TVP Dokument Piątek, 11.11.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - WILCZE MANEWRY Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz W przepastnych Borach Dolnośląskich kryły się wielkie poligony wojsk radzieckich. Gdy wojska stąd odmaszerowały, pozostawiając po sobie zarastające lasem pustkowia, zapanowała tu niepodzielnie przyroda. Takiego, obfitującego w zwierzynę, a bezludnego matecznika nie mogły nie odkryć wilki. I przywędrowały tutaj, a za nimi wyruszyło dwoje badaczy wilczych zwyczajów i wędrówek. Wraz z nimi wyruszamy zimowym wilczym tropem, uczymy się odnajdywać na śniegu ślady godów wilczej pary, śledzić za pośrednictwem tropów ich łowieckie manewry. I dowiadujemy się, do jak dalekich, zagranicznych wędrówek są skłonni ci drapieżcy w poszukiwaniu dogodnych ostoi i łowisk. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 46 SŁODKI SMAK HISTORII Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Aby stworzyć pradawny miód pitny, potrzeba ogromnej pracy na każdym z etapów. Najpierw wykazać muszą się pszczoły, które rzetelnie zamieniają nektar na słodki miód. Następnie do pracy zabiera się miodosytnik, który nie może zmarnować ani grama słodkiego produktu naszych żołto - czarnych przyjaciół. Z kolejną pomocą przyjdą nam drożdże, które przeprowadzą szlachetną fermentację. Później do akcji wkracza bednarz, bo bez dobrej dębowej beczki nie ma właściwego i tradycyjnego leżakowania miodu pitnego. Dopiero wtedy można się raczyć najbardziej charakterystycznym dla historii Polski miodem. 07:05 NOTACJE - JADWIGA PIŁSUDSKA - JARACZEWSKA. MÓJ DOM RODZINNY Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2007 Autor: Krzysztof Tadej Ppor. Jadwiga Piłsudska - Jaraczewska (1920 - 2014) - córka Józefa Piłsudskiego, pilot. Młodość spędziła głównie w Warszawie, gdzie mieszkała z rodziną w Belwederze, oraz w Sulejówku w dworku "Milusin" podarowanym Piłsudskiemu przez żołnierzy. W 1937 r. zaczęła latać na szybowcach. Następnie uzyskała licencję pilota, również samolotowego. We wrześniu 1939 r. , wraz z matką i starszą siostrą Wandą, została ewakuowana specjalnym samolotem przez Szwecję do Anglii. Tam, na uniwersytecie Cambridge, ukończyła wydział architektury. Potem studiowała również urbanistykę i psychologię. Wstąpiła do Air Transport Auxiliary, służby pomocniczej RAF - u. Jako ferry - pilot transportowała różne rodzaje samolotów (w tym ciężkie bombowce) z fabryk na lotniska bojowe w całej Wielkiej Brytanii oraz uszkodzone samoloty do remontu. Przeprowadziła w ten sposób, często w bardzo ciężkich warunkach, setki samolotów. Po wojnie przebywała w Anglii na emigracji. Pracowała tam jako architekt, a także prowadziła z mężem firmę. Jesienią 1990 r. powróciła na stałe do Polski. Miała dwoje dzieci, syna Krzysztofa i córkę Joannę. Pod koniec życia wraz z rodziną angażowała się w działalność Towarzystwa Przyjaciół Instytutów Józefa Piłsudskiego i Fundacji Rodziny Piłsudskich. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 152 OSTRÓW WIELKOPOLSKI Magazyn, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Agnieszka Grabarska Scenariusz: Paulina Józefina Moczyńska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejny przystanek na trasie podróży to Ostrów Wielkopolski. Jego intensywny rozwój i przekształcenie z miasteczka rolniczego w ośrodek kupiectwa, rzemiosła i sukiennictwa nastąpił pod koniec XVIII wieku. Zwiedzanie warto rozpocząć od ratusza, który jest co najmniej trzecim w dziejach miasta. Zbudowany został w stylu neorenesansowym, w drugiej połowie XIX wieku, potem wielokrotnie był przebudowywany. Dziś jest m.in. siedzibą muzeum, w którym można przejść się uliczkami dawnego miasta i poczuć klimat sprzed stu lat. Dzięki wystawie w 3D można zobaczyć m.in. dawne sklepy i zakłady usługowe z charakterystycznym dla epoki wystrojem i asortymentem. Inne ciekawe obiekty to budynek dawnej Strzelnicy Miejskiej, neogotycki kościół świętego Stanisława z początku XX wieku oraz synagoga. Wybudowana w stylu mauretańskim