TVP Dokument Czwartek, 02.11.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - POŻĄDANE ŻĄDŁA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Trudno o ważniejszych i pracowitszych współtwórców różnorodności biologicznej, jak pszczoły. Bohaterem tego odcinka jest prof. Jerzy Demetraki - paleolog, naukowiec zajmujący się genetyką pszczół miodnych. Teren Polski jest naturalnym siedliskiem rasy pszczół rodzimych określonej jako środkowoeuropejska. Populacja pszczół linii M Północna wywodzi się od pszczół miejscowych utrzymywanych i selekcjonowanych w naturalnych warunkach klimatyczno - pożytkowych północnej Polski. Zachowała ona wiele ważnych cech, z których najistotniejsze to: tworzenie małych i średnich rodzin na zimę, co wiąże się z mniejszym zużyciem pokarmu w czasie zimy, ponadto większa odporność na choroby; szybki i dynamiczny rozwój wiosenny, następujący wraz z ustabilizowaniem się pogody; zdolność do wykorzystania różnorodnych pożytków (nawet bardzo ubogich). 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 32 DWIE TWARZE GALICJI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Dlaczego ludzie w Małopolsce wciąż odczuwają sentyment do czasów zaboru austriackiego? Skąd w ich domach pojawiały się portrety cesarza Franciszka Józefa? Galicja to sztucznie wymyślona kraina, w której odnajdziemy mnóstwo sprzeczności. Radosław Kotarski wyrusza na południe Polski, aby przespacerować się po galicyjskich rynkach. Zagląda do warsztatów rzemieślniczych i usługowych, aby przyjrzeć się życiu w dawnej Małopolsce. Sprawdza też, dlaczego o krakusach mówi się centusie. 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 228 PAŁAC W ROGALINIE Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Pałac w Rogalinie to wyjątkowe miejsce, w którym splatają się kultura, historia i natura. Wzorowany na Wersalu mieści nie tylko zachowane wnętrza z epoki, ale i bezcenną kolekcję polskiego malarstwa. Pałac był rodową siedzibą rodziny Raczyńskich - jednym z jej znamienitych przedstawicieli był również prezydent RP na uchodźstwie. Pałac w Rogalinie wybudował na rodową siedzibę w drugiej połowie XVIII wieku Kazimierz Raczyński, pisarz koronny, późniejszy marszałek koronny na dworze króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Przez kolejne dziesięciolecia wystawna rezydencja była przebudowywana i służyła Raczyńskim aż do wybuchu II wojny światowej. Leżący pod Poznaniem Rogalin przyciągnął hrabiego Kazimierza Raczyńskiego walorami przyrodniczymi dzikiej doliny Warty. Pałac z rokokowym ogrodem i angielskim parkiem umiejętnie wpisano w zastaną naturę i topografię. Ta jedna z najważniejszych rezydencji Wielkopolski, wraz z założeniem parkowym, od 2018 roku posiada status Pomnika Historii RP. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /60/ Reality show, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Autorzy odwiedzają ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Część uwagi poświęcono także mniej popularnym zwierzętom domowym, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Z jakimi problemami borykają się szynszyle i koszatniczki? Jak przygotowuje się do zabiegu małe ssaki? To zdecydowanie inna procedura niż u psa, kota czy tygrysa. Jak ich właściciele dbają o komfort życia swoich pupilów? Sunia Chockie, przedstawicielka rasy płochacza niemieckiego, cierpi na obustronne zwichnięcie rzepek. Dzięki pomocy lekarzy weterynarii oraz opiekunki z domu tymczasowego Chockie ma szansę na normalne, aktywne życie. Konieczne są jednak ortopedyczne, bardzo skomplikowane zabiegi operacyjne. Sunia czeka na ciepły, pełen miłości dom. 08:00 CZYŚCICIELE NATURY (NATURE'S CLEAN UP CREW) Film dokumentalny, 53 min, Kanada, 2020 Reżyseria: Robin Bicknell Film dokumentalny o tych stworzeniach, które po nas sprzątają. Dla nas to śmieci. Dla nich to obiad. Wśród nas krzątają się zapracowani padlinożercy, sprytne stworzenia, które w naszym otoczeniu przetwarzają góry odpadów, pozostawionych przez społeczeństwo konsumpcyjne. Codziennie ludzie pozbywają się