TVP Dokument Środa, 01.11.2023 Zmiany z dnia 09.10.2023 w stosunku do raportu z dnia 25.09.2023 (dodano pozycję programową) 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - ŚLIMAKI NA ZAKRĘCIE Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska W Polsce występuje ponad 170 gatunków ślimaków lądowych. Zdecydowanie najpopularniejszym wśród nich jest winniczek, największy europejski ślimak lądowy. Jest faktycznie gigantem w porównaniu do ślimaków zaliczanych do poczwarówek. Jedna z największych poczwarówek krajowych, poczwarówka jajowata osiąga zwykle 2, 7 mm wysokości muszli. Nie jest wykluczone, że małe rozmiary przedstawicieli Vertigo oraz rzadkość ich występowania, sprawiają, że niewielu malakologów na świecie zajmuje się tą grupą maluczkich. Jednym z najbardziej znanych jest prof. Beata Pokryszko z Uniwersytetu Wrocławskiego, którą gościmy w naszym programie w towarzystwie dr Tomasza Maltza. (dodano pozycję programową) 06:30 NOTACJE - SABINA KOWALCZYK - WOŚKOWIAK. ZOSTAŁAM ZAPRZYSIĘŻONA Cykl dokumentalny, 5 min, Polska, 2017 Sabina Kowalczyk - Wośkowiak, ps. "Tęcza" (ur. 1927) - mikrobiolog. Córka komendanta placówki Bondyrz AK Stanisława Kowalczyka ps. "Wiśnia". Od 1939 r. pomagała zaangażowanym w konspirację rodzicom, od 1942 wraz z siostrami w AK w 9. pp Leg. , sanitariuszka i łącznik Oddziałów Partyzanckich w Bondyrzu. (dodano pozycję programową) 06:40 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 31 WŚRÓD HUCUŁÓW Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak radzą sobie ludzie w wysokich pasmach gór? Żyjący tam Huculi zafascynowali naszych dziadków swoją naturalnością i wytrwałym opieraniu się nowoczesności. Radek Kotarski rusza na połoniny, aby na własne oczy zobaczyć kulturę Hucułów. Podziwia tradycyjny, choć wyjątkowo niepraktyczny układ domów i szuka hodowli dzielnych koni huculskich. Opowiada także o luźnym podejściu Hucułów do spraw miłosnych. (dodano pozycję programową) 07:10 NOTACJE - KS. KARD. STANISŁAW NAGY. ZWYKŁY ŚWIĘTY KAROL WOJTYŁA Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2009 Autor: Krzysztof Tadej Bohaterem kolejnego odcinka cyku dokumentalnego jest ks. kard. Stanisław Nagy. Opowiada o swoich niezwykłych spotkaniach i rozmowach z ks. kard. Karolem Wojtyłą. Ks. kard. Stanisław Nagy SCJ ur. się w 1921 r. w Bieruniu Starym. Sercanin, profesor teologii fundamentalnej. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1945 roku w Zgromadzeniu Najświętszego Serca Jezusowego. (dodano pozycję programową) 07:55 WETERYNARZE Z SERCEM - /59/ Reality show, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Autorzy odwiedzają ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Część uwagi poświęcono także mniej popularnym zwierzętom domowym, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. W tym odcinku twórcy zapraszają do Skrzynic Drugich, w gminie Jabłonna pod Lublinem, gdzie dwoje archeologów, Lena i Mateusz, otworzyło Leśne Pogotowie - Ośrodek Rehabilitacji Dzikich Zwierząt. Stworzyli bezpieczny dom dla siebie i potrzebujących ich pomocy przedstawicieli fauny, chronionych i pospolitych, dzikich i domowych. Jak skończył się spacer Pani Doroty z dwoma ukochanymi spanielami? Do jakiej tragedii doprowadziło bestialstwo człowieka, który zabawiał się, strzelając do zwierząt śrutem. A w kąciku adopcyjnym urocze gryzonie, które czekają na odpowiedzialnych opiekunów. (dodano pozycję programową) 08:25 TITANIC, GENEZA GIGANTA (TITANIC, GENESIS OF A GIANT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Nicolas