzyszących jej rytuałów. Pomimo to państwo Blair będą musieli zmusić się do ich respektowania, choćby na kilkanaście minut. Tyle bowiem zwykle potrzebuje królowa Elżbieta II na powierzenie przywódcy zwycięskiej partii obowiązków premiera. Wizyta państwa Blair w pałacu królewskim pokazuje obu stronom, jak wiele je dzieli. Przyszły premier, mimo najlepszych chęci, nie jest w stanie zapamiętać wszystkich szczegółów dworskiej etykiety, zaś jego żona nawet się na to nie sili, zastępując tradycyjny ukłon ironicznym pensjonarskim dygnięciem. Elżbieta natomiast wobec kolejnych, świadomych lub mimowolnych afrontów, zachowuje stoicki spokój i demonstruje swym gościom dyplomatyczny uśmiech. Gdy zaś wizyta dobiega końca niepokoi się, czy nie trwała zbyt krótko, co byłoby z kolei afrontem z jej strony. Mijają trzy miesiące. Wielką Brytanią wstrząsa wiadomość o tragicznej śmierci Diany, księżnej Walii. Elżbieta nakazuje pozbawić swoich wnuków dostępu do radia i telewizji, by oszczędzić im szoku. Z ulgą wita wiadomość, że rodzina zmarłej życzy sobie cichego, prywatnego pogrzebu. Jednak, podsycane przez media, nastroje społeczne są zupełnie inne. Ludzie gremialnie składają żałobne wieńce pod Pałacem Buckingham. Widząc, co się dzieje premier Blair wydaje publiczne oświadczenie, w którym nazywa Dianę "królową ludu". Jego popularność szybko rośnie. Równie szybko przybierają też na sile ataki tabloidów na królową i jej dwór, którzy schowani w swej letniej rezydencji w zamku Balmoral nie zamierzają w żaden sposób publicznie uhonorować zmarłej. W pewnym momencie napaści medialne stają się tak ostre, że zaczyna to niepokoić samego premiera, który w głębi ducha żywi wiele szacunku dla Elżbiety, gdyż kojarzy mu się ona z jego własną matką. Blair zaczyna w publicznych wystąpieniach bronić monarchini, prywatnie zaś nękać ją telefonami, by uczyniła jakiś gest, który uspokoi wzburzone emocje Anglików. Elżbieta po długich wahaniach decyduje się wreszcie na powrót do Londynu. 21:40 SEN O WARSZAWIE Film dokumentalny, 106 min, Polska, 2014 Reżyseria: Krzysztof Magowski Scenariusz: Krzysztof Magowski Zdjęcia: Maciej Magowski Biograficzny film o Czesławie Niemenie, ikonie polskiej muzyki rozrywkowej, powstał w 10. rocznicę śmierci artysty. Opowiadają o nim przyjaciele, członkowie rodziny, krytycy, dziennikarze muzyczni, autorzy biografii (Roman Radoszewski, Marek Gaszyński i Dariusz Michalski). Wyłania się sylwetka utalentowanego muzyka, który nie wahał się - w imię swoich ideałów - zrezygnować w różnych momentach życia z odcinania kuponów od własnej popularności. Był uwielbiany przez swoją publiczność i raczej odrzucany przez ówczesne władze komunistyczne. Nagrywał nie tylko w Polsce, ale również w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Francji, USA, we Włoszech i ZSRR. Twórcy filmu śledzą losy Czesława Niemena od jego miejsca urodzenia, w 1939 r. w Starych Wasiliszkach, gdzie spędził dzieciństwo i młodość i gdzie stawiał swoje pierwsze muzyczne kroki w przykościelnym chórze. W ramach wysiedleń Polaków z Kresów Wschodnich, w 1958 r. jako repatriant trafił do Polski. Film pokazuje także cenę, jaką Czesław Niemen musiał zapłacić za swoją karierę i niepoddawanie się określonym rygorom. 23:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - OKRUCHY PAMIĘCI Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Okruchy pamięci Trafił do nas list nadany w Sanoku, a w nim typowy pakiet: dokumenty i prośba o rozwikłanie zagadki. Prośba dotyczy majora Józefa Mazura, bohatera wojennego, w późniejszym czasie urzędnika państwowego. Ślad po nim utrwalony dokumentami urywa się po 17 września 1939 r. Rzucamy więc w przestrzeń pytanie, czy ktokolwiek może przybliżyć nam historię tego człowieka. Przekonani, że wreszcie uzyskamy na to pytanie odpowiedź, uzbrajamy się w cierpliwość i spieszymy na kolejne wyzwanie, tym razem na skraj Puszczy Białowieskiej. Powstańcze echa. Zawsze spieszymy się z przybyciem na miejsce, gdzie ważne z punktu widzenia historii obiekty mogą wkrótce zniknąć. Sprawa dotyczy mogiły powstańców styczniowych. Zawsze gdy lokalna pamięć powiada, że w danym miejscu jest powstańcza mogiła, my takiej pamięci wierzymy. Wierzyć natomiast nie chcą urzędnicy, dlatego w najbliższym czasie, uzbrojeni w niezbędne pozwolenia zbadamy ten teren, by zaznaczyć miejsce pamięci. Kto podejmie przerwaną opowieść? Kiedy raz na zawsze odchodzą od nas bohaterowie, zostają po nich domowe archiwa i pamiątki. Rodziny często nie wiedzą, co z tym począć. Spotykamy się z Pawłem Szerepko, by przyjrzeć się archiwum pozostałym po jego ojcu i posłuchać historii o zesłanym na Syberię żołnierzu AK. Hubal. Z Dariuszem Szymanowskim prezesem Stowarzyszenia Wizna 1939 wrócimy do tematu tropów, które być może doprowadzą wreszcie do odnalezienia mogiły majora Henryka Dobrzańskiego - Hubala. 