TVP Historia Niedziela, 05.11.2023 06:30 BYŁ TAKI DZIEŃ - 5 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1906 - Maria Skłodowska - Curie jako pierwsza kobieta została profesorem uniwersyteckim we Francji; 1922 - odkrycie grobu Tutenchamona; 1939 - pierwszy numer podziemnego "Biuletynu Informacyjnego" 1977 - zmarł Rene Goscinny rysownik, twórca komiksowej postaci Asterixa; 06:45 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 55 Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Matuszczak, Piotr Fiedziukiewicz, Łukasz Wiśniewski, Krzysztof Łukaszewicz Scenariusz: Małgorzata Jurczak, Anna Krasuska, Aleksandra Grażewicz-Ćwiklińska Aktorzy: Laura Solongo, Mariusz Drężek, Piotr Szejn, Agnieszka Wagner, Maciej Raniszewski, Dawid Czupryński, Kacper Młynarkiewicz, Żaneta Homa, Karina Szafrańska, Rafał Rosiak, Dominik Bąk, Jakub Wieczorek, Anna Miśta, Małgorzata Jabłońska, Katarzyna Romańczuk A jednak córka. Wiosna 1408. Królowa Anna (Milena Staszuk) zaczyna rodzić. Pojawiają się komplikacje. Księżna Aleksandra (Agnieszka Wagner) każe przygotować kąpiel w balii. Na świat przychodzi dziewczynka. Kat Bartosz (Dominik Bąk) prosi o rękę Aydeniz (Laura Solongo). Ona jednak nie przyjmuje oświadczyn. Arunas (Filip Gurłacz), w czasie tajnej misji, wpada w ręce krzyżackich knechtów, którzy orientują się, że nie jest zwykłym mnichem. 07:20 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 56 Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Piotr Fiedziukiewicz, Łukasz Wiśniewski, Tomasz Matuszczak Scenariusz: Anna Krasuska, Monika Zięba-Rybowska, Marta Hryniak Aktorzy: Milena Staszuk, Radosław Pazura, Agnieszka Wagner, Agata Jakoniuk, Michał Chruściel, Filip Gurłacz, Piotr Pamuła, Agata Pieszko, Izabela Żaczek, Mariusz Jakus, Sebastian Skoczeń, Franio Rydz, Małgorzata Klara, Robert Jarociński, Karina Szafrańska Imię dla królewny. Wiosna 1408. Anna Cylejska (Milena Staszuk) martwi się, że urodziła córkę i zawiodła Jagiełłę. Aleksandra (Agnieszka Wagner) ją pociesza. Król (Sebastian Skoczeń) nie cieszy się z narodzin córki, ale musi jej nadać imię. Królewna będzie nazywać się Jadwiga. Do Krakowa wraca z Budy Zawisza Czarny (Robert Jarociński), z sokolnikiem Kelemenem (Piotr Pamuła), który będzie szpiegować w Malborku. Arunas (Filip Gurłacz) spotyka Saule (Agata Pieszko). Chce jej wybaczyć, ale dziewczyna nie zamierza wracać do dawnego życia. Książę Witold (Michał Chorosiński), jego żona Anna (Małgorzata Klara) i ich córka Zofia (Agata Jakoniuk) omawiają przyszłość Anny Moskiewskiej (Maria Bujanowska). Do Krakowa przyjeżdża Eugenia (Olga Miłaszewska) - matka krakowskiego kata Bartosza (Dominik Bąk). 09:20 PRZYŁBICE I KAPTURY - ODC. 9/9 - JUTRO BITWA Serial historyczny, przygodowy, 60 min, Polska, 1985 Reżyseria: Marek Piestrak Scenariusz: Marek Piestrak Aktorzy: Ewa Biała, Arkadiusz Bazak, Zbigniew Lesień, Andrzej Precigs, Jerzy Trela, Roch Siemianowski, Marek Frąckowiak, Władysław Komar, Bożena Krzyżanowska, Marta Klubowicz, Maciej Kozłowski, Piotr Garlicki, Henryk Machalica, Emil Karewicz, Eugeniusz Kamiński Zdjęcia: Janusz Pawłowski Muzyka: Wojciech Karolak Vogelweder i Lasota uciekają z niewoli i docierają do Malborka. Wielki Mistrz każe Vogelwederowi zabić polskiego króla. W Krakowie Czarny i Jaksa zwracają uwagę na dziwnego żebraka. Przyciśnięty do muru Kostur