TVP Dokument Czwartek, 10.11.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - LECĄ ŻURAWIE Serial dokumentalny, 23 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Wysmukły, wyprostowany, dumnie chodzi po polach na zgrabnych, długich nogach. Ma eleganckie popielate upierzenie i czarne końcówki skrzydeł. Żuraw jest ważnym gatunkiem wzbogacającym ptasią różnorodność w Polsce. Miejscem akcji odcinka są okolice Nowogardu Szczecińskiego, a bohaterem jest doskonały obserwator żurawi, filmowiec Marek Piotrowicz, który podpatruje gody żurawi. Żurawie zaczynają widowiskowy taniec godowy, którego widok zapiera dech w piersiach. Gesty, które mogą być stosowane w walce w tym wypadku zamieniane są na miłosne sygnały. To taniec miłości a nie, jak mogłoby wydawać się na pierwszy rzut oka, agresji. Ptaki krążą wokół siebie z rozpostartymi skrzydłami, wykonują niespodziewane wyskoki i głębokie skłony, podrzucają w górę kępki traw. Puszą się, przeganiają i trąbią jak ćwiczący hejnaliści, a wszystko to czynią na podmokłych łąkach. Z upływem czasu to widowisko powtarza się coraz rzadziej, aż zanika zupełnie, co oznacza, że ptaki zajęły się gniazdem i wysiadywaniem jaj. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 45 KRUCHY SKARB Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Polskie hutnictwo szkła od dawien dawna było prawdziwym skarbem naszych ziem. Dzięki wytrwałej i trudnej pracy hutników ludzie mogli po raz pierwszy przejrzeć się w zwierciadle i dowiedzieć się, jak wyglądają. Na biesiadnych stołach na stałe zagościły szklane naczynia, bez których nie wyobrażamy sobie życia. Jak zatem tradycyjnie wyrabiano produkty szklane? Aby to sprawdzić, Radosław Kotarski wyrusza do Krosna, polskiej stolicy szkła. 07:00 NOTACJE - KRZYSZTOF MUSIAŁ. CIĄGNĘŁO MNIE DO PODRÓŻOWANIA Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2020 Krzysztof Musiał urodził się w 1949 r. w Wejherowie. Absolwent Wydziału Komunikacji na Politechnice Warszawskiej. W 1973 roku był tłumaczem polskiej misji wojskowej w Wietnamie. Ukończył renomowaną szkołę biznesu INSEAD w Fontainebleau, gdzie w 1979 roku otrzymał dyplom MBA. Pracował jako manager w Anglii, USA i Niemczech. W latach 1990 - 2001 kierował założoną przez siebie firmą komputerową ABC Data w Warszawie, która stała się liderem na krajowym rynku IT. Stworzył kolekcję dzieł malarstwa polskiego i rzeźby, która była pokazywana w najważniejszych muzeach w kraju. Finansował w Polsce i za granicą różne przedsięwzięcia artystyczne, pomagał uzdolnionej artystycznie młodzieży. Od kilkunastu lat zbiera także sztukę indonezyjską, malarstwo, rzeźbę oraz tkaniny z wyspy Bali. 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 151 KRASNOBRÓD Magazyn, 21 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem odwiedzimy Krasnobród - miasto na Roztoczu, malowniczo położone w dolinie rzeki Wieprz. Najcenniejszym zabytkiem jest tu Sanktuarium Najświętszej Marii Panny. Kościół wybudowano pod koniec XVII wieku jako wotum wdzięczności żony króla Jana III Sobieskiego, Marysieńki Sobieskiej, za cudowne uzdrowienie. Miasto szczyci się wyjątkowym mikroklimatem, a także złożami borowiny oraz wód leczniczych. Dzięki takim darom natury w 2002 roku Krasnobród otrzymał status uzdrowiska. Dziś w dawnym pałacu Leszczyńskich funkcjonuje sanatorium dla dzieci. Barokowy pałac wzniesiono w I połowie XVII wieku. Obiekt był wielokrotnie przebudowywany. Zapisał się na kartach historii jako miejsce spotkań Marii Kazimiery z Janem Sobieskim. Pałac otacza 2 - hektarowy park urządzony w stylu angielskim. Piękny park miejski znajdziemy także w oddalonym o 21 kilometrów Zwierzyńcu, nazywanym perłą Roztocza. Warto tu zobaczyć m.in. kościół na wodzie wybudowany w połowie XVIII wieku. Ciekawym miejscem jest wyłuszczarnia nasion - Regionalny Bank Genów w Zwierzyńcu wyłuszcza nasiona z szyszek sosny, świerka, modrzewia, jodły i olszy. Dzięki niemu od 1896 roku powstają sadzonki, a następnie szkółki i całe lasy. Piękno roztoczańskich lasów można podziwiać na każdym kroku. Nawet zalew rekreacyjny - usytuowany niemal w centrum Krasnobrodu - otoczony jest gęstym, sosnowym lasem. Ze względu na ekologiczne walory Roztocza, tereny te słyną z wysokiej jakości spożywczych produktów regionalnych. Jednym z takich sztandarowych specjałów jest miód. 07:45 PRZYRODNIK NA TROPIE - ODC. 4 - ŁĄTKA DZIEWECZKA Cykl douemtalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki W Polsce możemy spotkać aż 74 gatunki ważek. Ważki charakteryzują się doskonałą umiejętnością latania. Poruszają się w powietrzu niezwykle szybko, rozwijając prędkość około 100 długości ciała na sekundę. To oznacza, że gdyby prowadzący "Przyrodnika na tropie" Łukasz Bożycki był ważką, to latałby z prędkością 180 m/s, czyli około 650 km/h. Bohaterką tego odcinka będzie łątka dzieweczka, jedna z najliczniejszych polskich ważek. Opowiemy także o zauszniku, tygrzyku, jaskółkach brzegówkach i tysiącach komarów. 