TVP Dokument Niedziela, 05.11.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - ŻYWY RELIKT MOKRADEŁ Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Łoś jest gatunkiem wciąż objętym moratorium, czyli całorocznym okresem ochronnym. Na Bagnach Biebrzańskich bytuje unikalna pod względem genetycznym populacja, którą w dobie ogromnej presji na ochronę różnorodności genetycznej należałoby otoczyć szczególną troską, a nawet formą ochrony. Jesień to czas, gdy spora część łosi opuszcza bagna, gdzie zanika wegetacja i nie bardzo jest co jeść i przenosi się do lasów, najchętniej sosnowych. Spotkania oko w oko z łosiem bywają wtedy codziennością. W nadbiebrzańskiej wsi jest uprawa sosnowa ogrodzona pokaźnymi deskami wspartymi na żelaznych belkach. Łosie rezydują tu od świtu, o czym świadczą zwisające smętnie, połamane tęgimi łosiowymi kopniakami sztachety i poobgryzane czuby sosenek, bo "sosna jest dla łosia tym, czym schabowy dla nas" mówi bohater odcinka dr hab. Mirosław Ratkiewicz z Uniwersytetu w Białymstoku. Od jesieni łosie widzi się tu częściej niż latem krowy, do których zresztą te dzikie zwierzęta dołączają czasem na pastwiskach. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 35 WIOSENNE OBRZĄDKI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Czym zawiniła sobie Marzanna, którą co roku topią dzieci wraz z nadejściem wiosny? Dlaczego urządzamy małą wojnę na jajka w czasie śniadania wielkanocnego? I z jakiego powodu młode dziewczyny co roku są ulubionym celem młodzieńców, którzy oblewają je wodą w czasie śmigusa - dyngusa? Radosław Kotarski rusza śladem wiosennych zwyczajów i odkrywa ich tajemnicze prapoczątki. Okazuje się bowiem, że nasi przodkowie pozostawili nam niesamowicie ciekawe obrządki, które nadal są kultywowane. 07:05 NOTACJE - JAN KARSKI. NIE LICZONO SIĘ Z POLSKĄ Cykl dokumentalny, 4 min, Polska, 2007 Strzępy przemyśleń na temat stosunku Anglosasów do wiadomości o losie Polaków i Żydów, które zostały zamieszczone w tzw. raporcie Karskiego. Jan Karski (właściwie Jan Kozielewski), kurier, świadek holokaustu, urodził się w Łodzi, 24 czerwca (w dokumentach wpisano mylnie 24 kwietnia) 1914 r. Zmarł w Waszyngtonie 13 lipca 2000 r. Jesienią 1942 roku wyruszył do Wielkiej Brytanii i USA z najważniejszą misją swojego życia, podczas której zdał relację jako naoczny świadek z eksterminacji Żydów. Przekazał też informacje o strukturze, organizacji i funkcjonowaniu Polskiego Państwa Podziemnego w okupowanym karju. Generał Sikorski postanowił przekazać raport Karskiego, z prośbą o pomoc, rządom Anglii i USA. W lipcu 1943 roku został przyjęty przez Franklina Delano Roosevelta, prezydenta USA. Jan Karski apelował do przedstawicieli najwyższych władz alianckich o ratunek dla Żydów. Prestiżowy amerykański tygodnik "Newsweek" uznał Karskiego za jedną z najwybitniejszych postaci XX wieku, zaś jego wojenną misję określił mianem jednego z moralnych kamieni milowych cywilizacji upływającego stulecia. 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 231 STRZELNO Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor O Strzelnie mówi się, że to miasto nadal pozostaje nieodkryte. Niegdyś było ważnym punktem na trasie Szlaku Piastowskiego. Początki miasta nie są dokładnie znane, ale datuje się je około połowy XII wieku. Było ono wtedy własnością Klasztoru w Trzemesznie. W mieście zachowało się wiele cennych zabytków - dumą mieszkańców i inspiracją dla artystów jest wzbudzająca od wieków podziw jedna z najstarszych romańskich świątyń, a zarazem największa romańska rotunda w Polsce. Kościół