TVP Kultura Poniedziałek, 31.10.2022 09:20 CZŁOWIEK NA TORZE Dramat psychologiczny, 82 min, Polska 1956 Reżyseria: Andrzej Munk Scenariusz na podstawie opowiadania Jerzego Stefana Stawińskiego: Jerzy Stefan Stawiński, Andrzej Munk Zdjęcia: Romuald Kropat Aktorzy: Kazimierz Opaliński, Zygmunt Maciejewski, Zygmunt Zintel, Zygmunt Listkiewicz, Roman Kłosowski, Alina Klimczak, Natalia Szymańska i inni Z hukiem i gwizdem, wśród kłębów pary i rytmicznego łoskotu pędzi nocny pociąg. Pasażerowie spokojnie odpoczywają w swoich przedziałach. Jedni rozmawiają, drudzy drzemią, inni spoglądają przez szyby wagonów w mrok. Z przodu, w lokomotywie, wre praca. Półnagi, mokry od potu i czarny od sadzy palacz wrzuca do rozżarzonego paleniska kolejną szuflę węgla. Piętnaście atmosfer w kotle na paliwie kiepskiej jakości - maszyniści są z siebie dumni. Ale teraz można będzie zmniejszyć ciśnienie i prędkość, w okolicach miejscowości Lemiesze poziom gruntu lekko opada. W oddali majaczy już sygnał na semaforze. Nagle w snopie światła reflektora lokomotywy skierowanego na tory pojawia się ludzka sylwetka. Człowiek na torze! - maszyniści błyskawicznie zaciągają hamulce. Z głośnym piskiem i zgrzytem pociąg zaczyna zwalniać. Potężny wstrząs zrzuca pasażerów z siedzeń. Podnoszą się z podłogi, złorzeczą obsłudze za tak gwałtowne hamowanie. Ale zanim rozpędzona wielosettonowa masa stanie, lokomotywa przetacza się ponad stojącym na torach. Kolejarze już biegną na tył pociągu, gdzie leży martwy człowiek. To Orzechowski! - poznają na pierwszy rzut oka starego maszynistę. Dostrzegają także coś więcej. Na semaforze pali się tylko jedno światło zamiast dwóch, nakazujących zwolnienie przed zwrotnicami. Rozpoczyna się śledztwo. Zawiadowca stacji, Tuszka, podejrzewa, że był to sabotaż w celu wykolejenia pociągu. Pomiędzy nim a maszynistą od dawna trwał konflikt. Orzechowski, który lokomotywy prowadził jeszcze przed wojną, nie chciał podporządkować się zarządzeniom Tuszki w sprawie oszczędzania paliwa. Buntował też ludzi, był wyniosły i nieprzyjemny dla podwładnych - wspomina zawiadowca. Ale zeznania młodego maszynisty Staszka Zapory, niegdyś pomocnika Orzechowskiego, przeczą temu. Orzechowski był wymagający i skrupulatny, trudny w pożyciu, ale fachowiec i uczciwy człowiek - zapewnia Zapora. Przed śledczymi stoi trudne zadanie. Czy to Orzechowski zgasił światło w semaforze? Czy był to sabotaż, czy przykład niedbalstwa? Czemu stary maszynista stanął na torach przed pociągiem, czekając na pewną śmierć? Powstały w 1956 roku film Andrzeja Munka przez wielu krytyków jest uznawany za arcydzieło naszej kinematografii. Reżyser, jeden z głównych przedstawicieli "polskiej szkoły filmowej", twórca "Eroiki", "Zezowatego szczęścia" i "Pasażerki", posługując się oszczędnymi środkami nakreślił wyraziste sylwetki bohaterów dramatu. Uwagę zwraca wybitna kreacja, jaką stworzył Kazimierz Opaliński jako maszynista Orzechowski. 