08:10 ROK 2077: SPOJRZENIE W PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 3 NOWI KOCZOWNICY (2077 10 SECONDS TO THE FUTURE / 2077 - 10 PARA O FUTURO. EPISODE 3: NEW NOMADS) Cykl dokumentalny, 56 min, Mozambik, 2017 Reżyseria: Pedro Clrigo, António Jos De Almeida Seria dokumentalna opowiadająca o tym, co czeka nas w przyszłości. Wyobraźmy sobie naszą planetę w przyszłości. Czy będziemy gatunkiem wieloplanetarnym, którego długość życia wyniesie 110 lat? Czy komputery zastąpią ludzkie życie? Dzięki ciągłym odkryciom w dziedzinie nanotechnologii, naszemu ciągłemu pragnieniu wiedzy i postępowi w wiedzy technologicznej, nasz stosunek do robotów, gdy będą one bardziej świadome poznawczo swojego środowiska, będzie inny. Wkraczamy w epokę, w której wkrótce trudno będzie odróżnić to, co fizyczne, od tego, co cyfrowe. Najbliższe kilkadziesiąt lat ulegnie największym i najszybszym przemianom w historii - w technologii, nauce i relacjach międzyludzkich. Żyjemy w akceleratorze naukowym o nieodwracalnych skutkach, w którym nasze dzisiejsze wybory zmienią świat jutra. Z pomocą wpływowych osobistości w globalnym społeczeństwie, takich jak fizycy teoretycy, patolodzy i prognostycy geopolityczni, próbujemy odpowiedzieć na te pytania, na które nie ma odpowiedzi. Ten cykl to podróż, która łączy teraźniejszość z przeszłością, aby pokazać nam, jak możemy wpływać na przyszłość. Serial nagrodzony na URTI Grand Prix 2018 dla Author’s Documentary. Odc. 3 Nowi koczownicy. Sto lat temu było nas 2, 5 miliarda. W 2077 będzie nas 10 miliardów, a za 150 lat liczebność populacji się potroi. Większość z trzech miliardów nowych ludzi przyjdzie na świat w krajach rozwijających się; to zwiększy zapotrzebowanie na energię i dobra materialne. Do roku 2050 będziemy potrzebowali o 60% więcej żywności, o 40% więcej wody i o 50% więcej energii. Już wykorzystujemy 80% zasobów wody pitnej, wycięliśmy 40% lasów, a w rok uwalniamy do atmosfery 23 gigatony związków węgla. Co zrobimy w przyszłości? Jak pogodzimy zapotrzebowanie na energię z ochroną planety? Jedynym wyjściem jest energetyczna rewolucja. 09:20 KORSYKA, GÓRY ZANURZONE W MORZU (CORSICA, MOUNTAINS IN THE SEA / KORSIKA - WILDNIS ZWISCHEN SCHNEE UND SAND) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2019 Reżyseria: Heike Grebe, Michael Riegler Korsykanie są znani z niezależności, podobnie jak flora i fauna ich wyspy. Śródziemnomorski klimat, piaszczyste plaże... Korsyka. Najbardziej górzysta wyspa na Morzu Śródziemnym! W surowym habitacie rozwijają się nowe podgatunki... kształtują nowe zachowania. Oto skalista wyspa - między piaskiem a śniegiem. Dla nowo przybyłych jest to trudne, ale skaliste krajobrazy, legendarna makia, gęste, aromatyczne krzewy i zarośla, które przytłaczają całe wioski, muszą być trzymane w ryzach i chronione. Żyją tu licznie pająki czarnej wdowy, motyle, jaszczurki i pszczoły miodne. W opuszczonych wioskach dominują nietoperze. Góry Korsyki to pierwotny dom muflonów. Z kolei korsykańskie jelenie wytępiono, a następnie przywożono, żeby ratować gatunek, z sąsiedniej Sardynii. Spotkamy tu również salamandry, żółwie, świnie hybrydowe, kanie, żołny i kowaliki. Wody z roztopów z Monte Cinto. To najwyższy szczyt Korsyki o wysokości 2700 metrów. Stąd jest zaledwie 25 km do brzegu, ale szlak wiedzie przez ekstremalny krajobraz. Niewiele ssaków przetrwa tu - gdzie woda dochodzi do linii drzew. Żaden inny śródziemnomorski ląd nie jest nadal tak gęsto porośnięty lasami jak Korsyka. Wysokie góry i głębokie wąwozy sprawiają, że wycinka jest niemal niemożliwa. Las Vizzavona rozciąga się od wschodu do zachodu - dzieląc wyspę na pół. Drugim bogactwem Korsyki jest woda. Żadna wyspa śródziemnomorska nie może się mierzyć z setką korsykańskich rzek. Dzięki roztopom - ich koryta nigdy nie wysychają. Idealne warunki dla płazów! 