TVP Dokument Sobota, 04.11.2023 Zmiany z dnia 09.10.2023 w stosunku do raportu z dnia 25.09.2023 (dodano pozycję programową) 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - RYJEK WIECZNIE GŁODNY Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Ryjówka malutka czy trochę od niej większa ryjówka aksamitna to zaledwie kilkugramowe istoty. Małe ssaki owadożerne, krewniacy kreta czy jeża, a nie myszy czy nornika. Istoty tyleż mało znane, co zadziwiające. Żywe ilustracje tego, jak i na ile sposobów natura zróżnicowała świat istot żywych, także zwierząt, i to tych na oko bardzo podobnych do siebie. Wraz z ich badaczem prof. Leszkiem Rychlikiem, wyruszyliśmy ich tropem w okolicach Konina. (dodano pozycję programową) 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 34 BIAŁE ZŁOTO Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Dlaczego ceny słone to ceny wysokie? Jak ciężka była beczka soli, którą musieliśmy z kimś zjeść, aby dobrze go poznać? Czym jest tajemniczy kłapeć? Radosław Kotarski wyrusza do Bochni, aby odpowiedzieć na te pytania i przekonać się, jak trudna była praca dawnych górników, którzy z narażeniem życia walczyli o wydobywanie soli. Poza tym, przejeżdża podziemną kolejką przez sam środek bocheńskiej kaplicy. Eksploruje również podziemne korytarze i wczołguje się w nieczynne komory górnicze. Będzie to słone spotkanie pełne kurzu i brudu. (dodano pozycję programową) 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /62/ Reality show, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Gwiazdy warszawskiego ogrodu zoologicznego - para jaguarów: czarna Beata i klasycznie ubarwiony Kali. Poznacie je w niecodziennej sytuacji - podczas okresowego przeglądu zdrowotnego. Już samo podanie środka usypiającego nie jest sprawą prostą. Jednak wyspecjalizowany zespół lekarzy i opiekunów poradzi sobie ze wszystkimi niespodziankami. Poznamy też doktora Piotra Konarskiego, specjalistę chorób ryb, który słynie z przeprowadzania operacji na nietypowych pacjentach. Dziś usunięcie guza nowotworowego rybie w narkozie. Czy operacja odbędzie się pod wodą? Ciekawostką jest to, że usypiając ryby do operacji, doktor korzysta z tych samych środków, co przy narkozie u ludzi, ale w innych dawkach. Proporcje dobiera według objętości wody, w której ryba przebywa, a nie wagi pacjenta. A w Kąciku Adopcyjnym suczka Fibi z domu tymczasowego pani Izabelli. (dodano pozycję programową) 08:05 ZABIĆ CZY LECZYĆ - SEKRETY JADU (KILL OR CURE: THE STORY OF VENOM) Film dokumentalny, 55 min, Australia, 2021 Poznamy naukowców, którzy zajmują się pracą nad nowymi lekami z jadu śmiercionośnych stworzeń. Australia jest domem dla jednych z najbardziej jadowitych zwierząt na świecie. Niektóre są tak śmiercionośne, że mogą zabić człowieka w ciągu kilku minut. Ale w jadzie mogą być też ukryte leki przyszłości. Uczeni sądzą, że drzemie w nim potencjał do zupełnie nowych terapii i medykamentów, które mogą ratować życie. Jad składa się ze złożonych cząsteczek, które ewoluowały przez tysiąclecia, aby atakować określoną zdobycz. Niektóre skupiają się na układzie nerwowym, inne atakują tkankę lub układ krążenia. Z tego powodu jad może oferować szerokie zastosowania medyczne od ochrony serca i mózgu po potencjalne leczenie stwardnienia rozsianego i epilepsji. W tym filmie poznamy naukowców, którzy przewodzą światu w tej rewolucyjnej, nowoczesnej medycynie i stają twarzą w twarz z pająkami, wężami i