jest perłą architektoniczną nie tylko miasta - to także jedyna tego typu synagoga w Polsce. Ostrów to również prężnie działające środowisko muzyczne. Big Band Powiatu Ostrowskiego to młody zespół działający pod kierunkiem Roberta Matuszewskiego, mający ma na swoim koncie występy oraz prestiżowe nagrody w Polsce i za granicą. Z Ostrowem związany był Krzysztof Komeda - Trzciński - kompozytor i pianista jazzowy, który w tutejszym Gimnazjum Męskim, założył swój pierwszy zespół. Mieszkanie rodziny Trzcińskich mieściło się w Banku Polskim, którego dyrektorem był ojciec Komedy Mieczysław Trzciński. Pamięć o muzyku w Ostrowie Wielkopolskim wciąż jest żywa. Jego imię nosi Ostrowski Festiwal Muzyka Polskiego Filmu. Wydarzenie przypomina między innymi filmy, do których muzykę napisał Krzysztof Komeda. Od 1996 roku odbywa się tu także Muzeum Jazz Festiwal. 07:45 PRZYRODNIK NA TROPIE - /5/ - SZARYTKA MORSKA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Bohaterka tego odcinka może ważyć aż do 300 kg i mierzyć do 2, 5 metra. Samce, jak to w świecie ssaków, są większe i cięższe od samic. Losy bohaterki od ponad 10 000 lat splecione są z człowiekiem, który od zamierzchłych czasów na nią polował ze względu na mięso, cenne futro i tłuszcz. W 2015 roku Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk zmienił kilka polskich nazw ssaków. Bohaterka tego odcinka wcześniej była foką szarą, a teraz jest szarytką morską. 08:20 ROK 2077: SPOJRZENIE W PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 4 NIEZASPOKOJONE PRAGNIENIE (2077 10 SECONDS TO THE FUTURE / 2077 - 10 PARA O FUTURO. EPISODE 4: AN UNQUENCHABLE THIRST) Cykl dokumentalny, 55 min, Mozambik, 2017 Reżyseria: Pedro Clrigo, António Jos De Almeida Seria dokumentalna opowiadająca o tym, co czeka nas w przyszłości. Wyobraźmy sobie naszą planetę w przyszłości. Czy będziemy gatunkiem wieloplanetarnym, którego długość życia wyniesie 110 lat? Czy komputery zastąpią ludzkie życie? Dzięki ciągłym odkryciom w dziedzinie nanotechnologii, naszemu ciągłemu pragnieniu wiedzy i postępowi w wiedzy technologicznej, nasz stosunek do robotów, gdy będą one bardziej świadome poznawczo swojego środowiska, będzie inny. Wkraczamy w epokę, w której wkrótce trudno będzie odróżnić to, co fizyczne, od tego, co cyfrowe. Najbliższe kilkadziesiąt lat ulegnie największym i najszybszym przemianom w historii - w technologii, nauce i relacjach międzyludzkich. Żyjemy w akceleratorze naukowym o nieodwracalnych skutkach, w którym nasze dzisiejsze wybory zmienią świat jutra. Z pomocą wpływowych osobistości w globalnym społeczeństwie, takich jak fizycy teoretycy, patolodzy i prognostycy geopolityczni, próbujemy odpowiedzieć na te pytania, na które nie ma odpowiedzi. Ten cykl to podróż, która łączy teraźniejszość z przeszłością, aby pokazać nam, jak możemy wpływać na przyszłość. Serial nagrodzony na URTI Grand Prix 2018 dla Author’s Documentary. Odc. 4 Niezaspokojone pragnienie. W ciągu najbliższych sześćdziesięciu lat może dojść do największej transformacji w historii ludzkości - takiej, która przyćmi nawet przejście na osiadły tryb życia, wykształcenie się rolnictwa czy rewolucję przemysłową. W jakim stopniu bieg historii może odmienić naturę człowieka? W roku 2077 ludzie będą pragnęli tego, czego pragną obecnie, ale zmienią się sposoby wyrażania i realizowania tych pragnień. Przyszłość będzie znośna tylko, jeśli rozwiniemy swoje człowieczeństwo. Będziemy mieli poważne problemy z przeludnieniem i niedoborem żywności, będziemy gorączkowo poszukiwać wody pitnej i źródeł energii. Problemów tych nie rozwiążą nowe technologie, lecz nasze nowe człowieczeństwo. 