10:15 DUNAJ - ODC. 3 Z BUDAPESZTU DO BELGRADU (THE DANUBE - FROM ITS SOURCE TO THE BLACK SEA) Cykl dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Barbel Jacks Seria dokumentalna, cztery odcinki o Dunaju i miastach oraz krainach położonych nad tą europejską rzeką. Dunak to 2888 kilometrów od źródła w Schwarzwaldzie do ujścia do Morza Czarnego, Dunaj łączy dziesięć krajów o bardzo różnych kulturach. Jest zatem nie tylko drugą najdłuższą rzeką Europy po Wołdze, ale także najbardziej międzynarodową rzeką na świecie. Była i jest jednym z najważniejszych szlaków handlowych w Europie i stanowi koło ratunkowe dla wielu ludzi. Po drodze przepływa przez spektakularne krajobrazy, od krasowych gór Jury Szwabskiej, przez aluwialne i bagienne krajobrazy z unikalną florą i fauną, aż po imponujące kaniony Żelaznej Bramy i wreszcie rozległą deltę rzeki u jej ujścia do Morza Czarnego. Nie tylko wielkość Dunaju jest wyjątkowa, ale ma również własną wolę i jest jedyną dużą rzeką w Europie, która płynie z zachodu na wschód. Ta seria filmów przedstawia przyrodę i ludzi nad Dunajem oraz daje wgląd w ich różne życie, które kształtuje rzeka. Odcinki: Odc. 01: Od źródła do Linz; Odc. 02: Z Wachau na Węgry; Odc. 03: Z Budapesztu do Belgradu; Odc. 04: Od Żelaznych Wrót do Morza Czarnego. 11:10 RAJSKIE WYSPY WIDZIANE Z NIEBA - ODC. 1 NIEZNANE WYSPY PACYFIKU (PARADISE ISLANDS FROM THE SKY / LES ILES PARADISIAQUES VUES DU CIEL. LES INCONNUS DU PACIFIQUE) Serial dokumentalny, 10 min, Francja, 2009 Reżyseria: Yannick Charles Seria filmów dokumentalnych opowiadających o najpiękniejszych, egzotycznych wyspach świata. Fascynujące krajobrazy z lotu ptaka. Udamy się w rejon południowego Pacyfiku, aby odkryć Polinezję Francuską, składającą się ze 118 wysp. Będziemy podziwiać niesamowitą różnorodność kształtów, wzorów i odcieni lagun, atoli, lasów i gór. W kolejnych odcinkach odkryjemy Reunion, Nową Kaledonię i Antyle. Ta seria opowiada nie tylko historię mórz i lądów, ale także ludzi w ich środowisku. W odcinku pierwszym po długiej żegludze po największym oceanie świata naszym oczom ukazują się wyspy. Polinezja. Kraina marzeń. Palmy kokosowe, łódki rybackie zwane poti marara i wszechobecne latające ryby. Pusty ocean pozostał daleko za nami. Tak samo jak Europa. O Polinezyjczykach pierwsi zdali relację wielcy, osiemnastowieczni żeglarze, Cook i Bougainville. To lud rozsiany na ponad stu wyspach ledwo wystających znad wody albo zbudowanych z sięgających nieba potężnych skał, jak Maupiti. Każda budzi zachwyt. Gdyby przyznawano tytuł najpiękniejszej z wysp, ta byłaby w finale. Sama nazwa rodzi marzenia: Bora Bora. 11:25 .....CZY CI NIE ŻAL? Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1972 Autor: Kazimierz Kudroń W dawnych czasach Tatry, a szczególnie doliny w Tatrach Zachodnich, były miejscem intensywnej gospodarki pasterskiej. Wypas owiec rozwinął się po II wojnie światowej, kiedy to po polskiej stronie Tatr wypasano nawet około trzydzieści tysięcy owiec. Stopniowo nasilał się konflikt pomiędzy góralami a władzami Tatrzańskiego Parku Narodowego. Kolejne obostrzenia uniemożliwiły wypas owiec w tych rejonach. Górale, nie mając innego wyjścia, przenieśli się z owcami na tereny Beskidów, z których po latach również musieli się wynieść. Podhale przez lata słynęło z futrzarstwa i produkcji kożuchów. Wypowiedzi władz i prezentacja fabryk Żywieckich Zakładów Futrzarskich oraz Spółdzielni Pracy Gorce w Nowym Targu. 12:00 ROMAN DMOWSKI Film dokumentalny, 50 min, TVP 1995 Autorzy: Marian Kubera, Krzysztof Kawęcki Reżyseria: Marian Kubera Filmowa biografia jednego z najwybitniejszych polskich polityków mijającego stulecia. Roman Dmowski był synem brukarza i dobrze rozumiał, że naród nie składa się tylko z jednej warstwy szlacheckiej, ale także z chłopów, robotników, rzemieślników, inteligencji. Stworzony przez niego obóz polityczny zakładał, że udział w rządzeniu krajem powinny mieć wszystkie warstwy społeczne. Sam Dmowski już od młodzieńczych lat przejawiał skłonności do działalności politycznej. Był m. in członkiem Związku Młodzieży Polskiej, tzw. "Zetu", co ułatwiło mu wejście w szeregi konspiracji dorosłych. Szybko dołączył do tajnej Ligi Polskiej, przekształconej później w Ligę Narodową. Kiedy wybuchła I wojna światowa Dmowski podjął szczególnie aktywną działalność na rzecz niepodległości ojczyzny. Zorganizował Komitet Narodowy Polski, który z czasem uznany został przez mocarstwa zachodnie za oficjalną reprezentację Polski. Dmowski był delegatem Polski na konferencję pokojową w Paryżu, gdzie usilnie zabiegał o przwrócenie Polsce Górnego Śląska, Pomorza z Gdańskiem, Warmii i Mazur oraz inkorporację Litwy i części Białorusi i Ukrainy. Po zakończeniu wojny był m. in. posłem na sejm, ministrem spraw zagranicznych. W roku 1926 po przewrocie majowym, w celu konsolidacji rodzimej prawicy założył Obóz Wielkiej Polski. Był człowiekiem oczytanym, o nieprzeciętnej inteligencji. Znał dobrze rosyjski, angielski, niemiecki i francuski, czytał więc wiele w oryginale. Lubił klasyczną tragedię grecką, twórczość Szekspira, a także Mickiewicza. Zmarł na początku 1939 roku, los oszczędził mu więc widoku wrześniowej klęski. 