TVP Kultura Niedziela, 05.11.2023 09:05 DOKUMENT TYGODNIA - TINTORETTO - WENECKI BUNTOWNIK (TINTORETTO. A REBEL IN VENICE) Film dokumentalny, 96 min, Włochy, 2019 Reżyseria: Giuseppe Domingo Romano Dokument upamiętniający 500. rocznicę urodzin Tintoretta - weneckiego artysty włoskiego renesansu, który swoimi pracami zadziwiał i prowokował. Starał się wzbudzać emocje, wywołać u odbiorcy wstrząs lub oburzenie. W jego twórczości najczęściej pojawiają się motywy religijne, udramatyzowane i kipiące energią, którą podkreśla jeszcze teatralne wykorzystanie światła. W tle filmu przewija się motyw wieloletniego konfliktu artysty z Tycjanem oraz rywalizacji i wzajemnej inspiracji pomiędzy Veronese a Tintorettem, który przez całe życie pozostał niezależnym, pełnym brawury weneckim buntownikiem. 13:15 OSTATNIA WALKA APACZA (APACHE) Western, 83 min, USA, 1954 Reżyseria: Robert Aldrich Scenariusz: James R. Webb Aktorzy: Burt Lancaster, Jean Peters, John McIntrie, Charles Bronson, John Dehner Klasyczny western, luźna adaptacja powieści Paula Wellmana dokonana przez Roberta Aldricha. Był to początek wielkiej kariery weterana Hollywoodu, przyszłego twórcy znanych filmów, jak "Vera Cruz", "Co się zdarzyło Baby Jane?", "Ostatni zachód słońca", "Parszywa dwunastka". Poza kilkoma ujęciami nakręconymi w studiu, większość zdjęć realizowano w plenerach: w malowniczym kanionie rzeki Solemint, na skalistych równinach w Kalifornii i Nevadzie. W czołówce filmu pojawia się nazwisko Charlesa Buchinsky'ego, syna polskich emigrantów, znanego w filmowym świecie jako Charles Bronson. Jest to historia Massai, ostatniego wojownika z plemienia Apaczów. Przekazywana z pokolenia na pokolenie stała się jedną z największych legend. Opowieść o Massai rozpoczyna się w 1886 r. , gdy Geronimo złożył broń. Legendarny wódz Apaczów uznał, że walka z białymi nie ma już sensu. Ale w Massai nie zginął duch walecznych przodków. W czasie transportu pociągiem wraz z Geronimo i innymi wojownikami do fortu na Florydzie, Massai ucieka, korzystając z chwilowej nieuwagi eskortujących żołnierzy. W deszczu i błocie, przez wielkie śniegi przemierza całe Stany, by powrócić do swoich, do ukochanej Nalinle, która zawsze była mu oddana. Kiedy dociera do Oklahomy na ziemie Czirokezów, ukrywa się na niewielkim rancho, które należy do Indianina. Dowiaduje się, że Czirokezi nie wkraczają więcej na wojenną ścieżkę. Uprawiają kukurydzę, żyją na swoim i nie muszą pracować dla białego człowieka. Ale Massai nie rozumie jego słów, uważa że Indianie są wojownikami i powinni walczyć. Gdy wreszcie Massai dociera do swoich, zwraca się o pomoc do Santosa, ojca Nalinle, ale ten zamroczony "ognistą wodą" wydaje go w ręce białych. Skuty kajdanami Massai, a wraz z nim dwaj mordercy i złodziej, ma być ponownie odtransportowany do fortu. Dumny i niepokonany wojownik ponownie podejmuje udaną próbę ucieczki. Tym razem wraca na tereny Apaczów z sercem przepełnionym nienawiścią i pragnieniem zemsty na Santosie i Nalinle, którą podejrzewa o współudział w zdradzieckim postępku ojca. Wydaje też samotną wojnę białym, od których doznał tyle zła. Podpala magazyny, dewastuje obóz wojskowy. Następnie uprowadza Nalinle i zabiera ją ze sobą w góry, gotów ją zabić. Bezgraniczne oddanie i szczerość dziewczyny przekonują go jednak w końcu, że niesłusznie podejrzewał ukochaną. Niebawem okazuje się, że Nalinle jest w ciąży. Biorą ślub według indiańskiego obrządku. Nie mogą jednak spocząć w jednym miejscu, muszą uciekać dalej, ścigani przez