pw. św. Prokopa wyróżnia się oryginalnością układu przestrzennego, pomysłową konstrukcją i niespotykanym zestawieniem brył. Jest jedyną w Europie rotundą z prezbiterium na rzucie kwadratu, a nie absydy, w dodatku z zachowanym oryginalnym sklepieniem krzyżowo - żebrowym. Wśród surowego wyposażenia świątyni można zauważyć pusty romański grobowiec, przypuszczalnie fundatora lub wysokiej rangi dygnitarza kościelnego. Są tu najstarsze w Polsce stacje drogi krzyżowej wyrzeźbione w drewnie dębowym w 1531 r. W zachodniej części znajduje się empora z autentyczną kolumną z XII wieku, gdzie przebywali królowie i dostojnicy. Prawdopodobnie zasiadali tam m.in. Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Kazimierz Jagiellończyk i Zygmunt Stary. Nieopodal znajduje się również słynny Kościół Świętej Trójcy - pochodzi z przełomu XII i XIII wieku. Na pierwszy rzut oka trudno dostrzec te ponad 800 lat, ponieważ romańska trójnawowa bazylika była kilkakrotnie przebudowywana. Fasada kościoła jest obecnie barokowa, ale częściowo zachowały się romańskie mury. Zarówno w Strzelnie jak i jego okolicach jest wiele innych miejsc, które też koniecznie trzeba zobaczyć. 07:40 WETERYNARZE Z SERCEM - /63/ Reality show, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Babeszjoza to choroba przenoszona przez kleszcze, więc jest to temat szczególnie aktualny. W przypadku tej choroby o wszystkim decyduje czas. Wcześnie wykryta jest w 90 procentach wyleczalna. Opiekun Kai na szczęście przywiózł swoją pupilkę, gdy tylko zauważył pierwsze objawy. Autorzy odwiedzili też urocze miejsce, gdzie żyje ponad 90 gatunków zwierząt z sześciu kontynentów. W tym szczególnym ogrodzie zoologicznym przebywają ssaki, ptaki, gady i mieszkające tu od stycznia dwa przedszkolaki - dzieci króla zwierząt, rodzeństwo. Obserwowali rutynowy przegląd zdrowotny. Lwiątka są rozkoszne, ale trzeba się mieć na baczności. A w Kąciku Adopcyjnym - seniorzy Max i Rex z krakowskiego Schroniska dla Bezdomnych Zwierząt, które z godnością i nadzieją czekają na odpowiedzialnych opiekunów. 08:05 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 2. EPOKA MASZYN (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 02 RISE OF THE MACHINES) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 2 - "Epoka maszyn". W ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat ludzkość ustanowiła zawrotne tempo rozwoju technologicznego i postępów w nauce. Rozpoczął się wyścig napędzany postępami w technologiach komputerowych. Jak szybko mogą działać nasze maszyny? Przez ostatnie dziesięciolecia niemal wszystkie aspekty życia zostały związane z maszynami. W 1947 roku wynaleziono proste urządzenie, które odmieniło świat: tranzystor. Niektórzy nazywają go najważniejszym wynalazkiem XX wieku. Podstawowy składnik układów scalonych umożliwił powstanie komputerów, cyfrowych kamer, czujników i urządzeń przenośnych. W ciągu zaledwie kilkudziesięciu lat maszyny stały się centralnym elementem naszego życia. Stworzyliśmy roboty, które chodzą, jeżdżą i latają, a w kieszeniach nosimy dostęp do wiedzy całego świata. Maszyny rozpoznają nowotwory i dotrzymują nam towarzystwa. 09:10 WALIA - DZIKA KRAINA - ODC. 1 POWRÓT SŁOŃCA (WALES: LAND OF THE WILD EP 1: THE RETURN OF THE SUN) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 1 - "Powrót Słońca". Niby nadszedł pierwszy dzień wiosny, ale Walia wygląda jak spowita arktyczną zimą. Idące od wschodu zadymki pokryły kraj śniegiem. To kraina gór i postrzępionych brzegów, gdzie bujne łąki graniczą z odwiecznymi puszczami i gdzie nigdy się nie jest daleko od zwierząt. Żyje ich tu pięćdziesiąt tysięcy gatunków, urzekających i dziwacznych. Wskutek zimna niebo nad Brecon Beacons jest przejrzyste. Ten park narodowy znalazł się na liście "międzynarodowych rezerwatów ciemnego nieba". Na świecie jest ich tylko trzynaście. 