12:55 TYLKO WIATR Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2021 Reżyseria: Zofia Kowalewska, Zofia Kowalewska Muzyka: Jesimchan Turechanowicz Tokubajew 92 - letni Zdzisław i jego 25 - letnia wnuczka wyruszają w liczącą 5000 km podróż do odległej wioski w Kazachstanie. Dla niego jest to powrót do miejsca, gdzie jako nastolatek został zesłany przez Sowietów podczas II wojny światowej. Po 70 latach ponownie wyrusza w podróż do kraju dzieciństwa w poszukiwaniu swojej pierwszej miłości, którą musiał zostawić za sobą. Wnuczka pragnie wesprzeć go w tej trudnej podróży, jednocześnie poznając rzeczywistość kryjącą się za bajkami, które słyszała w dzieciństwie. Jest to ostatnia szansa dla nich, aby się pożegnać. 14:00 BIG BEND - DZIKA PRZYRODA AMERYKI (BIG BEND AMERICA’S WILDEST FRONTIER / BIG BEND AMERIKAS WILDESTE GRENZE) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2020 Reżyseria: John Murray Legendarna rzeka Rio Grande przecina głębokie kaniony między Stanami Zjednoczonymi a Meksykiem, ale dzika przyroda nie zna granic. Ta najsłynniejsza granica to rozległa kraina spokojnego piękna i ogromnych pustynnych krajobrazów i dom dla najwspanialszych dzikich zwierząt Ameryki. Park Narodowy Big Bend może pochwalić się większą liczbą gatunków ptaków, motyli, nietoperzy, gadów, kaktusów, mrówek i skorpionów niż jakikolwiek inny park narodowy w USA. Strzeliste góry Chisos to podniebne wyspy, na których znajdują się ocaleni i szukający wytchnienia podczas migracji. To jest prawdziwe pogranicze Ameryk, gdzie horyzonty nigdy się nie kończą, a gwiazdy płoną jak przez eony; gdzie wędruje lew i niedźwiedź, gdzie nietoperze czają się nocą, szukając skorpionów. To dziki zachód z naszych kreskówek, dom kojota i grzechotnika. Jak wtedy, gdy rdzenni Amerykanie byli jedynymi ludźmi, którzy pili z tutejszych źródeł i polowali na zwierzynę, zanim wozy białych osadników pojawiły się po raz pierwszy na horyzoncie. 15:00 ŻYCIODAJNE RZEKI PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO - ODC. 4 EBRO (IBERIA'S RIVERS OF LIFE / FLÜSSE DES LICHTS EP. 4 EBRO) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o największych rzekach Hiszpanii i Portugalii. Wielkie rzeki z dala od destynacji turystycznych ukazują nieznany i mistyczny Półwysep Iberyjski. Podobnie jak ludzkie naczynia krwionośne, rzeki są ścieżkami życia. Niemal każda zaawansowana cywilizacja zawdzięcza swój rozwój istnieniu tych pulsujących strumieni życia. Rzeki były pierwszymi autostradami; transportowały wiedzę, dobra, odkrywców i zdobywców. Podążając za tymi wielkimi strumieniami, znajdujemy zapomniane krajobrazy zamieszkane przez niezwykłych ludzi, z często wyjątkowymi biografiami. Odcinek czwarty opowiada o najdłuższej rzece w Hiszpanii - Ebro. W Górach Kantabryjskich w okolicy Fontibre (prowincja Kantabria) płynie w kierunku południowo - wschodnim przez Kotlinę Aragońską, dalej w postaci przełomu między Caspe i Tortosą przepływa przez nadbrzeżne Góry Katalońskie i deltą uchodzi do Morza Śródziemnego (prowincja Tarragona). Rzeka Ebro słynie z największych okazów suma w Europie. To tu rozegrała się największa operacja hiszpańskiej wojny domowej 1936 - 1939, nazywana bitwą nad Ebro. Miasto położone nad rzeką Ebro to Saragossa. 16:05 ROK 2077: SPOJRZENIE W PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 4 NIEZASPOKOJONE PRAGNIENIE (2077 10 SECONDS TO THE FUTURE / 2077 - 10 PARA O FUTURO. EPISODE 4: AN UNQUENCHABLE THIRST) Cykl dokumentalny, 55 min, Mozambik, 2017 Reżyseria: Pedro Clrigo, António Jos De Almeida Seria dokumentalna opowiadająca o tym, co czeka nas w przyszłości. Wyobraźmy sobie naszą planetę w przyszłości. Czy będziemy gatunkiem wieloplanetarnym, którego długość życia wyniesie 110 lat? Czy komputery zastąpią ludzkie życie? Dzięki ciągłym odkryciom w dziedzinie nanotechnologii, naszemu ciągłemu pragnieniu wiedzy i postępowi w wiedzy technologicznej, nasz stosunek do robotów, gdy będą one bardziej świadome poznawczo swojego środowiska, będzie inny. Wkraczamy w epokę, w której wkrótce trudno