żołnierzy i żądnego zemsty Al Siebera, któremu Massai wymknął się już dwukrotnie, narażając go na drwiny. Aby przetrwać ciężką zimę, uciekinierzy skrywają się w górach. Nalinle pragnie zostać tu na zawsze, chce wychowywać dziecko, wieść spokojny żywot u boku ukochanego. Udaje się jej nakłonić go do zasiania pola kukurydzy. Czekają na swoje pierwsze zbiory. Ale biali nie zaprzestali polowania na Massai, wraz z nadejściem wiosny w góry rusza kolejna ekspedycja, która trafia na trop ukrywającego się Indianina. Chata Massai i ciężarnej Nalinle zostaje otoczona przez gotowych na wszystko żołnierzy. Na czele jest pałający nienawiścią Sieber, największy wróg Indianina. Rozpoczyna się nierówna walka samotnego Apacza z przeważającymi siłami wroga. 15:30 SERIALOWA NOSTALGIA - NIEWIARYGODNE PRZYGODY MARKA PIEGUSA - PRZYGODA DZIEWIĄTA, CZYLI NIEPRAWDOPODOBNY ROZWÓJ AKCJI DOPROWADZONY DO NIESPODZIEWANEGO FINAŁU Serial przygodowy TVP, 22 min, Polska, 1966 Reżyseria: Mieczysław Waśkowski Scenariusz: Edmund Niziurski, Mieczysław Waśkowski Aktorzy: Grzegorz Roman, Bronisław Pawlik, Wojciech Siemion, Krzysztof Litwin, Ludwik Benoit, Włodzimierz Skoczylas, Aleksander Dzwonkowski, Zygmunt Zintel, Mieczysław Czechowicz, Lech Ordon, Janusz Kłosiński, Aleksander Fogiel, Henryk Dudziński, Tomasz Fogiel, Tadeusz Deszkiewicz Zdjęcia: Antoni Nurzyński Dzięki pomocy Marka i harcerzy milicja wpada na trop i aresztuje przestępców z szajki Alberta Flasza. Uwalnia też z ich rąk Cześka. Marek Piegus i jego koledzy stają się bohaterami dnia. 16:05 PRZYGODY PSA CYWILA - ODC. 1/7 TRUDNE DZIECIŃSTWO Serial przygodowy, kryminalny dla młodych widzów, 29 min, Polska, 1968 Reżyseria: Krzysztof Szmagier, Krzysztof Szmagier Scenariusz: Krzysztof Szmagier, Andrzej Płocki Zdjęcia: Stefan Matyjaszkiewicz Aktorzy: Krzysztof Litwin, Wojciech Pokora, Henryk Bąk, Elżbieta Borkowska, Józef Pieracki, Elżbieta Borkowska, Józef Pieracki, Zofia Czerwińska, Piotr Fronczewski "Przygody psa Cywila", serial utrzymany w konwencji kina kryminalno - komediowego, w latach siedemdziesiątych wielokrotnie wznawiany, cieszył się sporą popularnością. Udany duet stworzyli w nim Krzysztof Litwin jako nieco flegmatyczny i nieporadny sierżant milicji Walczak oraz wilczur Bej w roli jego wiernego towarzysza i pomocnika. Reżyser zadbał, by filmowy Cywil nie cierpiał na brak niebezpiecznych przygód. Kazał mu tropić groźnych bandytów, chronić dzieci przed wybuchem niewypału, a nawet skakać ze spadochronem. W trakcie realizacji serialu obficie korzystano z akcesoriów, używanych przez stróżów porządku. W poszczególnych odcinkach nie zabrakło więc pościgów, strzelanin i wybuchów. Znalazło się miejsce i na momenty bardziej liryczne, ukazujące przyjaźń człowieka i psa. Dlatego "Przygody psa Cywila" spodobają się nie tylko wielbicielom mocnych wrażeń, lecz także miłośnikom zwierząt. Akcja pierwszego odcinka zaczyna się w Zakładzie Tresury Psów Komendy Głównej Milicji Obywatelskiej. Przychodzi tu na świat szczeniak, który - jako "nadliczbowy" - zgodnie z zasadami hodowli psów rasowych, zostaje przeznaczony do uśpienia. Jednak sierżant MO postanawia uratować oseska. Zabiera go do domu i w tajemnicy przed wszystkimi szkoli. Cywil wyrasta na inteligentnego i silnego owczarka alzackiego, ale o trudnym charakterze. Nauczenie go tajników psiej służby wymaga od opiekuna wiele wysiłku i cierpliwości. 