Breneol Film dokumentalny - kronika powstania słynnego, oceanicznego liniowca Titanica. Od na pozór niedorzecznego pomysłu dwóch wizjonerów do chwalebnego wodowania i wypłynięcia pięć lat później. Na pokładzie dzień i noc 15 000 mężczyzn trudziło się w warunkach zagrażających życiu, aby stworzyć najnowocześniejsze, unoszące się na wodzie miasto. Wiemy już, co wydarzyło się tej przerażającej nocy z 14 na 15 kwietnia 1912 roku, podczas dziewiczego rejsu na trasie Southampton Cherbourg Queenstown Nowy Jork, kiedy statek zderzył się z górą lodową i zatonął. Film zawiera niepublikowane archiwalia, najnowocześniejsze efekty specjalne, które przywrócą to cudo morskiej inżynierii do życia na ekranie. Titanic przekroczył granice cywilizacji, był największym w historii wyczynem morskim, dziełem brytyjskiego towarzystwa okrętowego White Star Line, które stworzyło kolosalny plac budowy, niepodobny do niczego, co kiedykolwiek widział uprzemysłowiony świat. Artefakty z epoki i kolorowe archiwa przybliżają nas do pracowników, którzy to wszystko umożliwili. Czołowi eksperci i historycy ujawniają innowacyjne technologie, które zostały opracowane i dopracowane na miejscu. Poznamy wszystkie niesamowite liczby i oszałamiające szczegóły oraz ogromne ambicje, które przyczyniły się do ziszczenia marzeń i dramatycznej tragedii. (dodano pozycję programową) 09:25 OAZA ORYKSA ARABSKIEGO (OASIS OF THE ARABIAN ORYX - ABU DHABI'S DESERT ISLAND / INSEL DER WEIEN ANTILOPE ABU DHABI’S NATUROASE) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2020 Reżyseria: Ngelica V. Marte, Werner Zips To miejsce niezwykłych starań na rzecz ochrony przyrody - Sir Baniyas - pustynna wyspa dzikich zwierząt. Żyją tu na wolności dzikie stworzenia z kilku kontynentów. Sir Baniyas jest naturalną wyspą Zjednoczonych Emiratów Arabskich, ZEA. Rezerwat założył szejk Zajid Al Nayhan, który stworzył tu rodzaj Arki Noego, głównie dla jednego z najrzadszych wówczas gatunków: oryksa arabskiego. Na Wyspie Białej Antylopy powstała Oaza Abu Zabi. Przede wszystkim osiedlono tu zagrożony wyginięciem oryks arabski, czyli białą antylopę, aby zapewnić mu przetrwanie. Abu Dhabi chce wytyczyć nową drogę do bardziej zrównoważonej przyszłości w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Sir Bani Yas to duży projekt, który nie polega wyłącznie na ponownym wprowadzeniu kilku okazów rzadkich gatunków. Nazwa Abu Zabi znaczy ojciec gazeli. W XVIII w czasie polowania gazela zaprowadziła Beduinów z oazy Liwa do źródła wody. Założyli tam wioskę rybacką i według legendy - był to początek nowej ery. (dodano pozycję programową) 10:25 EUROPEJSKIE RZEKI GRANICZNE - ODCINEK 3. TANA (EUROPE'S BORDER RIVERS) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Thomas Radler Cykl filmów dokumentalnych opowiadający o europejskich rzekach granicznych. Czasem wyznaczają granicę, a czasem stanowią wspólną przestrzeń. Ta sprzeczność kształtuje życie ludzi, miast i ziem od wieków. My poznamy trzy takie rzeki. Od źródeł do ujścia. Każda ma swój charakter. Odra oddziela Niemcy od Polski. Ma szeroką deltę i jako jedna z niewielu rzek w sercu Europy płynie swoim naturalnym biegiem. Na północy kontynentu Tana oddziela Finlandię od Norwegii. Tworzy naturalny raj pokryty lodem i śniegiem przez osiem miesięcy w roku. Obejrzymy też Prut, który dziko i romantycznie przecina ukraińskie Karpaty. W dalszym biegu wyznacza granicę Unii Europejskiej liczącą 700 kilometrów. Oddziela Republikę Mołdawii od Rumunii. Odcinek 3 - "Tana". Tana. Na