będzie odróżnić to, co fizyczne, od tego, co cyfrowe. Najbliższe kilkadziesiąt lat ulegnie największym i najszybszym przemianom w historii - w technologii, nauce i relacjach międzyludzkich. Żyjemy w akceleratorze naukowym o nieodwracalnych skutkach, w którym nasze dzisiejsze wybory zmienią świat jutra. Z pomocą wpływowych osobistości w globalnym społeczeństwie, takich jak fizycy teoretycy, patolodzy i prognostycy geopolityczni, próbujemy odpowiedzieć na te pytania, na które nie ma odpowiedzi. Ten cykl to podróż, która łączy teraźniejszość z przeszłością, aby pokazać nam, jak możemy wpływać na przyszłość. Serial nagrodzony na URTI Grand Prix 2018 dla Author’s Documentary. Odc. 4 - "Niezaspokojone pragnienie". W ciągu najbliższych sześćdziesięciu lat może dojść do największej transformacji w historii ludzkości - takiej, która przyćmi nawet przejście na osiadły tryb życia, wykształcenie się rolnictwa czy rewolucję przemysłową. W jakim stopniu bieg historii może odmienić naturę człowieka? W roku 2077 ludzie będą pragnęli tego, czego pragną obecnie, ale zmienią się sposoby wyrażania i realizowania tych pragnień. Przyszłość będzie znośna tylko, jeśli rozwiniemy swoje człowieczeństwo. Będziemy mieli poważne problemy z przeludnieniem i niedoborem żywności, będziemy gorączkowo poszukiwać wody pitnej i źródeł energii. Problemów tych nie rozwiążą nowe technologie, lecz nasze nowe człowieczeństwo. 17:10 DUNAJ - ODC. 4 OD ŻELAZNYCH WRÓT DO MORZA CZARNEGO (THE DANUBE - FROM ITS SOURCE TO THE BLACK SEA) Cykl dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Barbel Jacks Seria dokumentalna o Dunaju i miastach oraz krainach położonych nad tą europejską rzeką. To 2888 kilometrów od źródła w Schwarzwaldzie do ujścia do Morza Czarnego, Dunaj łączy dziesięć krajów o bardzo różnych kulturach. Jest zatem nie tylko drugą najdłuższą rzeką Europy po Wołdze, ale także najbardziej międzynarodową rzeką na świecie. Była i jest jednym z najważniejszych szlaków handlowych w Europie i stanowi koło ratunkowe dla wielu ludzi. Po drodze przepływa przez wspaniałe krajobrazy, od krasowych gór Jury Szwabskiej, przez aluwialne i bagienne krajobrazy z unikalną florą i fauną, aż po imponujące kaniony Żelaznej Bramy i wreszcie rozległą deltę rzeki u jej ujścia do Morza Czarnego. Nie tylko wielkość Dunaju jest wyjątkowa, ale ma również własną wolę i jest jedyną dużą rzeką w Europie, która płynie z zachodu na wschód. Ta seria filmów przedstawia przyrodę i ludzi nad Dunajem oraz daje wgląd w ich różne życie, które kształtuje rzeka. Odcinki: Odc. 01: Od źródła do Linz; Odc. 02: Z Wachau do granicy Węgier; Odc. 03: Z Budapesztu do Belgradu; Odc. 04: Od Żelaznych Wrót do Morza Czarnego. 18:05 LEGENDARNE HOLLYWOODZKIE PARY - INGRID BERGMAN I ROBERTO ROSSELLINI (ICONIC COUPLES: INGRID BERGMAN & ROBERTO ROSSELLINI EP. 10) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Anne - Cecile Genre, Bertrand Tessier Mini - seria opowiadająca o dziesięciu najbardziej znanych parach artystów Hollywood. Wiele nigdy wcześniej nie publikowanych materiałów filmowych, klipów z udziałem Richarda Burtona i Elizabeth Taylor, Katharine Hepburn i Spencera Tracy, Jean Harlow i Williama Powella, Clarka Gable'a i Carole Lombard, Barbary Stanwyck i Roberta Taylora, Humphreya Bogarta i Lauren Bacall. Bohaterami dziesiątego odcinka będą Ingrid Bergman i Roberto Rossellini. Ona dla niego zrezygnowała z życia z mężem i córką oraz z oszałamiającej hollywoodzkiej kariery. Ingrid wystąpiła w sześciu filmach Gustava Molandera, zanim przeniosła się do Hollywood. Rosselliniego poznała w Paryżu i zakochała się w nim z wzajemnością. Ten romans wywołał skandal. Z czasem Rossellini okazał się wielkim i bardzo zaborczym egocentrykiem. W rezultacie ich związek rozpadł się. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA. BALI, MITYCZNA WYSPA AZJI (FLAVORS BALI, LE MYTHIQUE DE L’ASIE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku udamy się na wyspę Bali. Pod koniec lutego mieszkańcy świętują, zgodnie z tradycją, wejście w nowy rok. To wyjątkowy moment w życiu wyspiarzy i odwiedzających Bali turystów. Zajrzymy za kulisy tego niezwykłego święta, odkrywając całkiem inne oblicze wyspy, znanej na świecie przede wszystkim z pięknych plaż. Turyści najczęściej zapamiętują z Bali piękne, lecz przeludnione plaże Kuty i liczne, przybrzeżne knajpki, okupowane przez australijskich surferów. Kuta może pochwalić się najdłuższymi plażami na wyspie. Właśnie tu najchętniej i najliczniej spędzają czas