meduzami. (dodano pozycję programową) 09:10 OBCY PRZYBYSZE W EUROPIE - ODC. 3 RHEA (THEY CAME TO STAY - OUR ALIEN ANIMAL NEIGHBOURS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Herbert Ostwald Cykl dokumentalny (3 części) opowiadający o gatunkach zwierząt, które zostały przeniesione do innych niż ich rodzime ekosystemy. Dlaczego ptak nandu - spokrewniony ze strusiem, drepcze po zaśnieżonych polach północnych Niemiec. Nieoczekiwanie nad katedrą w Kolonii przelatują stada jasnozielonych papug. A podobne do bobra nutrie z pomarańczowymi zębami obgryzają francuskie i holenderskie tamy kanałowe. Wszystkie te gatunki są obce i podejrzewa się, że powodują szkody ekologiczne i ekonomiczne. Choć UE chce walczyć z takimi inwazyjnymi zwierzętami, walka z nimi okazuje się trudna i uciążliwa, a nieprzygotowana biurokracja, skłóceni naukowcy i niedoinformowani obywatele ułatwiają rozprzestrzenianie się tych zwierząt. Czy należy walczyć z intruzami? Kiedy gatunek zwierząt jest rzeczywiście rodzimy? A może ciągła zmiana natury jest regułą? Seria dociera do sedna problemu ze zwierzęcymi intruzami, wybierając jako przykłady trzy istotne, a także interesujące gatunki. Odcinek 3 - "Rhea". Niezwykła głowa i tyczkowate nogi. To nie struś - tylko rhea, nandu szare. I nie jest sam. Znakomicie się rozwijają i to tu - w Niemczech! To jedyne miejsce w Europie, gdzie te wielkie ptaki żyją na wolności. Całe stada wędrują po polach - jakby były tu od zawsze. Jakie są te dziwne stworzenia? Nandu lubią otwarte przestrzenie. Ptaki kłusują wiele kilometrów dziennie w poszukiwaniu pożywienia. Do liczenia potrzeba wielu ochotników, którzy mogą pokonać długie dystanse. Muszą chodzić za ptakami wiele godzin. Mimo że zakłóca to spokój rhea - ludzka inwazja bardziej niepokoi inne zwierzęta. Ponieważ liczba rhea rośnie - Federalna Agencja Obrony Przyrody wstawiła je do wykazu obcych gatunków, które mogą stanowić zagrożenie dla rdzennej flory i fauny. (dodano pozycję programową) 10:10 WŁOCHY: ZRODZONE Z MIŁOŚCI - ODC. 2 TOSKANIA (ITALY MADE WITH LOVE EP. 2 TOSCANIA) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2022 Reżyseria: Francis Ramirez - O'Shea, Thomas Jacobi Seria dokumentalna, poświęcona kulturze włoskiej, w której autorzy odnajdują ukryte skarby w każdym wyjątkowym regionie i pozwalają mieszkańcom dzielić się swoimi doświadczeniami, dziedzictwem i obyczajowością. Wyobraźmy sobie, że w jednym z najczęściej odwiedzanych krajów na świecie nie ma turystów. Pomnik Dawida, Koloseum, Wenecja są puste. Jednak niektórzy najbardziej utalentowani rzemieślnicy nadal tworzą swoją sztukę, a kultura włoska się rozwija bez zewnętrznego zgiełku. W świecie, w którym większość produktów powstaje masowo, poznamy niesamowitych rzemieślników, którzy wciąż tworzą unikalne rzeczy ręcznie. Precyzja, personalizm, delikatna doskonałość, miłość do sztuki - wszystko to razem zapewnia wyjątkową jakość. Od dmuchania szkła w Wenecji, produkcję oliwy z oliwek w Toskanii, przędzenie jedwabiu w Como, po tradycje kulinarne Emilii - Romanii, każdy odcinek pozwala nam docenić coś innego. Odc. 2 - "Toskania". Co rok do Toskanii przybywają miliony zachwyconych turystów. Teraz jednak panuje tu cisza - jak w muzeum o świcie. W słońcu kąpią się wspaniałe dzieła. Piękno jednak nie skrywa się w tylko architekturze i w olśniewających widokach. Wrosło na stałe w toskańską ziemię. Nic zresztą dziwnego - to tutaj biło serce Odrodzenia. Dom