TVP Kultura Wtorek, 01.11.2022 08:40 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - FERDINAND GEORG WALDMÜLLER Magazyn, 5 min, Polska, 2022 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Ferdinand Georg Waldmüller był wiedeńczykiem urodzonym pod sam koniec wieku XIX. Studiował malarstwo w Akademii Wiedeńskiej, ale poszerzał swoją wiedzę w tej dziedzinie sztuki, podróżując, by zwiedzać galerie dawnych mistrzów m.in. do Włoch, Niemiec i Chorwacji. Będąc w Zagrzebiu, poznał swoją żonę Katerina, co nie pozostawało bez wpływu na to, jak później malował. Katerina była śpiewaczką operową i teatralną. Ferdinand rozpoczął swoją współpracę z teatrem, m.in. tworząc scenografię. Doświadczenia z teatru udawało mu się czasem przenieść na malarstwo sztalugowe, czego przykładem jest obraz Adopcja. O dziele z kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu opowie Izabela Trembałowicz - Chęć. 11:00 WIELKIE NADZIEJE - WIELKIE NADZIEJE, ODC. 1/3 (GREAT EXPECTATIONS) Serial obyczajowy, 52 min, Wielka Brytania, 2011 "Wielkie nadzieje", brytyjski miniserial, zrealizowany w 2011 roku, na podstawie powieści Karola Dickensa pod tym samym tytułem. Serial otrzymał liczne nagrody i nominacje, w tym między innymi nagrody Emmy i BAFTA. 12:05 POLSKA - KRÓLEWSKI SZLAK Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2019 Reżyseria: J Feist Scenariusz: J Feist Zdjęcia: L Fooks "Polska - Królewski szlak" (Poland. The Royal Tour) to film dokumentalny o Polsce zrealizowany przez słynnego dziennikarza Petera Greenberga, gwiazdę telewizji CBS i PBS, laureata nagrody Emmy. "The Royal Tour’’ to seria wyjątkowych filmów dokumentalnych przedstawiająca historię, kulturę i przyrodę najciekawszych państw świata. O niezwykłej atrakcyjności godzinnego programu świadczy przede wszystkim jego autorska formuła, gdzie przewodnikiem oprowadzającym widza po danym kraju jest urzędujący szef państwa lub rządu. Poprzednie edycje"The Royal Tour"były zrealizowane m.in. w Izraelu i Meksyku. W polskiej edycji widzowie zobaczą w m.in. Warszawę, Wrocław, Kraków, Wieliczkę, obóz Auschwitz - Birkenau, Malbork i Gdynię. 13:30 ZAKLĘTY DWÓR - ODC. 1/7 CIEŃ STAROŚCICA Serial historyczny, przygodowy, 57 min, Polska 1976 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Andrzej Wydrzyński Zdjęcia: Stefan Pindelski, Maciej Kijowski Wykonawcy: Piotr Marczewski Aktorzy: Tadeusz Bartosik, Zofia Czerwińska, Grażyna Kruk Fryman, Bruno O'Ya, Mieczysław Voit, Janusz Zakrzeński, Janusz Paluszkiewicz, Józef Kalita, Krzysztof Różycki, Mirosława Gwoździńska, Aleksandra Karzyńska, Andrzej Żarnecki, Jerzy Cnota, Stanisław Jaroszyński, Ludwik Benoit "Zaklęty dwór" skupia jak w soczewce główne cechy powieści romantycznej. Przy jego realizacji Antoni Krauze objawił zręczność w operowaniu efektem sensacji, tajemniczości i romantyczną symboliką wielu obrazów, a zarazem pokazał świetne wyczucie w prowadzeniu scen satyryczno - komicznych"- komplementowała twórcę filmu krytyka. Równocześnie powodzenie serialu skłoniło recenzentów do poszukiwania odpowiedzi na pytanie, kim był autor"tej powieści