turyści. Choć plaże są bardzo rozległe, trudno tu znaleźć spokojniejszy zakątek. Miasto również tętni życiem. Butiki z pamiątkami, restauracje i sklepy oferujące sprzęt do surfingu rywalizują o uwagę gości. W barach można obejrzeć transmisję meczów rugby i wypić tanie piwo. Zaledwie kilkaset metrów dalej krajobraz całkowicie się zmienia. Jest luty, mieszkańcy przygotowują się do obchodów balijskiego Nowego Roku. Od kilku dni trwają procesje poprzedzające to święto. O świcie mieszkańcy okolicznych wiosek zbierają się na brzegu. Ceremonie odbywają się na plaży, w ściśle ustalonym porządku i czasie. Tu nic nie jest dziełem przypadku. Starszyzna wioski wyznaczyła osoby, które przyniosą ze świątyni figury bóstw, osoby, które zajmą się ofiarami oraz te, które zatańczą na plaży. 20:10 UKRAIŃCY - ODC. 10. RODZINA PETIURENKO - ALBINA Serial dokumentalny, 41 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Julia Łuczkowska Serial przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Albina ma 18 lat. Chce zostać koncertującą pianistką. Gra od dzieciństwa, wiele godzin dziennie. Przygotowuje się do matury i do egzaminu do Akademii Muzycznej. Albina ciężko pracuje, żeby spełnić marzenia. Rzadko spotyka się ze znajomymi, jest w pełni skupiona na celu, ambitna, pracowita, wysoko postawiła sobie poprzeczkę. 21:00 KARSKI I WŁADCY LUDZKOŚCI Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2015 Reżyseria: Sławomir Grünberg Scenariusz: Katka Reszke, E. Thomas Wood Zdjęcia: Sławomir Grünberg Muzyka: Tomasz Dukszta Film dokumentalny o słynnym polskim emisariuszu Janie Karskim, autorstwa Sławomira Grünberga, zdobywcy prestiżowej nagrody Emmy, reżysera i autora zdjęć do filmów dokumentalnych nominowanych do Oscara i Emmy. Dokument składa się z trzech warstw: wywiadów nakręconych przez reżysera, materiałów archiwalnych oraz fabularyzowanych scen zrealizowanych techniką animacji. Filmy archiwalne i fotografie zostały skrupulatnie wybrane spośród licznych źródeł historycznych, dotyczących II wojny światowej oraz z Archiwum Jana Karskiego (The Karski Papers), które znajduje się w Instytucie Hoovera (Uniwersytet Stanforda). Wśród materiałów archiwalnych w filmie pokazane są nigdy wcześniej niewykorzystane wywiady przeprowadzone przez Thomasa Wooda, autora książki: "Karski: How One Man Tried to Stop the Holocaust". Podstawową narrację stanowi głos Jana Karskiego z zachowanych na taśmie filmowej oraz taśmie wideo rozmów i wywiadów. Poza tym została wykorzystana konwencja "narratora zbiorowego", a składają się na nią tzw. off - y osób, które blisko znały Karskiego lub z nim współpracowały. 22:05 ZAUFANY PIŁSUDSKIEGO Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2013 Scenariusz i reżyseria: Jolanta Kessler - Chojecka Film biograficzny przedstawiający historię Henryka Józewskiego, polskiego polityka, który w latach 1928 - 1938 piastował urząd wojewody wołyńskiego. Podczas pełnienia swojej funkcji prowadził tzw. eksperyment wołyński, czyli politykę zakładającą pokojową i harmonijną koegzystencję ludności polskiej i ukraińskiej. Urodzony w 1892 roku w Kijowie doskonale znał środowiska ukraińskich elit, wszedł w skład rządu Symona Petlury, przywódcy Ukraińskiej Republiki Ludowej. Był odpowiedzialny za działalność polskiego wywiadu na terenach Ukrainy w latach 1918 - 1920, został także bliskim współpracownikiem Józefa Piłsudskiego. Marszałek oddelegował go do sprawowania pieczy nad polityką polskiego państwa na wschodnich terenach II RP. W czasie II wojny światowej brał udział w konspiracji, w latach powojennych ukrywał się przed bezpieką. Został aresztowany w 1953 r. , na kilka dni przed śmiercią Stalina. Prawdopodobnie uratowała mu ona życie. Po toczącym się ponad rok śledztwie i procesie został skazany na dożywotnie więzienie. W 1956 r. , na fali odwilży, najpierw zmniejszono jego wyrok do 12 lat więzienia, potem do 5 lat, a na koniec anulowano. Wyszedł na wolność w 1957 r. Wycofał się z życia publicznego i zajął się swoją wieloletnią pasją - malarstwem. Zmarł w roku 1981. Bliski przyjaciel m.in. Marii Dąbrowskiej. 