10:05 PODRÓŻE DO UKRYTYCH ŚWIATÓW - ODC. 2 DOLINA OMO (THE HIDDEN WORLDS EP. 2 THE OMO VALLEY) Serial dokumentalny, 41 min, Turcja, 2020 Reżyseria: Orcun Behram Seria dokumentalna (5 odcinków) o kilku tajemniczych i bardzo ciekawych miejscach na świecie. Obecnie języki i kultury szybko zanikają, ponieważ globalizacja ma coraz większy wpływ na wszystko. Poznamy różne historie życia, poprzez poetycki tekst i strukturę wizualną. Narratorami odcinków będą ludzie, którzy są punktem wyjścia tych historii. W takim okresie społeczności, które potrafią zachować swoje dziedzictwo kulturowe lub stworzyć własną kulturę, zyskały na atrakcyjności. Będziemy mieli okazję zobaczyć bogatą paletę wizualną i niezwykłe miejsca: Makoko w Nigerii; La Rinconada w Peru; Manilę stolicę Filipin; dolinę rzeki Omo w Etiopii; Dharavi w Bombaju. Odc. 2. Dolina rzeki Omo na południowym zachodzie Etiopii. Życie w tym miejscu od wieków uległo tylko niewielkim zmianom. To obszar o ogromnej bioróżnorodności, który odegrał ważną rolę w ludzkiej ewolucji. Uznaje się go za kolebkę cywilizacji. Biegnie przez niego rzeka Omo o długości 700.000 km. Mieszkają tu najbardziej tradycyjne plemiona Etiopii. Żyją one w oparciu o cykle zalewowe rzeki, użyźniające okoliczne gleby, co pozwala na prowadzenie upraw. To egzystencja nieznana w świecie zewnętrznym. Tu liczą się rytuały, przesądy i pamięć o przeszłości. Dolina Omo jest zróżnicowana kulturalnie. Mieszkają tu członkowie plemienia Karo oraz animalistyczni Mursi i Hamarowie. Jednak życie na tym suchym obszarze jest ciężkie, a tutejsze rytuały często są wyczerpujące. W dolinie przebywa około dwustu tysięcy osób, podzielonych na osiem głównych plemion. Języki, którymi się posługują są bardzo zróżnicowane, chociaż większość należy do rodziny języków omockich. 11:00 MISJA ZAMBIA - JESTEM IM POTRZEBNY Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Kot Scenariusz: Piotr Kot Lektor: Grzegorz Szponder Zdjęcia: Ks. Maciej Makuła, Piotr Kot, Robert Jażdżyk Muzyka: Wojciech Mularczyk Jesteśmy na stacji misyjnej Cent Rafael Chilay. Tutaj ksiądz Michał sprawował niedzielną Mszę Świętą. To jedna z pięciu stacji misyjnych odwiedzanych cyklicznie przez misjonarza. W takich miejscach misjonarza wspierają katechiści. Odwiedzamy dom chorej. Placówka misyjna wspiera ją od kilku lat. Nie jest łatwo tutaj dotrzeć, gdyż drogi w Zambii, zwłaszcza na wioskach, nie wszędzie są dobrej jakości. Bez samochodu terenowego byłoby to niemożliwe. 11:10 MISJA ZAMBIA - PAN BÓG WIDZI, CO ROBICIE Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Kot Scenariusz: Piotr Kot Zdjęcia: Robert Jażdżyk, Ks. Maciej Makuła, Piotr Kot Muzyka: Wojciech Mularczyk Lektor: Grzegorz Szponder Placówka w Makululu ma pod swoją opieką także stacje misyjne. Dzisiaj razem z ks. Andrzejem Zdzieborskim odwiedzimy jedno z takich miejsc. Jedziemy terenowym autem za miasto, na wioskę. Po drodze mijamy pracujących w okolicznych kamieniołomach mieszkańców. Wioska, do której docieramy, nazywa się Mudenda. 