00:20 "SENSACJE XX WIEKU" - WŁASOW (GEN. WŁASOW) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Aktorzy: Mirosław Baka, Adam Woronowicz, Bartosz Porczyk, Marek Kasprzyk, Anita Jańcia, Bartłomiej Krat Tego człowieka dwukrotnie skazano na śmierć: w 1946 roku, na mocy wyroku sowieckiego sądu, został powieszony na strunie fortepianowej, co miało przedłużyć jego mękę. Po raz drugi skazano go na śmierć cywilną, gdy propaganda rozpowszechniała fałszywe informacje o jego żołnierzach, którzy mieli mordować powstańców i ludność cywilną w Warszawie w 1944 roku. Było to oczywiste kłamstwo, gdyż w Warszawie nie było żołnierzy, a zbrodnie popełniali degeneraci Kamińskiego. Kim był generał Andrej Własow? Dlaczego ten bohater bitwy pod Moskwą w 1941 roku, decydującej dla dalszego biegu wojny, podjął kolaborację z Niemcami? Jak to się stało, że w 1945 roku, już po zakończonej wojnie, został schwytany przez NKWD? Dopiero teraz, na podstawie ujawnionych dokumentów, można odtworzyć dramatyczne wydarzenia. Jednakże wciąż nieznana pozostaje relacja Własowa i pułkownika (późniejszego generała) Reinharda Gehlena, szefa wywiadu wojskowego Fremde Heere Ost. Dlaczego ten oficer tak zabiegał o utworzenie armii Własowa, na co Hitler zgodził się dopiero w ostatnim okresie wojny? Jedyne źródło, w którym można szukać odpowiedzi na to pytanie - pamiętnik Gehlena - jest absolutnie niewiarygodne. A może przebiegłym szefem FHO nie kierowały pobudki patriotyczne, lecz chęć wykorzystania żołnierzy i zwolenników Własowa w siatce szpiegowskiej, którą budował na terenie ZSRR i którą bardzo sprawnie wykorzystał po wojnie. 01:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - JAPONIA Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański "Jeśli pragniesz zaatakować przeciwnika, uczyń to o trzeciej nad ranem, w oślepiającej zamieci śnieżnej..." Japończycy z pewnością studiowali pilnie idee klasyka strategii chińskiej, Sun - tsu. Jednak wymogi techniki i dwudziestowiecznej sztuki wojennej sprawiły, że dopiero o godzinie szóstej samoloty z lotniskowców grupy uderzeniowej admirała Magumo zaczęły zapuszczać silniki. Mimo zwłoki atak zaskoczył amerykańską Flotę Pacyfiku: po nalocie w Pearl Harbor zostały ruiny, wraki i zgliszcza. Dalsze wydarzenia potoczyły się zgodnie ze scenariuszem opracowanym przez głównodowodzącego Połączonej Floty, admirała Yamamoto. Japońskie lotnictwo rozniosło w strzępy brytyjskie siły morskie pod Kuantanem, padły amerykańskie bazy Guam, Wake i Tarawa, poddał się Singapur, Sprzymierzeni wycofali się z Filipin i Indii Holenderskich. Srogie cięgi przyjęła flota amerykańska w bitwie na Morzu Koralowym. Kolejnym etapem japońskiego blitzkriegu był Midway, atol leżący na zachód od Wysp Hawajskich, zgodnie z nazwą - w połowie drogi ze Stanów Zjednoczonych do Japonii. Do zajęcia wyspy Japończycy wyznaczyli ogromne siły zahartowane w bojach z przeciwnikiem. Amerykanie przeciwstawić im mogli zaledwie trzy lotniskowce, w tym jeden prowizorycznie naprawiony stolarskimi metodami, po ciosach na Morzu Koralowym, i kilka krążowników. Początek bitwy pod Midway, przełomowego etapu zmagań na Zachodniej Półkuli, nie był dla Sprzymierzonych obiecujący. Kolejne eskadry lotnicze atakujące flotę japońską, ginęły w ogniu japońskiej osłony. I nagle zdarzył się cud: kilkanaście powolnych samolotów torpedowych zespołu kapitana McCluskiego zaskoczyło siły przeciwnika podczas przezbrajania maszyn pokładowych z bomb na torpedy lotnicze. W ciągu paru minut dumne lotniskowce cesarskiej floty przemieniły się w płonące wraki. Środek Drogi - Midway - stał się symbolem przełomu w wojnie na Pacyfiku.