TVP Dokument Sobota, 12.11.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - DNI, W KTÓRYCH WYPŁYNĘŁA WYDRA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Na obraz różnorodności przyrody wpływają nie tylko gatunki zagrożone, ale i te, które przeżywają swoisty renesans. Wydra, która jeszcze w latach 70. ubiegłego stulecia uchodziła za gatunek zagrożony wymarciem, a która np. w krajach Europy Zachodniej pod względem liczebnym nadal ma się kiepsko, w Polsce przeżywa właśnie renesans. To po części efekt ochrony i istnienia wielu stawów rybnych i miejsc zarybianych. Ale także efekt większej czystości wód, której wydra jest wskaźnikiem, a często wręcz najlepszym świadectwem. Miejsce akcji tego odcinka cyklu to rzeka Narew i rozlewiska Biebrzy. W filmie wystąpi badacz wydr, dr Jerzy Romanowski. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 47 SKARB POLSKICH PÓL Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Nie tak wcale dawno temu, aby zrobić sobie ubranie, nie wystarczyło wyłącznie wykonanie odpowiedniego kroju, ale trzeba było utkać od podstaw sam materiał. Dlatego przez całe stulecia nasze babcie zajmowały się uprawą i obróbką lnu. Radosław Kotarski podąża tym tropem i pod czujnym okiem p. Krystyny stara się przerobić zebrany len na nici. 07:00 NOTACJE - JADWIGA PIŁSUDSKA - JARACZEWSKA. KIEDY ZACZĘŁAM LATAĆ Cykl dokumentalny, 7 min, Polska, 2007 Autor: Krzysztof Tadej Ppor. Jadwiga Piłsudska - Jaraczewska (1920 - 2014) - córka Józefa Piłsudskiego, pilot. Młodość spędziła głównie w Warszawie, gdzie mieszkała z rodziną w Belwederze, oraz w Sulejówku w dworku "Milusin" podarowanym Piłsudskiemu przez żołnierzy. W 1937 r. zaczęła latać na szybowcach. Następnie uzyskała licencję pilota, również samolotowego. We wrześniu 1939 r. , wraz z matką i starszą siostrą Wandą, została ewakuowana specjalnym samolotem przez Szwecję do Anglii. Tam, na uniwersytecie Cambridge, ukończyła wydział architektury. Potem studiowała również urbanistykę i psychologię. Wstąpiła do Air Transport Auxiliary, służby pomocniczej RAF - u. Jako ferry - pilot transportowała różne rodzaje samolotów (w tym ciężkie bombowce) z fabryk na lotniska bojowe w całej Wielkiej Brytanii oraz uszkodzone samoloty do remontu. Przeprowadziła w ten sposób, często w bardzo ciężkich warunkach, setki samolotów. Po wojnie przebywała w Anglii na emigracji. Pracowała tam jako architekt, a także prowadziła z mężem firmę. Jesienią 1990 r. powróciła na stałe do Polski. Miała dwoje dzieci, syna Krzysztofa i córkę Joannę. Pod koniec życia wraz z rodziną angażowała się w działalność Towarzystwa Przyjaciół Instytutów Józefa Piłsudskiego i Fundacji Rodziny Piłsudskich. 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 153 LUBLIN Magazyn, 21 min, Polska, 2019 Scenariusz i reżyseria: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem odwiedzamy Lublin - miasto z 700 - letnią historią, która rozpoczęła się na wzgórzu Czwartek. Nazwa założonej tu osady pochodziła od targów, jakie miały odbywać się właśnie w ten dzień tygodnia. Architektonicznym symbolem Lublina jest Brama Krakowska, łącząca starą część miasta ze śródmiejskim deptakiem. Stare Miasto z dawną siedzibą Trybunału Koronnego w centralnej części, należy do najlepiej zachowanych zespołów urbanistycznych w Polsce, a jego Rynek wyróżnia się bogactwem zdobień zabytkowych kamienic. Brama Grodzka, łącząca Stare Miasto ze wzgórzem zamkowym, była niegdyś łącznikiem pomiędzy miastem chrześcijańskim, a nieistniejącym już miastem żydowskim. Dziś mieści się w niej Ośrodek Brama Grodzka - Teatr NN, gromadzący wspomnienia o mieście żydowskim, którego społeczność stanowiła przed II wojną światową ponad 30 procent mieszkańców Lublina. Zwiedzając miasto, nie sposób pominąć Lubelskiej Trasy Podziemnej oraz Zamku z XIV - wieczną Kaplicą Trójcy Świętej z freskami ufundowanymi przez Władysława Jagiełłę. To jeden z najcenniejszych zabytków sztuki średniowiecznej nie tylko w Polsce, ale i w Europie. Sztukę współczesną można podziwiać, spacerując ulicami Lublina. Miejskie murale ilustrują tematy społeczne lub po prostu pełnią funkcję estetyczną, odmieniając szare, smutne ściany starych kamienic. W dzielnicy Sławinek, na powierzchni 27 hektarów powstała unikatowa ekspozycja, dokumentująca życie dawnych mieszkańców regionu. Muzeum Wsi Lubelskiej zgromadziło zabytki architektury drewnianej, murowanej oraz zbiory etnograficzne z rejonu dawnego województwa lubelskiego. Co ciekawe mieszkają tu także zwierzęta gospodarskie. 