i natchnienie artystów, takich jak Da Vinci i Michał Anioł. Panorama arcydzieł wielu wieków. Przed Toskanią nowy dzień, ale utalentowani rzemieślnicy nie czekają, czerpiąc z jej dziedzictwa. Wyrabiają współczesne dzieła sztuki, inspirowani dumnym pochodzeniem, twórczym duchem i może czymś jeszcze. Długoletnia tradycja artyzmu widoczna jest w strzelistych katedrach widocznych na niebie. Ikoniczne widoki na tle wspaniałych krajobrazów. Najbardziej utalentowani artyści Toskanii znani są innej sztuki. Szanującej tradycję i odkrywanej na nowo. Można ją pokazać tylko w jeden sposób. Na talerzu. Kuchnia Toskanii jest równie prosta, jak smaczna. Pewien człowiek sztukę przygotowywania mięsa podniósł na wyżyny. (dodano pozycję programową) 11:05 KRÓLOWA: WŁADCZYNI I MATKA (THE QUEEN: MONARCH AND MOTHER) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Paul Teverini, Leoni Jameson Muzyka: Stephen Baysted Film dokumentalny o Królowej Elżbiecie - zmarłej 08.09.2022 r. w Balmoral. Film o wspaniałej kobiecie, żonie, matce, monarchini. Film - nekrolog. Elżbieta II była najdłużej panującą władczynią Wielkiej Brytanii. Żyła blisko sto lat, pobiła wszelkie rekordy monarchii i nadała nowy wymiar roli królowej. Oto opowieść o tym, jak królowa musiała godzić sprzeczne role władczyni, matki i głowy rodu. Usłyszymy historie opowiedziane przez osoby, które ją dobrze znały, autorów królewskich biografii, historyków, dziennikarzy i przyjaciół. Najdłużej panujący monarcha brytyjski wcale nie miał być królową. Gdy urodziła się w 1926 - tym roku, jej ojciec, Książę Yorku, był drugi w kolejności do objęcia tronu. Jej dziadek, król Jerzy V przewodził Imperium Brytyjskiemu, a władza spoczywała w rękach mężczyzn. Elżbieta odziedziczyła po matce zdecydowanie, poznała też, że bycie miłym daje pewną władzę. Silny wpływ na młodą księżniczkę miała także jej guwernantka, Marion Crawford. Elżbieta nie otrzymała wykształcenia odpowiedniego dla władcy, bo nie spodziewano się, że zostanie królową. Wszystko odmienił rok 1936. W styczniu zmarł Jerzy V. Królem został jej wuj, Edward VIII, abdykował jednak po jedenastu miesiącach, by poślubić amerykańską rozwódkę, Wallis Simpson. Nowym królem został więc ojciec Elżbiety. Kiedy zmarł, Elżbieta została królową w wieku zaledwie 25 lat. Gdy wyszła z samolotu lecącego z Kenii, przywitał ją premier Winston Churchill i gabinet w całości złożony z mężczyzn. Długoletnie panowanie królowej poświęcone było w całości służbie dla kraju. Królowa żyła w czasie drugiej wojny światowej, w czasie lądowania człowieka na Księżycu i w czasach rewolucji cyfrowej. Miała 90 lat, gdy zamieściła swojego pierwszego tweeta. Dla młodych i starych królowa jest przykładem ciągłości, trwałości i pewności. W czasie swojego panowania królowa była źródłem inspiracji dla kobiet jej pokolenia. Brytyjczycy mówią, że przyniosła im coś więcej, niż można by oczekiwać, była obiektem ogólnoświatowej fascynacji i nigdy nie zawiodła rodaków, pełniąc swoją służbę dla kraju. (dodano pozycję programową) 12:00 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.I - JACEK BŁAWUT Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Cykl pod nazwą "Portrety dokumentalne", to seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Jacek Bławut. (dodano pozycję programową) 12:35 TRZY PIETY MICHAŁA ANIOŁA (MICHELANGELO'S THREE PIETAS) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Marco Bellone Fascynujące