insektów w jednym największych miast świata - Nowym Jorku. Mają do czynienia z mrówkami przez 24 godziny na dobę, siedem dni w tygodniu. Na jednego mieszkańca przypada dwa tysiące mrówek. W miastach jest obfitość mrówek, które - jak się okazuje - wykonują dla nas pożyteczną robotę. Pełni pasji naukowcy zrozumieli i pokochali te stworzenia, dzięki nim odkryjemy świat padlinożerców. Obalając po drodze niektóre mity, dowiemy się, jak ewoluowali do tej brudnej roboty, jakie korzyści mogą nam przynieść. Sępy, mrówki, lisy, oposy i inne oferują nam wiele korzyści, po prostu dzieląc naszą przestrzeń. Po prostu ekipa sprzątająca to grupa żywotnych stworzeń, z których każde jest piękne na swój sposób. Bez nich tonęlibyśmy we własnych odpadkach i zmagalibyśmy się z wieloma śmiertelnymi chorobami. Wszystkim tym niedocenianym bohaterom należy się więcej szacunku. Bo choć niektóre są dziwne, odmienne lub odrażające to one czyszczą nasze miasta. Więc wyluzujmy i udostępnijmy im trochę miejsca. Pozwalając im spokojnie żyć pomagamy sobie. 09:05 OBCY PRZYBYSZE W EUROPIE - ODC. 1 PAPUGI (THEY CAME TO STAY - OUR ALIEN ANIMAL NEIGHBOURS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Herbert Ostwald Cykl dokumentalny (3 części) opowiadający o gatunkach zwierząt, które zostały przeniesione do innych niż ich rodzime ekosystemy. Dlaczego ptak nandu - spokrewniony ze strusiem, drepcze po zaśnieżonych polach północnych Niemiec. Nieoczekiwanie nad katedrą w Kolonii przelatują stada jasnozielonych papug. A podobne do bobra nutrie z pomarańczowymi zębami obgryzają francuskie i holenderskie tamy kanałowe. Wszystkie te gatunki są obce i podejrzewa się, że powodują szkody ekologiczne i ekonomiczne. Choć UE chce walczyć z takimi inwazyjnymi zwierzętami, walka z nimi okazuje się trudna i uciążliwa, a nieprzygotowana biurokracja, skłóceni naukowcy i niedoinformowani obywatele ułatwiają rozprzestrzenianie się tych zwierząt. Czy należy walczyć z intruzami? Kiedy gatunek zwierząt jest rzeczywiście rodzimy? A może ciągła zmiana natury jest regułą? Seria dociera do sedna problemu ze zwierzęcymi intruzami, wybierając jako przykłady trzy istotne, a także interesujące gatunki. Odcinek 1 - "Papugi". Silny dziób, zielone upierzenie i prędkość! Niezwykłe, egzotyczne stworzenia - papugi - zdobywają europejskie miasta na terytorium rodzimych ptaków, których śpiew zawsze zachwycał. Następuje zmiana. Dzikie papugi zaczynają skrzeczeć, a nie wszyscy to lubią. Czy pierzaste imigrantki wprowadzają zamęt i trzeba się ich pozbyć? W Kolonii po raz pierwszy rozmnożyły się w 1969 roku. Były w Niemczech nowością. Od przełomu wieków - szybko się rozmnożyły, rozpętując zażarte dyskusje. W Europie zjawiły się na skutek handlu ptakami. Jak wiele innych gatunków papug - kolorowe, zabawne są domownikami. Miłośnicy ptaków wyhodowali z dzikich osobników blisko 50 odmian różnych kolorów. 10:05 PERE LACHAISE - NEKROPOLIA PARYŻA (PERE LACHAISE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Christophe D’Yvoire, Augustin Viatte Film dokumentalny o słynnym cmentarzu Pere Lachaise w Paryżu. Cmentarze to naturalne świątynie pod gołym niebem, które mają własne kodeksy, estetykę, gospodarzy i organizację, a te głęboko odzwierciedlają kulturę i przekonania ludzi mieszkających w pobliżu. Za ich murami znajdujemy wspomnienia, historie ludzkie, emocje i zadumę. Wiele grobowców ma formę wysokich kapliczek. To wszystko sprawia, że łatwo się tutaj schować, poczuć jak w labiryncie. Rocznie Pere Lachaise odwiedzają trzy miliony turystów. Pielgrzymują do grobów słynnych twórców i artystów. Chopin, Proust, Edith Piaf, Montand i Signoret, Apollinaire, Oscar Wilde czy Pierre Desproges to tylko garść z długiej listy nazwisk. To największy i najsławniejszy cmentarz paryski, założony w 1804 roku w ogrodach przylegających do willi Mont - Louis, podarowanej przez Ludwika XIV swojemu spowiednikowi, francuskiemu jezuicie - Pere Lachaise. Miejsce pamięci, a zarazem coraz bujniejszy żywioł przyrody, anektowany przez rośliny i zwierzęta, które