11:00 REŻYSERZY - AKIRA KUROSAWA 8/10 SEZON 1 (THE DIRECTORS - AKIRA KUROSAWA) Film dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony wybitnym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się sylwetce Akiry Kurosawy, najważniejszego japońskiego twórcy filmowego. Jego obrazy wywarły ogromny wpływ na twórczość kilku pokoleń filmowców na świecie. Reżyser ma na koncie m.in. Złotą Palmę w Cannes za "Sobowtóra", Złotego Lwa w Wenecji za "Rashomona" czy Srebrnego Lwa w Wenecji za "Siedmiu samurajów". 12:00 LISTEK (LISTEK / LEAF) Film animowany, 5 min, Czechy, 2020 Reżyseria: Aliona Baranova Scenariusz: Aliona Baranova Krótki film animowany. Marynarz dostaje od małej pasażerki statku jesienny liść. Jego kształt i zapach przypominają mu rodzinny dom, w którym dawno nie był. Przy najbliższym dobiciu do portu mężczyzna opuszcza pokład i rusza w miejsce swojego dzieciństwa. Czy się zmieniło? Co tam zastanie? (opis festiwalowy, źródło: kinodzieci.pl) 12:05 KINEMATOGRAF Film animowany, 12 min, Polska, 2009 Reżyseria: Tomasz Bagiński Scenariusz: Mateusz Skutnik, Tomasz Bagiński Muzyka: Adam Skorupa, Paweł Błaszczak Krótkometrażowy film animowany Tomasza Bagińskiego. Francis, bohater filmu, podporządkował życie swoje i najbliższych własnej pasji. Pracuje nad wynalazkiem, któremu poświęca się całkowicie. Niestety za późno dociera do niego, że zbyt wiele poświęcił własnym marzeniom. 12:30 NIEDZIELA Z... ROLAMI JACKA CHMIELNIKA Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2022 Scenariusz: Katarzyna Sitnik Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) Widzowie pamietają jego kreacje w kultowych filmach Juliusza Machulskiego - "Vabank", "Kingsajz". O sobie mówił "Nie jestem urodzonym aktorem. Jestem facetem". Charakterystyczny aktor filmowy i sceniczny, reżyser teatralny, dramatopisarz. W kolejnym odcinku programu"Niedziela z..."wspominamy Jacka Chmielnika, który odszedł niespodziewanie 15 lat temu. 13:30 QUO VADIS? - ODC. 5/6 Serial historyczny, 47 min, Polska 2002 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Kawalerowicz Zdjęcia: Andrzej J. Jaroszewicz Muzyka: Jan A. P. Kaczmarek Aktorzy: Paweł Deląg, Magdalena Mielcarz, Bogusław Linda, Michał Bajor, Jerzy Trela, Franciszek Pieczka, Krzysztof Majchrzak, Agnieszka Wagner, Małgorzata Pieczyńska, Danuta Stenka, Rafał Kubacki, Jerzy Nowak, Marta Piechowiak i inni Chciwy i mściwy Chilon zdradza i wydaje wszystkich chrześcijan. Donosi Neronowi, że Winicjusz jest chrześcijaninem, a być może jest nim także Petroniusz. Neron nie chce w to wierzyć, Tygelinus natomiast próbuje wykorzystać tę okazję, by rozprawić się z Petroniuszem. Neron odkłada to na później. Winicjusz dowiaduje się, że Ligia została uwięziona. Petroniusz nie jest w stanie mu pomóc. Przegrał starcie z Tygelinusem i czuje, że jego życie wisi na włosku. Chrześcijanie mrą w więzieniach. Winicjusz idzie do Piotra, który naucza jeszcze nie pojmanych, błogosławiąc ich na mękę i śmierć. Zrozpaczony młodzieniec błaga Piotra, by wstawił się do Chrystusa o ocalenie Ligii. Jest załamany, zwłaszcza że dostaje wiadomość, że ukochana jest chora. Neron rozpoczyna okrutne prześladowania chrześcijan. Ku uciesze ludu zebranego w amfiteatrze, część z nich każe rzucić na pożarcie lwom, część - ukrzyżować. Ligii na razie nie ma wśród skazanych na śmierć. 