23:10 SERCE Z WĘGLA - ODC. 4 Serial dokumentalny, 27 min, Polska, 2001 Reżyseria: Jerzy Morawski Scenariusz: Irena Morawska Zdjęcia: Kola Nestorowicz Janusz Pochopień wyjeżdża na leczenie odwykowe. Jola Łoskot przyjeżdża do telewizji w Warszawie z nadzieją, że wygra milion. Ola wciąż bezskutecznie poszukuje pracy. Za odzyskane pieniądze z roznoszenia ulotek remontuje łazienkę. Cocolino jest z Sylwią na łyżwach. Piękna flecistka z górniczej orkiestry kopalni Knurów chętnie się z nim umówiła. Lucek znów zamiast iść do lekarza, z bolącą nogą zjechał na dół. Upiera się, że nie opuści szychty. Prezes Górnośląskiego Konsorcjum Węglowego, Janusz Niziołek - łącznik między górnictwem a światem dyplomacji, żyje z likwidowanych kopalń. Planuje zamienić górnicze maszyny na ryż z dalekiej Azji. Dom socjalny w Zabrzu to dla wielu rodzin górniczych ostatnia deska ratunku. Dla Józka Tomanka, byłego górnika kopalni Makoszowy, dom socjalny jest wybawieniem. Mieszka tam w pokoju z kuchnią. Wszystko tam pochodzi ze śmietnika: zabawki, ubrania, regały i przybory szkolne. Od kiedy Józek Tomanek przestał być górnikiem, utrzymuje żonę i siedmioro dzieci z tego, co znajdzie na wysypisku. Ważny dzień dla Andrzeja Biesa. Pierwszy raz ktoś zaprosił go na rozmowę. Córki Bogdana Smudy będą dziś kwestowały na rzecz Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Bogdan jest zgaszony. Renia nie chce wyjechać ze Śląska. W rodzinie Łoskotów euforia. Jola zakwalifikowała się do udziału w "Milionerach". Pogrzeb pana Jana Kincera. 23:50 MISJA Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1978 Scenariusz: Karol Bielecki, Stefan Wajcman Zdjęcia: Janusz Sztajkowski Filmowa opowieść o pracy polskich konserwatorów zabytków w republice Macedonii. Przedstawiono wkład polskich archeologów, architektów, historyków sztuki i konserwatorów zabytków w ratowanie bezcennych zabytków kultury tego regionu. Prace archeologiczno - konserwatorskie prowadzono: w mieście Prilep (dawna stolica Macedonii) - twierdza Markovi Kuli, w Debreszte - konserwacja ruin budowli sakralnej, Heraclea - pozostałości bazyliki wczesnochrześcijańskiej i amfiteatr antyczny, Ochryd - amfiteatr z II wieku p.n.e. Wizyta w pracowni snycerskiej w Ochrydzie. W filmie mowa także o współpracy polsko - jugosłowiańskiej przy wykopaliskach na górze Gaik w Radzikowie koło Czerwińska na Mazowszu. Archeologowie znaleźli eksponaty świadczące o tym, że było to miejsce odprawiania pogańskich obrzędów religijnych. 00:20 NOTACJE - MAREK KRAWCZYK. WAKACYJNA PRZYGODA ZE ZŁAMANĄ RĘKĄ Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2020 Marek Krawczyk (rocznik 1946), studiował na Wydziale Lekarskim warszawskiej Akademii Medycznej. Stopień doktora nauk medycznych uzyskał w 1975, a tytuł profesora zwyczajnego w 1999 roku. Specjalista w dziedzinie chirurgii ogólnej i onkologicznej, jeden z pionierów transplantacji wątroby w Polsce, inicjator nowych technik operacyjnych. W 2019 roku jako czwarty Polak w historii został członkiem honorowym Towarzystwa Chirurgów Amerykańskich. 00:35 NIEPOGODZENI Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2013 Scenarisz i reżyseria: Alina Mrowińska Zdjęcia: Adam Fręśko Bohaterami filmu są: niewidoma od urodzenia Monika i jej mąż Wojtek z porażeniem mózgowym. Wspierają się i uzupełniają, nie godzą się ze swoją niepełnosprawnością, mają takie same marzenia jak ludzie zdrowi. Towarzyszymy im w czasie drogi do szpitala w Bydgoszczy, gdzie Wojtek ma mieć przeprowadzoną operację wszczepienia stymulatorów do półkul mózgowych. Ma ona zredukować jego ruchy mimowolne, poprawić mowę. Czy operacja się uda? Jak Monika i Wojtek poradzą sobie ze swoimi oczekiwaniami i emocjami? 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "NIE POZWOLIMY O WAS ZAPOMNIEĆ". ODC. 274 Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski "Nie pozwolimy o Was zapomnieć" Wyruszamy do lasów Roztocza, gęsto utkanych powstańczymi ścieżkami, na wezwanie jednego z widzów. Tu, pośród leśnych ostępów, ukryta jest, według wskazań najstarszych mieszkańców, powstańcza mogiła. Powrócimy tu niebawem, uzbrojeni w stosowane zezwolenia, by wykonać wstępne, nieinwazyjne badania terenu. "Wronów 1831" Następnie opowiemy historię podobną, jednak geograficznie umiejscowioną na przedpolach Kazimierza Dolnego, a dotyczącą dramatycznego czasu powstania listopadowego. Wronów, to miejscowość bardzo wyraźnie zapisana w historii tego niepodległościowego zrywu. 