na cmentarzu Pere Lachaise znalazły swój azyl. Spacer po Pere Lachaise to niezwykła podróż. Osoby odwiedzające cmentarz odkrywają przepiękny ogród, w którym można obserwować zmieniające się pory roku, a to rzadkość w mieście. Nawet jeśli przyszliśmy tu wyłącznie ze względu na grobowce, zwrócimy uwagę na drzewa, liście, kasztany, alejki, innych zwiedzających, ptaki, przemykającego gdzieś kota - to wszystko kojarzy się z życiem, nie ze śmiercią. Każda epoka ma własną pamięć. Na cmentarzu Pere Lachaise niepodzielnym władcą okazuje się czas. Zmieniające się pory roku zacierają ślady przeszłości, by życie po raz kolejny mogło zatriumfować... w paryskiej nekropolii, wiecznym ogrodzie. 11:10 CENA DECYZJI - BĘDZIESZ MYŚLAŁ W KRZYKU Reportaż, 35 min, Polska, 1971 Autor: Maciej Szumowski Relacja reporterska z akcji ratowniczej, która miała miejsce w dniach od 28 do 30 grudnia 1971 roku w Kopalni Węgla Kamiennego Siersza. Dramatyczna walka ratowników o życie zasypanych górników. Kamera towarzyszy ekipie ratowniczej na samym tzw. przodku ratowniczym, śledzi działania ratowników, którzy starają się odnaleźć swoich zasypanych kolegów. Zdjęcia są unikatowe, gdyż żaden z kierowników akcji ratunkowych nigdy nie zgodziłby się na wejście operatora z kamerą w tak niebezpieczne miejsce. 11:55 ZDJĄĆ KAPELUSZ, ĆWIKŁA IDZIE Film dokumentalny, 26 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tadeusz Pawłowicz, Zbigniew Wawer Scenariusz: Zbigniew Wawer, Tadeusz Pawłowicz Aktorzy: Mieczysława Ćwiklińska Sylwetka Mieczysławy Ćwiklińskiej, największej gwiazdy komedii przedwojennej. Fragmenty przedwojennych filmów (m. in. "Antek policmajster", "Wacuś", "Dodek na froncie" i inne). 12:25 LOKALSI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 12:55 PRZYKAZANIE MIŁOŚCI. HISTORIA RODZINY ULMÓW Z MARKOWEJ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2023 Reżyseria: Marta Pietrasiewicz Scenariusz: Marta Pietrasiewicz Film przedstawia życie rodziny Ulmów w czasie II wojny światowej. Opowiada o tym jakimi ludźmi byli Ulmowie, jakimi kierowali się wartościami i czym się interesowali. To historia dramatycznych wyborów, które musieli dokonać. Zdecydowali się na udzielanie pomocy innym, w tym ukrywanie Żydów, narażając swoje życie. W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2003 r. w diecezji przemyskiej rozpoczął się proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów. W grudniu 2022 rok papież Franciszek ogłosił decyzję o beatyfikacji rodziny. Autorka filmu przedstawia niezwykle istotne wypowiedzi archiwalne Stanisławy Kuźniak - kuzynki rodziny Ulmów, a także Anny Bącal - która była koleżanką Stasi Ulmy (dziecka Wiktorii i Józefa Ulmów). Istotnym walorem filmu są liczne archiwalne zdjęcia fotograficzne, autorstwa m. in. Józefa Ulmy. Na uwagę zasługują sceny fabularyzowane, które pozwolą przybliżyć codzienne życie rodziny Ulmów (reżyserem tych scen jest Piotr Kuciński). Konsultantami merytorycznymi byli: ks. dr Bogusław Turek - podsekretarz Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych Stolicy Apostolskiej i dr Wojciech Hanus - historyk IPN w Rzeszowie. 14:00 OBCY PRZYBYSZE W EUROPIE - ODC. 2 RHEA (THEY CAME TO STAY - OUR ALIEN ANIMAL NEIGHBOURS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Herbert Ostwald Cykl dokumentalny (3 części) opowiadający o gatunkach zwierząt, które zostały przeniesione do innych niż ich rodzime ekosystemy. Dlaczego ptak nandu - spokrewniony ze strusiem, drepcze po zaśnieżonych polach północnych Niemiec. Nieoczekiwanie nad katedrą w Kolonii przelatują stada jasnozielonych papug. A podobne do bobra nutrie z pomarańczowymi zębami obgryzają francuskie i holenderskie tamy kanałowe. Wszystkie te gatunki są obce i podejrzewa się, że powodują szkody ekologiczne i ekonomiczne. Choć UE chce walczyć z takimi inwazyjnymi zwierzętami, walka z nimi okazuje się trudna i uciążliwa, a nieprzygotowana biurokracja, skłóceni naukowcy i niedoinformowani obywatele ułatwiają rozprzestrzenianie się tych zwierząt. Czy należy walczyć