14:30 QUO VADIS? - ODC. 6/6 Serial historyczny, 47 min, Polska 2002 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Kawalerowicz Zdjęcia: Andrzej J. Jaroszewicz Muzyka: Jan A. P. Kaczmarek Aktorzy: Paweł Deląg, Magdalena Mielcarz, Bogusław Linda, Michał Bajor, Jerzy Trela, Franciszek Pieczka, Krzysztof Majchrzak, Agnieszka Wagner, Małgorzata Pieczyńska, Danuta Stenka, Rafał Kubacki, Jerzy Nowak, Marta Piechowiak i inni W pałacowych ogrodach płoną żywcem chrześcijanie. Chilon spostrzega wśród nich Glaukusa. Załamuje się. Krzyczy, że są niewinni, a podpalaczem Rzymu jest Neron. Wzburzony tłum zwraca się przeciw cezarowi. Tygelinus biciem nakłania Chilona, by publicznie odwołał oskarżenie. Grek, nawrócony i ochrzczony przez Pawła z Tarsu, odmawia. Neron ma zamiar wyjechać z Rzymu. Petroniusz godzi się wyjechać z nim, ale chce wyprawić wesele Winicjusza i Ligii, na które cezar zezwolił. Neron każe wypuścić dziewczynę z więzienia, lecz w kolejnym dniu igrzysk na arenie pojawia się Ursus, a potem wpada na nią byk z Ligią przywiązaną do grzbietu. Ursus wychodzi zwycięsko ze starcia ze zwierzęciem. Tłum domaga się łaski dla niego i dziewczyny. Neron ulega. Petroniusz każe siostrzeńcowi zabrać Ligię na Sycylię. Winicjusz błaga Piotra, by jechał wraz z nimi. Winicjusz pisze do wuja z Sycylii o swoim szczęściu. Tymczasem Petroniusz dowiaduje się, że Neron, za namową Tygelina, przyśle mu wyrok śmierci. Urządza ucztę, podczas której wraz z Eunice popełnia samobójstwo. Część legionów buntuje się przeciw cezarowi. Neron szaleje. Tygelinus nakłania go, by wyjechał z Rzymu. Przerażony Neron popełnia samobójstwo. Opuszczający Rzym Piotr widzi Chrystusa. Wraca do miasta. 15:50 PORTRET PODWÓJNY Film obyczajowy, 108 min, Polska 2000 Reżyseria: Mariusz Front Scenariusz: Elżbieta Piekacz, Mariusz Front Zdjęcia: Jacek Januszyk Aktorzy: Maciej Adamczyk, Elżbieta Piekacz, Adam Bauman, Adam Bosko, Irena Front, Paweł Grzelak, Maciej Karpiński, Bogusław Kierc, Agnieszka Wosińska, Tomasz Zygadło, Xawery Żuławski Uhonorowany nagrodą jury "za poszukiwanie nowych form wyrazu" oraz nagrodą jury młodzieżowego na FPFF w Gdyni w 2001 r. film obyczajowy będący właściwie serią obrazów, okruchów codzienności, układających się w rozbudowaną mozaikę. To zrealizowana w konwencji paradokumentu, dramatyczna, choć niepozbawiona optymizmu historia dwojga młodych ludzi, polskich inteligentów, artystycznych dusz, wchodzących w dorosłe - prywatne i zawodowe - życie, szukających swojego miejsca na Ziemi. Film stanowi debiut fabularny Mariusza Fronta, rocznik 1965, absolwenta malarstwa w krakowskiej ASP i reżyserii, którą ukończył w łódzkiej "filmówce". Scenariusz powstawał niemal trzy lata i stanowi wspólne dzieło Mariusza Fronta oraz jego dziewczyny Elżbiety Kopacz, grającej w filmie jedną z dwóch głównych ról. Poza parą bohaterów większość ról odtwarzają aktorzy nieprofesjonalni - rodzina Elżbiety Piekacz, matka Mariusza Fronta, autentyczne postaci ze środowiska filmu, telewizji i reklamy. On, Michał, ukończył wydział reżyserii i stara się o możliwość nakręcenia debiutanckiego filmu na podstawie własnego