17 kwietnia 1831 roku pod Wronowem, doszło do starcia wojsk polskich i rosyjskich, zakończonego porażką wojsk polskich dowodzonych przez Jana Kantego Juliana Sierawskiego. "I dokonało się" Przez wiele lat przypominaliśmy widzom historię Józefa Seweryna Liniewskiego, który był organizatorem cywilnej siatki powstańczej w okolicach Parczewa. Kiedy Rosjanie pojmali i stracili w Lublinie jego szwagra Kazimierza Bogdanowicza, nie bacząc na ryzyko aresztowania, postawił pod świątynią w Lejnie krzyż ze stosowną dedykacją bohaterowi. Zaborcy próbowali go zmusić do usunięcia świętego znaku, ale nawet w obliczu utraty majątku nie ustąpił. Krzyż przetrwał zabory, ale nie przetrwał PRL - u. Teraz powrócił. Pokażemy go. 02:05 POCIĄG DO BOLLYWOOD Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2007 Reżyseria: Mariusz Malinowski Scenariusz: Leszek Talko Zdjęcia: Jacek Mierosławski Andrzej Gliwicz, absolwent szkoły morskiej z dyplomem nawigatora, opłynął niemal cały świat. W swoim zawodzie przepracował też dwadzieścia parę lat w Polskich Liniach Lotniczych LOT, latał m.in. do Indii, które urzekły go swym pięknem. Zabrał kiedyś na wycieczkę żonę Danutę i zaszczepił w niej pasję do podróżowania po tym ogromnym i niezwykłym kraju. Po przejściu na emeryturę pan Andrzej nie mógł usiedzieć na miejscu, znów ciągnęło go w świat. Najpierw jednak na przełomie 1989 i 1990 roku Gliwiczowie postanowili przenieść się z Warszawy na prowincję, wybrali niewielkie gospodarstwo w wiosce Skolankowa Wola na Kielecczyźnie. Skromny wiejski dom szybko stał się dla nich azylem jedynie na letnie miesiące. Wraz z nastaniem chłodów, już od blisko 20 lat, Gliwiczowie co roku opuszczają rodzinne gniazdko i wyruszają do Indii, by przez sześć miesięcy upajać się tamtejszym klimatem, zawierać nowe znajomości i podtrzymywać stare przyjaźnie. Choć są przeciętnymi polskimi emerytami starego portfela, akurat teraz mogą w pełni korzystać z życia i realizować swoje marzenia. W Bombaju zatrzymują się małym hoteliku Armii Zbawienia. Kiedyś przy śniadaniu zagadnął Andrzeja Gliwicza pewien miły pan poszukujący statystów do filmu. I tak to się zaczęło. Właśnie w Bombaju mieści się centrum potężnego przemysłu filmowego Indii: tzw. Bollywood. Tu kręci się najwięcej na świecie filmów i seriali, oglądanych później przez niezliczone rzesze rodzimych odbiorców. Gliwiczowie od wielu lat grają w hinduskich produkcjach, wystąpili u boku bollywoodzkich gwiazdorów, poznali tamtejszych producentów i reżyserów. Filmy z udziałem pary polskich emerytów obejrzało już ponad 400 milionów widzów, choć te produkcje mają krótki żywot i znane są jedynie w Indiach. Kiedy nie ma dla nich żadnej roli w Bollywood, Gliwiczowie wyruszają autobusem w długą drogę do miejscowości Gokarna. W tej malowniczo położonej hinduskiej wiosce wynajmują co roku ten sam domek z zapierającym dech widokiem z ganku, mają swój stolik w ulubionej lokalnej knajpce, spotykają się z przyjaciółmi. Wśród najbliższych znajomych są Hindusi, ale także Europejczycy, Amerykanie czy Australijczycy, którzy, podobnie jak oni, odnaleźli w Indiach swoje miejsce na ziemi. W Gokarnie życie płynie leniwie, wszyscy się znają, są dla siebie bardzo życzliwi i nikt nikomu nie zazdrości. Tu nikt nie zabiega o bogactwo, luksusy, wygody, raczej w Indiach w ogóle panuje moda na ascetyczny styl życia. Za średnio 30 zł dziennie polscy emeryci wiodą więc spokojny i szczęśliwy żywot, podziwiają wspaniałą przyrodę i przepiękne zachody słońca. Twórcy dokumentu pokazują swoich bohaterów najpierw w wiosce w Polsce, a następnie filmują ich pobyt w Indiach, które stały się ich drugim domem. Kamera rejestruje codzienne, zwykłe zajęcia państwa Gliwiczów, śledzi rozmowy z agentami filmowymi, znajomymi z planu oraz starymi przyjaciółmi z całego świata, na których zawsze mogą polegać w trudnych sytuacjach. 03:05 PUSTELNICY W GÓRACH Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2006 Scenariusz i reżyseria: Mirosław Dembiński Film przedstawia rodzinę Pustelników, których całe życie jest związane z górami. Ojciec to wybitny himalaista, zdobywca 12 ośmiotysięczników (do korony Himalajów brakuje mu tylko dwóch najłatwiejszych). Synowie są wspinaczami skałkowymi (Adam jest najlepszy w Polsce, pokonał osiem dróg w skali trudności 8c+ z dziesięciu takich tras zdobytych przez Polaków). Reprezentują inne pokolenie, wspinanie dla nich jest zupełnie czymś innym, inaczej się ubierają, inaczej zachowują, słuchają innej muzyki i inaczej się wysławiają. Są na przeciwległych biegunach górskiej aktywności. Obserwując bohaterów filmu w górach, widzimy różnice, jakie ich dzielą w podejściu do wspinania. Przy bliższym poznaniu ich okazuje się jednak, że siła, która ich pcha w góry jest bardzo podobna, a istota ich motywacji niemal taka sama. Czy zatem młodzi ludzie naprawdę odbiegają tak daleko od pokolenia swoich rodziców ukształtowanych jeszcze w innym systemie, kiedy wyznawano inne wartości? Czy może są to tylko pozorne różnice?