TVP Kultura Poniedziałek, 30.10.2023 07:30 NIEDZIELA Z... STEFANEM SZLACHTYCZEM Program publicystyczny, 40 min, Polska, 2023 Scenariusz: Katarzyna Sitnik Prowadzący: Katarzyna Sanocka Twórca kilkuset programów telewizyjnych. Reżyser filmowy, telewizyjny, radiowy i teatralny. Scenograf i grafik. Absolwent architektury na Politechnice Krakowskiej i Wydziału Reżyserii PWSTiF w Łodzi. W latach 1963 - 74 główny reżyser TV Kraków, następnie główny reżyser TVP, a w okresie 1985 - 87 dyrektor Teatru Telewizji. Bohaterem "Niedzieli z..." jest Stefan Szlachtycz. 08:50 PODRÓŻ KSIĘCIA (LE VOYAGE DU PRINCE) Film animowany, 77 min, Francja, 2019 Reżyseria: Xavier Picard, Jean - Francois Laguionie Scenariusz: Anik Leray, Jean - Francois Laguionie Pełnometrażowy film animowany. Młody Tom znajduje na plaży rannego rozbitka, który okazuje się być starym księciem z zupełnie innej krainy. Przybysz poznaje nowy świat, ale i sam budzi zainteresowanie lokalnych naukowców. (opis dystrybutora) 10:20 TANGO Film animowany, 7 min, Polska, 1980 Reżyseria: Zbigniew Rybczyński Scenariusz: Zbigniew Rybczyński Muzyka: Janusz Hajdun Na zrealizowane w 1980 r. "Tango" Zbigniewa Rybczyńskiego od razu spadł deszcz nagród: Grand Prix i nagroda publiczności na festiwalach we francuskim Annecy i w hiszpańskim mieście Hueska, Grand Prix i nagroda FIPRESCI w Oberhausen, nagroda główna festiwalu filmów krótkometrażowych w Krakowie, wyróżnienie jury za nowatorstwo techniczne oraz nagroda publiczności w Ottawie oraz nagroda dla najlepszego filmu animowanego w fińskim Tampere. Ukoronowaniem tego triumfalnego pochodu był przyznany "Tangu" w 1983 r. Oscar dla najlepszego krótkometrażowego filmu animowanego. Jego autor przebywał już wówczas od dwóch lat za granicą. Stan wojenny zastał go w Austrii, gdzie poprosił o azyl. Oscar otworzył mu drogę za ocean, dokąd przeniósł się wraz z rodziną. Tam założył swoje własne studio produkcyjne, Zbig Vision, w którym realizował, jako pierwszy twórca na świecie, filmy wideo w technice wysokiej rozdzielczości. Rybczyński wciąż eksperymentuje z materią sztuk wizualnych, korzysta z najnowocześniejszych technologii elektronicznych, skutecznie przełamując bariery oddzielające tradycyjnie rozumianą twórczość filmową od wideo artu. W swoich późniejszych filmach artysta korzysta ze skonstruowanego przez siebie systemu komputerowego sterowania kamerą. Dzięki temu, jak również dzięki technice blue box i komputerowej obróbce obrazu, może nagrywać poszczególnych aktorów, tło, scenografię, rekwizyty i łączyć to wszystko w jedną wspólną całość. Uzyskuje w ten sposób efekty niemożliwe przy tradycyjnym sposobie filmowania. Nakręcone techniką zdjęć kombinowanych (materiał filmowy i fotograficzny poddawany zabiegom animacyjnym) "Tango" to historia pewnego pokoju, w którym przez lata mieszka wielu lokatorów. Reżyser nie ukazuje jednak ich dziejów w porządku chronologicznym. Losy kolejnych osób pokazane są wraz z powtórzeniem historii poprzedników. Dawni lokatorzy wciąż odradzają się w swych mechanicznych ruchach, jakby nic wokół nich się nie działo. Pokój zagęszcza się, akcja dynamizuje, a jednocześnie jest w tym rytm monotonii, mechanicznego powtarzania się. Próbowano odczytywać "Tango" na różne sposoby: dla jednych był to widomy znak naszej życiowej stagnacji, bezmyślnej nudy, jałowości codziennej egzystencji. Zaabsorbowani własnymi czynnościami nie dostrzegamy bliźnich, izolujemy się w swych poczynaniach, odgradzamy warstwą samotności. Według odmiennych interpretacji to z kolei rozpaczliwe wołanie o chwilę intymności, spokoju, samotności w świecie, w którym jesteśmy skazani na ciągłe przebywanie z innymi. W jednym i w drugim przypadku rzeczywistość jest sprowadzona w wymiar absurdu i groteski, stanowi surrealistyczną wizję przesyconą humorem spod znaku Witkacego. 