11:25 MISJA ZAMBIA - ORKIESTRA CHŁOPCÓW ULICY Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Kot Scenariusz: Piotr Kot Zdjęcia: Ks. Maciej Makuła, Piotr Kot, Robert Jażdżyk Muzyka: Wojciech Mularczyk Lektor: Grzegorz Szponder Salezjanie z Polski obecni są w Zambii od 40 lat. Dzisiaj jesteśmy na placówce misyjnej w Kabwe - Makululu. Teren misji to kilkanaście hektarów. Udało się stworzyć wiele instytucji służących młodym ludziom. Jest tu dom dla chłopców ulicy, internat, szkoła z warsztatami. Chłopcy otrzymują tutaj wszystko co niezbędne, aby mieć dobry start w życiu. 11:45 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - SŁONECZNIKI (EXPOSITION ON SCREEN. SUNFLOWERS) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pomocą prywatnych listów i ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w największych muzeach i galeriach na świecie. M.in. Leonardo, Rembrandt, Cezanne, Monet, Picasso. Odc. 15 - "Słoneczniki". Każdy artysta jest znany z jednego obrazu, który mówi o nim wszystko. Wiadomo, Rembrandt to "Straż nocna", a "Mona Lisa" to Leonardo da Vinci. W wypadku van Gogha takim dziełem są "Słoneczniki". Obraz mówi o jego możliwościach, ponieważ dokonał czegoś trudnego do zrobienia. Metodą kolejnych prób dochodził do doskonałości. Mówi też coś o jego ówczesnym życiu, gdy tęsknił za miłością, radością, muzyką. Tego wszystkiego mu wtedy brakowało. Znamy tragedię, która stała się częścią jego życia. To wszystko zawiera się w obrazie. A ludzie naprawdę kochają "Słoneczniki". Rozpoznają w nich tęsknotę za szczęściem, znaną każdemu. Obraz mówi o tym wszystkim. Dlatego jest arcydziełem. Ikoną. 12:40 Z WIESZAKA HISTORII - ODC. 5 PROJEKTANCI I ARBITRZY ELEGANCJI Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jarosław Migoń Scenariusz: Jarosław Migoń, Lucyna Rotter Prowadzący: Lucyna Rotter Lektor: Magdalena Zbylut - Wiśniewska Zdjęcia: Wojciech Szatan, Kacper Solan, Bartłomiej Gąsienica Muzyka: Marcin Gałażyn Wciągająca fashion story dla każdego, kto dostrzega rolę i znaczenie ubioru. Audycja o tematyce dokumentalno - historycznej, która w kostiumowej formule, odsłania ukryte znaczenia, symbole i dzieje ubioru. W odcinku o rozwoju rzemiosł modowych. Lucyna Rotter podnosi temat zawodów, twórców ubioru i postaci historycznych, które bezpośrednio wpłynęły na rozwój najważniejszych znanych trendów modowych. Joanna Gaweł, dyrektorka szkoły projektowania ubioru opowiada o roli i wyzwaniach młodych projektantów ubioru. 13:15 NATURA BEZ GRANIC - ODC. 5 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Marcin Krzyżański Scenariusz: Marcin Krzyżański Zdjęcia: Jan Mamoń, Krystian Matysek W programie "Natura bez granic" pokażemy przyrodę wschodniej Polski i zachodniej Ukrainy. Gdyby z tego miejsca przemierzyć Europę aż po Gibraltar, to nigdzie po drodze nie znaleźlibyśmy równie wielkich obszarów, gdzie przyroda wciąż żyje swoim rytmem. Dolina Bugu i Dolina Prypeci, Lasy Karpackiej Puszczy i górskie knieje Gorganów są miejscami, które znają miłośnicy przyrodniczych eskapad na całym kontynencie. Chcemy pokazać wszystko to, co dotychczas było dostępne tylko dla wąskiej grupy pasjonatów, poszukujących rzadkich gatunków ptaków i roślin. Wiele karpackich roślin od lat służyło człowiekowi jako pokarm i lekarstwo. W ukraińskich górach wybierzemy się na spacer z miejscowym zielarzem. Będziemy zbierać pierwsze wiosenne rośliny, służące do przygotowywania leczniczych naparów. Odwiedzimy niewielki targ, gdzie sprzedaje się ziołowe medykamenty. W polskich Bieszczadach, razem z miejscową przyrodniczką będziemy zbierać dzikie rośliny nadające się na wiosenną sałatkę. 