09:25 BIG BEND - DZIKA PRZYRODA AMERYKI (BIG BEND AMERICA’S WILDEST FRONTIER / BIG BEND AMERIKAS WILDESTE GRENZE) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2020 Reżyseria: John Murray Legendarna rzeka Rio Grande przecina głębokie kaniony między Stanami Zjednoczonymi a Meksykiem, ale dzika przyroda nie zna granic. Ta najsłynniejsza granica to rozległa kraina spokojnego piękna i ogromnych pustynnych krajobrazów i dom dla najwspanialszych dzikich zwierząt Ameryki. Park Narodowy Big Bend może pochwalić się większą liczbą gatunków ptaków, motyli, nietoperzy, gadów, kaktusów, mrówek i skorpionów niż jakikolwiek inny park narodowy w USA. Strzeliste góry Chisos to podniebne wyspy, na których znajdują się ocaleni i szukający wytchnienia podczas migracji. To jest prawdziwe pogranicze Ameryk, gdzie horyzonty nigdy się nie kończą, a gwiazdy płoną jak przez eony; gdzie wędruje lew i niedźwiedź, gdzie nietoperze czają się nocą, szukając skorpionów. To dziki zachód z naszych kreskówek, dom kojota i grzechotnika. Jak wtedy, gdy rdzenni Amerykanie byli jedynymi ludźmi, którzy pili z tutejszych źródeł i polowali na zwierzynę, zanim wozy białych osadników pojawiły się po raz pierwszy na horyzoncie. 10:30 DUNAJ - ODC. 4 OD ŻELAZNYCH WRÓT DO MORZA CZARNEGO (THE DANUBE - FROM ITS SOURCE TO THE BLACK SEA) Cykl dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Barbel Jacks Seria dokumentalna o Dunaju i miastach oraz krainach położonych nad tą europejską rzeką. To 2888 kilometrów od źródła w Schwarzwaldzie do ujścia do Morza Czarnego, Dunaj łączy dziesięć krajów o bardzo różnych kulturach. Jest zatem nie tylko drugą najdłuższą rzeką Europy po Wołdze, ale także najbardziej międzynarodową rzeką na świecie. Była i jest jednym z najważniejszych szlaków handlowych w Europie i stanowi koło ratunkowe dla wielu ludzi. Po drodze przepływa przez wspaniałe krajobrazy, od krasowych gór Jury Szwabskiej, przez aluwialne i bagienne krajobrazy z unikalną florą i fauną, aż po imponujące kaniony Żelaznej Bramy i wreszcie rozległą deltę rzeki u jej ujścia do Morza Czarnego. Nie tylko wielkość Dunaju jest wyjątkowa, ale ma również własną wolę i jest jedyną dużą rzeką w Europie, która płynie z zachodu na wschód. Ta seria filmów przedstawia przyrodę i ludzi nad Dunajem oraz daje wgląd w ich różne życie, które kształtuje rzeka. Odcinki: Odc. 01: Od źródła do Linz; Odc. 02: Z Wachau do granicy Węgier; Odc. 03: Z Budapesztu do Belgradu; Odc. 04: Od Żelaznych Wrót do Morza Czarnego. 11:20 W POSZUKIWANIU RODOWODU Film dokumentalny, 19 min, Polska, 1974 Scenariusz: Franciszek Palowski Zdjęcia: Maciej Braunstein, Aleksander Wasilewicz Film przedstawia temat poszukiwania własnego rodowodu przez osoby polskiego pochodzenia, przybywające do Polski ze Stanów Zjednoczonych, Australii, Szkocji, Ameryki Południowej, Francji na organizowane przez Uniwersytet Jagielloński Kursy Języka i Kultury Polskiej. Z każdym rokiem jest ich więcej. Spośród wielu, nierzadko atrakcyjniejszych, możliwości spędzenia letnich wakacji i urlopów wybierają Polskę. Przyjeżdżają w poszukiwaniu brakującego ogniwa własnej biografii. Ekipa telewizyjna towarzyszy uczestnikom kursu od pierwszych kroków na polskim lotnisku, przez sale wykładowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, zwiedzanie Krakowa, Gdańska, Malborka, Grunwaldu, Warszawy. Podczas wizyt w muzeach, bibliotekach i na lekcjach historii Polski. Słuchacze kursów wypowiadają się prawie płynną polszczyzną zarówno na tematy współczesnej historii naszego kraju, jak i wracają do okresu wojny. Mówią, dlaczego zdecydowali się na przyjazd do Polski, a także o fascynacji polską kulturą i folklorem. Wypowiedzi Eugene'a Kusielewicza, działacza polonijnego, o funkcjonującym w Stanach Zjednoczonych Związku Klubów Kulturalnych Polski i Fundacji Kościuszkowskiej, z zaznaczeniem, że dopiero ta współpraca z Polską, która pozwoliła na przyjazd do ojczyzny przodków, jest przełomem. Rektor UJ, prof. Mieczysław Karaś otwiera uroczyście działalność Zakładu dla Spraw Polonii na krakowskim uniwersytecie. Jest to przejście od bardzo emocjonalnie zaangażowanej działalności do zinstytucjonalizowanej formy pracy z Polonią na całym świecie. 