10:25 PAN TADEUSZ - KSIĘGA I Film animowany, 10 min, Polska, 1980 Reżyseria: Julian Józef Antonisz Scenariusz: Julian Józef Antonisz Muzyka: Julian Józef Antonisz Noncamerowa adaptacja I Księgi Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. Nagroda Ministra Kultury i Sztuki w 1981 dla twórcy - Juliana Józefa Antonisza. 10:35 ŚCIANY Film animowany, 8 min, Polska, 1987 Reżyseria: Piotr Dumała Scenariusz: Piotr Dumała Zdjęcia: Grzegorz Świetlikowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Pełna niepokojącego nastroju opowieść o człowieku zamkniętym w pomieszczeniu bez wyjścia. Oczy bacznie obserwują ściany, mężczyzna nasłuchuje każdy szmer, porusza się, szukając możliwości wyzwolenia. W ponurym labiryncie korytarzy pojawia się inny mężczyzna i do otworu kamiennej skarbonki wrzuca monetę. Człowiek siedzący we wnętrzu obserwuje spadający pieniądz. Zapada ciemność. Ofiarodawca zgasił palącą się żarowkę. Tworzywem klimatu filmu Piotra Dumały - prócz jego refleksyjnych treści - są wysmakowany rysunek i sposób animacji, nieco przypominające "Łagodną" tego realizatora, a także spójna z obrazem, sugestywna muzyka Przemysława Gintrowskiego. 12:05 FELLINOPOLIS Film dokumentalny, 60 min, Włochy, 2021 Reżyseria: Silvia Giulietti Scenariusz: Silvia Giulietti Prawdziwa gratka dla miłośników włoskiego kina, a zwłaszcza dla wielbicieli Federica Felliniego. "Nie będzie już nigdy nikogo takiego jak on" zgodnie powtarzają przyjaciele i współpracownicy zmarłego mistrza. Z biegiem lat złapali dystans, ale wzruszenie i podziw wciąż są w nich żywe. Na szczęście pozostały jego filmy, które do dziś są chętnie oglądane, omawiane i odkrywane przez kolejne pokolenia kinomanów. Dokument Silvii Giulietti to rodzaj podróży po planach filmowych, wycieczka przez wspomnienia, zapis ogromnej miłości do kina. 13:45 LILA KIEJZIK - PORTRET Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Agnieszka Wąsikowska Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Lila Kiejzik to wybitna reżyserka teatralna, kierowniczka i reżyserka Polskiego Teatru Studio w Wilnie. Z Lilą wyruszamy w podróż do jej rodzinnego domu w Dojlidach, w którym mieszkała z ciotką. Przypominamy sobie widok zza okna, szkołę, i wycięty wokół sad. Podróż na Syberię, gdzie zesłany był wujek Antoni. Pierwsze spotkania z teatrem. Próby z maleńkim wtedy synem Edwardem. Krótsze i dłuższe rozstania. I obecnie - "teatr Kiejzików", który tworzą dziś razem z całym wspaniałym zespołem. A może rodziną? To opowieść o tym, że teatr może stać się domem, który jednoczy różne dusze. To refleksyjny, spokojny spacer sentymentalny, poetycka podróż przez świat Lili Kiejzik. W filmie wypowiadają się: Lila Kiejzik, Edward Kiejzik, Witold Rudzianiec, Grzegorz Jakowicz, Czesław Okińczyc. 