13:45 SZPIEDZY WŚRÓD ZWIERZĄT S.I - ODC. 3. PRZYJAŹŃ (SPY IN THE WILD) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: John Downer Zwierzęta często mają silne więzi rodzinne. Jednak jak ważne są dla nich inne relacje w życiu? Pustynia Kalahari w Afryce to dom surykatek. U nich jeden drugiemu pomaga, a życie skupia się wokół królowej - jedynej samicy, która rodzi dzieci. Miewa do sześciorga małych w miocie i trzy mioty rocznie, toteż jej potomstwo jest praktycznie wszędzie. Małe wymagają troskliwej opieki i na szczęście matka ma wielu przyjaciół do pomocy, czasem nawet aż pięćdziesięcioro. Dziś ma jeszcze jednego surykatkę - tajniaka. Agentka ma sfilmować niespotykaną przyjaźń, łączącą te zwierzęta o wyjątkowo społecznym nastawieniu. Jest to bardzo zamknięta wspólnota niechętna obcym. Agentka jest największą surykatką, jaką zwierzęta widziały i wymaga dokładnego zbadania! Został jej nadany zapach tej kolonii, więc to je uspokaja. Codziennie inna wolontariuszka organizuje przechowalnię dla maluchów, ofiarując im troskliwą opiekę matczyną. W kolejnym odcinku zespół szpiegów zbada, jak i dlaczego zwierzęta źle się zachowują, czasem w bardzo spektakularny sposób. 14:45 NIEZWYKŁE MIASTA - LIZBONA ODC. 1/3 (SECRET CITIES SERIA 2) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Prowadzący: Janina Ramirez, Alastair Sooke Eksperci sztuki Janina Ramirez i Alastair Sooke przybliżają tajemnice sztuki trzech pięknych miast - Baku, Bejrutu i Lizbony. Razem odkrywają fundamenty kultur, które ukształtowały te miasta w przeszłości. Robią to dzięki spotkaniom z lokalnymi artystami i mieszkańcami, którzy pomagają im odnaleźć artystyczne atrakcje i mało znane skarby. W Lizbonie odkrywają starożytne nadmorskie miasto ukształtowane przez kultury: rzymską, arabską i krzyżowców. W Bejrucie zobaczą, jak Paryż Bliskiego Wschodu wznosi się z ruin wojny domowej. A w Baku w Azerbejdżanie podczas poszukiwania skarbów sztuki dostrzegają, że miasto znajduje się na skrzyżowaniu kultur. Seria maluje prowokujące portrety najbardziej fascynujących metropolii świata. 15:45 SEKRETY DOLINY KRZEMOWEJ - ODC. 2 - MACHINA PERSWAZJI (EP. 2 THE PERSUASION MACHINE) Serial dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: nie dotyczy Jamie Bartlett - dziennikarz, blogger, autor książki "The Dark Net" i dyrektor Centrum Analiz Mediów Społecznościowych brytyjskiego think tanku Demos, wyrusza w podróż do Doliny Krzemowej, by odkryć prawdziwe oblicze działających tam firm i sprawdzić, co kryje się za ich obietnicami zbudowania nowego wspaniałego świata. W tym odcinku przygląda się, jak są wykorzystywane prywatne dane milionów użytkowników Facebooka i w jaki sposób firmy i organizacje, które mają do nich dostęp, mogą wpływać nie tylko na nasze wybory konsumenckie, ale również na stan demokracji i systemy polityczne na świecie? Dzięki unikalnym informacjom uzyskanym ze sztabu Donalda Trumpa, dowiadujemy się, jaki wielki wpływ na sukces obecnego prezydenta miały media społecznościowe. Pojawia się uzasadnione pytanie, czy da się jeszcze zapanować nad wszechobecną inwigilacją, zalewem fakenewsów i dokonującą się na naszych oczach zmianą zasad, na których opierał się świat, jaki znamy. 16:50 AFRYKA Z ADE ADEPITANEM - CZĘŚĆ 3. AFRYKA WSCHODNIA (AFRICA WITH ADE ADEPITAN) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Olly Bootle Czteroodcinkowa seria geograficzno - podróżnicza BBC Studios. Afryka jest najbardziej żywym i zróżnicowanym kontynentem na Ziemi, z ponad 50 krajami i setkami różnych kultur. Ade Adepitan podróżuje po Afryce, aby odkryć, jak zmienia się kontynent. Od dynamicznie rozwijającej się technologii Lagos po wspaniałe plaże Mozambiku i od zagrożonych goryli w DRK po rozdarte wojną ulice Somalii, Ade widzi w Afryce najlepsze