z dreszczykiem", według której nakręcono film. Istotnie, Walery Łoziński (1837 - 61) jest dziś pisarzem zapomnianym. Zginął młodo w pojedynku, nie dotarłszy do armii Garibaldiego, do której zamierzał się zaciągnąć (był gorącym patriotą, już w młodości"zarażonym"demokratycznymi ideami epoki - z gimnazjum w Samborze został relegowany za"wrogie nastawienie do rządu" austriackiego). Zdążył napisać pięć powieści, sporo wierszy, utwór sceniczny, dziesiątki artykułów i drobiazgów literackich do wszystkich gazet lwowskich. W powieściach"Szlachcic chodaczkowy","Szaraczek i karmazyn"przeciwstawiał kosmopolityzm i egoizm"karmazynów"szczeremu patriotyzmowi drobnej szlachty. Do jego najdojrzalszych utworów należą"Czarny Matwij"oraz dwie powieści o spiskach galicyjskich przed rokiem 1848 -"Zaklęty dwór"i jego kontynuacja "Dwie noce", gdzie wprowadził postać emisariusza Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, który działa na terenie zaboru austriackiego przed wybuchem Wiosny Ludów. "Zaklęty dwór", jedna z najciekawszych powieści politycznych epoki, jednocześnie jest dowodem na to, jak zręcznie umiał Łoziński budować sensacyjną, awanturniczą intrygę i nastrój niesamowitości i grozy. Trzej główni bohaterowie serialu to tajemniczy maziarz oraz Juliusz Żwirski, spadkobierca znanego z dziwactw starościca Mikołaja, i jego szkolny kolega Damazy Czorgut (obu młodzieńców autor obdarzył pewnymi przymiotami i elementami własnej biografii). Damazy przyjeżdża właśnie do Żwirowa, rodowej siedziby przodków Juliusza. Intryguje go stary, opuszczony dwór starościca Mikołaja strzeżony przez Kostię Bulija, a wśród miejscowej ludności budzący zabobonną trwogę. Miejscowy sędzia opowiada Czorgutowi historię starościca i ujawnia treść jego testamentu. 14:40 ZAKLĘTY DWÓR - ODC. 2/7 MARZYCIEL I AWANTURNIK Serial historyczny, przygodowy, 57 min, Polska 1976 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Andrzej Wydrzyński Zdjęcia: Stefan Pindelski, Maciej Kijowski Wykonawcy: Piotr Marczewski Aktorzy: Krzysztof Jasiński, Gustaw Lutkiewicz, Roman Wilhelmi, Jerzy Bińczycki, Wiesław Gołas, Jan Nowicki, Danuta Kowalska, Olgierd Łukaszewicz, Wiesław Wójcik, Tadeusz Bartosik, Andrzej Żarnecki, Mirosława Gwoździńska, Jerzy Cnota, Aleksandra Karzyńska, Stanisław Jaroszyński Damazy Czorgut odwiedza swego przyjaciela, Juliusza Żwirskiego. Nie widzieli się przez sześć lat. Damazy opowiada, jak udało mu się wymigać od służby w wojsku austriackim. Z kolei Juliusz zwierza się ze swojej życiowej porażki. Próbował kontynuować tradycje Mikołaja, chciał znieść pańszczyznę, omal nie został zabity przez rozzuchwalonych chłopów. Opowiada też o swoich wizytach u Zygmunta Żwirskiego i o jego pięknej córce Eugenii. Jeszcze tego samego dnia Juliusz mianuje Damazego swoim rządcą. Obaj postanawiają rozwiązać tajemnicę "zaklętego dworu", w którym wieczorami pali się światło i widać ludzkie sylwetki. Czy to duch Mikołaja - czy raczej realni ludzie: Bulij, kręcący się po okolicy tajemniczy maziarz, czy może Eugenia Żwirska? 