14:30 URODZENI ARTYŚCI - ANNA BOGUSZ - GAZDA I RAJMUND GAZDA Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Prowadzący: Emilia Komarnicka - Klynstra, Redbad Klynstra Bohaterowie tego odcinka to małżeństwo konserwatorów zabytków: Anna Bogusz - Gazda i Rajmund Gazda. W swym dorobku mają między innymi konserwację zabytków starożytnego Egiptu oraz grobowca Jana III Sobieskiego. Poznali się ponad dwadzieścia lat temu na misji konserwatorskiej w egipskiej Dolinie Królów. W tym odcinku odwiedzamy ich podczas prac konserwatorskich w XVIII - wiecznym kościele św. Mikołaja w Niegowej. 15:35 RETRO KINO - CHLEB, MIŁOŚĆ I ZAZDROŚĆ (PANE, AMORE E GELOSIA) Komedia, romans, 93 min, Włochy, 1954 Reżyseria: Luigi Comencini Scenariusz: Luigi Comencini Aktorzy: Gina Lollobrigida, Mario Meniconi, Tina Pica, Vittorio De Sica, Roberto Risso Zdjęcia: Carlo Montuori Muzyka: Alessandro Cicognini Antonio Carotenuto, wysokiej rangi oficer, zostaje oddelegowały z Sorento do małej wioski Sagliena, aby poślubić piękną Annarellę, choć w głębi serca kocha Marię, zaręczoną z niejakim Pietro Stelluti. W wyniku wielu zbiegów okoliczności i pomyłek, Antonio zostaje narażony na plotki całego miasteczka i zazdrość narzeczonego, który wraca z wojny. 18:05 MÓJ REMBRANDT (MY REMBRANDT) Film dokumentalny, 97 min, Niderlandy (Holandia), 2019 Reżyseria: Oeke Hoogendijk Film dokumentalny, którego tematem jest twórczość Rembrandta oraz obsesja na punkcie pozyskiwania jego dzieł. Arystokraci je cenią, eksperci szczegółowo analizują, handlarze dzieł sztuki na nie polują, kolekcjonerzy ich pragną, a muzea o nie walczą. 350 lat po śmierci wielkiego mistrza plastycznej intymności całe narody mają obsesję na punkcie jego obrazów. Ten film to epicki thriller artystyczny, który zabierze widza w superekskluzywny świat kolekcjonerów tzw. Old Masters. Gdzie szukać tego, co wyróżnia malarstwo Rembrandta i czyni je niepowtarzalnym? W filozofii malowidła. Gdy Rembrandt malował, zaczynał od kształtów. Nakładał ciemny brąz, a potem powoli dodawał kolory ciała. Nie malował całej twarzy, tylko to, co konieczne. Tworzył cienie, nie malując ich. Nie nakładał tonów ciała, bo nie były mu potrzebne. Cienie uzyskiwał za pomocą świateł. W filmie zawarto wiele tajemnic i anegdot o artyście. 22:20 PANORAMA KINA POLSKIEGO - DZIEŃ ŚWIRA Komediodramat, 89 min, Polska, 2002 Scenariusz i reżyseria: Marek Koterski Zdjęcia: Jacek Bławut Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Marek Kondrat, Janina Traczykówna, Andrzej Grabowski, Michał Koterski, Joanna Sienkiewicz Obsypany nagrodami film miał bardzo dobrą prasę, był entuzjastycznie przyjęty przez krytykę i widzów, którzy docenili wartości artystyczne i przesłanie dzieła Marka Koterskiego. Na FPFF w Gdyni w 2002 r. "Dzień świra" otrzymał Grand Prix w kategorii najlepszy film, a także nagrody za pierwszoplanową rolę męską (Marek Kondrat) i za dźwięk (Maria Chilarecka). Na gdyńskim festiwalu został wyróżniony również reżyser, który otrzymał nagrodę Stowarzyszenia Filmowców Polskich za "twórcze przedstawienie współczesności". Ponadto Marek Koterski oraz Marek Kondrat otrzymali Polską Nagrodę Filmową Orzeł. "Dzień świra" zajął piąte miejsce w rankingu oglądalności i otrzymał Złoty Bilet stowarzyszenia "Kina Polskie". Stałym bohaterem filmów Marka Koterskiego jest Adam Miauczyński występujący w różnych życiowych rolach. W kolejnej odsłonie przygód Miauczyńskiego, który nie jest już kochliwym facetem, przeżywającym głównie dylematy natury damsko - męskiej, lecz statecznym mężczyzną dobiegającym pięćdziesiątki, wystąpił rewelacyjny Marek Kondrat. "Dzień świra" to znakomity komediodramat - przedstawiony w formie monologu wewnętrznego bohatera - odzwierciedlający otaczającą nas absurdalną rzeczywistość i oddający wnikliwy obraz kondycji współczesnego polskiego inteligenta. Adaś Miauczyński jest tutaj polonistą o zacięciu poety, nauczycielem z powołania, wykładającym w jednym z liceów. Zdaje sobie sprawę, że w dobie życia konsumpcyjnego został zdeklasowany, utracił swój dawny społeczny status. Jako inteligent czuje się zepchnięty na sam dół, odarty z poczucia własnej wartości. Przybity tą sytuacją, zrezygnowany i owładnięty bezsensownymi natręctwami, miewa nawet samobójcze myśli. Próbuje się jeszcze ratować romantyczną poezją i marzeniami o prawdziwej miłości. Ma wielkie ambicje, chciałby pisać wiersze, przysłużyć się narodowi, wznieść się ponad przygnębiającą go beznadziejność. Film przedstawia jeden dzień z życia 49 - letniego Adasia. Rozwiedziony mężczyzna ze skromnej nauczycielskiej pensji co miesiąc płaci alimenty. Żona (Joanna Sienkiewicz), która porzuciła męża nieudacznika, sama wychowuje ich jedynego syna (Michał Koterski). Niskie zarobki i słaba pozycja społeczna wywołują w bohaterze filmu głębokie frustracje i agresję. Cierpi na nerwicę natręctw, przymusowo licząc wszystkie wykonywane rano czynności. Kiedy się budzi, boi się wstać, z lękiem myśli co przyniesie kolejny dzień. Z równą żarliwością klnie i żegna się. Broniąc się przed otaczającym go światem, tworzy swoisty "dławiący rytuał codziennego życia". Gimnastykuje się siedem razy, pociąga siedem łyków wody mineralnej, myje się siedmioma ruchami ręki, wsypuje do miseczki siedem garści płatków śniadaniowych. Do rytualnych czynności porannych należy też łykanie medykamentów: prozac - na chęć do życia, geriavit - na witalność, wreszcie neotropil - na dobre funkcjonowanie mózgu. Kiedy zasiada do pracy, ciszę i spokój burzą mu jednak różne hałasy. Najpierw sąsiad z dołu nastawia głośno koncert Chopina, potem z zewnątrz dochodzi przeraźliwy odgłos pracującej kosiarki do trawy. Adaś wybucha gniewem. A tego dnia czeka go jeszcze wiele: trudna lekcja polskiego, którą uczniowie w ogóle nie są zainteresowani, obiad u matki (Janina Traczykówna), u której wizyty przebiegają zawsze tak samo, kłótnia z byłą żoną oraz spacer z niezbyt rozgarniętym synem, którego mało obchodzą życiowe mądrości ojca. 00:10 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - VAN GOGH. NOWE SPOJRZENIE (EXHIBITION ON SCREEN VAN GOGH - A NEW WAY OF SEEING) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pomocą prywatnych listów i ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w największych muzeach i galeriach na świecie. M.in. Leonardo, Rembrandt; Cezanne, Monet, Picasso. Odcinek 7. Van Gogh jest takim fenomenem, że chyba każdy ma już o nim jakieś wyobrażenie. Może zna najważniejsze obrazy artysty albo słyszał o jego burzliwym życiu. Chcielibyśmy jednak, by ludzi zaciekawiło coś więcej, niż "Słoneczniki" i samobójstwo. Nowa aranżacja obrazów uświadamia, że Van Gogh nie był osobnym geniuszem, który spadł z nieba. Jako malarz rozwijał się, czerpał inspiracje ze środowiska artystycznego, w którym żył i pracował, i z którym wymieniał poglądy. Wywarły na niego wpływ wcześniejsze pokolenia artystów, a on z kolei wpłynął na pokolenia późniejsze. Chcemy pokazać Van Gogha w tym kontinuum sztuki. Człowiek i twórca są jednym, nie mają dwóch odrębnych tożsamości. Gdy patrzymy na dzieła jednego z największych artystów wszech czasów, warto zwrócić uwagę na mity dotyczące jego życia. Pomagają zrozumieć, dlaczego Van Gogh jest tak ważny i wyjątkowy. 