z intruzami? Kiedy gatunek zwierząt jest rzeczywiście rodzimy? A może ciągła zmiana natury jest regułą? Seria dociera do sedna problemu ze zwierzęcymi intruzami, wybierając jako przykłady trzy istotne, a także interesujące gatunki. Odcinek 2 - "Rhea". Niezwykła głowa i tyczkowate nogi. To nie struś - tylko rhea, nandu szare. I nie jest sam. Znakomicie się rozwijają i to w Niemczech! To jedyne miejsce w Europie, gdzie te wielkie ptaki żyją na wolności. Całe stada wędrują po polach jakby były tu od zawsze. Jakie są te dziwne stworzenia? Nandu lubią otwarte przestrzenie. Ptaki kłusują wiele kilometrów dziennie w poszukiwaniu pożywienia. Do liczenia potrzeba wielu ochotników, którzy mogą pokonać długie dystanse. Muszą chodzić za ptakami wiele godzin. Mimo że zakłóca to spokój rhea - ludzka inwazja bardziej niepokoi inne zwierzęta. Ponieważ liczba rhea rośnie - Federalna Agencja Obrony Przyrody wstawiła je do wykazu obcych gatunków, które mogą stanowić zagrożenie dla rdzennej flory i fauny. 15:05 BRAHMAPUTRA - NIEBIAŃSKA RZEKA W HIMALAJACH - ODC. 2 Z LASÓW NA RÓWNINY (SKY RIVER OF THE HIMALAYAS / BRAHMAPUTRA - HIMMELSFLUSS AUS DEM HIMALAYA) Cykl dokumentalny, 52 min, Austria, 2018 Reżyseria: Klaus Feichtenberger, Heinz Leger, Jeremy Hogarth Lektor: Elżbieta Groszek Film dokumentalny, trzyczęściowy o rzece Brahmaputra. Swój bieg rozpoczyna ona w Himalajach jako najwyżej położona rzeka na świecie. Przepływa przez Chiny, Indie i Bangladesz. Ma ponad 2 tysiące kilometrów. Źródłowe potoki znajdują się w lodowcach masywów górskich Himalajów. Nazwa Brahmaputra oznacza "syn Brahmy". Kanion rzeki według niektórych źródeł uważany jest za najgłębszy kanion na Ziemi. W górnym biegu Brahmaputra przyjmuje liczne potoki wypływające z najwyższych masywów himalajskich, co powoduje to, iż na długim, przeszło 1000 km odcinku ma ona charakter rzeki górskiej. W letnim okresie monsunów poziom rzeki podnosi się o 10 - 12 metrów. Wokół rzeki skupiają się gorące obszary różnorodności biologicznej Azji, obfitując w dzikie zwierzęta. Łącząc się z Gangesem, tworzy największą na świecie deltę rzeki. Przejedziemy też przez najgłębszy, najdłuższy i wciąż ledwo zbadany przełom Tsangpo. Część druga to kontynuacja eksploracji dorzecza rzeki, z czerwonymi pandami i odizolowanymi osiedlami ludzkimi, wyłaniającymi się w umiarkowanych lasach Indii, gdzie leniwie wędrują niedźwiedzie i śnieżne lamparty, omijając Himalaje w zielonym monsunowym kraju Assama. Część trzecia prowadzi nas do parnych równin Bangladeszu z ich bagnami i dżunglami mangrowymi. Muł sprowadzony z Himalajów tworzy najbardziej żyzny i zabójczy region świata, spustoszony przez powodzie i patrolowany przez tygrysy, które bywają niebezpieczne dla ludzi. 16:05 COVIDOWY REJS (THE COVID CRUISE) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2020 Reżyseria: Mike Downie Dokumentalna opowieść o rejsie statku Diamond Princess w lutym 2020 r. Wszystko, czego doświadcza teraz świat, zmagając się z pandemią koronawirusa, wydarzyło się najpierw na statkach wycieczkowych: szybka infekcja, transmisja asymptotyczna, dystans społeczny, tragiczne i ciężkie konsekwencje dla osób starszych i chorych, pytania dotyczące testowania oraz dylematy dotyczące kwarantanny i izolacji. Podczas gdy wielu naukowców protestowało przeciwko pokładowej kwarantannie ze względu na zagrożenia dla pasażerów, te epidemie zapewniły naukowcom kluczowe wczesne spojrzenie na zachowanie i naturę COVID - 19. Opowiedziane przez pasażerów rejsu. 