spojrzenie na to, dlaczego Michał Anioł popadł w obsesję na punkcie Piety - Matki Boskiej trzymającej w ramionach umierającego Jezusa. (dodano pozycję programową) 13:55 WALIA - DZIKA KRAINA - ODC. 2 WYZWANIA WIOSNY (WALES: LAND OF THE WILD EP 2. THE TRIALS OF SPRING) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 2 - "Wyzwania wiosny". Późna wiosna. Słońce wreszcie zaczęło ogrzewać ziemię. W Walii to najpiękniejsza pora roku. Cały kraj wprost wybucha nowym życiem. Dla zwierząt powinien to być początek radosnych dni, ale rosnące potomstwo będzie się domagać coraz więcej pokarmu i drapieżniki wyruszą na żer. Dla wielu zwierząt będzie to najważniejszy czas w roku. U zachodniego brzegu Pembrokeshire leżą wyspy Skomer i Skokholm. Na Skokholmie wiosna okryła ziemię kobiercem różowych zawciągów i białych lepnic. W tej porze roku w wodach wokół Skokholmu roi się wprost od małych ryb. Górskie potoki Walii zasilają największe brytyjskie rzeki. (dodano pozycję programową) 14:55 EKSTREMALNE WYZWANIA - ODC. 2 GŁĘBINY (LIFE AT THE EXTREME WITH DAVINA MCCALL EP. 2 DEEP) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Barny Revill Serial dokumentalny (4 odcinki) opowiadający o odkryciach Daviny McCall, która mierzy się z ekstremalnymi warunkami w środowisku naturalnym. Chce się dowiedzieć w jaki sposób niektóre zwierzęta i ludzie mogą przeżyć w najbardziej nieprzyjaznym otoczeniu? Udaje się w egzotyczne miejsca, poddając się najgorętszym, najzimniejszym, najgłębszym i najbardziej mokrym warunkom życia na Ziemi, aby osobiście doświadczyć i poczuć na własnej skórze na czym polega życie w ekstremalnych warunkach. Odc. 2 Davina zmierzy się z głębokością w ekstremalnym wydaniu. Tym razem jest pośrodku Atlantyku. Nurkuje w głębiny, by odkryć, jak zwierzęta przeżywają pod wodą. Pomimo ogromnego ciśnienia wody, zwierzęta radzą tu sobie świetnie. Ocean Atlantycki jest nieprzyjazny. Szaleją na nim sztormy. Jest zimny, nieprawdopodobnie rozległy, a w jego głębi panuje ogromne ciśnienie. Zajmuje obszar około stu milionów kilometrów kwadratowych, a miejscami jego głębokość jest równa wysokości Everestu. Pośrodku oceanu, 1600 km od lądu, leży archipelag Azorów. Został uformowany przez podwodne wulkany. Nie ma więc kontynentalnego szelfu, morze po prostu zanurza się w otchłani. To przyciąga głębinowe potwory... oceaniczne olbrzymy... i największego drapieżnika oceanu - kaszalota. Nie ma lepszego miejsca do badania głębin. (dodano pozycję programową) 15:55 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 3. REWOLUCJE ENERGETYCZNE (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 03 ENERGY REVOLUTION) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 3 - "Rewolucje energetyczne". Pięćdziesiąt lat temu poważny kryzys naftowy zapoczątkował rewolucję energetyczną. Paliwa alternatywne stały się tańsze od ropy. Świat postanowił zrezygnować ze spalania paliw kopalnych. W obliczu nowego zagrożenia zmianami klimatycznymi dążenie do wykorzystania mocy słońca, ziemi i wiatru stało się wyścigiem o przetrwanie. Szybkie tempo postępów technologicznych daje nadzieję, ale to wyścig z czasem. Dysponujemy już technologiami umożliwiającymi porzucenie paliw kopalnych, które wkrótce stanie się koniecznością. Zwycięstwo w tym wyścigu energetycznym przyniesie korzyści dla całego świata - nie tylko dla ludzkości. Życie na Ziemi jest uzależnione od tego, jak szybko zrezygnujemy z paliw kopalnych na