11:50 KOŚCIUSZKO. PRZEWODNIK BARDZO WSPÓŁCZESNY ("KOŚCIUSZKO. WOLNOŚĆ OD PRZEMOCY") Film dokumentalny, 52 min, Polska/Litwa, 2021 Scenariusz i reżyseria: Piotr Kornobis Tadeusz Kościuszko to pierwszy bohater współczesnej Polski i Litwy. Film ukazuje jego biografię w dynamicznym skrócie. Konfrontuje specyfikę czasów, w których żył z indywidualnymi cechami charakteru Kościuszki. Widz odnajdzie w tej opowieści próbę odpowiedzi na pytanie zadawane przez kolejne pokolenia Środkowoeuropejczyków - jak przetrwać na skrwawionych ziemiach, między Wschodem a Zachodem. Życie Kościuszki, typowego przedstawiciela klasy średniej XVIII wieku, jego decyzje i wybory składają się na wyjątkowo aktualną opowieść o człowieku. Tadeusz Kościuszko jest naszym bohaterem, bo odnajdujemy w nim siebie. 12:50 ATLAS NIEPODLEGŁOŚCI Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Piotr Kuciński Zdjęcia: Mirosław Basaj Celem filmu jest przedstawienie faktów i okoliczności, które doprowadziły do odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Działania ruchu strzeleckiego i legionowego na terenie ziem polskich oraz działania dyplomatyczne na forum międzynarodowym związane z Komitetem Narodowym Polskim zostały przedstawione na zasadzie akcji równoległej. W filmie wykorzystano materiały archiwalne: fotografie, dokumenty, mapy, fragmenty filmów. Prace malarskie zilustrują wybrane zagadnienia historyczne. 13:50 BARWNY ŚWIAT PTAKÓW OGRODOWYCH (FEATHERED FRIENDS / GEFIEDERTE NACHBARN UNSERE GARTENVÖGEL) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2019 Reżyseria: Leander Khil, Mario Kreuzer Film dokumentalny o ptakach żyjących w naszych, europejskich ogrodach. Sekretne dramaty, strategie przetrwania i silne osobowości ujawniają się wśród ptaków w idyllicznej scenerii ogrodu. Przez wszystkie pory roku ptaki śpiewające rywalizują o źródła pożywienia, zawsze wypatrując swoich dwóch śmiertelnych wrogów: czającego się kota, krogulca nadlatującego zza ogrodzenia, węża wślizgującego się, by złapać jajka. Rudziki, strzyżyki, sikorki modraszki, kosy, jaskółki, jerzyki i szpaki to zaskakujące gwiazdy tego filmu, który zmienia nasze spojrzenie na pozornie znajome terytorium. 14:50 ŻYCIODAJNE RZEKI PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO - ODC. 5 GWADALKIWIR (IBERIA'S RIVERS OF LIFE / FLÜSSE DES LICHTS EP. 5 GUADALQUIVIR) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o największych rzekach Hiszpanii i Portugalii. Wielkie rzeki z dala od destynacji turystycznych ukazują nieznany i mistyczny Półwysep Iberyjski. Podobnie jak ludzkie naczynia krwionośne, rzeki są ścieżkami życia. Niemal każda zaawansowana cywilizacja zawdzięcza swój rozwój istnieniu tych pulsujących strumieni życia. Rzeki były pierwszymi autostradami; transportowały wiedzę, dobra, odkrywców i zdobywców. Podążając za tymi wielkimi strumieniami, znajdujemy zapomniane krajobrazy, zamieszkane przez niezwykłych ludzi, z często wyjątkowymi biografiami. Odcinek piąty opowiada o Gwadalkiwir - rzece w Hiszpanii, o długości 680 km. Jej źródła znajdują się na stokach Caada de las Fuentes, na wysokości ok. 1400 m n.p.m. , na wschód od miasta Cazorla, na terenie Parku Narodowego Sierra de Cazorla, Segura i Las Villas. Rzeka uchodzi do Zatoki Kadyksu (Ocean Atlantycki). Jest żeglowna od Kordoby, do Sewilli dochodzą nawet statki morskie. Oprócz zastosowań transportowych jest wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej i nawadniania. 15:55 RZECZPOSPOLITA REAKTYWACJA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Anna Ferens Zdjęcia: Michał Ślusarczyk, Marcin Peresada Film w atrakcyjny i nowoczesny sposób opowiada o odbudowie Polski po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Pokazujetę niezwykłą energię, która wyzwoliła się w Polsce po odzyskaniu niepodległości zarówno wśród intelektualnych elit, jak i zwykłych ludzi. Bohaterami są wynalazcy, naukowcy, ekonomiści, których myśli i osiągnięcia przyczyniły się do rozkwitu Polski w okresie międzywojennym. Wiele z tych wynalazków zostało wykorzystanych na całym świecie i przyczyniło się do rozwoju ważnych dziedzin nauki. W filmie występują potomkowie, często nieznanych bohaterów 20 - lecia oraz historycy z Polski, USA i Francji, m.in.: prof. Wacław Szybalski z Madison, prof. Donald Pienkos z Milwaukee, prof. Dominic Pacyga z Chicago, dr Christophe Laforest z Paryża. Film nagrodzony na Polish Film Festival in America w Chicago w 2018 r. - nagroda za najlepszą reżyserię. 