15:50 ZEW KRWI (THE CALL OF THE WILD) Film przygodowy, 100 min, Norwegia/Włochy/Wielka Brytania/Hiszpania/Francja, 1972 Reżyseria: Ken Annakin Scenariusz: Peter Yeldham, Harry Alan Towers Aktorzy: Raimund Harmstorf, Friedhelm Lehmann, Charlton Heston Adaptacja jednej z najpopularniejszych książek Jacka Londona. Alaska w okresie "gorączki złota". Ludzie opętani obsesją zdobycia bogactwa i piękne zwierzę [owczarek alzacki], które mimo powrotów na łono natury zawsze jest gotowe dochować wierności człowiekowi... W obsadzie: etatowy twardziel Hollywood - Charlton Heston i piękna "Angelika" - Michele Mercier. 17:45 NA WIEKI WIEKÓW PARYŻ Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2020 Scenariusz: Piotr Poraj Poleski Reportaż mający na celu kultywowanie pamięci o Polakach, którzy z różnych powodów musieli opuścić Polskę i zamieszkać we Francji. We Wszystkich Świętych chcemy przypomnieć o naszych rodakach, którzy spoczęli na paryskich cmentarzach Pere - Lachaise, Montmartre, Les Champeaux w Montmorency i Le Mesnil - le - Roi. Odwiedzimy groby Joachima Lelewela, Fryderyka Chopina, Juliusza Słowackiego, Olgi Boznańskiej i wielu innych zasłużonych polskich twórców. 20:00 BEZDECH Teatr TV, 74 min, Polska 2013 Autor: Andrzej Bart Reżyseria: Andrzej Bart Zdjęcia: Witold Adamek Scenografia: Anna Sitkowska, Magdalena Mrozowska Opracowanie muzyczne: Zbigniew Zbrowski Aktorzy: Bogusław Linda (Jerzy), Elisabeth Duda (Eli), Katarzyna Figura (Wanda), Arkadiusz Jakubik (Młodziak), Władysław Kowalski (Filozof), Dawid Ogrodnik (Patryk), Małgorzata Potocka (Teresa), Natalia Rybicka (Sandra), Andrzej Seweryn (Producent), Krzysztof Stroiński (Tomasz), Jerzy Stuhr (Lucjan), Jerzy Trela (Ojciec) oraz Tomasz Budyta (Lekarz), Piotr Czyrny (Barman), Orina Krajewska (Zjawiskowa), Szymon Kuśmider (Mąż), Joachim Lamża (Boss), Marta Markowicz (Pielęgniarka), Daniel Pietrzak (Olbrzym), Grzegorz Skrzecz (Kumaty), Beata Tadla (Prezenterka). Najpierw był scenariusz filmowy. Pisarz Andrzej Bart (rocznik 1951) napisał go przed 15 laty, ale ówczesne władze filmowe nie zainteresowały się tym projektem. Po latach powstało słuchowisko i wreszcie spektakl, zawierający mniej więcej połowę pierwotnego materiału. Na festiwalu Dwa Teatry w 2013 r. "Bezdech" zdobył nagrody w kategorii Oryginalny współczesny polski tekst dramatyczny lub adaptacja teatralna, a także za montaż i rolę męską dla Bogusława Lindy. Honorowe wyróżnienia aktorskie przypadły w udziale Arkadiuszowi Jakubikowi i Dawidowi Ogrodnikowi. "Bezdech" opowiada z pozoru prostą historię. Otóż w jednym z warszawskich barów pojawia się niespodziewanie światowej sławy polski reżyser, od lat żyjący w Ameryce. Dlaczego wcześniej nie wrócił z emigracji? W jednej z kolejnych scen widz dowiaduje się z wiadomości telewizyjnych, że bohater uległ właśnie wypadkowi samochodowemu i walczy o życie w szpitalu w USA, a w jednym z ostatnich ujęć widać lekarzy bezradnych wobec śmierci pacjenta na stole operacyjnym. Może więc cała historia rozgrywa się w wyobraźni ciężko rannego człowieka, który tuż przed śmiercią dokonuje rozrachunku z własnym życiem i tylko w wyobraźni próbuje spotkać się