północy Europy rzeka Tana granica fińsko - norweska. Odległy naturalny raj, który przez osiem miesięcy w roku ukrywa się pod śniegiem i lodem. Dwa strumienie źródłowe Tany, Anarjohka i Karasjohka, wypływają przy granicy kraju. Począwszy od miejscowości Karasjok. Tana pełni rolę granicy między Finlandią, a Norwegią na odcinku 256 - ciu kilometrów. Mija Utsjoki, Tana Bru i wpływa do fiordu Tany, gdzie miesza się z lodowatą wodą Morza Barentsa. To najdalej wysunięty na północ fiord Europy. Za Kołem Podbiegunowym. Źródła Tany są trudnodostępne. Łodzią nie sposób do nich dotrzeć. Barkasy radzą sobie tu doskonale, sprawnie pływają nawet pod prąd. Saamowie robią je ręcznie od wieków. Rzeka uchodzi do fiordu Tanafjorden tworząc rozległą deltę. Tana słynie jako jedna z najlepszych na całym świecie rzek do połowu łososia. Tana ma dwa oblicza. Jedno dramatyczne, pełne grzmiących katarakt, drugie ciche i spokojne z piaszczystymi plażami po 20 metrów szerokości. Jej koryto ukształtowało się miliony lat temu i wciąż pozostaje niezmienne. (dodano pozycję programową) 12:05 MOJA SONATA KSIĘŻYCOWA Film dokumentalny, 19 min, Polska, 2017 Reżyseria: Barbara Kaczyńska Film dokumentalny opowiadający o Grzegorzu Płonce, utalentowanym laureacie I Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego Dzieci, Młodzieży i Dorosłych z Zaburzeniami Słuchu "Ślimakowe Rytmy". Budujące filmowe exemplum losów młodego muzyka, który dzięki maestrii medycznej profesora Henryka Skarżyńskiego odzyskuje nie tylko słuch, ale i staje na progu wielkiej artystycznej kariery. (dodano pozycję programową) 12:30 ŚWIAT WEDŁUG JANA PAWŁA II Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2020 Reżyseria: Piotr Reżyser Scenariusz: Piotr Kornobis Dokument przedstawiający wpływ Jana Pawła II na współczesny świat, ilustrowany przykładami ze społeczności na całym globie - w Meksyku, Indiach, Polsce, Irlandii i we Włoszech. Śledzimy pielgrzymki Jana Pawła II, które zdefiniowały jego pontyfikat i uczyniły go osobistością międzynarodowego formatu. Rozmawiamy zarówno ze świadkami jego wizyt, jak i współczesnymi komentatorami. Wszystko po to, by poznać znaczenie papieskiego oddziaływania na historię. Film kierowany do szerokiego grona odbiorców - widzów pragnących przypomnieć sobie własne doświadczenia z papieżem i tych, którzy słabo pamiętają pontyfikat Jana Pawła II. (dodano pozycję programową) 13:25 AKTOR PANA BOGA Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Mariusz Malec Scenariusz: Mariusz Malec Zdjęcia: Tomasz Wójcik Muzyka: India Czajkowska Portret Franciszka Pieczki, niezwykłego aktora i człowieka, którego świetnie charakteryzują następujące słowa Mariusza Malca: "Gdybym miał obsadzić scenę spotkania Pana Boga z dobrym aktorem, to w obu rolach widziałbym Franciszka Pieczkę. Dwie postaci i jeden człowiek? Tak naprawdę to jedna osoba i dziesiątki ról niezwykłych, czyli zapamiętanych. Chodząca spolegliwość, niski tembr głosu, potężna dłoń i sylwetka, jakaś zaduma w spojrzeniu, skłonność do cudów w codzienności i na planie, w pracy - jakby cudotwórstwo nie wystarczało - jeszcze punktualność wymieszana ze skromnością, uczciwość na życie po śląsku i obdarowywanie najbliższych poczuciem bezpieczeństwa oraz zapamiętana przez wszystkich widzów niespieszna narracja opowieści o kreowanej postaci". (dodano pozycję programową) 13:55 OBCY PRZYBYSZE W EUROPIE - ODC. 1 NUTRIE (THEY CAME TO STAY - OUR ALIEN ANIMAL NEIGHBOURS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Herbert Ostwald Cykl dokumentalny (3 części) opowiadający o gatunkach zwierząt, które zostały przeniesione do innych niż ich rodzime ekosystemy. Dlaczego ptak nandu - spokrewniony ze strusiem, drepcze po zaśnieżonych polach północnych Niemiec. Nieoczekiwanie nad katedrą w Kolonii przelatują stada jasnozielonych papug. A podobne do bobra nutrie z pomarańczowymi zębami obgryzają francuskie i holenderskie tamy kanałowe. Wszystkie te gatunki są obce i podejrzewa się, że powodują szkody ekologiczne i ekonomiczne. Choć UE chce walczyć z takimi inwazyjnymi zwierzętami, walka z nimi okazuje się trudna i uciążliwa, a nieprzygotowana biurokracja, skłóceni naukowcy i niedoinformowani obywatele ułatwiają rozprzestrzenianie się tych zwierząt. Czy należy walczyć z intruzami? Kiedy gatunek zwierząt jest rzeczywiście rodzimy? A może ciągła zmiana natury jest regułą? Seria dociera do sedna problemu ze zwierzęcymi intruzami, wybierając jako przykłady trzy istotne, a także interesujące gatunki. Odcinek 1 - "Nutrie". Wyglądają jak bobry, a ogony mają jak szczury. De facto - nimi nie są. To nutrie. Zamorskie gryzonie okazały się wytrzymałymi zawodnikami, szybko rozmnażającymi się w Europie. Jak wpływają na środowisko? Czy to cenny nabytek, a może zagrożenie? Nutrie z Neuss mają znakomite warunki. Tymczasem - 80 km na północny zachód - ich krewni budzą wiele kontrowersji. W Niderlandach, Jari Bremer wychodzi jak co dzień do pracy. Jest członkiem specjalnej jednostki. Na granicy niemiecko niderlandzkiej także żyją nutrie amerykańskie. Jari Bremer dokładnie przepatruje kanały i drogi wodne po niderlandzkiej stronie. Jednak jak zwierzęta trafiły z Ameryki do Europy? (dodano pozycję programową) 14:55 BRAHMAPUTRA - NIEBIAŃSKA RZEKA W HIMALAJACH - ODC. 1 OD ŹRÓDEŁ DO WIELKIEGO KANIONU YARLUNG ZANGPO (SKY RIVER OF THE HIMALAYAS / BRAHMAPUTRA - HIMMELSFLUSS AUS DEM HIMALAYA) Cykl dokumentalny, 51 min, Austria, 2018 Reżyseria: Klaus Feichtenberger, Heinz Leger, Jeremy Hogarth Lektor: Elżbieta Groszek Trzyczęściowy film dokumentalny o rzece Brahmaputra. Zaczyna się ona w Himalajach jako najwyżej położona rzeka na świecie. Przepływa przez Chiny, Indie i Bangladesz. Ma ponad 2 tysiące kilometrów. Źródłowe potoki znajdują się w lodowcach masywów górskich Himalajów. Nazwa Brahmaputra oznacza "syn Brahmy". Kanion rzeki według niektórych źródeł jest uważany za najgłębszy kanion na Ziemi. W górnym biegu Brahmaputra przyjmuje liczne potoki wypływające z najwyższych masywów himalajskich. Powoduje to, iż na długim, przeszło 1000 km odcinku ma ona charakter rzeki górskiej. W letnim okresie monsunów poziom rzeki podnosi się o 10 - 12 metrów. Wokół rzeki skupiają się gorące obszary różnorodności biologicznej Azji, obfitując w dzikie zwierzęta. Łącząc się z Gangesem, tworzy największą na świecie deltę rzeki. Część pierwsza zabierze nas na lodowce i najwyższe szczyty, na suchą i surową krainę Tybetu z antylopami Chiru. Przejedziemy też przez najgłębszy, najdłuższy i wciąż ledwo zbadany przełom Tsangpo. Część druga to kontynuacja eksploracji dorzecza rzeki, z czerwonymi pandami i odizolowanymi osiedlami ludzkimi, wyłaniającymi się w umiarkowanych lasach Indii, gdzie leniwie wędrują niedźwiedzie i śnieżne lamparty, omijając Himalaje w zielonym monsunowym kraju Assama. Odcinek trzeci prowadzi nas do parnych równin Bangladeszu z ich bagnami i dżunglami mangrowymi. Muł sprowadzony z Himalajów tworzy najbardziej żyzny i zabójczy region świata, spustoszony przez powodzie i patrolowany przez tygrysy, które bywają niebezpieczne dla