17:05 POLACY NA KRAŃCU ŚWIATA: JEDNA WYPRAWA - 4 ŻYWIOŁY Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2016 Reżyseria: Damian T J Wojciechowski Zdjęcia: Adam Sienkiewicz Pierwsza polska wyprawa w rejon pasma Sary Beles na granicy chińsko - kirgiskiej. W wyprawie brało udział 8 Polaków w wieku od 26 do 55 lat. Góry Kokszał - tau znajdują się w południowej Kirgizji na granicy z Chinami w jednym z najbardziej niedostępnych regionów Azji Centralnej. Położone są w strefie przygranicznej i jeszcze do niedawna były całkowicie niedostępne nie tylko dla turystów, ale także dla obywateli Kirgistanu. Również dzisiaj na wjazd w tę strefę potrzebne jest specjalne pozwolenie z KGB. Celem wyprawy było przepłynięcie po raz pierwszy przez polską grupę położonego na wysokości 3, 500 metrów Jeziora Kel - suu. Jezioro ma długość 12 km i na całej długości położone jest wśród niedostępnych skał. Do dnia dzisiejszego zaledwie kilka rosyjskich grup przepłynęło to jezioro. Kolejny cel to pierwsze w historii wejście na szczyt Sary Beles (4650 m.) oraz spływ po lodowatej rzece Kok - kija. O ile dwa pierwsze cele udało się zrealizować, tak pierwszy w historii rafting po tej wijącej się w kilkusetmetrowym kanionie rzece nie został zakończony, ponieważ zaginęło 3 uczestników wyprawy. Wyprawa była tylko trudna fizycznie, lecz równocześnie przepiękna pod względem krajobrazowym i przyrodniczym. Film jest zapisem podróży, zmagań z niedostępną i dziką przyrodą oraz doświadczeń uczestników wyprawy w walce z własnymi słabościami. Nie zabrakło również tematu spotkania Polaków z ludźmi i kulturą Kirgistanu. 18:10 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - OSOBLIWY ŚWIAT HIERONIMA BOSCHA (EXPOSITION ON SCREEN. THE CURIOUS WORLD OF HIERONYMUS BOSCH) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego życie, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pomocą prywatnych listów i ożywiając ich osobiste historie. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł artystów w największych muzeach i galeriach na świecie. M.in. Leonardo, Rembrandt; Cezanne, Monet, Picasso. Odc. 10. Bosch i jego osobliwy świat. Hieronim Bosch, a właściwie Joen van Aken, urodził się w s - Hertogenbosch w południowych Niderlandach około roku 1450 - ego. Został artystą, jak cała jego rodzina. Aby się z niej wyróżnić, zaczął się podpisywać łacińską wersją swojego imienia, Hieronimus, i skróconą nazwą rodzinnego miasta Bosch. Hieronim zmarł w roku 1516. Dla uczczenia życia i dzieła artysty miasto przygotowało program wydarzeń na cały rok. Muzeum Brabancji Północnej zorganizowało najbardziej ambitną w swojej historii wystawę, codziennie do pierwszej w nocy oglądaną przez tłumy. Interesujące, że z wielu dzieł Boscha pamięta się mnóstwo detali z wyjątkiem głównego tematu. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - SANTORINI. U ŹRÓDEŁ MITU (FLAVORS SANTORIN AUX SOURCES DE L’ATLANTIDE) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 HISTORIA BRONI - WALKA WRĘCZ. ODC. 3/10 (HISTORY OF WEAPONS) Serial dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2017 Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. "Historia broni" to dziesięcioodcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. 