z ludźmi, wobec których czuje się winny i z tymi, którzy zawinili wobec niego? Tytułowy bezdech - czyli stan zawieszenia między życiem a śmiercią, w którym tkwi bohater - to symbol jego wędrówki przez własne życie, który nadaje spektaklowi charakter onirycznej tajemniczości. Jerzy (Bogusław Linda), światowej sławy polski reżyser, który od wielu lat mieszka i tworzy w Hollywood, pojawia się niespodziewanie w jednym z barów w Warszawie. Zostaje natychmiast rozpoznany. W dalszej części swej podróży bohater odnajduje własnego syna (Dawid Ogrodnik), którego nigdy nie widział, odwiedza ojca (Jerzy Trela), rozmawia o śmierci ze słynnym filozofem (Władysław Kowalski), spotyka przyjaciół i wrogów (Jerzy Stuhr, Krzysztof Stroiński, Andrzej Seweryn), a nawet dawne miłości (Małgorzata Potocka, Katarzyna Figura). Spotyka się z nawet z Tadeuszem Konwickim. Cała ta sytuacja jest tylko pretekstem do wędrówki bohatera po Polsce, w której niczym wolterowskiemu Kandydowi przyjdzie mu dziwić się, cieszyć, ale i przerażać. Autorem zdjęć jest Witold Adamek, z którym Andrzej Bart stworzył inny spektakl Teatru Telewizji, wielokrotnie nagradzany "Boulevard Voltaire". Razem z najlepszymi polskimi aktorami i wspaniałym operatorem Andrzej Bart zrobił "Bezdech", który jest ważny artystycznie, ale też nteresujący dla każdego widza. "W tym celu wyposażyłem swojego bohatera w dubeltówkę. Kto wie, może wystrzeli? Jeśli nie, niechże nas przynajmniej postraszy" - mówi autor. 21:30 LEKKIE OBYCZAJE - DUMA I UPRZEDZENIE (PRIDE AND PREJUDICE) Film obyczajowy, 121 min, Wielka Brytania/Francja/USA, 2005 Reżyseria: Joe Wright Aktorzy: Keira Knightley, Matthew Macfayden, Donald Sutherland, Brenda Blethyn Adaptacja słynnej powieści Jane Austen. Pięć sióstr Bennet dorastało w przekonaniu, iż jedynym ich celem jest zdobycie mężów. Ale jedna z nich, Lizzie, zna przynajmniej sto powodów, by nie brać ślubu. Kiedy pani Bennet słyszy ekscytującą wiadomość mówiącą, iż bogaty kawaler wraz z kręgiem najbliższych przyjaciół zamierza wynająć pobliski dworek, węszy znakomitą okazję znalezienia mężów dla swoich córek. Zgodnie z tym planem, najstarsza z sióstr usidla panicza Charlesa Bingleya. Ale gdy Lizzie trafia na zabójczo przystojnego i snobistycznego pana Darcy ' ego, który zdaje się być dla niej idealną partią, jej sercem zaczynają targać tak duma, jak i uprzedzenia. Czy zdoła je pokonać i znaleźć w końcu powód do poślubienia mężczyzny? 23:50 MŁODA POLSKA - JASKINIA ŻÓŁWI Dramat, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Klaudia Folga Scenariusz: Klaudia Folga Aktorzy: Zuzanna Ostrowska, Sandra Korzeniak, Tomasz Haładaj, Radosław Osypiuk, Natalia Rybicka Obraz jest retrospekcją zdarzeń z dzieciństwa głównej bohaterki - Hani. Dziewczynka przywołuje historię swojej mamy, która wciąga ją w problemy rodzinne. Hania próbuje na zawsze uwolnić się z poczucia winy. Zamykając oczy, stara się zniknąć. 