ludzi. (dodano pozycję programową) 16:00 CZYŚCICIELE NATURY (NATURE'S CLEAN UP CREW) Film dokumentalny, 53 min, Kanada, 2020 Reżyseria: Robin Bicknell Film dokumentalny o tych stworzeniach, które po nas sprzątają. Dla nas to śmieci. Dla nich to obiad. Wśród nas krzątają się zapracowani padlinożercy, sprytne stworzenia, które w naszym otoczeniu przetwarzają góry odpadów, pozostawionych przez społeczeństwo konsumpcyjne. Codziennie ludzie pozbywają się insektów w jednym największych miast świata - Nowym Jorku. Mają do czynienia z mrówkami przez 24 godziny na dobę, siedem dni w tygodniu. Na jednego mieszkańca przypada dwa tysiące mrówek. W miastach jest obfitość mrówek, które - jak się okazuje - wykonują dla nas pożyteczną robotę. Pełni pasji naukowcy zrozumieli i pokochali te stworzenia, dzięki nim odkryjemy świat padlinożerców. Obalając po drodze niektóre mity, dowiemy się, jak ewoluowali do tej brudnej roboty, jakie korzyści mogą nam przynieść. Sępy, mrówki, lisy, oposy i inne oferują nam wiele korzyści, po prostu dzieląc naszą przestrzeń. Po prostu ekipa sprzątająca to grupa żywotnych stworzeń, z których każde jest piękne na swój sposób. Bez nich tonęlibyśmy we własnych odpadkach i zmagalibyśmy się z wieloma śmiertelnymi chorobami. Wszystkim tym niedocenianym bohaterom należy się więcej szacunku. Bo choć niektóre są dziwne, odmienne lub odrażające to one czyszczą nasze miasta. Więc wyluzujmy i udostępnijmy im trochę miejsca. Pozwalając im spokojnie żyć pomagamy sobie. (dodano pozycję programową) 17:00 PERE LACHAISE - NEKROPOLIA PARYŻA (PERE LACHAISE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Christophe D’Yvoire, Augustin Viatte Film dokumentalny o słynnym cmentarzu Pere Lachaise w Paryżu. Cmentarze to naturalne świątynie pod gołym niebem, które mają własne kodeksy, estetykę, gospodarzy i organizację, a te głęboko odzwierciedlają kulturę i przekonania ludzi mieszkających w pobliżu. Za ich murami znajdujemy wspomnienia, historie ludzkie, emocje i zadumę. Wiele grobowców ma formę wysokich kapliczek. To wszystko sprawia, że łatwo się tutaj schować, poczuć jak w labiryncie. Rocznie Pere Lachaise odwiedzają trzy miliony turystów. Pielgrzymują do grobów słynnych twórców i artystów. Chopin, Proust, Edith Piaf, Montand i Signoret, Apollinaire, Oscar Wilde czy Pierre Desproges to tylko garść z długiej listy nazwisk. To największy i najsławniejszy cmentarz paryski, założony w 1804 roku w ogrodach przylegających do willi Mont - Louis, podarowanej przez Ludwika XIV swojemu spowiednikowi, francuskiemu jezuicie - Pere Lachaise. Miejsce pamięci, a zarazem coraz bujniejszy żywioł przyrody, anektowany przez rośliny i zwierzęta, które na cmentarzu Pere Lachaise znalazły swój azyl. Spacer po Pere Lachaise to niezwykła podróż. Osoby odwiedzające cmentarz odkrywają przepiękny ogród, w którym można obserwować zmieniające się pory roku, a to rzadkość w mieście. Nawet jeśli przyszliśmy tu wyłącznie ze względu na grobowce, zwrócimy uwagę na drzewa, liście, kasztany, alejki, innych zwiedzających, ptaki, przemykającego gdzieś kota - to wszystko kojarzy się z życiem, nie ze śmiercią. Każda epoka ma własną pamięć. Na cmentarzu Pere Lachaise niepodzielnym władcą okazuje się czas. Zmieniające się pory roku zacierają ślady przeszłości, by życie po raz kolejny mogło zatriumfować... w paryskiej nekropolii, wiecznym ogrodzie. (dodano pozycję programową) 18:05 BENEDYKT XVI. PAPIEŻ EMERYT (BENEDICTO XVI THE EMERITUS POPE / GUION BENEDICTO XVI: EL PAPA EMÉRITO) Film dokumentalny, 53 