17:10 WŁOCHY: ZRODZONE Z MIŁOŚCI - ODC. 1 WENECJA (ITALY MADE WITH LOVE EP. 1 VENICE) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2022 Reżyseria: Francis Ramirez - O'Shea, Thomas Jacobi Seria dokumentalna, poświęcona kulturze włoskiej, w której autorzy odnajdują ukryte skarby w każdym wyjątkowym regionie i pozwalają mieszkańcom dzielić się swoimi doświadczeniami, dziedzictwem i obyczajowością. Wyobraźmy sobie, że w jednym z najczęściej odwiedzanych krajów na świecie nie ma turystów. Pomnik Dawida, Koloseum, Wenecja są puste. Jednak niektórzy najbardziej utalentowani rzemieślnicy nadal tworzą swoją sztukę, a kultura włoska się rozwija bez zewnętrznego zgiełku. W świecie, w którym większość produktów powstaje masowo, poznamy niesamowitych rzemieślników, którzy wciąż tworzą unikalne rzeczy ręcznie. Precyzja, personalizm, delikatna doskonałość, miłość do sztuki - wszystko to razem zapewnia wyjątkową jakość. Od dmuchania szkła w Wenecji, produkcję oliwy z oliwek w Toskanii, przędzenie jedwabiu w Como, po tradycje kulinarne Emilii - Romanii, każdy odcinek pozwala nam docenić coś innego. Odc. 1 - "Wenecja". Tutaj ludzie żyją wspólnie, jak wielka rodzina. To wymarzone miejsce dla rzemieślników. Wyspa Murano, usadowiona w północnej części weneckiej laguny, słynie jako światowa stolica szklarstwa. Dawno temu rzemieślnikom w Murano nie wolno było opuszczać wyspy. Podobno, by ustrzec Wenecję od ognia, który płonie tu w dzień i w nocy. Inni twierdzą, że chodzi o zachowanie tajemnic zawodu, który przekazuje się z pokolenia na pokolenie. Wenecja jest miastem powstałym z drewna na wodzie. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego ludność przeniosła się z lądu stałego na wyspy. Miasto rozrastało się. zbudowano więc drewniane platformy i wykopano kanały, by łatwiej się przemieszczać. W całej Wenecji z wody wyrastają kamienne i ceglane budynki. Podobnie jak w większości miast nadmorskich, także w Wenecji prosperuje targ rybny. Kupuje się tu i sprzedaje dary morza od stuleci. Czas dominacji weneckich twórców luster może przeminął, ale dziedzictwo rodziny Barbinich ma się dobrze. Ich ręcznie wykonane zwierciadła znajdują odbiorców na całym świecie. Każdy z tych rzemieślników stanowi ogniwo w długim łańcuchu tradycji zawodów, praktykowanych w Wenecji dawno temu. 18:10 LEGENDY ROCKA 4 - TINA TURNER (TINA TURNER) Cykl dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Lyndy Saville Prowadzący: Danielle Perry, Will Hodgkinson, John Aizlewood, Stuart Williams, Camilla Pia Tina Turner to legendarna amerykańska wokalistka obdarzona charakterystycznym głosem oraz charyzmą i energią sceniczną. Swoją karierę muzyczną rozpoczynała od śpiewania w chórach kościelnych. Punktem zwrotnym w karierze stała się dla niej współpraca, a później małżeństwo z legendarnym gitarzystą Ikiem Turnerem. Małżeństwo zakończyło się głośnym rozwodem w 1976 roku. Powodem rozwodu było fizyczne i psychiczne maltretowanie wokalistki przez jej męża. W 1984 roku po ośmiu latach zastoju w karierze Tina powróciła do wielkiego showbiznesu i na szczyty listy przebojów. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TAJLANDIA. KWIAT AZJI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. Tajlandia to kraina uśmiechu i serdeczności, pięknej przyrody i nowoczesnych miast. Fascynuje swoim pięknem, kulturą i duchowością. Jest gościnnym i niezwykle różnorodnym krajem. Wyruszamy w podróż śladami dawnego Królestwa Syjamu. Bangkok, stolica Królestwa Tajlandii, rozwija się szybko i prężnie. Liczy blisko 8 milionów mieszkańców. Dzielnice Silom i Siam Square imponują rozmachem i nowoczesną architekturą. Tradycyjne życie mieszkańców Bangkoku toczy się wokół ulicznych kramów z jedzeniem i słynnych tuk - tuków, bezustannie krążących po mieście. W świątyni Wat Pho znajduje się największa kolekcja posągów Buddy w całej Tajlandii. To jeden z pierwszych ośrodków edukacji publicznej w kraju. 20:15 WIELKIE RODZINY - ODC. 1 Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak Wykonawcy: Rodzina Twarowskich, Rodzina Lewockich, Rodzina Da Cruz, Rodzina Kacprzyków Zdjęcia: Adam Lipiński, Paweł Banasiak, Marek Kozakiewicz, Filip Drożdż Seria dokumentalna ukazująca codzienne życie niezwykłych ludzi - rodzin wielodzietnych. W odcinku pierwszym poznajemy bohaterów serii, czyli rodziny Twarowskich, Lewockich i Da Cruz. Staś, Asia, Marysia, Antek, Zosia, Basia, Gabrysia, Tymek, Stefan, Bernadetta oraz Andrzej to 11 - osobowa rodzina Twarowskich. A przed nimi przygotowania do corocznych wakacyjnych manewrów rodzinnych. Od 9 lat całą zgrają wyjeżdżają nad polskie morze, do Dębek. Żeby to zrobić muszą się podzielić na dwie grupy. 