00:25 PANORAMA KINA POLSKIEGO - KURIER Film wojenny, sensacyjny, 108 min, Polska, 2019 Reżyseria: Władysław Pasikowski Scenariusz: Władysław Pasikowski, Sylwia Wilkos, Zdjęcia: Magdalena Górka Aktorzy: Philippe Tłokiński, Julie Engelbrecht, Jan Frycz, Philippe Tłokiński, Patrycja Volny, Grzegorz Małecki, Mirosław Baka, Zbigniew Zamachowski, Adam Woronowicz, Mariusz Bonaszewski, Tomasz Schuchardt, Cezary Pazura, Sławomir Orzechowski, Wojciech Zieliński, Agnieszka Suchora Sensacyjna historia szpiegowska, inspirowana misją Jana Nowaka - Jeziorańskiego - "Kuriera z Warszawy". Jego samotna misja miała zdecydować o losach Polski i II wojny światowej. Ścigany przez wszystkie wrogie wywiady, w środku nocy przerzucony z hotelu Savoy do Żabna, spotyka ludzi, którzy na zawsze zmieniają jego życie. Latem 1944 roku, kiedy ważą się losy wojny, Jan Nowak - Jeziorański (JNJ) zmierza ze swoją tajną misją z Londynu do Warszawy. Ma przekazać informacje w decydującej sprawie wsparcia Wielkiej Brytanii dla powstania w Warszawie. Od powodzenia tej misji zależą losy nie tylko milionów Polaków, ale też przyszłych pokoleń. Dowództwo AK przez ostatnie dwa tygodnie lipca rozważa wszystkie za i przeciw dot. rozpoczęcia bitwy z Niemcami. Przywódcy Polskiego Państwa Podziemnego stoją przed wielką decyzją. Oczekują, że informacje niesione przez Nowaka rozświetlą sprawę i pomogą im dokonać właściwego wyboru. Jednak kurier się spóźnia. Misja JNJ zaczyna się w Londynie. Po rozmowie z premierem Churchillem, JNJ zdaje sobie sprawę, że zachodni alianci nie pomogą Polakom, gdy wybuchnie powstanie. Kurier otrzymuje przy tym sprzeczne rozkazy od premiera Mikołajczyka i Naczelnego Wodza gen. Sosnkowskiego. Mikołajczyk nalega, by jak najszybciej rozpocząć w Polsce otwartą walkę, podczas gdy Sosnkowski chce za wszelką cenę jej uniknąć. Mimowolnie uwikłany w polityczną grę, JNJ staje się ofiarą zwalczających się stron. Generał Tatar postanawia udaremnić powrót Nowaka do Warszawy. Jednak JNJ omija przeszkody i świeżo uruchomionym mostem powietrznym, poprzez bazę aliancką w Brindisi, ląduje w Polsce niedaleko Tarnowa. Nie wie jednak, że od tej chwili stanie się najbardziej poszukiwaną osobą w kraju. Jeszcze w Londynie JNJ poznaje piękną Doris. Pozornie przypadkowe spotkania są w rzeczywistości zaaranżowane przez niemiecki wywiad, a sama Doris jest wykwalifikowanym tajnym agentem. Wysocy oficerowie gestapo w Warszawie, Steiger i Witze, zaalarmowani przez Doris, podejmują obławę na kuriera. Steiger, na polecenie Himmlera, jest w Warszawie ze specjalną misją. Ma dotrzeć do dowódcy AK, gen. Bora - Komorowskiego i pozyskać go wraz z całą polską podziemną armią do walki przeciwko Sowietom. W dotarciu do Bora, pomóc ma mu kurier, dlatego ściąga do Warszawy każdego, kto kiedykolwiek widział go na własne oczy, między innymi Doris. Tymczasem JNJ, starając się dotrzeć do stolicy, staje się świadkiem determinacji i odwagi zarówno partyzantów, jak i cywilów, którzy narażają swoje życie, by mu pomóc. Ich postawa przyczynia się do zmiany poglądów Nowaka, który zaczyna rozumieć, że powstanie musi wybuchnąć. Gdy przybywa pociągiem do Warszawy, po brawurowej ucieczce z dworca, dowiaduje się od łączniczki Marysi, że nikt się go tu nie spodziewa. To dalszy ciąg intrygi snutej