20:00 KINGSAJZ Komedia, 104 min, Polska, 1988 Reżyseria: Juliusz Machulski Scenariusz: Jolanta Hartwig, Juliusz Machulski Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Jacek Chmielnik, Jerzy Stuhr, Katarzyna Figura, Grzegorz Heromiński, Joachim Lamża, Maciej Kozłowski, Jan Machulski, Leonard Pietraszak, Liza Machulska, Witold Pyrkosz, Halina Machulska, Beata Tyszkiewicz, Olgierd Łukaszewicz W podziemiach Instytutu Badań Czwartorzędu istnieje nikomu nie znana kraina zwana Szuflandią. Jak sama nazwa wskazuje, jej pejzaż tworzą głównie szuflady, segregatory i inne atrybuty biurowo-urzędniczej rzeczywistości. Panuje tu nadszyszkownik Kilkujadek - odpowiednik współczesnego krasnoludka, metodami władzy różniący się jednak zasadniczo od króla Ćwieczka. Kilkujadek z pomocą zaufanej świty trzyma swoich "kumotrów" za twarz, by przypadkiem żaden z nich nie wykrył tajemnicy kingsajzu. Pod tą tajemniczą nazwą kryje się eliksir, pozwalający krasnoludkowi zyskać rozmiary człowieka ("king size" - królewski rozmiar) i zamieszkać w krainie ludzi, obfitującej w wolność, kobiety i inne atrakcje. Przypadek sprawia, że alchemik Adaś samodzielnie uzyskuje kingsajz. Wypija go, przenosi się do ludzkiego świata i... nie bardzo chce wracać. Tymczasem podwładni Kilkujadka odkrywają tajemnicę domorosłego uczonego. Rozgniewany nie na żarty dyktator wysyła swych siepaczy, by sprowadzili Adasia z powrotem. "Kingsajz" był czwartą komedią Juliusza Machulskiego. Poprzednie - minicykl "Vabank" i "Vabank II" oraz "Seksmisja" - spotkały się z aplauzem krytyki i publiczności. Ich twórca zyskał zaś opinię reżysera, który w atrakcyjnej formie kina popularnego potrafi powiedzieć rzeczy ważne i niebłahe. "Kingsajz" potwierdził słuszność tej opinii. Stał się jednak również znakiem, że pomysły fabularne Machulskiego powoli zatracają pierwotną świeżość, a twórca zaczyna cytować samego siebie. Mimo to "Kingsajz" spotkał się z przychylnością publiczności, a i wśród recenzentów znalazło się sporo takich, którym przypadł do gustu. Wskazywano na jego związki z nurtem tzw. utopii negatywnej (m.in. "Podróże Guliwera" Jonathana Swifta, "Rok 1984" Orwella) oraz pełną czarnego humoru twórczością Sławomira Mrożka. Jak celnie ujął to jeden z krytyków, Machulski opowiedział tym razem historię "wesołą, a ogromnie przez to smutną". Z ironią potraktował nie tylko dogorywający wówczas w Polsce totalitaryzm, ale i samego siebie, czego dowodzi ostatnia, zaskakująca scena filmu. 23:10 SCENA MUZYCZNA - KAROL SZYMANOWSKI QUARTET Koncert, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Volodia Mykytka, Robert Kowalski, Karol Marianowski, Agata Szymczewska W kolejnym wydaniu Sceny Muzycznej gości Karol Szymanowski Quartet. Zespół rozpoczął naukę w Hochschule für Musik w Hanowerze u Hatto Beyerle. Kolejnymi mentorami kształtującymi muzyków byli Eberhard Feltz, Walter Levin, Izaak Stern, Bernard Greenhouse, Alfred Brendel, Seiji Ozawa, Friedemann Weigle oraz członkowie kwartetów Amadeus, Emerson, Juilliard i Guarneri. KSQ zyskał wielkie uznanie za zaangażowanie w muzykę Albana Berga oraz za premierowe wykonania dzieł dedykowanych zespołowi. Jednak to jako ambasadorzy muzyki Szymanowskiego oraz innych kompozytorów polskich i wschodnioeuropejskich, w tym Witolda Lutosławskiego, Sofii Gubaiduliny, Mieczysława Weinberga i Krzysztofa Pendereckiego, w ciągu kilku następnych lat kwartet zdołał uplasować się na szczycie międzynarodowej sceny muzycznej. Kwartet został uhonorowany m. in. w 2005 r. nagrodą Fundacji im. Karola Szymanowskiego, zaś w 2007 r. odznaczeniem Zasłużony dla Kultury Polskiej. W Scenie Muzycznej usłyszymy utwory polskich kompozytorów: Karola Szymanowskiego, Stanisława Moniuszko i Krzysztofa Pendereckiego. 