min, Hiszpania, 2018 Reżyseria: Andres Garrigo Film dokumentalny o życiu i pontyfikacie Papieża Benedykta XVI. Był rok 1927, kiedy w bawarskiej wiosce Marktl am Inn urodził się Joseph Ratzinger. Jego rodzice, o skromnym statusie, wychowali go w wierze katolickiej. W młodości przeżył okropności nazistowskiego reżimu i wojny. W tak tragicznych okolicznościach rozwijał swoje powołanie kapłańskie. Został wyświęcony na kapłana w wieku 24 lat wraz ze swoim starszym bratem Georgiem. Jak było z pontyfikatem tego 78 - letniego niemieckiego kardynała? Był 265. papieżem i 7. Suwerenem Państwa Watykańskiego od 19 kwietnia 2005 do 28 lutego 2013. Po przejściu na emeryturę zamieszkał tu w klasztorze Mater Ecclesiae. Stał się najdłużej żyjącym papieżem w historii. 11 stycznia 2021 roku przekroczył moment, w którym czas jego emerytury stał się dłuższy niż czas jego pontyfikatu. Emerytowany papież rzadko pojawia się publicznie, lecz czasami w mediach społecznościowych są udostępniane zdjęcia z papieżem z różnych spotkań w klasztorze Mater Ecclesiae. Podczas audiencji generalnej 28 grudnia 2022 papież Franciszek poprosił o modlitwę za Benedykta XVI, którego stan zdrowia w ostatnich godzinach pogorszył się. Po zakończonej audiencji papież Franciszek odwiedził emerytowanego papieża w klasztorze. (dodano pozycję programową) 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TURCJA. ZAPACHY ORIENTU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. (dodano pozycję programową) 20:15 LOKALSI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. (dodano pozycję programową) 20:55 PRZYKAZANIE MIŁOŚCI. HISTORIA RODZINY ULMÓW Z MARKOWEJ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2023 Reżyseria: Marta Pietrasiewicz Scenariusz: Marta Pietrasiewicz Film przedstawia życie rodziny Ulmów w czasie II wojny światowej. Opowiada o tym jakimi ludźmi byli Ulmowie, jakimi kierowali się wartościami i czym się interesowali. To historia dramatycznych wyborów, które musieli dokonać. Zdecydowali się na udzielanie pomocy innym, w tym ukrywanie Żydów, narażając swoje życie. W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2003 r. w diecezji przemyskiej rozpoczął się proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów. W grudniu 2022 rok papież Franciszek ogłosił decyzję o beatyfikacji rodziny. Autorka filmu przedstawia niezwykle istotne wypowiedzi archiwalne Stanisławy Kuźniak - kuzynki rodziny Ulmów, a także Anny Bącal - która była koleżanką Stasi Ulmy (dziecka Wiktorii i Józefa Ulmów). Istotnym walorem filmu są liczne archiwalne zdjęcia fotograficzne, autorstwa m. in. Józefa Ulmy. Na uwagę zasługują sceny fabularyzowane, które pozwolą przybliżyć codzienne życie rodziny Ulmów (reżyserem tych scen jest Piotr Kuciński). Konsultantami merytorycznymi byli: ks. dr Bogusław Turek - podsekretarz Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych Stolicy Apostolskiej i dr Wojciech Hanus - historyk IPN w Rzeszowie. (dodano pozycję programową) 22:05 MOSSAD OD ŚRODKA - ODCINEK 3: TEATR ŻYCIA (INSIDE THE MOSSAD (TV SERIES) EPISODE 3 THE THEATER OF LIFE) Serial dokumentalny, 50 min, Izrael, 2017 Reżyseria: Duki Dror Scenariusz: Yossi Melman, Chen Shelach Odcinek 3 - "Teatr życia". W sposób podobny jak w produkcji hollywoodzkiej Mossad powierza swoim agentom role, które wymagają znacznego aktorskiego talentu. Ludzie ci muszą się przełączać i zmieniać jak między historiami i bohaterami z okładek czy filmów, próbując wrócić do swojej prawdziwej tożsamości w domu. To bardzo trudna praca i