przez gen. Tatara, który celowo nie wpisał go na oficjalną listę pasażerów mostu powietrznego. Bór - Komorowski z niecierpliwością czeka na swego kuriera, nie mając pojęcia, że ten próbuje się do niego dostać. JNJ postanawia działać na własną rękę. JNJ dociera wreszcie do KG AK i referuje gen. Borowi - Komorowskiemu swoją rozmowę z Churchillem. Jest już jednak za późno, by odwołać powstanie. JNJ wyraża swoje prywatne zdanie, w którym opowiada się za walką z okupantem. W trakcie zaaranżowanej łapanki, Doris wpada na JNJ. Próbuje wyciągnąć od niego informacje na temat KG AK. JNJ przejrzał jej grę i oddaje ją w ręce żołnierzy AK. Steiger i Witze, których Doris zdążyła poinformować o planowanym miejscu zebrania KG AK, przygotowują obławę na JNJ i dowódców AK. 1 sierpnia otaczają kamienicę, w której kryje się JNJ. Równo o godzinie 17.00, wraz z plutonem SS Politzei ruszają do ataku. 02:30 KINO NOCNE - PACIORKI JEDNEGO RÓŻAŃCA Film obyczajowy, psychologiczny, 107 min, Polska 1979 Scenariusz i reżyseria: Kazimierz Kutz Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Marta Straszna, Augustyn Halotta, Jan Bógdoł, Ewa Wiśniewska, Franciszek Pieczka, Jerzy Rzepka, Stanisław Zaczyk, Ryszard Jasny, Róża Richter, Władysław Gluch, Antoni Wolny, Maksymilian Baron Ekranizacja noweli Albina Siekierskiego "Tego domu już nie ma". Osiedle starych domków górniczych ma zostać zburzone pod budowę nowych bloków. Część mieszkańców już się wyprowadziła do nowych mieszkań, inni są właśnie w trakcie przeprowadzki. Przed domkami płoną stare graty. Emerytowany górnik Habryka, żegnając się z sąsiadami, zapowiada, że nie opuści swego domu. Przydział na nowe mieszkanie drze. Żona chcąc nie chcąc popiera go, mieszkający razem z nimi młodszy, żonaty syn także rozumie upór ojca. Jednak synowa pod nieobecność męża wyprowadza się do bloku. Tymczasem zbliża się termin rozbiórki. U Habryki zjawia się jego starszy syn i próbuje go przekonać, że postępuje źle, przyjeżdża nawet dyrektor kopalni, w której pracuje młodszy syn. Jednak żaden z nich nie jest w stanie złamać uporu starego górnika. Któregoś dnia wnuczek Habryki wraca ze szkoły pobity, zabity zostaje także ulubiony królik górnika. Gdy przed domem zjawia się ekipa rozbiórkowa, Habryka ostrzega ich, że pod fundamenty podłożył miny, które zostały mu jeszcze z powstania. W kopalni tymczasem zapada decyzja, że należy naprawić krzywdę wyrządzoną Habryce - przodownikowi pracy i powstańcowi śląskiemu, który zasłużył na coś lepszego niż ciasne mieszkanie w bloku. Otrzymuje więc na własność willę w Katowicach. Przenosi się tam razem z żoną, ale w tym obcym, pustym domu oboje czują się źle. Habrykowa stara się jak może stworzyć choć namiastkę dawnego domu. Jednak mąż wkrótce umiera - jak stare drzewo, które usycha tuż po przesadzeniu. W roli Habryki wystąpił Aleksander Halotta, emerytowany górnik i pisarz amator. Film otrzymał Grand Prix na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku w 1980 roku oraz Nagrodę Specjalną Jury na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlovych Varach także w roku 1980.