00:05 NOC KRÓTKICH FILMÓW - PIĘĆ MINUT STARSZA Film animowany, 5 min, Polska, 2021 Reżyseria: Sara Szymańska Scenariusz: Sara Szymańska Wykonawcy: Sara Szymańska, Karolina Fronik Krótki film animowany. Siostry bliźniaczki Mela i Zenia jadą nad jezioro spędzić razem leniwe, letnie popołudnie. Ich więź jest tak bliska, że nie wiadomo, gdzie kończy się życie jednej, a zaczyna drugiej Niespełnione względem siebie oczekiwania owocują powstaniem świata, w którym każda próba wyznaczenia granic i rozłączenia splątanych tożsamości jest skazana na klęskę. (źródło: filmpolski.pl) 00:20 NOC KRÓTKICH FILMÓW - REFLEKSY Film animowany, 6 min, Polska, 1979 Reżyseria: Jerzy Kucia Scenariusz: Ewa Gołogórska, Jerzy Kucia Zdjęcia: Krzysztof Stawowczyk Muzyka: Krzysztof Suchodolski Po pełnych trudu zmaganiach z kokonu wydobywa się owad. Niespodziewanie zostaje zaatakowany przez innego owada. Rozpoczyna się walka na śmierć i życie. Owady staczają się do kałuży. Zbliża się człowiek. Gdy odejdzie, pozostaną po nim ślady butów i przydeptane, splecione w śmiertelnym uścisku owady. 00:25 NOC KRÓTKICH FILMÓW - KINO Film animowany, 3 min, Polska, 2020 Reżyseria: Oktawian Jurczykowski Scenariusz: Oktawian Jurczykowski Krótki film animowany. Bohater przychodzi do kina na seans i próbuje zająć wolne miejsce. 00:30 NOC KRÓTKICH FILMÓW - MASZA, WYJDŹ! (COME OUTSIDE, MASHA / ВИХОДЬ, MASHA) Film animowany, 4 min, Ukraina, 2021 Reżyseria: Julia Shalimova Scenariusz: Julia Shalimova Krótki film animowany. Całe życie tytułowej Mashy kręci się wokół smartfona i mediów społecznościowych. Dziewczyna jest tak zapatrzona w ekran telefonu, że nie zwraca uwagi na otaczający ją świat... 03:50 TANIE DRANIE - KŁOPOTOWSKI I MOROZ KOMENTUJĄ ŚWIAT Talk-show, 30 min, Polska, 2023 Scenariusz: Krzysztof Kłopotowski, Jakub Moroz Tik Tok a zmierzch Zachodu. Tik Tok pozwala umieszczać w Internecie wideo trwające kilkadziesiąt sekund. Daje pole użytkownikowi do pokazania swej kreatywności. Tym różni się od Facebooka opartego przede wszystkim na tekście. Jak wiemy, jeden obraz wart jest tysiąca słów. Platon był przeciwnikiem pisma, bo osłabia pamięć. Jednak korzystamy z pisma z dobrym skutkiem dla cywilizacji. Czy TikTok przygotowuje nas do nowego rodzaju pracy umysłowej? Tik Tok ma miliard pięćset milionów użytkowników na świecie. Należy do chińskiej korporacji ByteDance. Rząd chiński może mieć dostęp do ogromnej bazy danych o rodzaju ludzkim. Tik Tok "rozmiękcza" tkankę społeczną Ameryki. Ale teorie spiskowe mają złą opinię, jakby ludzie nie byli zdolni do skrytego działania. Czy jest prawdopodobne, że Tik Tok to chiński spisek? Gośćmi Krzysztofa Kłopotowskiego i Jakuba Moroza są Dorota Głowacka oraz dr Maciej Gurtowski. 05:05 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 14 GORĄCZKA SREBRA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Czy grudki srebra odłupuje się kilofami prosto ze skał? Nic bardziej mylnego! Radosław Kotarski wyrusza do Tarnowskich Gór, aby przekonać się, jak trudna i niebezpieczna była praca dawnych górników, którzy z narażeniem życia walczyli o to, by uzyskać trochę srebra. Przekonuje się, dlaczego w podziemiach używano materiałów wybuchowych i odpala własne ładunki prochu, będąc 40 metrów pod ziemią! Poza tym płynie podziemną rzeką, aby sprawdzić, w jaki sposób radzono sobie z odprowadzaniem wody w dawnych kopalniach. Będzie to spotkanie pełne błota, brudu i wilgoci!