7 członków rodziny, z mamą na czele, jedzie samochodem vanem, a druga 4 - osobowa grupa dowodzona przez tatę - pociągiem. Zaczynamy zatem od przygotowań do wyjazdu, czas spakować 11 walizek, 22 pary butów i całą masę innych rzeczy. W centrum Lublina mieszka Andrzej Lewocki, jeden z najlepszych polskich gitarzystów flamenco, tata 9 pociech. Wieczorem cała rodzina zasiada przed komputerem, żeby kupić buty dla dzieci. Wokół mamy Moniki i taty Andrzeja gromadzi się piątka zainteresowanych dzieciaków. Zaczynają się małe kłótnie o kolor, rodzaj sznurówek i innych ważnych dla młodych ludzi spraw. Ale tak naprawdę największym problem są jednak finanse i rodzice w pierwszej kolejności proponują dzieciom buty z obniżek. Janu da Cruz, tata czwórki dzieci, to wychowany w Portugalii Gwinejczyk, mąż Weroniki. Od rozpoczęcia pandemii Janu przestał praktycznie walczyć na ringu. Odwołano wszelkie gale sportowe i sam musiał dbać o swoją formę i przygotowanie do walki. Niedawno dostał jednak pierwszą od niemal roku propozycję walki MMA. Właśnie rozpoczął intensywne przygotowania, ma tylko 6 dni, żeby wrócić do pełni formy. Ale niebawem rodzinę czeka coś ważniejszego niż walka taty. Weronika jest w ciąży. Spodziewa się piątego dziecka. 21:10 OSTATNI W ALEPPO (LAST MEN IN ALEPPO) Film dokumentalny, 58 min, Dania, 2017 Reżyseria: Feras Fayyad Po 5 latach wojny w Syrii, w oblężonym i zupełnie zniszczonym Aleppo - kiedyś największym syryjskim mieście - wciąż pozostaje około 350 tysięcy osób. Towarzysząc ochotnikom i ratownikom Syryjskiej Obrony Cywilnej, znanej również jako Białe Hełmy - Khalidowi, Subhidowi i Mahmoudowi - zobaczymy jak wygląda codzienne życie na ulicach tego miasta. Wolontariusze jako pierwsi wchodzą do zniszczonych budynków, odkopują gruz w poszukiwaniu ciał i jakichkolwiek oznak życia. Uratowali do tej pory ponad 60 tys. mieszkańców Aleppo, najczęściej wyciągając ludzi spod gruzów gołymi rękami. Sami narażają się na ogromne niebezpieczeństwo, mogąc zginąć w każdej chwili. Dlatego codziennie zderzają się z dylematem - czy ryzykować dalej, czy uciec z miasta. W tej poruszającej filmowej podroży po Aleppo poznajemy nie tylko ogrom zniszczeń, jakich dokonała wojna, ale również osobistą historię zwykłych ludzi, którzy stali się prawdziwymi bohaterami tej masowej ludzkiej tragedii rozgrywającej się na oczach całego świata. Film otrzymał Nagrodę dla Najlepszego Filmu Dokumentalnego na festiwalu w Sundance (2017), Nagrodę Główną na festiwalu CPH: DOX 2017 w Kopenhadze oraz Grand Prix w Konkursie Głównym 14. Festiwalu Filmowego Millennium Docs Against Gravity (2017). 22:20 ZABIĆ PAPAŁĘ Film dokumentalny, 82 min, Polska, 2008 Reżyseria: Sylwester Latkowski Scenariusz: Sylwester Latkowski Lektor: Daniel Kondraciuk Zdjęcia: Krzysztof Gromek Muzyka: Piotr Krakowski Dokument dotyczący okoliczności śmierci byłego komendanta głównego policji gen. Marka Papały. Po jedenastu latach od śmierci generała, który zginął 25 czerwca 1998 r. w Warszawie, wciąż nie wiemy, kto zabił i dlaczego. Zastrzelono go z pistoletu, gdy wsiadał na parkingu do swego samochodu. Poszukiwania zabójcy trwają do dziś. W nieoficjalnych informacjach o śmierci Papały wielokrotnie pojawiało się nazwisko polonijnego przedsiębiorcy Edwarda Mazura z Chicago. Schwytanie sprawców tej zbrodni to punkt honoru organów ścigania. Do dzisiaj nikt nie miał odwagi powiedzieć wprost, iż ci, którzy prowadzili śledztwo w sprawie śmierci generała, błądzili we mgle i błądzą nadal. Sylwester Latkowski - reżyser filmu i autor książki pod tym samym tytułem, chciał się dowiedzieć, jak przebiegało śledztwo i dlaczego nie przyniosło efektów. Zadawał suche pytania i sumiennie egzekwował odpowiedzi. Zdobył nieznane opinii publicznej dokumenty ze śledztwa, stenogramy przesłuchań, prywatne listy, ekspertyzy. 