scenariusza, ona, Ewa, jest początkującą aktorką. Oboje przyjechali do Warszawy w nadziei, że tu szybciej zrealizują swoje marzenia. Zamieszkują w wynajętej kawalerce, w oczekiwaniu na zawodowe spełnienie pracują w hipermarkecie. W wolnych chwilach on wędruje od producenta do producenta, usiłując zainteresować któregoś z nich swoim scenariuszem, ona chodzi na castingi, licząc, że wreszcie dostanie rolę. Jemu była żona i teściowa bronią dostępu do kilkuletniego synka, więc z konieczności rzadko go widuje. Jej ojciec odszedł z domu, gdy była jeszcze mała, więc wie, jak bardzo dzieci to przeżywają. Namawia go, żeby nie bacząc na zachowanie teściowej, odwiedzał synka, podtrzymywał więź z nim. Ani Michał, ani Ewa nie mają układów czy zamożnych rodziców, którzy "popchną" ich kariery, wesprą, umożliwią. O wszystko muszą sami zabiegać. Przeżywają upokorzenia, rozczarowania, frustracje. Duszą się w ciasnocie małego mieszkanka, a jednocześnie oddalają od siebie, szarpią się z samymi sobą i światem, który tak wiele obiecywał, a tak niewiele teraz daje. 18:50 WIELKIE NADZIEJE - WIELKIE NADZIEJE, ODC. 1/3 (GREAT EXPECTATIONS) Miniserial obyczajowy, 52 min, Wielka Brytania, 2011 "Wielkie nadzieje", brytyjski miniserial, zrealizowany w 2011 roku, na podstawie powieści Karola Dickensa pod tym samym tytułem. Serial otrzymał liczne nagrody i nominacje, w tym między innymi nagrody Emmy i BAFTA. 20:00 KINO MOCNYCH WRAŻEŃ - TRAFFIC (TRAFFIC) Dramat społeczno - obyczajowy, 141 min, USA 2000 Reżyseria: Steven Soderbergh Scenariusz: Stephen Gaghan Występują: Michael Douglas, Benicio Del Toro, Catherine Zeta - Jones, Don Cheadle, Luiz Guzman, Dennis Quaid, Steven Bauer, Erika Christensen, Miguel Ferrer, Amy Irving i inni Pomysł na scenariusz filmu Stevena Soderbergha ("Seks, kłamstwa i kasety wideo", "Kafka", "Król wzgórza", "Erin Brockovich", "Co z oczu, to z serca") został zaczerpnięty z prezentowanego w brytyjskiej telewizji Channel 4 serialu "Traffik" Simona Moore'a o różnych aspektach walki z narkomanią. Również film Soderbergha pokazuje ten problem z rozmaitych punktów widzenia: mafiosów stojących na czele narkotykowych karteli, drobnych dilerów i ich klientów, wysokich urzędników administracji rządowej walczących "z urzędu" z tą plagą, dobrych i złych policjantów, wymiaru sprawiedliwości. Reżyser ukazuje ich działania z niemal dokumentalną dokładnością, anonsując zmiany miejsca akcji napisami i odmienną tonacją kolorystyczną: wydarzenia rozgrywające się w Meksyku są ukazane w barwach sepii, te rozgrywające się w Stanach Zjednoczonych - w chłodnej zieleni, błękicie i szarościach. I choć wielokrotnie w kinie podejmowano te same wątki, prezentowano takich bohaterów i sytuacje, to jednak "Traffic" do końca ogląda się z wielką uwagą, nie tylko ze względu na doborową obsadę, ale i umiejętne poprowadzenie poszczególnych wątków i postaci. "Traffic" zasłużenie otrzymał 4 Oscary: za reżyserię, scenariusz, montaż i dla najlepszego aktora drugoplanowego (Benicio Del Toro, uhonorowany też za tę rolę Srebrnym Niedźwiedziem na festiwalu w Berlinie i Złotym Globem). Drugi Złoty Glob przyznano dziełu