rzecz nowych, czystych technologii. Nasza planeta zmienia się na naszych oczach. Stawka jeszcze nigdy nie była tak wysoka. (dodano pozycję programową) 17:00 PODRÓŻE DO UKRYTYCH ŚWIATÓW - ODC. 3 LA RINCONADA (THE HIDDEN WORLDS EP. 3 LA RINCONADA) Serial dokumentalny, 45 min, Turcja, 2020 Reżyseria: Orcun Behram Seria dokumentalna (5 odcinków) o kilku tajemniczych i bardzo ciekawych miejscach na świecie. Obecnie języki i kultury szybko zanikają, ponieważ globalizacja ma coraz większy wpływ na wszystko. Poznamy różne historie życia, poprzez poetycki tekst i strukturę wizualną. Narratorami odcinków będą ludzie, którzy są punktem wyjścia tych historii. W takim okresie społeczności, które potrafią zachować swoje dziedzictwo kulturowe lub stworzyć własną kulturę, zyskały na atrakcyjności. Będziemy mieli okazję zobaczyć bogatą paletę wizualną i niezwykłe miejsca: Makoko w Nigerii; La Rinconada w Peru; Manilę stolicę Filipin; dolinę rzeki Omo w Etiopii; Dharavi w Bombaju. Odc. 3 - "La Rinconada". Ten slums jest położony wysoko w peruwiańskich Andach, gdzie temperatura jest niska, a powietrze rzadkie. Ta zbieranina chat z blachy i targowisk na stokach góry Anaena to najwyżej położona ludzka osada na świecie. Nad miastem góruje niesamowity lodowiec, zwany La Bella Durmiente, czyli Śpiącą Królewną. Miasto na szczycie świata opanowała gorączka złota. Górnicy przybywają tu z dalekich stron, nie zważając na chorobę wysokościową, biedę, przemoc i ciężką pracę. Liczą na zdobycie bogactw w tutejszych kopalniach. Tylko najtwardsi przetrwają wśród tutejszej rzadkiej atmosfery. Na wzgórzu nad La Rinconadą lokalny szaman, Segundino Coquena, przygotowuje dary dla bóstwa, które - jak sądzi - włada tym pasmem i ukrytym w nim złotem. Ci górnicy wierzą, że ofiara z pieniędzy i figurek dla bożka zwanego Awichita zapewni im powodzenie. La Rinconada to najwyżej położone miasto na świecie. Nie ma drugiego takiego miejsca. (dodano pozycję programową) 18:00 PASJONACI S.II - SEZON 2 ODC. 9 RADIO Dokument fabularyzowany, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Danuta Damek, Artur Dziurman, Agnieszka Szygenda Aktorzy: Aneta Skrzypek, Małgorzata Piskorz, Barbara Cekiera, Aurelia Mazur, Danuta Damek, Elżbieta Sielawa, Jan Szuster, Janusz Bąk, Monika Zaborska, Krzysztof Bartosz, Bogdan Maciąga, Artur Dziurman, Dariusz Krymski, Dorota Ziental, Anna Korcz Zdjęcia: Jacek Fabrowicz Aktorzy ITAN - a są gośćmi radia. W audycji na żywo opowiadają o swojej pracy, celach i o trudnościach, które muszą pokonywać. Darek nadal ma dylematy dotyczące prawa do szczęścia, tym bardziej że interesuje się nim piękna, zgrabna Aniela. Jasiek obolały po napadzie wymaga opieki, ale wspierają go Alicja i kuzyn. Relacja Malwiny i Walentego kwitnie. Maciek zaczyna być ofiarą nękania: piękna Kasia prześladuje go telefonami i SMS - ami. Aneta zachęca Darka, żeby umówił się z Anielą. Zawierają układ: jeśli Darek da sobie szansę na miłość, to Aneta.... to trzeba zobaczyć. Bruno wychodzi ze szpitala. (dodano pozycję programową) 18:30 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 5 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański Trzeci sezon cyklu dokumentalno - historycznego o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich i nie tylko, prowadzonego przez Stephana Thomsona, w którym przybliżona zostanie widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Zaprezentowane zostaną najciekawsze polskie