21:10 MOSSAD OD ŚRODKA - ODCINEK 3: TEATR ŻYCIA (INSIDE THE MOSSAD (TV SERIES) EPISODE 3 THE THEATER OF LIFE) Serial dokumentalny, 50 min, Izrael, 2017 Reżyseria: Duki Dror Scenariusz: Yossi Melman, Chen Shelach Seria dokumentalna opowiadająca o Mossadzie, czyli Instytucie do spraw Wywiadu i Zadań Specjalnych - izraelskiej agencji wywiadowczej, odpowiedzialnej m.in. za gromadzenie politycznych, technicznych, gospodarczych danych wywiadowczych poza granicami kraju, formalnie utworzonej 1 kwietnia 1951 r. jako Instytut Koordynacji. Obecną nazwę nadano w 1963 r.. Wszyscy szpiedzy Mossadu to nienazwani bohaterowie i to właśnie przyciąga zainteresowanie. Przez siedem dekad od powstania Mossad pielęgnował swój wizerunek odważnej, wszechmocnej agencji wywiadowczej, dla której nie ma misji niemożliwej. Czteroczęściowy serial dokumentalny po raz pierwszy pokazuje na ekranie historie 24 byłych szefów szpiegów i agentów, a wraz z nimi perspektywę pierwszoosobową na osobiste i operacyjne wyzwania, które pokonali, etyczne dylematy, z którymi się zmierzyli oraz osobistą cenę, jaką płacą i nadal będą płacić za wybraną karierę. W sposób podobny jak w produkcji hollywoodzkiej Mossad powierza swoim agentom role, które wymagają znacznej ilości aktorskiego talentu. Ludzie ci muszą się przełączać i zmieniać jak między historiami i bohaterami z okładek czy filmów, próbują wrócić do swojej prawdziwej tożsamości w domu. To bardzo trudna praca i misja, w której nie wszystkim się udaje wytrwać. 22:15 MIASTO GNIEWU S.I - /3/ Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Dawid Sawicki Zdjęcia: Tomasz Nawrocki Muzyka: Tomasz Kamiński Cykl dokumentalny o początkach zorgaznizowanej przestepczości w Polsce. Pierwsza seria składa się z 13 odcinków. Każdy epizod opowiada o jednej zbrodni gangsterskich porachunków. W cyklu wykorzystano materiały archiwalne TVP, materiały archiwalne Komendy Stołecznej Policji oraz warszawskich prokuratur i sądów. Odcinek 3. Czy istniała jakakolwiek lojalność wśród przestępców i jaka kara spotykała tych, którzy zachowywali się nielojalnie. Opowiadamy o instytucji świadka incognito, ktorą wprowadzono ustawą z 1995 roku. Co organom ścigania dał świadek incognito, w jaki sposób ułatwiło to walkę z zorganizowaną przestępczością. Cezary Dresz miał zeznawać w procesie Andrzeja Kolikowskiego ps. Pershing. Zginął przed złożeniem zeznań, 30 października 1995 roku w Warszawie przy ul. Szekspira 2 na Żoliborzu. Opowiadamy również o zasadach, jakie panują w więzieniu i o tym, jak traktuje się więźniów, którzy donosili. 22:50 ZATOPIONE MIASTO PIRATÓW (DRAIN THE SUNKEN PIRATE CITY) Film dokumentalny, 46 min, USA, 2017 Reżyseria: Sophie Elwin Harris Pod wodami portu Kingston na Jamajce leżą ruiny największego pirackiego miasta wszech czasów, Port Royal. Miasto o bardzo złej sławie 7 czerwca 1692 r. zostało zniszczone przez trzęsienie ziemi i tsunami. Część wybrzeża, na której było umiejscowione, osunęła się do Morza Karaibskiego, zabierając ze sobą budynki i prawie wszystkich mieszkańców. Archeolog morski, Jon Henderson bada, co się stało, aby poznać dawne sekrety i ostatnie chwile tego miejsca. 23:50 LUDZIE I ICH PASJE - MISTRZ ŚWIATA Reportaż, 16 min, Polska, 1984 Zdjęcia: Tadeusz Owsianko Reportaż z cyklu "Ludzie i ich pasje", poświęconego osobom, które mają nieprzeciętne i warte uwagi zainteresowania. W tym odcinku opowieść o młodym mężczyźnie, którego wielką pasją jest pływanie. Ze względu na trudną sytuację finansową nie może zająć się tym sportem zawodowo. Na co dzień pracuje w fabryce, a na basen uczęszcza tylko w czasie wolnym od pracy. Jedynie okazjonalnie zdarza mu się wziąć udział w zawodach pływackich, często z sukcesami. Ma na swoim koncie kilka medali. Mężczyzna wyjaśnia, po co trenuje, co daje mu pływanie, jak godzi obowiązki zawodowe ze sportem. Wspomina pierwszego trenera, Edwarda Jędrucha, który namówił go do uprawiania tego sportu. W rozmowie z przyjaciółką mówi na temat najbliższych planów oraz trudnej sytuacji finansowej swojego klubu sportowego. 