Soderbergha za scenariusz. Dwaj meksykańscy policjanci, Javier Rodriguez i Manolo Sanchez, zostają wciągnięci przez generała Arturo Salazara w walkę z potężnym kartelem narkotykowym z Tijuany, którym kierują bracia Obregonowie. Generał poleca im odszukać i sprowadzić Francisco Floresa, płatnego zabójcę pracującego dla kartelu, który generał chce zniszczyć. Tymczasem w San Diego w USA policjanci z agencji do walki z narkotykami DEA aresztują niejakiego Eduardo Ruiza, również należącego do kartelu z Tijuany. W zamian za nietykalność Ruiz zgadza się zeznawać przeciwko Carlosowi Ayali, głównemu dystrybutorowi narkotyków kartelu w regionie San Diego. Dopiero po aresztowaniu Carlosa, jego żona Helena Ayala, będąca w ciąży z drugim dzieckiem, dowiaduje się, czym naprawdę zajmował się jej mąż, rzekomy biznesmen z branży budowlanej. Schwytany Flores zostaje zmuszony torturami przez ludzi Salazara do wyjawienia adresów szefów kartelu. Czekając na proces Ayali policjanci z wydziału antynarkotykowego prowadzą obserwację jego żony. Helena dostaje ostrzeżenie od braci Obregonów, którym Carlos był winien dużą sumę pieniędzy. Ma zwrócić dług, w przeciwnym razie bracia grożą porwaniem jej synka. W obawie o dziecko i przyszłość swojej rodziny Helena decyduje się działać. Kontaktuje się z braćmi Obregon, składając im ofertę korzystną dla obu stron. Domaga się jednak zlikwidowania Ruiza i anulowania długu. W Stanach Zjednoczonych do kierowania walką ze zorganizowanym przemysłem narkotykowym zostaje tymczasem wyznaczony sędzia Sądu Najwyższego Ohio, Robert Wakefield, który bardzo ambicjonalnie podchodzi do nowych zadań i liczy na szybkie efekty. Dlatego podwójnym ciosem jest dla niego wiadomość, że jego ukochana jedynaczka, 16 - letnia Caroline, wzorowa uczennica, również jest uzależniona od narkotyków, co jej matka, Barbara, od pół roku ukrywała przed mężem. Flores zastawia pułapkę na Ruiza, ale w zamachu zamiast Ruiza ginie jeden z policjantów. Ginie też Flores, zastrzelony w odwecie za swoją zdradę. W tym czasie Rodriguez i Sanchez dokonują sensacyjnego odkrycia dotyczącego generała Salazara. 22:35 KRONOS - OBCY Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2022 Wykonawcy: Piotr Nowak (prowadzący) W kolejnym odcinku programu "Kronos" profesor Piotr Nowak wraz z zaproszonymi do studia gośćmi poddaje analizie pojęcie obcego. Za obcego uważamy nieznajomego, wroga, odmiennego kulturowo, nieznnanego. Każdy z nas ma za sobą spotkanie z obcym, kiedy to lęk poprzedzało zdziwienie i ciekawość. Ale dlaczego właściwie lękamy się obcego? Czego się boimy, lękając się obcego? Czy umiemy być samymi sobą bez domieszki obcości, bez skazy, którą obcy przecież ujawnia, demaskuje? 