przyznaje się, że śledzi Czarnego na polecenie Krzyżaków. Pokazuje, gdzie się ukrywa - tu Czarny wpada w pułapkę Vogelwedera. Krzyżacy usiłują utopić go, zawiązanego w worku, ale Kostur pomaga mu uwolnić się i zaczyna pracować jako "podwójny agent". Z kolei Czarny i Jaksa odkrywają nowe źródło "przecieków" - książę Siemaszko, dowódca straży Jagiełły, jest kochankiem Weroniki Vogelweder, która wyciąga od niego wiadomości i przekazuje Krzyżakom. Polacy przygotowują się do bitwy pod Grunwaldem. W drodze Jagiełło odbywa krótką pielgrzymkę - w jej trakcie Czarny i Jaksa odkrywają zasadzkę przygotowana przez Vogelwedera i Lasotę. W ostatniej chwili udaje im się zabić obu Krzyżaków. Pod Grunwaldem obaj chronią króla. 10:25 W KOTLE HISTORII - PIENIĄDZ KRĘCI ZIEMIĄ. KOPERNIK I EKONOMIA Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski 21 marca 1522 roku Mikołaj Kopernik na Sejmiku Generalnym Prus Królewskich wygłosił traktat o monecie. Chodziło o unifikację systemu monetarnego Prus Królewskich i Korony. Przy okazji najsłynniejszy polski ekonomista stworzył jedno z praw do dziś obowiązujących w tej dziedzinie nauki. W programie kuchnia kujawska i krzyżacka. 10:55 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 5 WSCHODNIA MACEDONIA I TRACJA (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 5 EASTERN MACEDONIA & THRACE) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Johannes Backes, Dennis Wells Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i tradycje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. 11:55 LEGENDY EUROPY - BRETANIA ODC. 10 (LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES 10. BRITTANY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hudson Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę. Dziś wyruszymy do Bretanii. 12:55 DZIKIE KRAINY AUSTRALII - LASY DESZCZOWE (AUSTRALIA’S WILD PLACES. 3) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Peters Moers, Rory McGuinness Wielka Rafa Koralowa ciągnie się wzdłuż północno - wschodniego wybrzeża Australii przez prawie 3 tysiące kilometrów. To najdłuższy i najbardziej rozległy system raf koralowych na świecie. Tuż obok od plaży aż po górskie szczyty rosną wspaniałe lasy deszczowe. To powstały w 1981 roku Park Narodowy Daintree. Ochroną objęto wyjątkowy ekosystem, który wiele milionów lat temu ukształtował się w całej północnej części Australii. Wskutek zmian klimatu powierzchnia tropikalnych lasów deszczowych skurczyła się i zajmuje jeden procent obszaru lądowego Australii. W czasach nowożytnych działalność człowieka doprowadziła do dalszego wyniszczenia tej formacji roślinnej. W ciągu ostatnich 150 lat wycięto 80 procent lasów. Wiele gatunków roślin i zwierząt, których rozwój sięga początków kontynentu, przetrwało do dziś tylko na terenie Parku Narodowego Daintree. Lasy Daintree to prawdziwy skarb dla biologów i miłośników przyrody. Klasyczny las deszczowy ma niemal zupełnie zamknięte sklepienie, utworzone z koron drzew. Wiele gatunków zaskakuje tu swoją obecnością. Na przykład orły. Lasy namorzynowe rosną wzdłuż brzegów delty rzeki (Daintree). Namorzyny są niezbędne dla całego ekosystemu rafy. Namorzyny nie tylko tworzą ważną strefę buforową rafy. Są także żłobkiem dla wielu gatunków żyjących w tej strefie ryb. Wśród gęstych gałęzi namorzynów żyje wiele gatunków ptaków. W tym niewielkim zakątku Australii żyje jedna piąta gatunków ptaków i ponad jedna trzecia gatunków ssaków całego kontynentu. Liczne tutejsze gatunki wciąż czekają na odkrycie. 