posiadłości oraz zabytki i świadectwa kultury związane z polskością, usytuowane poza naszymi obecnymi granicami (w znacznej mierze wschodnią). Ukazane zostaną najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te o których już dawno zapomniano. (dodano pozycję programową) 19:05 Z WIESZAKA HISTORII - ODC. 5 PROJEKTANCI I ARBITRZY ELEGANCJI Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jarosław Migoń Scenariusz: Jarosław Migoń, Lucyna Rotter Prowadzący: Lucyna Rotter Lektor: Magdalena Zbylut - Wiśniewska Zdjęcia: Wojciech Szatan, Kacper Solan, Bartłomiej Gąsienica Muzyka: Marcin Gałażyn Wciągająca fashion story dla każdego, kto dostrzega rolę i znaczenie ubioru. Audycja o tematyce dokumentalno - historycznej, która w kostiumowej formule, odsłania ukryte znaczenia, symbole i dzieje ubioru. W odcinku o rozwoju rzemiosł modowych. Lucyna Rotter podnosi temat zawodów, twórców ubioru i postaci historycznych, które bezpośrednio wpłynęły na rozwój najważniejszych znanych trendów modowych. Joanna Gaweł, dyrektorka szkoły projektowania ubioru opowiada o roli i wyzwaniach młodych projektantów ubioru. (dodano pozycję programową) 19:40 HISTORIE SOLECZNICKIE - KS. JÓZEF ASZKIEŁOWICZ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Radosław Wikiera Soleczniki, najbardziej polski rejon w Litwie, gdzie kultura i polska tradycja jest kultywowana od pokoleń. To właśnie tutaj autorzy szukali niezwykłych historii i pasji ludzi, podobnie jak w pierwszej serii dokumentalnej z Wilna. Historie wileńskie pokazały, jak ciekawa i złożona jest społeczność Polaków na Litwie. Podobnie jak poprzednio twórcy zamierzają przyjrzeć się kolejnym polskim bohaterom na Litwie, którzy swe korzenie mają w oddalonym o 40 kilometrów od Wilna okręgu solecznickim. (dodano pozycję programową) 20:15 KOSMOS GARAŻU (GARAGE PEOPLE / GARAGENVOLK) Film dokumentalny, 96 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Natalija Yefimkina To niesamowity widok na świat, którego nigdy nie widzieliśmy. Dokumentalna opowieść o ludziach biednych, niekochanych, w podeszłym wieku, którzy muszą gdzieś się podziać i żyć. Chowają się na całym świecie w szopach, na działkach lub w garażach. Akcja filmu toczy się w miasteczku na rosyjskiej Arktyce, w powoli umierającym ośrodku przemysłowym. Takie garaże na północy Rosji ciągną się w nieskończoność. Za ich zardzewiałymi drzwiami można znaleźć wszystko, z wyjątkiem samochodów. Te miejsca są ostoją niektórych Rosjan, znikającym punktem ponurej codzienności i sygnałem nadziei na wielkie marzenia. To jednak smutny obraz, tym bardziej, że w czasie kręcenia filmu, kilku uczestników zmarło ze starości, alkoholizmu lub choroby. Ludzie ci są niezwykli i mają o czym opowiadać. Mają bardzo ciężkie życie, ale mierzą się z nim z godnością. Rosjanie są w tym wszystkim także bardzo zabawni. To jednak bardzo czarny humor. Brutalne i ciężkie życie. To, czego nigdy się nie dowiadujemy, to czy ludzie, których widzimy, są wyrzutkami społecznymi, czy typowymi biedakami tego świata, w którym zamieszkują. Ich życie jest pokazywane głównie bez kontekstu. (dodano pozycję programową) 22:00 (NIE)UCZCIWOŚĆ: PRAWDA O KŁAMSTWACH ((DIS)HONESTY: THE TRUTH ABOUT LIES) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2015 Reżyseria: Yael Melamede Zdjęcia: Tom, ASC Hurwitz Muzyka: John Dragonetti Film dokumentalny, z którego dowiemy się całej prawdy o kłamstwach. Podobno kłamstwo leży w ludzkiej