01:05 SEKSMISJA Komedia, 116 min, Polska, 1983 Reżyseria: Juliusz Machulski Scenariusz: Juliusz Machulski, Jolanta Hartwig, Pavel Hajny Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Jerzy Stuhr, Olgierd Łukaszewicz, Bożena Stryjkówna, Bogusława Pawelec, Hanna Stankówna, Beata Tyszkiewicz, Ryszarda Hanin, Wiesław Michnikowski, Barbara Ludwiżanka, Mirosława Marcheluk, Hanna Mikuć, Elżbieta Zającówna, Dorota Stalińska, Ewa Szykulska, Grażyna Trela, Janusz Michałowski i inni "Seksmisja" z miejsca podbiła tak widzów, jak i krytyków. Zrealizowana w konwencji science fiction stanowiła modelowy przykład perfekcyjnego filmu komercyjnego, zawierającego zarazem kilka głębszych refleksji. Machulskiemu udało się połączyć potężny ładunek komizmu z satyrą na totalitaryzm i feminizm. Pozwoliło to krytykom doszukiwać się w "Seksmisji" wpływów zarówno "Ambasadora" Sławomira Mrożka, "Miasta kobiet" Felliniego, jak i sztuki "Pralnia" Stanisława Tyma. Powinowactw wynaleziono zresztą więcej. A mimo to "Seksmisja", choć złożona z wielu różnych elementów, jawi się jako twór oryginalny, opatrzony niebanalną, dowcipną (i tanią!) scenografią; zaskakuje znakomitymi dialogami i mistrzowsko skonstruowanym scenariuszem. Osobnym zagadnieniem jest aktorstwo, zwłaszcza fenomenalna rola Jerzego Stuhra jako rubasznego Maksa i kontrastująca z nią kreacja Olgierda Łukaszewicza jako mimozowatego Alberta. Trudno wreszcie nie wspomnieć o wizualno - erotycznych przewagach filmu, narzucanych przez tematykę i tytuł. Machulski wiedział, jak przyciągnąć męską widownię, obficie eksponując piękno kobiecego ciała. I choć w "Seksmisji" golizna pojawia się na ekranie dość często, nikogo to nie gorszy, tyle tu humoru, bezpretensjonalności i błazenady. Akcja filmu rozpoczyna się w sierpniu 1991 roku. Telewizja transmituje epokowy eksperyment. Maks i Albert, dwaj śmiałkowie, dobrowolnie poddają się hibernacji. Budzą się dopiero w roku 2044. Od opiekującej się nimi doktor Lamii dowiadują się, że w czasie ich snu wybuchła na Ziemi wojna nuklearna. Jednym z jej skutków było całkowite zniszczenie genów męskich, w związku z czym są obecnie prawdopodobnie jedynymi mężczyznami na planecie. Co innego z kobietami. Te dzięki partenogenezie od dawna rodzą same dziewczynki. Maks i Albert są zaszokowani. Niebawem wszakże uświadamiają sobie, że żyją w sterylnym, ulokowanym pod ziemią państwie. Na domiar złego stali się królikami doświadczalnymi w rękach ciekawych ich odmienności niewiast. Ich obecność budzi coraz większy niepokój Jej Ekscelencji, pełniącej dyktatorską władzę w "nowym, wspaniałym świecie". Wkrótce Maks i Albert pozbywają się reszty złudzeń. Odkrywają, że tak naprawdę znajdują się w więzieniu. Niewiele myśląc, postanawiają wydostać się na wolność. Jednak straże Jej Ekscelencji nie śpią. 03:20 SCENA MUZYCZNA - MICHAŁ PEPOL - KORA NIESKOŃCZONOŚĆ Koncert, 46 min, Polska, 2022 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Projekt Kora - Nieskończoność to aranżacje i remiksy istniejących utworów, ale przede wszystkim zupełnie nowe utwory, łączące w sobie pop, rock, muzykę klasyczną, osobliwe słuchowisko i awangardową alternatywę. Michał Pepol, korzystając z prywatnych, nieznanych światu, nigdy niewydanych materiałów fonograficznych Kory Jackowskiej, które otrzymał od Kamila Sipowicza, stworzył nowy wymiar muzycznego widowiska.