13:55 ZAGINIONE? OCALONE? HISTORIE ZAWODÓW RÓŻNYCH - SMOLARZ Magazyn, 20 min, Polska, 2023 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Andrzej Kaczmarczyk Prowadzący: Andrzej Kaczmarczyk W tym odcinku cyklu "Zaginione? Ocalone? Historie zawodów różnych" odwiedzimy smolarza. 14:30 DOKTÓR MUREK Dramat, 92 min, Polska, 1939 Reżyseria: Juliusz Gardan Scenariusz: Tadeusz Dołęga - Mostowicz Zdjęcia: Seweryn Steinwurzel, Aleksander Suchcicki Muzyka: Władysław Szpilman Aktorzy: Franciszek Brodniewicz, Janina Wilczówna, Ina Benita, Jadwiga Andrzejewska, Nora Ney, Aleksander Zelwerowicz, Mieczysława Ćwiklińska, Lidia Wysocka, Kazimierz Junosza - Stępowski, Bronisław Dardziński, Maria Żabczyńska, Wanda Jarszewska, Zygmunt Chmielewski, Jerzy Kaliszewski, Tadeusz Kański Scenariusz filmu powstał na kanwie prozy Tadeusza Dołęgi - Mostowicza "Dr Murek zredukowany" i "Drugie życie doktora Murka". Obie powieści należą do najciekawszych w bogatym dorobku pisarza, głównie ze względu na śmiałą krytykę niektórych, współczesnych autorowi mechanizmów społecznych. O celności i ostrości pióra twórcy "Kariery Nikodema Dyzmy" świadczy fakt, że sanacyjna cenzura wycięła ze scenariusza co odważniejsze, demaskatorskie fragmenty. W rezultacie powstał politycznie neutralny, lecz inteligentnie rozegrany dramat sensacyjny. Główny bohater filmu, tytułowy doktor Murek, w wyniku intryg traci posadę w prowincjonalnym magistracie. Postanawia wyjechać do Warszawy. W stolicy zarabia na życie wywożąc śmiecie. Nawiązuje kontakt z miejscowym półświatkiem. Niebawem wspólnie z przestępcą o pseudonimie "Czarny Kazik" dokonuje napadu na willę prezesa Czabrana. Arleta, kochanka "Czarnego Kazika", zabija swego konkubenta, by żyć z Murkiem. Ten jednak, choć korzysta z wdzięków dziewczyny, zamierza zostać zięciem Czabrana. 16:10 GIGANCI HISTORII - WALKA O GRANICE II RZECZYPOSPOLITEJ 1918 - 1923 Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Maciej Kurzajewski Chociaż czcimy 11 listopada jako Narodowe Święto Niepodległości, to dzień ten w 1918 roku nie był końcem zmagań Polaków o odrodzenie Państwa po 123 latach zaborów. Nasi rodacy stanęli przed koniecznością budowy struktur administracyjnych i mozolnego scalania trzech zagrabionych części I Rzeczypospolitej w jeden organizm. Jednakże kluczowym wyzwaniem stało się ustanowienie i utrwalenie granic niepodległej Polski. W chwili przyjazdu Józefa Piłsudskiego do Warszawy, od blisko dwóch tygodni bohaterski opór stawiali mieszkańcy Lwowa wobec zajęcia miasta przez siły nowopowstałej Zachodnio - Ukraińskiej Republiki Ludowej. Na przeciwległym krańcu kraju w grudniu doszło do wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Na południu rozgorzał spór o granice na Śląsku Cieszyńskim. Czesi wykorzystując zarówno sytuację w Wielkopolsce jak i wojnę z Ukrainą w styczniu 1919 roku, zaatakowali polską część ziemi cieszyńskiej. Sprawa granic Górnego Śląska doczekała się rozwiązania dopiero po trzech krwawych powstaniach. Na północy wybuchł konflikt polsko - litewski o Wilno i Suwalszczyznę. Jednak największą niewiadomą było wytyczenie granic z Rosją bolszewicką oraz powstrzymanie jej imperialnej agresji, co jak się wkrótce miało okazać, zaważy na losach całego świata. 