misja, w której nie wszystkim się udaje wytrwać. W tej pracy człowiek odczuwa ciągłą potrzebę chronienia siebie, nieujawniania się. W klasycznym znaczeniu tego słowa. W tym systemie ludzie odgrywają swoje role. Każdy dokładnie wie, co ma robić. Na odegranie takiej roli ma się tylko jedną okazję. Trzeba być pewnym, że odpowiednia gra we właściwym czasie w połączeniu z właściwym tekstem ostatecznie odnosi pożądany skutek i publiczność zaczyna klaskać. Oczywiście w cudzysłowie. Dopiero wtedy można się ukłonić. (dodano pozycję programową) 23:05 WETERYNARZE Z SERCEM - /65/ Reality show, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W Kąciku Adopcyjnym autorzy prezentują niewidomego pieska Jimmy’ego, podopiecznego Schroniska w Nowym Dworze Mazowieckim, które jest prowadzone przez Fundację Przyjaciele Braci Mniejszych. Czy uda się znaleźć dla niego kolejny nowy dom? Tukana Cocoro spotykamy w gabinecie weterynaryjnym warszawskiego ogrodu zoologicznego. Obserwujemy zabieg upuszczania krwi, co brzmi nieco archaicznie, ale nie różni się od pobierania krwi i jest sposobem na ratowanie życia Cocoro. Dowiecie się też wiele nie tylko o imponującym dziobie tego ptaka. (dodano pozycję programową) 00:40 WYCIECZKA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2007 Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Łukasz Starek Dzisiejszy Cmentarz Komunalny powstał w 1912 roku i był cmentarzem prawosławnym. Pierwsze groby były mogiłami żołnierzy rosyjskich. W 1918 roku przekształcono go w cmentarz wojskowy, wytyczono aleję główną i podzielono na kwatery. W jednej z nich, w 1921 roku, zgromadzono prochy żołnierzy poległych w I wojnie światowej i w obronie Warszawy w 1920 roku. Centralnym elementem Alei Zasłużonych była kolumna, symbol bohaterów 1920 roku. Chowano tam również legionistów. W latach 1933 - 35 powstała kwatera powstańców styczniowych. W 1939 roku pochowano tu obrońców z okresu polskiego września. W 1945 roku na Cmentarzu Wojskowym pogrzebano szczątki żołnierzy 1939 roku, żołnierzy konspiracji i powstańców, których zwłoki ekshumowano z ulic i skwerów Warszawy. Wtedy też zaczęły powstawać kwatery powstańcze. Tu odbył się pogrzeb Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, jego żony Basi Drapczyńskiej - Baczyńskiej, żołnierzy Szarych Szeregów, Tadeusza Gajcego, którego szczątki odnalazła na barykadzie matka, umieściła w skrzynce i przewiozła na cmentarz. Bardzo szybko sytuacja polityczna zaostrzyła się jednak na tyle, że powstańcy musieli być chowani niemal konspiracyjnie. Po kryjomu pochowano również poległego w 1944 roku Józefa Szczepańskiego "Ziutka", autora "Czerwonej zarazy". (dodano pozycję programową) 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - IŚĆ ZA SWOIM MARZENIEM. ODC. 252 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. (dodano pozycję programową) 02:15 AMERYKANIN W PRL - U Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2008 Reżyseria: Piotr Morawski, Ryszard Kaczyński Scenariusz: Piotr Morawski, Ryszard Kaczyński Lektor: Adam Tkaczyk Zdjęcia: Andrzej Adamczak Muzyka: Przemysław Książek 27 czerwca 1964 r. do Polski przybył z pięciodniową wizytą Robert Kennedy, brat zamordowanego siedem miesięcy wcześniej prezydenta Johna Kennedy’ego, ówczesny prokurator generalny i minister sprawiedliwości w amerykańskim rządzie. Towarzyszyła mu żona oraz trójka dzieci, a wizyta miała charakter prywatny: Amerykanie chcieli tu odwiedzić swoich polskich krewnych z rodziny Radziwiłłów, z którymi się spowinowacili poprzez