23:20 PANORAMA KINA POLSKIEGO - KURIER Film wojenny, sensacyjny, 108 min, Polska, 2019 Reżyseria: Władysław Pasikowski Scenariusz: Władysław Pasikowski, Sylwia Wilkos, Zdjęcia: Magdalena Górka Aktorzy: Philippe Tłokiński, Julie Engelbrecht, Jan Frycz, Philippe Tłokiński, Patrycja Volny, Grzegorz Małecki, Mirosław Baka, Zbigniew Zamachowski, Adam Woronowicz, Mariusz Bonaszewski, Tomasz Schuchardt, Cezary Pazura, Sławomir Orzechowski, Wojciech Zieliński, Agnieszka Suchora Sensacyjna historia szpiegowska, inspirowana misją Jana Nowaka - Jeziorańskiego - "Kuriera z Warszawy". Jego samotna misja miała zdecydować o losach Polski i II wojny światowej. Ścigany przez wszystkie wrogie wywiady, w środku nocy przerzucony z hotelu Savoy do Żabna, spotyka ludzi, którzy na zawsze zmieniają jego życie. Latem 1944 roku, kiedy ważą się losy wojny, Jan Nowak - Jeziorański (JNJ) zmierza ze swoją tajną misją z Londynu do Warszawy. Ma przekazać informacje w decydującej sprawie wsparcia Wielkiej Brytanii dla powstania w Warszawie. Od powodzenia tej misji zależą losy nie tylko milionów Polaków, ale też przyszłych pokoleń. Dowództwo AK przez ostatnie dwa tygodnie lipca rozważa wszystkie za i przeciw dot. rozpoczęcia bitwy z Niemcami. Przywódcy Polskiego Państwa Podziemnego stoją przed wielką decyzją. Oczekują, że informacje niesione przez Nowaka rozświetlą sprawę i pomogą im dokonać właściwego wyboru. Jednak kurier się spóźnia. Misja JNJ zaczyna się w Londynie. Po rozmowie z premierem Churchillem, JNJ zdaje sobie sprawę, że zachodni alianci nie pomogą Polakom, gdy wybuchnie powstanie. Kurier otrzymuje przy tym sprzeczne rozkazy od premiera Mikołajczyka i Naczelnego Wodza gen. Sosnkowskiego. Mikołajczyk nalega, by jak najszybciej rozpocząć w Polsce otwartą walkę, podczas gdy Sosnkowski chce za wszelką cenę jej uniknąć. Mimowolnie uwikłany w polityczną grę, JNJ staje się ofiarą zwalczających się stron. Generał Tatar postanawia udaremnić powrót Nowaka do Warszawy. Jednak JNJ omija przeszkody i świeżo uruchomionym mostem powietrznym, poprzez bazę aliancką w Brindisi, ląduje w Polsce niedaleko Tarnowa. Nie wie jednak, że od tej chwili stanie się najbardziej poszukiwaną osobą w kraju. Jeszcze w Londynie JNJ poznaje piękną Doris. Pozornie przypadkowe spotkania są w rzeczywistości zaaranżowane przez niemiecki wywiad, a sama Doris jest wykwalifikowanym tajnym agentem. Wysocy oficerowie gestapo w Warszawie, Steiger i Witze, zaalarmowani przez Doris, podejmują obławę na kuriera. Steiger, na polecenie Himmlera, jest w Warszawie ze specjalną misją. Ma dotrzeć do dowódcy AK, gen. Bora - Komorowskiego i pozyskać go wraz z całą polską podziemną armią do walki przeciwko Sowietom. W dotarciu do Bora, pomóc ma mu kurier, dlatego ściąga do Warszawy każdego, kto kiedykolwiek widział go na własne oczy, między innymi Doris. Tymczasem JNJ, starając się dotrzeć do stolicy, staje się świadkiem determinacji i odwagi zarówno partyzantów, jak i cywilów, którzy narażają swoje życie, by mu pomóc. Ich postawa przyczynia się do zmiany poglądów Nowaka, który zaczyna rozumieć, że powstanie musi wybuchnąć. Gdy przybywa pociągiem do Warszawy, po brawurowej ucieczce z dworca, dowiaduje się od łączniczki Marysi, że nikt się go tu nie spodziewa. To dalszy ciąg intrygi snutej przez gen. Tatara, który celowo nie wpisał go na oficjalną listę pasażerów mostu powietrznego. Bór - Komorowski z niecierpliwością czeka na swego kuriera, nie mając pojęcia, że ten próbuje się do niego dostać. JNJ postanawia działać na własną rękę. JNJ dociera wreszcie do KG