23:55 WETERYNARZE Z SERCEM - /66/ Reality show, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Skorpiony i pająki u doktora? Tak! Sytuacja w hodowli tych pajęczaków zrobiła się bardzo poważna, a konsekwencje mogą być dla pani Eweliny bardzo kosztowne. Autorzy zapraszają też do Dzikiej Zagrody Zachodniopomorskiego Towarzystwa Przyrodniczego, gdzie realizowany jest imponujący projekt - po 350 latach rysie wracają do północno-zachodniej Polski. Śmiało można powiedzieć, że w Jabłonowie zbiera się doborowe rysie towarzystwo z całej Europy. A w kąciku adopcyjnym dwa urocze psiaki: Ravioli i Trivioli, przebywające obecnie w znanym już widzom Azylu Fundacji Pod Psim Aniołem. 00:30 Z WŁASNEJ PENSJI NIKT NIE ŻYJE Reportaż, 19 min, Polska, 1988 Scenariusz: Małgorzata Kałużyńska - Jasak Zdjęcia: Stanisław Ścieszko Sytuacja ekonomiczna PRL schyłku lat osiemdziesiątych minionego wieku zainspirowała członków łódzkiej kapeli podwórkowej do stworzenia utworu "Z własnej pensji nikt nie żyje". Nauczyciele, muzycy, pracownicy zakładów tekstylnych, renciści - wszyscy muszą dorabiać do swoich oficjalnych wynagrodzeń, bowiem ich wysokość nie pozwala na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Absurdy gospodarcze minionego ustroju szczególnie widać na rynku mieszkaniowym, gdzie - zatrudnieni w spółdzielni - robotnicy wykonują tzw. fuchy w ramach oficjalnego czasu pracy. Zdesperowani, czekający na wymarzone, własne mieszkanie, lokatorzy zmuszeni są płacić "na boku", by jak najszybciej wprowadzić się do właściwie przygotowanego lokum. 00:55 NOTACJE - WŁODZIMIERZ GEDYMIN. PILOT BOHATER Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2011 Autor: Joanna Wielhorska Włodzimierz Gedymin urodził się 23 czerwca 1915 r. w Petersburgu. Po rewolucji październikowej rodzice z synem wrócili do Polski. Zamieszkali w Poznaniu, gdzie Włodek pobierał nauki w szkole podstawowej. Kiedy w 1932 r. Żwirko z Wigurą zwyciężyli w Challenge` u, Gedymin już wiedział. Wiedział, że zostanie lotnikiem. Rodzice byli odmiennego zdania. Matka skutecznie wyperswadowała z jego głowy marzenia o lataniu. Postanowił zostać inżynierem. Złożył papiery w Warszawie na politechnikę. Wcześniej odbył przeszkolenie wojskowe. Jednak bakcyl lotniczy był silniejszy. Kiedy z pułku piechoty trafił do Centrum Wyszkolenia Lotnictwa, wrócił do marzeń. Złamał dane matce przyrzeczenie. Na dwa lata przed wybuchem II wojny światowej został pilotem myśliwskim w lotnictwie wojskowym. Z chwilą wybuchu działań bojowych służył w Armii Poznań. Był dowódcą klucza. Odnosił zwycięstwa. 6 września 1939 r. w czasie walki powietrznej został ranny. Znalazł się w szpitalu. Na skutek szybkiego marszu wojsk hitlerowskich wycofał się z żołnierzami do syreniego grodu. Tu nad Wisłą pozostał w Szpitalu Ujazdowskim. Po kapitulacji i zajęciu stolicy przez Niemców uciekł z niego. Początkowo się schronił u rodziny. Następnie z fałszywymi dokumentami wędrował po okupowanej Polsce. Znalazł pracę. Pracował dla chwały III Rzeszy. Wstąpił do konspiracji. Początkowo był żołnierzem Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej. Należał do współorganizatorów zrzutowisk w okolicach Tarnowa. Uczestniczył w przekazaniu Anglii jednego z największych sekretów hitlerowskich Niemiec. Chodziło o przerzucenie części i dokumentacji pocisków rakietowych. Akcja przeszła do historii jako Most II i Most III. Gedymin pseudonim "Włodek" został oficerem startowym. Każdy z Mostów nie należał do łatwych. Samolot pokonywał trasę (z Włoch) najeżoną artylerią przeciwlotniczą wspomaganą przez myśliwce. Lądował i startował z polowego lądowiska w okupowanym kraju. Bardzo trudnym w wykonaniu okazał się Most III. Lądowanie przebiegło bez większych problemów. Kłopoty nastąpiły na starcie. Zadział refleks "Włodka". C47 Dakota z bezcennym ładunkiem mogła wrócić do swojej bazy. Po wyzwoleniu nie ujawnił swojej konspiracyjnej przeszłości. Nie od razu wrócił do lotnictwa. Pracował w Polskim Radiu. Reaktywował studia w Bydgoszczy. Kiedy tylko nadarzyła się okazja, znalazł się w Polskich Liniach Lotniczych LOT. Nie ominęły go czystki stalinowskiego terroru. Przedwojenny lotnik i żołnierz podziemia stracił pracę. Stracił dlatego, że nie przyznał się do swojej działalności w podziemiu i swojej rodziny. Brat służył na Zachodzie. Wrócił do pracy w lotnictwie po odwilży w 1956 r. Latał. Kiedy odszedł na emeryturę, zamieszkał w Pułtusku. Poznaniacy nie zapomnieli o swoim obrońcy. 