małżeństwo siostry Jacqueline Kennedy, Lee, z księciem Stanisławem Radziwiłłem. Trudno jednak było mówić o prywatności w sytuacji, gdy amerykańscy goście, gdziekolwiek się pojawili, wywoływali euforię Polaków witających ich entuzjastycznie, wiwatujących na ich cześć. Piękni, eleganccy, błyskający nieskazitelnie białymi zębami, swobodni w zachowaniu uosabiali marzenia naszych rodaków o lepszym życiu na Zachodzie. Rodzina Kennedych była mile zaskoczona takim przyjęciem, zwłaszcza że Polska była pierwszym krajem komunistycznym, jaki odwiedzali. Nie kryli podziwu dla Polaków żyjących w trudnych warunkach, dobrze się wśród nich czuli. Dlatego też chętnie wchodzili w tłum, rozdawali uśmiechy, uściski rąk, a nawet zdjęcia prezydenckiego brata, przyjmowali kwiaty i wręczane im karteczki lub listy. Ochrona Roberta Kennedy’ego starała się nie rzucać w oczy, aby nie zakłócać tych bezpośrednich relacji. Wizyta obfitowała też w nieoczekiwane sytuacje. W Warszawie Amerykanie odwiedzili m. in. restaurację "Krokodyl", gdzie akurat odbywało się wesele i stali się, oczywiście, jego główną atrakcją. Byli też w katedrze św. Jana, spotkali się z pracownikami ambasady USA i władzami Uniwersytetu Warszawskiego, złożyli kwiaty pod pomnikiem Bohaterów Getta, odwiedzili małych pacjentów jednego ze szpitali dziecięcych i bawili się w klubie studenckim Stodoła. Kolejne dni spędzili w Krakowie i na Jasnej Górze, gdzie spotkali się z kardynałem Stefanem Wyszyńskim, by na koniec znów powrócić do Warszawy. Każdy ich krok obserwowali etatowi pracownicy służby bezpieczeństwa i zmobilizowani specjalnie na tę okazję bardzo liczni, wmieszani w tłum tajni współpracownicy. Robili zdjęcia, sporządzali notatki i sprawozdania. Nikt, kto uścisnął rękę Robertowi Kennedy’emu, wręczył mu kwiaty czy, co gorsza, jakiś list, nie pozostał niezauważony. Szybko identyfikowano zuchwalca i niebawem odczuwał na własnej skórze przykre skutki swojego tylko z pozoru niewinnego gestu. Uścisk dłoni czy złożona na ręce znakomitego gościa prośba o pomoc finansową, możliwość wyjazdu do Ameryki czy zagraniczne leczenie, mogła kosztować utratę pracy, wyrzucenie z uczelni, odmowę wyjazdu na staż czy odrzucenie podania o mieszkanie. Stawała się też często pretekstem do szantażowania delikwenta, którego zmuszano np. do zostania tajnym współpracownikiem. Szczególnie surowo obchodzono się z osobami mundurowymi, które poważyły się na taki gest. W reportażu znalazły się wypowiedzi ludzi, którzy byli świadkami tamtej pamiętnej wizyty, chwilowymi bohaterami wydarzeń. Do dziś pamiętają tamte wydarzenia, mają zdjęcia z Robertem Kennedym, ale też doświadczyli z tego powodu zainteresowania służb specjalnych. Ich wypowiedzi są bogato ilustrowane archiwalnymi materiałami filmowymi, fragmentami szyfrogramów i notatek urzędników tajnych służb i T. W. (dodano pozycję programową) 03:05 BYE BYE DUBLIN Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2010 Reżyseria: Rafael Lewandowski Scenariusz: Rafael Lewandowski W 2005 roku, jak tysiące młodych Polaków, Klementyna i Wojtek wyemigrowali do Irlandii. Cztery lata później, podobnie jak inni rodacy, postanowili wrócić do ojczyzny. Kryzys, który gwałtownie uderzył w irlandzką gospodarkę był jednym z powodów ich decyzji. Ale nie głównym. Klementyna jest w ciąży: chce, aby jej dziecko urodziło się w Polsce. Tuż przed rozstaniem się z Dublinem, przyszli rodzice opowiadają przed kamerą o swoim bogatym doświadczeniu życia za granicą. Tłumaczą również, dlaczego teraz pragną znowu żyć w swoim kraju.