naturze, a niewątpliwie towarzyszy nam co dnia. Znany amerykański psycholog i profesor ekonomii behawioralnej, Dan Ariely, na podstawie konkretnych przykładów z życia codziennego, opinii ekspertów, wyników eksperymentów behawioralnych i materiałów archiwalnych pokazuje jak kłamstwo wpływa na życie jednostek i społeczeństw. Stara się też odpowiedzieć na podstawowe pytania: dlaczego kłamiemy i jak to robimy. Dan Ariely jest profesorem Duke University i założycielem Centrum Zaawansowanego Myślenia Wstecznego. Razem z kolegami i studentami przeprowadza setki doświadczeń, by zrozumieć ludzkie zachowanie. W ostatnich latach skupia się na nieuczciwości. Analizuje skandale w świecie biznesu: Enron, WorldCom, kryzys finansowy 2008 roku. Zauważyli wzrost oszustw w świecie sportu zawodowego oraz kłamstw politycznych o katastrofalnych skutkach. Chcemy patrzeć w lustro i myśleć, że jesteśmy dobrzy, uczciwi, wspaniali. Jednocześnie chcemy samolubnie zyskać na własnej nieuczciwości. Póki oszukujemy tylko troszkę, nasz wizerunek ani nasze samopoczucie nie ponoszą uszczerbku. Nazywamy to "współczynnikiem niepewności". To jednoczesna zdolność postępowania wbrew zasadom i dobrego samopoczucia. W życiu codziennym jest wiele przykładów współczynnika niepewności. Kłamstwo jest jak nóż. Można nim kogoś dźgnąć. To jest złe. Ale można go użyć do posmarowania chleba i nie ma w tym nic złego. Nieuczciwość jest zaraźliwa. Widzimy to w wielu sytuacjach, w świecie rzeczywistym i w eksperymentach. Ma szersze uwarunkowania, łączy się z naszymi przekonaniami o otaczających nas ludziach. W krajach skandynawskich ponad 60 procent mieszkańców twierdzi, że większości ludzi można ufać. W innych krajach, zwłaszcza w Afryce i w Ameryce Południowej, uważa tak niespełna dziesięć procent mieszkańców. Okazuje się, że zaufanie społeczne pobudza wzrost gospodarczy. Jest dla gospodarki znacznie ważniejsze niż poziom umiejętności. Możemy się wiele nauczyć i wiele zyskać dzięki zrozumieniu naszych ułomności etycznych. Rozumiemy nasze ograniczenia, kiedy tworzymy świat fizyczny. Budujemy drogi i mosty, by pokonać przeszkody, których nie pokonamy o własnych siłach. Zapominamy jednak o tym, że nasze umysły są ograniczone i niedoskonałe. Nauka inspiruje nas do zastanowienia się nad tą kwestią. Nie będzie łatwo, ale możemy zbudować lepszy, uczciwszy świat. (dodano pozycję programową) 23:55 KRAINA OŚWIECONYCH (THE LAND OF THE ENLIGHTENED) Film dokumentalny, 83 min, Afganistan/Belgia/Niemcy/Irlandia/Niderlandy (Holandia), 2016 Reżyseria: Pieter - Jan De Pue Scenariusz: David Dusa, Pieter - Jan De Pue Zdjęcia: Pieter - Jan De Pue Muzyka: Denis Clohessy Nakręcona z ogromnym rozmachem wojenna epopeja o Afganistanie. Najpierw poznajemy historię początków narodu afgańskiego, by później przenieść się w dzisiejsze czasy, w tereny górskie. Tam rządzi dziki gang nastoletnich chłopców z plemienia Kuchi, dowodzony przez niejakiego Cholama. Nastolatkowie handlują opium i znajdywanymi w górach materiałami wybuchowymi, a w zamian dostają od amerykańskich żołnierzy stary sprzęt wojskowy. Co jednak, gdy Amerykanie wycofają się z Afganistanu? To nie tylko opowieść o pojedynku zwaśnionych górskich gangów (w walce o pieniądze chłopcom Cholana depcze po pietach "konkurencja" z sąsiedniej szajki), ale i piękna historia zachowania tożsamości w kraju rozdartym wojną. W dodatku fantastycznie sfotografowana. Reżyser i operator "Krainy oświeconych" Pieter - Jan De Pue zdobył główną nagrodę w konkursie na najlepsze zdjęcia podczas festiwalu Sundance. (dodano pozycję programową) 01:30 SIERMIĘŻNA MUZA - WOKÓŁ TEATRU OKRESU SOCREALIZMU Film dokumentalny, 39 min, Polska, 1991 Scenariusz: Renata Czarnkowska Lektor: Jerzy Rosołowski, Ryszard Rembiszewski Zdjęcia: Hubert Waliszewski Program dokumentalno - montażowy prezentujący wybrane zagadnienia dotyczące teatru okresu socrealizmu (1949 - 1953). Realizm socjalistyczny - kierunek w sztuce określany jako metoda twórcza, istniejący od 1934 r. w sztuce radzieckiej, a następnie w pozostałych krajach socjalistycznych, w których miał oficjalny status podstawowej i jedynej metody twórczości artystycznej i był ideowym i propagandowym narzędziem partii komunistycznych. Zakładał, że dzieło sztuki powinno posiadać realistyczną formę i socjalistyczną treść, zgodną z ideami marksizmu i leninizmu. Program socrealizmu, mimo starań stworzenia jednolitej teorii, był wewnętrznie sprzeczny i niekonsekwentny. Opierał się na wybranych elementach XIX - wiecznego realizmu, doświadczeniach twórczości akademickiej oraz rozważaniach publicystów i estetyków komunistycznych. Jako tematy wybierano walkę klasową, sojusz robotniczo - chłopski, historię ruchu robotniczego, prostych robotników przy pracy, ujarzmianie przyrody przez człowieka itp. W programie znalazły się wypowiedzi wybitnych krytyków: Marty Fik i Jana Kotta oraz materiały filmowe WFD. (dodano pozycję programową) 02:15 ABY PRZYPODOBAĆ SIĘ CIENIOWI. ZBIGNIEW HERBERT O TADEUSZU KANTORZE Film dokumentalny, 26 min, Polska, 1991 Reżyseria: Lubomir Zając, Anna Górna Scenariusz: Lubomir Zając, Anna Górna Wykonawcy: Zbigniew Herbert Zdjęcia: Jacek Siwecki Rozmowa ze Zbigniewem Herbertem zarejestrowana w jego paryskim mieszkaniu. Poeta opowiada o swoich kontaktach z teatrem Cricot 2 i fascynacji twórczością Tadeusza Kantora. Pierwsze spotkanie Herberta z teatrem "Cricot 2" nastąpiło w Krakowie w latach powojennych. Herbert podnosi sprawę buntu Kantora wobec socrealizmu jako przykład godnej postawy w okresie stalinowskiego terroru. Do jedynego osobistego spotkania z Tadeuszem Kantorem doszło w 1958 r. Artyści dyskutowali na temat teatru i oczyszczającego działania sztuki. Herbert interesował się dalszym przebiegiem kariery reżysera. Fascynował go pierwiastek duchowy w twórczości Kantora i realizm jego dokonań. W rozmowie sformułował tezę, iż Tadeusz Kantor jest artystą poza czasem. (dodano pozycję programową) 02:50 CZASEM ŚNIĘ, ŻE LATAM Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2012 Reżyseria: Aneta Popiel - Machnicka Scenariusz: Aneta Popiel - Machnicka Pełen dramatycznych zwrotów akcji film dokumentalny, który opowiada o przekraczaniu granic w dążeniu do spełnienia marzeń i uzyskaniu aprobaty ze strony rodziców. Bohaterką tej przejmującej opowieści jest 18 - letnia, wybitnie utalentowana tancerka. Balet jest jej jedynym światem, perfekcja w tańcu - celem istnienia, wielka scena - spełniającym się snem. Stale towarzyszący jej ból, życie prywatne, samotność i zmęczenie pozostają gdzieś na marginesie, aż do chwili poważnego wypadku, któremu ulega dwa dni przed kluczową dla jej kariery premierą w Operze Berlińskiej. Poetycka narracja, piękne zdjęcia i muzyka, a także los tancerki, która postawiła wszystko na jedną kartę, rozbudzają emocje i nakłaniają do refleksji nad ceną, jaką Weronika płaci za wybór, którego dokonano, gdy miała 10 lat.