AK i referuje gen. Borowi - Komorowskiemu swoją rozmowę z Churchillem. Jest już jednak za późno, by odwołać powstanie. JNJ wyraża swoje prywatne zdanie, w którym opowiada się za walką z okupantem. W trakcie zaaranżowanej łapanki, Doris wpada na JNJ. Próbuje wyciągnąć od niego informacje na temat KG AK. JNJ przejrzał jej grę i oddaje ją w ręce żołnierzy AK. Steiger i Witze, których Doris zdążyła poinformować o planowanym miejscu zebrania KG AK, przygotowują obławę na JNJ i dowódców AK. 1 sierpnia otaczają kamienicę, w której kryje się JNJ. Równo o godzinie 17.00, wraz z plutonem SS Politzei ruszają do ataku. 01:25 SCENA MUZYCZNA - KOMEDA - INSPIRATIONS Koncert, 42 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Bartosz Smorągiewicz, Barbara Drazkov W kolejnym odcinku Sceny muzycznej zabrzmią kompozycje Krzysztofa Komedy w nowych aranżacjach. Barbara Drazkov i Bartosz Smorągiewicz przygotowali je na fortepian preparowany, saksofony, klarnet, flety i elektronikę. Projekt powstał w ramach obchodów 50. rocznicy śmierci artysty. 02:20 ROB ROY (ROB ROY) Dramat historyczny, 133 min, USA 1995 Reżyseria: Michael Caton - Jones Scenariusz: Alan Sharp Aktorzy: Liam Neeson, Jessica Lange, John Hurt, Tim Roth, Eric Stoltz, Andrew Keir, Brian Cox, Brian McCardie, Gilbert Martin i inni Był banitą, słynnym rozbójnikiem, o którego przygodach i wyczynach opowiadano legendy nie tylko w Szkocji. Uważany za szkockiego Robin Hooda, znany był powszechnie jako Rob Roy (Robert Rudy). Naprawdę nazywał się Robert Roy McGregor i był szkockim góralem wywodzącym się ze słynnego klanu. Gdy w 1689 r. aresztowano jego ojca, Robert został mianowany jego następcą. W 1693 r. poślubił Mary z Comar, która urodziła mu pięciu synów. Rob stał się nieocenionym stróżem bydła: chronił je przed kradzieżą, chociaż sam zabierał właścicielom jako okup kilka sztuk dla swojej rodziny i klanu, by mogli przetrwać srogie, szkockie zimy. Punktem zwrotnym w jego życiu stała się pożyczka zaciągnięta u markiza Montrose. Pieniądze zniknęły, a podejrzenie padło na krewnych Roba, mimo że niczego im nie udowodniono. Oskarżony o niespłacenie długu i odsetek Rob miał być osadzony w więzieniu, ale udało mu się uciec na północ z nadzieją, że jego rodzina pozostanie bezpieczna. Tak się jednak nie stało. W 1817 r. Walter Scott uczynił go bohaterem swej powieści, a w czasach współczesnych jego barwnymi dziejami zainteresowali się filmowcy. W 1954 r. reżyser Harold French ukazał go w filmie "Rob Roy, the Highland Rogue", a niemal 40 lat później Michael Caton - Jones ("Ślicznotka z Memphis", "Chłopięcy świat"), Szkot z pochodzenia, powrócił do losów tej postaci, uznając, że historia Rob Roya ma wymiar uniwersalny. "Rob Roy był w równym stopniu szelmą, co bohaterem romantycznym - mówił - ale kluczem do zrozumienia jego postępowania jest pojęcie honoru. Ludzie tacy jak on, członkowie klanu, dotrzymywali złożonej przysięgi bez względu na konsekwencje". Akcja "Rob Roya" zaczyna się w 1713 r. Szkoci niechętnie przystają na narzuconą im unię z Anglią, a postępowanie Anglików w pełni uzasadnia tę wrogość. Robert Roy McGregor zwraca się do