16 lutego 2007 r. otrzymał honorowe obywatelstwo miasta nad Wartą. 01:10 TEATR TELEWIZJI Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Andrzej Sapija Scenariusz: Andrzej Sapija Wykonawcy: Jerzy Koenig Zdjęcia: Andrzej Sapija, Mikołaj Nesterowicz Film przedstawia 50 - letnią historię Teatru TV. Jest też próbą scharakteryzowania jego specyfiki, przemian estetycznych, a także odbioru. O roli Teatru TV mówią: reżyserzy, aktorzy, teatrolodzy oraz osoby znane publicznie, które są wiernymi widzami telewizyjnych spektakli. Uczestnicy programu zastanawiają się nad szansami Teatru TV we współczesnej telewizji. Wypowiedzi ilustrują fragmenty słynnych przedstawień, materiały archiwalne, pokazujące kulisy powstawania widowisk Teatru TV. 02:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ZAMORDOWANY POMNIK Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Zamordowany pomnik" Tym razem twórcy cyklu podejmują próbę odwrócenia skutków niesamowitego barbarzyństwa, jakiego dopuścili się sowieci w ramach realizowanej przez siebie polityki historycznej. Kiedy zimą 1945 roku podeszli pod Kazimierzę Wielką z haubicy rozstrzelali pomnik czynu legionowego, niszcząc go niemal zupełnie. Nie bacząc na ryzyko, dwaj mieszkańcy miasta ukryli orła wieńczącego monument. Twórcy podejmują jego poszukiwania, a finalnie chcą zainicjować odbudowę pomnika. Mają nadzieję na odszukanie georadarem zakopanych w ziemi fragmentów obelisku. 02:45 MUZYKA W RAJU Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2006 Reżyseria: Monika Górska Scenariusz: Monika Górska Zdjęcia: Rafał Jerzak, Tomasz Chruściel Wykonawcy: Arte Dei Suonatori Paradyż, malownicze pocysterskie opactwo, w którym odbywa się coroczny festiwal muzyki dawnej "Muzyka Raju", to miejsce, w którym czasu nie przelicza się na pieniądze. Najważniejsze są relacje między ludźmi. Relacja z festiwalu stanowi pretekst do opowieści o tym, co dzisiaj - paradoksalnie - wcale tak dawne nie jest. Członkowie orkiestry muzyki dawnej Arte dei Suonatori, która jest gospodarzem tego święta, od swych barokowych "przodków" i współczesnych mentorów przejęli to, dzięki czemu bliżej im do nieprzewidywalnego zespołu jazzowego niż do poważnej orkiestry symfonicznej. Orkiestra stara się nie ograniczać do wykonywania na dawnych instrumentach i według barokowych prawideł dzieł skomponowanych trzysta lat temu. Partytura to tylko punkt wyjścia do artystycznych eksperymentów, czyli bardziej do tworzenia niż odtwarzania muzyki. Muzyka jest tu wspólnym językiem najwybitniejszych pasjonatów z całej Europy, którzy współtworzą jedną z najlepszych orkiestr w Europie. Jednak to nie tłumy fanów ani międzynarodowe sukcesy wydanych przez nich płyt są kanwą opowieści filmowej. Są nią portrety ludzi, którzy muzyką przeobrażają swoje życie w przeżycie, a swoją lubuską "małą ojczyznę" w prawdziwy raj. 03:40 NAUKA CHODZENIA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2016 Reżyseria: Marcin Kopeć Scenariusz: Marcin Kopeć Główny bohater filmu to postać wielowymiarowa, gangster, który stara się być dobrym człowiekiem. W jego przypadku nie jest to jednak łatwe. Całe dotychczasowe życie sprawiał cierpienie innym i wzbudzał w ludziach strach. 45 - letni Piotr, były członek warszawskiej mafii, po wyjściu z więzienia próbuje ułożyć sobie życie od nowa. Jak twierdzi, pragnie odpokutować za grzechy przeszłości, podejmując pierwszą legalną pracę w hospicjum. Widz obserwuje bohatera, który stawia pierwsze kroki w normalnym społeczeństwie, przełamuje swoje wewnętrzne i zewnętrzne blokady, walczy ze słabością. Pod koniec filmu pozostajemy z pytaniem: czy Piotr dostosuje się do swojego nowego życia opartego na innych wartościach niż te dotychczas wyznawane, czy jego przemiana będzie trwała?