11 listopada1918 roku kształt odrodzonego Państwa nie był pewny. Bez przesady można stwierdzić, że niemal o każdy kilometr jego rubieży trzeba było walczyć siłą. 18:10 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 19/24 Serial sensacyjny, wojenny, 57 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Tomasz Stockinger, Maria Gładkowska, Anna Wojton, Ewa Sałacka, Wiesława Mazurkiewicz, Danuta Kowalska, Andrzej Precigs, Janusz Bukowski, Maciej Kozłowski, Jacek Mikołajczak Hrabią Georgiem interesuje się Relke, który chce doprowadzić do aresztowania osób przekazujących tajne informacje z kancelarii Guderiana. Systematyczne zbieranie dowodów pozwala Frankowi Relke stwierdzić, że działalność Georga opłacają Polacy i że ma on powiązania z baronówną von Nitzner. Pracownicy Abwehry przygotowują pułapkę: zostaje wydane polecenie napisania ważnego i oczywiście ściśle tajnego memoriału Kriegsmarine. Zdobycie jego kopii może się łączyć z dużym niebezpieczeństwem. Czarek zawiadamia Georga, że jest rozpracowywany przez Abwehrę i powinien natychmiast uciekać, najlepiej do neutralnej Szwajcarii. Ale lubiący ryzyko Georg chciałby przedtem dostać od Ireny kopię memoriału. W sprytną pułapkę, jaką zorganizował Relke, wpadają Irena i Renata - nieświadome, że pomysł z napisaniem memoriału miał służyć do rozpoznania i aresztowania osób przekazujących informacje. Przekupiony przez Abwehrę służący Georga ułatwia zatrzymanie swego pana w chwili, gdy ten - z memoriałem i fałszywym paszportem - w towarzystwie hrabiny Benity zamierza uciekać. 19:15 HISTORIA BRONI - BROŃ DLA KAŻDEGO. ODC. 4/10 (HISTORY OF WEAPONS) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. Historia broni to 10 - odcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. 21:20 RANCZO WILKOWYJE Komedia, 94 min, Polska, 2007 Reżyseria: Wojciech Adamczyk Scenariusz: Robert Brutter, Jerzy Niemczuk Zdjęcia: Włodzimierz Głodek Muzyka: Krzesimir Dębski, Radzimir Dębski Aktorzy: Ilona Ostrowska, Paweł Królikowski, Cezary Żak, Artur Barciś, Radoslaw Pazura, Marta Lipińska, Franciszek Pieczka, Piotr Pręgowski, Katarzyna Żak, Sylwester Maciejewski, Dorota Nowakowska, Violetta Arlak, Grzegorz Wons, Dorota Chotecka - Pazura Kinowa wersja perypetii mieszkańców gminy Wilkowyje nawiązująca do licznych wydarzeń we wsi przedstawionych wcześniej w serialu emitowanym na antenie Jedynki, który cieszył się ogromną popularnością wśród widzów. Do Wilkowyj nieoczekiwanie wraca Czerepach, który odszedł stamtąd w niesławie po aferze z lokalnym radiem. Teraz, niestety, znów triumfuje, gdyż przybywa jako kontroler Izby Obrachunkowej. Wystraszony nie na żarty wójt nakazuje sekretarzowi Dudzie przygotować kilka fałszywych dokumentów, które mają odwrócić uwagę kontrolera od prawdziwych przekrętów. Ale Czerepach, który doskonale zna zakulisowe gry wójta i metody jego działania, nie daje się na to nabrać. Sam wcześniej maczał palce w finansowych matactwach przełożonego. Odrzuca nawet propozycję łapówki. Możliwość upokorzenia wójta jest dla niego cenniejsza niż pieniądze. Wójt szuka więc pomocy u Więcławskiego, głównego beneficjenta gminnych zleceń, teraz jednak zbyt przerażonego, żeby coś wymyślić. Wójt dochodzi więc do wniosku, że jedynym sposobem na pozbycie się dociekliwego