markiza Montrose z prośbą o pożyczenie tysiąca funtów, za które chce kupić bydło, a następnie odsprzedać je z zyskiem. Killearn, zausznik markiza, i Archibald Cunningham, pozbawiony zasad moralnych fircyk, o którym krążą plotki, że jest nieślubnym synem markiza, obmyślają chytry plan. Namawiają Montrose'a, by całą sumę w gotówce przekazał przyjacielowi Roba, McDonaldowi. Cunningham zabija McDonalda i kradnie mu pieniądze, a Killearn rozpuszcza plotkę, jakoby McDonald uciekł do Ameryki. Markiz proponuje, że zapomni o nieszczęsnej pożyczce, pod której zastaw Rob dał swoją ziemię, jeśli przywódca klanu McGregorów złoży publicznie fałszywe oświadczenie przeciw rywalowi markiza, księciu Argyll. Rob Roy, człowiek honoru i żelaznych zasad, odmawia i zostaje uznany za wyjętego spod prawa. Ukrywa się, a tymczasem Cunningham najeżdża jego wioskę i gwałci jego żonę. Rob i jego współtowarzysz Alasdair chwytają Killearna. Ten szydzi z Mary, która dotąd nie wyznała mężowi, że została zgwałcona. Teraz jest w ciąży, nie wie jednak, czy dziecko, którego się spodziewa, nie jest dzieckiem znienawidzonego Cunninghama. Alasdair zabija Killearna, ale sam też zostaje wkrótce śmiertelnie ranny. Umierając mówi przyjacielowi o napaści na jego żonę. Schwytany przez Cunninghama Rob Roy zostaje skazany przez markiza na śmierć na szubienicy. Udaje mu się jednak uciec i znaleźć schronienie u księcia Argyll, powiadomionego przez Mary o knowaniach Montrose'a. Za pośrednictwem Argylla Rob wyzywa Cunninghama, mistrza fechtunku, na pojedynek. Jeśli wygra, jego dług zostanie anulowany. Realizacja tego pełnego rozmachu widowiska historyczno - kostiumowego kosztowała ponad 30 mln dolarów. Zdjęcia, zgodnie z decyzją reżysera, powstawały głównie w Szkocji, w malowniczych okolicach Fort William. Przyjemność przebywania wśród wspaniałych krajobrazów, praktycznie nie zmienionych od czasów, w których rozgrywają się ekranowe wydarzenia, psuła fatalna pogoda: obfite deszcze i mgły. Przejmująca, wyrazista opowieść o ludzkich dramatach, której twórcy nadali rytm romantycznej ballady, wymagała zaangażowania aktorów z krwi i kości, a nie młodzieżowych idoli filmów akcji. Dlatego główną rolę powierzono Liamowi Neesonowi, co prawda Irlandczykowi z pochodzenia, nominowanemu do Oscara za "Listę Schindlera", znanemu także z "Nell" czy "Papieża z Greenwich Village". Jego żonę zagrała Jessica Lange (Oscarowa rola w "Tootsie", Złoty Glob za "Blue Sky"). 05:15 KOMINIARCZYK (DER SCHORNSTEINSEGLER / THE CHIMNEY SWIFT) Film animowany, 4 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Frederic Schuld Scenariusz: Frederic Schuld Wykonawcy: Joshua Zuehlke, Henry Holland Krótki film animowany o ciężko pracujących dzieciach w XIX - wiecznej Anglii. Brytyjski kominiarz opisuje swoją codzienną rutynę polegającą na zmuszaniu dzieci do pracy. Podczas gdy my obserwujemy dziecko czyszczące komin, wypowiedź mistrza z każdym zdaniem staje się coraz bardziej osobista, aż rozumiemy, że mówi on o swojej własnej przeszłości. Będąc zamkniętym w błędnym kole, wydaje się, że nie ma z niego wyjścia. (opis festiwalowy, źródło: zoomfestival.pl)