i najgorsze. Dzięki jego bardzo osobistemu spojrzeniu na kontynent i niezwykłym spotkaniom, seria ta zadaje pytanie: tak jak ostatnie 30 lat zmieniło Azję, czy przyszłość należy do Afryki? Część 3 - "Afryka Wschodnia". W tej części podróży po Afryce Ade odwiedzi wschód kontynentu, Tanzanię, Etiopię i Somalię. Pozna ludzi pracujących w najgorętszym miejscu na Ziemi. Przybędzie do jednego z najszybciej rozwijających się miast Afryki. Różni się to od znanych wcześniej obrazów Etiopii. A w kraju rozdartym przez wojnę wszystko doszczętnie zdewastowane. Ten etap rozpocznie się w Tanzanii, na dzikim afrykańskim pustkowiu. Rezerwat Selu to ogromny azyl dla dzikich zwierząt. Zajmuje obszar prawie 52 tysięcy kilometrów kwadratowych, dwa razy więcej niż Walia. Afryka jest domem dla wielu niezwykłych gatunków. Ponad połowa ludności Tanzanii nie ma prądu. Problem dotyczy nie tylko tutejszych mieszkańców, ale większości Afrykanów. Następny przystanek wypada w Etiopii, kraju postrzeganym przez wielu jako najbiedniejszy z biednych. 18:00 PASJONACI S.II - SEZON 2 ODC. 10 SPOTKANIE Dokument fabularyzowany, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Danuta Damek, Artur Dziurman, Agnieszka Szygenda Aktorzy: Monika Błaszczyk - Bylica, Izabela Sadowska, Dorota Ziental, Ewa Kuklińska, Janina Sitarz, Katarzyna Więcław, Kazimierz Balcer, Maria Siedlecka, Maria Słowiak, Iwona Chamielec, Wojciech Gałziński, Mieczysław Baczyński, Irina Kudashova, Monika Inglot, Michał Pietruś Zdjęcia: Jacek Fabrowicz Krzysiek przyjeżdża w odwiedziny do matki; pod jej naciskiem, postanawia zostać kilka dni. Monika jest wściekła. Darek proponuje Anieli spacer i kawę, a kobieta z radością przyjmuje jego zaproszenie. W podziemiach kościoła dużo się dzieje. Zespół przygotowuje się do próby, a do kancelarii proboszcza przychodzi młode narzeczeństwo: chłopak, wnuk Ireny, ze swoją dziewczyną Anastazją, która jest Ukrainką. Młodzi ustalają z proboszczem datę ślubu. Malwina porządkuje podziemia. Ponieważ proboszcz nie może znaleźć Walentego, prosi ją, żeby przypilnowała kancelarii podczas jego nieobecności. Do marszałka województwa przychodzi dziennikarka zrobić z nim wywiad na temat teatru ITAN. Malwina podsłuchuje rozmowę Walentego, a kiedy później widzi go ściskającego się z kobietą na ulicy, rozżalona i rozczarowana jedzie do domu. Jest przekonana, że Walenty ma romans z inną kobietą. Krzysiek spędza czas z matką; rozdarty między dwiema ważnymi dla niego kobietami jest coraz bardziej smutny. Monika pakuje jego rzeczy. Na próbie pojawia się Bruno, jednak pozostaje niezauważony przez aktorów. Wszyscy pakują się na wyjazd do Bukowiny. Przed autokarem, do którego wsiadają aktorzy jadący do pensjonatu, pojawia się Bruno. Jego obecność wywołuje falę radości. 18:30 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 6 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański Prowadzony przez Stephana Thomsona trzeci sezon cykl dokumentalno - historycznego o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich i nie tylko, w którym przybliżona zostanie widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Zaprezentowane zostaną najciekawsze polskie posiadłości oraz zabytki i świadectwa kultury związane z polskością, usytuowane poza naszymi obecnymi granicami (w znacznej mierze wschodnią). Ukazane zostaną najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te o których już dawno zapomniano. 