kontrolera będzie zabicie go. Lucy i Kusy cieszą się swoją miłością, szczęśliwi w malowniczym dworku. Idyllę zakłóca im Czerepach, który poszukuje u nich pokoju na czas kontroli w gminie. Lucy niezbyt chętnie wynajmuje mu pokój na poddaszu. Ale na tym nie kończą się przykre niespodzianki. Oto bowiem pewnego dnia w domu Lucy zjawia się kolejny nieproszony gość - jej były mąż Louis. Mężczyzna oświadcza Lucy, że nadal ją kocha, żyć bez niej nie może, a co więcej nadal jest jej mężem, gdyż formalności rozwodowe nie zostały sfinalizowane. Na wieść o tym Kusy postanawia usunąć się z życia ukochanej, chociaż Lucy zapewnia go, że Louisa od dawna nie kocha i nie chce go więcej widzieć. Do Kusego to jednak nie przemawia: wyprowadza się z dworku i co gorsza, znów zaczyna pić. W słuszności decyzji o odejściu od Lucy utwierdza go proboszcz, który twierdzi, że nie ma on prawa rozbijać małżeństwa. Bywalcy ławeczki mają ciągłe problemy ze zdobyciem pieniędzy na piwo lub wino, a sklepowa Więcławska uparcie odmawia sprzedaży na krechę nawet tak niezbędnych im towarów. Ławeczkowi postanawiają zatem otworzyć swoją budkę z piwem. Dostają nawet niezbędne dofinansowanie z urzędu gminy. Szybko jednak się przekonują, że prowadzenie własnego biznesu to ciężki kawałek chleba. Już nawet pić się nie chce. Louis uwodzi wilkowyjskie kobiety swoją wysportowaną sylwetką i czarującym amerykańskim uśmiechem. I tylko Lucy wciąż jest odporna na jego urok, chociaż były/aktualny małżonek stale ją zapewnia o swoim uczuciu. W końcu zdesperowana kobieta wyrzuca jego rzeczy z domu. Niezrażony Louis zamieszkuje w dawnej komórce Kusego i nadal zabiega o względy Lucy. Tymczasem wszędobylskie dzieci Solejuków donoszą Kusemu, że Amerykanin w swoich działaniach kieruje się niekoniecznie miłością i ma we wsi wspólnika. 23:10 CZAS GDYNI Film dokumentalny, 55 min, Polska, 1986 Reżyseria: Wojciech Jankowski Scenariusz: Wojciech i Jankowsk Zdjęcia: Jerzy Oborski, Andrzej Poplawski Epopeja budowy, obrony, odbudowy i rozmachu Gdyni. Powstała z wioski rybackiej wkrótce stała się miejscem pracy 10 procent zatrudnionych na Pomorzu. I wyrokiem śmierci głodowej dla nieustępliwego Gdańska. Po wojnie port odbudowano, widzimy pełne rozmachu ujęcia wielkich transportowców podchodzących do nadbrzeża. Film nieomal w całości oparty na archiwaliach. Obok polskich zdjęć przedwojennych mamy rekreacyjne plażowe ujęcia. Wykorzystano nagrania sowieckich korespondentów wojennych, szereg marynistycznych zapisów Polskiej Kroniki Filmowej. Sięgnięto też po niemieckie kroniki: triumfalny wjazd Hitlera do Gdańska, ale i mniej znane ujęcia. Może ktoś dojrzy w gronie wstępujących na okręt ewakuacyjny maleńką Edytę Steinbach, było nie było również gdyniankę? Strajk w 1970 roku i narodziny Solidarności z zachowanego zapisu Andrzeja Popławskiego. Ich tragizm pogłębia gitarowa ballada "Piosenka dla córki". 01:20 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MILICJANTA W DONIECKU Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z Ukrainy. Jeden dzień z życia dzielnicowego w jednej z dzielnic w Doniecku. Kamera towarzyszy mu od rana do nocy, w domu i w pracy podczas obchodu i wezwań. Jest to pretekst do pokazania warunków, w jakich żyje milicja mieszkańcy Doniecka, gdzie według oficjalnych danych dokonuje się co siódme przestępstwo na Ukrainie.