00:10 NOTACJE - JADWIGA PIŁSUDSKA - JARACZEWSKA. MÓJ OJCIEC Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2007 Autor: Krzysztof Tadej Ppor. Jadwiga Piłsudska - Jaraczewska (1920 - 2014) - córka Józefa Piłsudskiego, pilot. Młodość spędziła głównie w Warszawie, gdzie mieszkała z rodziną w Belwederze, oraz w Sulejówku w dworku "Milusin" podarowanym Piłsudskiemu przez żołnierzy. W 1937 r. zaczęła latać na szybowcach. Następnie uzyskała licencję pilota, również samolotowego. We wrześniu 1939 r. , wraz z matką i starszą siostrą Wandą, została ewakuowana specjalnym samolotem przez Szwecję do Anglii. Tam, na uniwersytecie Cambridge, ukończyła wydział architektury. Potem studiowała również urbanistykę i psychologię. Wstąpiła do Air Transport Auxiliary, służby pomocniczej RAF - u. Jako ferry - pilot transportowała różne rodzaje samolotów (w tym ciężkie bombowce) z fabryk na lotniska bojowe w całej Wielkiej Brytanii oraz uszkodzone samoloty do remontu. Przeprowadziła w ten sposób, często w bardzo ciężkich warunkach, setki samolotów. Po wojnie przebywała w Anglii na emigracji. Pracowała tam jako architekt, a także prowadziła z mężem firmę. Jesienią 1990 r. powróciła na stałe do Polski. Miała dwoje dzieci, syna Krzysztofa i córkę Joannę. Pod koniec życia wraz z rodziną angażowała się w działalność Towarzystwa Przyjaciół Instytutów Józefa Piłsudskiego i Fundacji Rodziny Piłsudskich. 00:25 RÓWIEŚNICY NIEPODLEGŁOŚCI Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Joanna Jaworska Zdjęcia: Tomasz Kowalewski Historia niepodległej Polski opowiedziana poprzez losy ludzi urodzonych dokładnie dziewięćdziesiąt lat temu. O swoim życiu opowiadają: Olgierda Kubicka, Janina Pradyszczuk, Julia Zielińska, Kazimierz Wader, Mieczysław Skorupiński, Helena Lusińska, Elżbieta Wnuk. Olgierda Kubicka urodziła się w Krakowie i tam przeżyła 80 lat. Obecnie mieszka w Warszawie. Jej matką chrzestną była Maria Piłsudska. Pamiątkowa fotografia i metryka chrztu zachowały się do dziś. Przy nazwisku matki chrzestnej napisano "żona komendanta". Jako uczennica gimnazjum p. Olgierda była podejmowana na Zamku Królewskim przez prezydenta Ignacego Mościckiego. Wojenna zawierucha zagnała ją na Węgry, gdzie przeżyła oblężenie Budapesztu i pobyt w sowieckim obozie. Jednym transportem, wagonami bydlęcymi, wracała z Beatą Artemską do Polski, do swojego ukochanego Krakowa. Janina Pradyszczuk urodzona w Siedlcach, pochodzi z "tych" Dmowskich. Jako dziecko często chorowała, a siedząc w domu, przysłuchiwała się dyskusjom na tematy niepodległościowe; to był zawsze ich najważniejszy temat. Julia Zielińska urodziła się w Warszawie. Jej pierwszy adres to mieszkanie z ogródkiem przy placu Napoleona 2. Do dziś świetnie pamięta wiele wydarzeń historycznych, których była świadkiem. Podczas przewrotu majowego jej ojciec podawał żołnierzom na podwórku kawę, herbatę, coś do jedzenia. Absolwentka gimnazjum im. Emilii Plater, której matura przypadła na 1936 r. bardzo dobrze pamięta pogrzeb marszałka Piłsudskiego w 1935: Udział w uroczystościach pogrzebowych był szkolnym obowiązkiem, ale Julii nikt nie musiał do tego przekonywać - była chowana w kulcie marszałka. Na zajęciach z przysposobienia wojskowego, na obozie letnim spotykała się z córkami Józefa Piłsudskiego. W czasie okupacji wyszła za mąż, urodziła dziecko. W 1945 r. straciła męża, który jako wojskowy zginął na wojnie. Po wyzwoleniu udało się jej dokończyć przerwane studia (studiowała na Politechnice na Wydziale Elektrycznym) i rozpoczęła pracę na kolei. Kazmierz Weder, urodzony na Solcu w Warszawie, był uczniem gimnazjum im. Rejtana, potem Władysława IV. Ostatecznie maturę zrobił jednak u salezjanów w Różanymstoku koło Grodna. W 1939 roku jako młody podchorąży brał udział w obronie Lwowa. Zaliczył Szepietowkę, obóz przejściowy do Katynia; udało mu się jednak zorganizować ucieczkę - przez Krasnystaw, Zamość i Lublin wracał do Polski. Trafił do Piastowa, gdzie mieszka do dziś. Mieczysław Skorupiński urodził się w Warszawie. Był jednym z 12 przedwojennych pracowników elektrowni, którzy po wyzwoleniu Pragi zgłosili się do władz z gotowością przystąpienia do pracy. W Elektrowni Warszawskiej pracował do 81. roku życia. Ma "fotograficzną" pamięć, jeśli chodzi o topografię przedwojennej Warszawy. Helena Lusińska z Warszawy maturę robiła w gimnazjum im. Narcyzy Żmichowskiej. Tuż po maturze zaszła w ciążę i wyszła za mąż. Okupację przeżyła w Warszawie. Latem 1940 roku, mając złe przeczucia, wysłała dziecko do jego ojca poza Warszawę (byli już rozwiedzeni). W czasie powstania aresztowana i wywieziona do Niemiec, pracowała tam w fabryce AEG i tam też poznała, co to jest głód. Z Berlina wracała pieszo do Polski. Elżbieta Wnuk urodzona w Radomiu, wnuczka powstańca styczniowego, który przez siedem lat był przykuty do taczek w Nurylsku na Syberii. Kiedy wybuchła wojna, przerwała studia na ASP. W 1939 r. brała udział w obronie Radomia, była telegrafistką, potem sanitariuszką; jej kolejne miejsca zamieszkania to: Katowice, Wrocław i w końcu Warszawa. Pochowała dwóch mężów, dzieci nie ma. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "LATAJĄCE MUZEUM" ODC. 275 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski "Latające muzeum" W Gliwicach powstało pierwsze w Polsce Muzeum Szybowców, którego zasadą jest przywracanie sprawności historycznym konstrukcjom. A tych polski przemysł lotniczy - zwłaszcza szybowcowe Zakłady Doświadczalne w Bielsku - budował wiele. Jastrząb, Jaskółka, Bocian powoli odchodzą w niepamięć i oczywiście trzeba zrobić wszystko, by ten proces zatrzymać. Po remoncie powraca do lotów tym razem jako eksponat muzealny legendarny Zefir - szybowiec, na którym Edward Makula i Jerzy Popiel zdobyli podwójne mistrzostwo świata, a Makula za przelot ponad 700 kilometrów Medal Lilienthala. Pokażemy naszym widzom testowe loty. "Jeszcze jedno zwycięstwo" Następnie przeniesiemy się do miejscowości Lichnowy na Pomorzu, by opowiedzieć pewną lotniczą historię z pamiętnego dnia 1 września 1939 roku. 01:50 NIEBIESKI SCENARIUSZ Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2007 Reżyseria: Alina Mrowińska 11 maja 2000 roku Ola Janczarska zakrztusiła się, popijając wodą tabletkę. Zapadła w śpiączkę. Dwa lata później powstały pierwsze fragmenty filmu o Oli i jej mamie, Ewie Błaszczyk. "Niebieski scenariusz" przedstawia ich życie od kwietnia 2002 roku do dziś. Ukazuje pobyt Oli w Centrum Zdrowia Dziecka, powrót do domu, dramatyczną walkę Ewy Bałaszczyk o zdrowie córki. W maju 2007 r. , w moskiewskiej klinice "Neurovita", przeszczepiono Oli komórki macierzyste. Jak mówi sama Ewa Błaszczyk: "pojawiło się światełko w tunelu". Ola zaczęła do nas wracać z dalekiej podróży. 02:45 LUXUS - PROSTA HISTORIA Film dokumentalny, 68 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Agnieszka Mazanek Zdjęcia: Wojciech Chabin, Adam Zapała, Maciej Kochajewski Film przedstawia historię grupy artystycznej Luxus, działającej we Wrocławiu w latach 1983 - 1995, której członkowie już uznano za klasyków kontrkultury przełomu lat 80. i 90. XX w. Pretekstem do powstania filmu stała się jubileuszowa wystawa "Magazyn Luxus" w Muzeum Współczesnym we Wrocławiu, którą 10.05.2013 r. otwierał Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Bogdan Zdrojewski. Projekt bada zagadnienia związane z powstaniem i twórczością grupy, której dokonania okazały się nowatorskie zarówno w skali Polski, jak i Europy. Film obejmuje tematycznie nie tylko lata 1983 - 1995, ale też późniejsze działania członków Luxusu. W filmie wystąpią członkowie grupy Luxus: Paweł Jarodzki, Jerzy Kosałka, Ewa Ciepielewska, Szymon Lubiński, Małgorzata Plata, Jacek "Ponton" Jankowski, Staszek Sielicki, Bożena Grzyb - Jarodzka, Artur Gołacki, Marek Czechowski i Piotr Gusta, a także postacie z ówczesnej i obecnej polskiej sceny artystycznej i opiniotwórczej (m.in. Piotr Rypson, Michał Woliński, Agata Saraczyńska, Piotr Krajewski, Krzysztof Kaman Kłosowicz, Anna Mituś i Piotr Stasiowski, kuratorzy wystawy "Magazyn Luxus", autorzy publikacji o Luxusie. Luxus nie doczekał się dotychczas żadnej pełnej dokumentacji audiowizualnej ani popularyzacji na ogólnokrajową i międzynarodową skalę. Film realizuje idee popularyzatorskie wydobywając po raz pierwszy dla szerokiej publiczności twórczość Luxusu i tematykę z nią związaną. Lejtmotywem filmu jest przygotowanie wniosku na wernisaż grupy Luxus na Biennale w Wenecji. Grupa odbędzie podróż w celu dokumentacji terenów wystawienniczych w Wenecji do swojego wernisażu.