19:05 LOKALSI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 19:40 FABRYKA Film dokumentalny, 16 min, Polska, 1970 Reżyseria: Krzysztof Kieślowski Scenariusz: Krzysztof Kieślowski Zdjęcia: Stanisław Niedbalski, Jacek Tworek Relacja z narad w ursuskiej fabryce traktorów skontrastowana z obrazem panujących tu warunków pracy przynosi przygnębiającą wizję funkcjonowania przedsiębiorstwa w realiach gospodarki socjalistycznej. 19:55 SZPITAL Reportaż, 19 min, Polska, 1976 Reżyseria: Krzysztof Kieślowski Zdjęcia: Jacek Petrycki Autor dokumentu towarzyszy z kamerą zespołowi lekarzy I Oddziału Chirurgii Urazowej szpitala przy ulicy Barskiej w Warszawie. W efekcie powstała niezwykła relacja z 31 - godzinnego dyżuru, ukazująca szpitalną rzeczywistość Polski lat 70. , obnażająca socjalistyczną, szarą codzienność. Na oddział trafia m.in. młoda kobieta, niedoszła samobójczyni, która wyskoczyła z czwartego piętra. Pacjenci ze zwykłymi i bardziej skomplikowanym złamaniami czekają na fachową pomoc. Tymczasem personel medyczny zmaga się z wieloma problemami. Nie działają kontakty elektryczne, brakuje środków opatrunkowych, specjalistycznego sprzętu, a także zwykłych narzędzi chirurgicznych, które trzeba zastępować prymitywnymi urządzeniami. Lekarze pracują w wyjątkowo ciężkich warunkach, są przemęczeni, mają za sobą wielogodzinne dyżury. Chociaż wykonują odpowiedzialny zawód za marne wynagrodzenie, nie mają czasu na odpoczynek, a po całodziennym trudzie dostają na kolację kaszankę, nie tracą humoru i zapału do pracy. Zamiast szklanki dobrej kawy musi im wystarczyć papieros i krótki, nerwowy sen. Mijają kolejne godziny dyżuru. Chirurdzy ze szpitala przy Barskiej z dużą cierpliwością i wyrozumiałością traktują wszystkich pacjentów, okazują im życzliwość i wsparcie. 20:30 BEATLESI W INDIACH (THE BEATLES AND INDIA) Film dokumentalny, 95 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Ajoy Bose Film dokumentalny wyreżyserowany przez indyjskiego pisarza i dziennikarza Ajoya Bose. Opowiada o wpływie, jaki na twórczość grupy miało zanurzenie w kulturze i filozofii indyjskiej w latach sześćdziesiątych XX wieku. 22:20 LA LA LA. HISTORIA MUSICALU (LA LA LA. A STORY OF MUSICALS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Thierry Bellaiche Scenariusz: Eric Bitoun Musical to nie tylko zwykły gatunek filmowy, ale także stan umysłu, rodzaj magii, który może dotyczyć wielu spraw. Film dokumentalny pełen wspomnień, fragmentów najbardziej znanych tytułów musicalowych, anegdot i muzyki, którą tak bardzo kochają widzowie. Od takich produkcji, jak "Dames" z 1934, "Kiss Me, Kate" z 1953, "Grease" z 1978, "Flashdance" z 1983, "Chicago" z 2003, aż po produkcje Bollywood. To wspaniałe przedstawienia w teatrach, widowiska telewizyjne oraz produkcje filmowe, takie jak zdobywca sześciu Oscarów "La la Land" o pianiście jazzowym zakochanym w początkującej aktorce. 23:25 TAMTE LATA, TAMTE DNI - RYSZARD KARCZYKOWSKI Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuc - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem w podróż do krainy dzieciństwa i młodości zabiera nas wybitny tenor, Ryszard Karczykowski. 24:00 KOSMOS GARAŻU (GARAGE PEOPLE / GARAGENVOLK) Film dokumentalny, 96 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Natalija Yefimkina To niesamowity widok na świat, którego nigdy nie widzieliśmy. Dokumentalna opowieść o ludziach biednych, niekochanych, w podeszłym wieku, którzy muszą gdzieś się podziać i żyć. Chowają się na całym świecie w szopach, na działkach lub w garażach. Akcja filmu toczy się w miasteczku na rosyjskiej Arktyce, w powoli umierającym ośrodku przemysłowym. Takie garaże na północy Rosji ciągną się w nieskończoność. Za ich