TVP Historia Środa, 02.11.2022 Zmiany z dnia 19.10.2022 w stosunku do raportu z dnia 05.10.2022 (zmodyfikowano opis: Omówienie) 09:10 HISTORIA POLSKI - AGONIA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Knittel, Tomasz Knittel Scenariusz: Adam Strug, Adam Strug, Tomasz Knittel Zdjęcia: Nicolas Villegas Wykonawcy: Adam Strug (prowadzący) W filmie "Agonia" zabierzemy widzów w świat muzyki tradycyjnej, widziany oczami charyzmatycznego narratora, Adama Struga. To podróż przez jej zmierzch, próba przyjrzenia się i opisania dzisiejszego stanu rzeczy. Głównym tematem będzie jej agonia - śmierć muzyki przekazywanej drogą ustną - odchodzi dawny model słyszenia i wykonawstwa. Na naszych oczach odchodzą ostatni jej reprezentanci, pokolenie urodzone przed pierwszą i drugą wojną światową. Wraz z nimi kończy się pewien etap. To także opowieść o kraju, którego 1/3 to ziemie "odzyskane", opowieść o ludziach, którzy nie mieli szansy zakorzenienia się Nie da się kultury ludowej stworzyć przez 50 lat, opowieść o wyborze, przed jakim stanęli Polacy w latach 60. Kultura ludowa w postaci "Mazowsza" vs kontrkultura. Czyli o powodach początku jej zaniku. Opowieść o Polsce i naszej wypartej chłopskiej tożsamości. O tym, jaki wpływ miał na to komunizm. O transformacji i latach 90. oraz o dzisiejszych archeologach, którzy starają się ją zapisać. Ludzie w interiorze, ci, którzy są ostatnimi reprezentantami muzyki źródeł, przez sąsiadów postrzegani są przez pryzmat "Mazowsza", "Cepelii", oficjeli gminnych czy disco polo. Różne środowiska starają się zachować prawdę ich muzyki, ale droga to niełatwa, a z zachowaniem pierwowzoru niewielu się udaje. "Agonia" nie będzie oskarżeniem, raczej medyczną diagnozą, niepozostawiającą złudzeń, nikogo nieoskarżającą. Muzykalność polska niegdyś polegała na tym, że obok siebie funkcjonowała nieskończona ilość gatunków. Dziś wszystko zaczyna się zacierać i mieszać ze sobą. To z jednej strony film o "ostatnich Mohikanach", o próbie zatrzymania czasu i utrwalenia źródła, ale także o deformacji, świadomym lub nie wykrzywianiu, a także polityce kulturalnej ostatnich 100 lat. To film o agonii, ale zarazem głos, a wręcz krzyk o nowe otwarcie. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 12:20 CICHOCIEMNI Film dokumentalny, 71 min, Polska, 1989 Reżyseria: Marek Widarski Scenariusz: Marek Widarski Zdjęcia: Jacek Prosiński Opowieść o zorganizowaniu i działalności elitarnej grupy żołnierzy zwanych cichociemnymi. W filmie przedstawiono tryb rekrutacji i szkolenia oficerów, którzy byli wysyłani do okupowanego kraju w celu wzmocnienia walki podziemnej. Wspomnienia ostatnich żyjących cichociemnych zilustrowano materiałami archiwum Wytwórni Filmowej "Czołówka" i Wytwórni Filmów Dokumentalnych oraz zdjęciami ze zbiorów prywatnych. W fiilmie wypowiadaja się: Ludwik Witkowski "Kosa" - uczestnik kampanii wrześniowej, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, cichociemny, żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego; Tomasz Kostuch "Bryła" - cichociemy; Józef Nowacki "Horyń" - cichociemny; Stefan Bałuk "Starba" - fotografik, generał brygady Wojska Polskiego, jeden z 89 cichociemnych, którzy uczestniczyli w Powstaniu Warszawskim, fotoreporter wojenny; Stefan Ignaszak "Drozd" - cichociemny; Wacław Kopisto "Kra" - major, oficer Wachlarza i 27. Wołyńskiej DP AK, uczestnik akcji pińskiej, cichociemny; Bronisław Górecki "Zwijak" - cichociemny; Stanisław Jankowski "Agaton" - cichociemny; Michał Goszczyński - pilot, cichociemny. (dodano pozycję programową) 16:40 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - MUZEUM UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO COLLEGIUM MAIUS Magazyn, 26 min, Polska, 2021 Znakomita większość najsławniejszych europejskich uniwersytetów ma średniowieczny rodowód. Najstarszy powstał w Bolonii. Za datę jego powstania przyjmuje się rok 1088. Swoje przywileje otrzymał zaś w roku 1155 z rąk cesarza Fryderyka I Barbarossy. Po nim pojawiły się uniwersytety w Paryżu, Oksfordzie i Cambridge. To na nich wzorowały się późniejsze uczelnie, jak chociażby te, które powstawały w XIV wieku w Europie środkowej. Jako pierwszy ukonstytuował się tu w 1348 roku dzięki fundacji Karola IV, uniwersytet praski. Potrzebę posiadania uniwersytetu widział także Kazimierz Wielki. Już w 1364 roku założył Uniwersytet w Krakowie. Po śmierci króla "ta nauk przemożna perła, która miała wydawać męże dojrzałością rady znakomite, ozdobą cnót świetne i w różnych umiejętnościach biegłe" upadła. Dzieła odnowy podjęła się królowa Jadwiga. Niestety, nie doczekała wznowienia Uniwersytetu. W testamencie poczyniła zapis na rzecz jego odnowienia. Pozwolił on jej małżonkowi, Władysławowi Jagielle, na dokończenie dzieła. 26 lipca 1400 roku biskup Piotr Wysz wygłosił na krakowskiej alma mater inaugurujący wykład z prawa kanonicznego. Dwa dni wcześniej rozpoczęły się wpisy studentów. Pierwszy na honorowej liście wpisał się król Władysław Jagiełło. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 19:00 HISTORIA POLSKI - TU SIĘ ŻYJE. Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2018 Reżyseria: Kinga Dębska Optymistyczny film o odchodzeniu, o niezwykłym hospicjum w Wilnie i o zwariowanej siostrze Michaeli, która w ramach dodawania otuchy realizuje najbardziej szalone marzenia swoich podopiecznych. Uważa, że przed śmiercią potrzebujemy załatwić niezałatwione wcześniej sprawy, spełnić jakieś marzenie, choćby to była lampka koniaku. Według niej trafia się do hospicjum, żeby odkryć siebie i spokojnie pożegnać się z życiem. Będzie to próba odczarowania idei hospicjum i wzruszająca opowieść o ludziach na ostatniej prostej.