zardzewiałymi drzwiami można znaleźć wszystko, z wyjątkiem samochodów. Te miejsca są ostoją niektórych Rosjan, znikającym punktem ponurej codzienności i sygnałem nadziei na wielkie marzenia. To jednak smutny obraz, tym bardziej, że w czasie kręcenia filmu, kilku uczestników zmarło ze starości, alkoholizmu lub choroby. Ludzie ci są niezwykli i mają o czym opowiadać. Mają bardzo ciężkie życie, ale mierzą się z nim z godnością. Rosjanie są w tym wszystkim także bardzo zabawni. To jednak bardzo czarny humor. Brutalne i ciężkie życie. To, czego nigdy się nie dowiadujemy, to czy ludzie, których widzimy, są wyrzutkami społecznymi, czy typowymi biedakami tego świata, w którym zamieszkują. Ich życie jest pokazywane głównie bez kontekstu. 01:45 NASZ PAN JANEK Film dokumentalny, 27 min, Polska, 1998 Scenariusz: Krzysztof Bielecki Wykonawcy: Jan Kobuszewski Jest jednym z najpopularniejszych i najbardziej lubianych aktorów komediowych. W swej sztuce jest lirykiem, łączy uśmiech z refleksją. Nie wywołuje rechotu, lecz śmiech i zadumę. Ma w sobie coś takiego, co budzi sympatię. Dlatego o Janie Kobuszewskim często usłyszeć można: nasz pan Janek. Program jest próbą ukazania portretu takiego właśnie Jana Kobuszewskiego - wrażliwego i refleksyjnego człowieka o bogatej osobowości, wielkiego aktora i humorysty. Wypowiedzi bohatera wzbogacą archiwalia: fragmenty spektakli teatralnych i filmów, w których zagrał, programów kabaretowych i telewizyjnych, w których uczestniczył, tworząc niezapomniane kreacje i po mistrzowsku, w sobie tylko właściwy sposób interpretując piosenki. 02:20 AGNIESZKA Film dokumentalny, 62 min, Polska, 1989 Scenariusz: Grażyna Pieczuro Zdjęcia: Tadeusz Owsianko Wykonawcy: Maryla Rodowicz, Seweryn Krajewski, Seweryn Krajewski, Elżbieta Czyżewska, Josephine Baker, Krzysztof Świętochowski, Krystyna Sienkiewicz, Elżbieta Czyżewska Sylwetka twórcza Agnieszki Osieckiej, autorki tekstów popularnych piosenek. Krótka biografia, wspomnienia rodzinne, próba określenia własnej osobowości. Wypowiedzi znanych osobistości ze świata artystycznego na temat postaw i zachowań Agnieszki Osieckiej w różnych sytuacjach życiowych (sprawa wydalenia jej z ZMP, kontakty z otaczającymi ją ludźmi, przyjaźń z mężem, praca w STS - ie). 03:30 TAKIE ZWYKŁE SPRAWY Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2001 Reżyseria: Anna Orchowska, Dorota Szuszkiewicz Scenariusz: Anna Orchowska, Dorota Szuszkiewicz Zdjęcia: Ryszard Janowski Mieszkają w Białej Podlaskiej. Urodzili się w bardzo dla Polski znaczącym okresie, w latach 1981 - 1983. Sześć dziewcząt, dwóch chłopców. Kamera wyławia ich z tłumku młodzieży w bardzo dla nich ważnym okresie - tuż przed maturą. Potem towarzyszy im w trakcie egzaminów na studia, podsłuchuje rozmowy, także te prowadzone przed pierwszymi dla nich wyborami do parlamentu. Powstają portrety indywidualne i portret zbiorowy młodzieży z prowincji, z niedużego miasta na wschodzie Polski. Jakie problemy ją zaprzątają, jakie ma aspiracje i życiowe plany? Choć bohaterowie filmu zdają egzamin dojrzałości, dojrzali i odpowiedzialni jeszcze się nie czują i nie bardzo chcą. Tłem spotkań jest Biała Podlaska, Gdańsk, Sopot. Szczególnie Biała podlaska robi wrażenie. Przedstawiony w filmie obraz niedużego miasta pomaga zobaczyć rozwój, wyrównywanie różnic w standardzie życia i zarazem poszukiwanie odrębnego charakteru. Jest ładnie, schludnie i kolorowo. Jeszcze nie w każdym zakątku, ale wyraźnie widać, że miasto się zmienia. Czy takie zwykłe sprawy jego młodych mieszkańców są dziś inne, niż były kiedyś ich rodziców?