07:45 PRZYRODNIK NA TROPIE - /6/ - RYŚ Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Program przyrodniczy, w którym prowadzący Łukasz Bożycki porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny i swoje spostrzeżenia oprawia lekkim i przystępnym komentarzem. Projekt znakomicie propaguje wiedzę o polskiej przyrodzie, uzupełniając ją o zupełnie nieznane, zaskakujące często wątki relacji między zwierzętami. Bohater tego odcinka prowadzi samotny tryb życia, chroniąc swoje terytorium przed intruzami. A ma co chronić, bo jego terytorium może obejmować aż 350 km kwadratowych lasów. Co oznacza, że na obszarze Warszawy mogłyby żyć jedynie dwa osobniki. Tymczasem w Warszawie żyje około 1, 7 miliona ludzi. Dobrze, że potrafimy żyć w takiej zgodzie, bo gdybyśmy byli bohaterem tego odcinka i bronili uparcie swojego terytorium, to na obszarze całej Polski żyłoby mniej niż 900 osób. 08:15 RZECZPOSPOLITA REAKTYWACJA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Anna Ferens Zdjęcia: Michał Ślusarczyk, Marcin Peresada Film w atrakcyjny i nowoczesny sposób opowiada o odbudowie Polski po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Pokazujetę niezwykłą energię, która wyzwoliła się w Polsce po odzyskaniu niepodległości zarówno wśród intelektualnych elit, jak i zwykłych ludzi. Bohaterami są wynalazcy, naukowcy, ekonomiści, których myśli i osiągnięcia przyczyniły się do rozkwitu Polski w okresie międzywojennym. Wiele z tych wynalazków zostało wykorzystanych na całym świecie i przyczyniło się do rozwoju ważnych dziedzin nauki. W filmie występują potomkowie, często nieznanych bohaterów 20 - lecia oraz historycy z Polski, USA i Francji, m.in.: prof. Wacław Szybalski z Madison, prof. Donald Pienkos z Milwaukee, prof. Dominic Pacyga z Chicago, dr Christophe Laforest z Paryża. Film nagrodzony na Polish Film Festival in America w Chicago w 2018 r. - nagroda za najlepszą reżyserię. 09:20 BARWNY ŚWIAT PTAKÓW OGRODOWYCH (FEATHERED FRIENDS / GEFIEDERTE NACHBARN UNSERE GARTENVÖGEL) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2019 Reżyseria: Leander Khil, Mario Kreuzer Film dokumentalny o ptakach żyjących w naszych, europejskich ogrodach. Sekretne dramaty, strategie przetrwania i silne osobowości ujawniają się wśród ptaków w idyllicznej scenerii ogrodu. Przez wszystkie pory roku ptaki śpiewające rywalizują o źródła pożywienia, zawsze wypatrując swoich dwóch śmiertelnych wrogów: czającego się kota, krogulca nadlatującego zza ogrodzenia, węża wślizgującego się, by złapać jajka. Rudziki, strzyżyki, sikorki modraszki, kosy, jaskółki, jerzyki i szpaki to zaskakujące gwiazdy tego filmu, który zmienia nasze spojrzenie na pozornie znajome terytorium. 10:20 POLACY NA KRAŃCU ŚWIATA: JEDNA WYPRAWA - 4 ŻYWIOŁY Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2016 Reżyseria: Damian T J Wojciechowski Zdjęcia: Adam Sienkiewicz Pierwsza polska wyprawa w rejon pasma Sary Beles na granicy chińsko - kirgiskiej. W wyprawie brało udział 8 Polaków w wieku od 26 do 55 lat. Góry Kokszał - tau znajdują się w południowej Kirgizji na granicy z Chinami w jednym z najbardziej niedostępnych regionów Azji Centralnej. Położone są w strefie przygranicznej i jeszcze do niedawna były całkowicie niedostępne nie tylko dla turystów, ale także dla obywateli Kirgistanu. Również dzisiaj na wjazd w tę strefę potrzebne jest specjalne pozwolenie z KGB. Celem wyprawy było przepłynięcie po raz pierwszy przez polską grupę położonego na wysokości 3, 500 metrów Jeziora Kel - suu. Jezioro ma długość 12 km i na całej długości położone jest wśród niedostępnych skał. Do dnia dzisiejszego zaledwie kilka rosyjskich grup przepłynęło to jezioro. Kolejny cel to pierwsze w historii wejście na szczyt Sary Beles (4650 m.) oraz spływ po lodowatej rzece Kok - kija. O ile dwa pierwsze cele udało się zrealizować, tak pierwszy w historii rafting po tej wijącej się w kilkusetmetrowym kanionie rzece nie został zakończony, ponieważ zaginęło 3 uczestników wyprawy. Wyprawa była tylko trudna fizycznie, lecz równocześnie przepiękna pod względem krajobrazowym i przyrodniczym. Film jest zapisem podróży, zmagań z niedostępną i dziką przyrodą oraz doświadczeń uczestników wyprawy w walce z własnymi słabościami. Nie zabrakło również tematu spotkania Polaków z ludźmi i kulturą Kirgistanu. 11:20 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.II - ALINA MROWIŃSKA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Panorama polskiego dokumentu - filmowe portrety twórców, ich drogi artystycznej i twórczości na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem odcinka jest Alina Mrowińska. 11:50 WYTRWAŁOŚĆ Film dokumentalny, 70 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Małgorzata Imielska Zdjęcia: Przemysław Niczyporuk Muzyka: Michał Lorenc Wzruszający dokument Małgorzaty Imielskiej o Benie Barenholtzu - kultowym producencie filmowym i promotorze amerykańskiego i europejskiego kina niezależnego, który wraz z rodziną przeżył wojnę dzięki pomocy polskiej rodziny Kotowskich. Mieszkający w Nowym Jorku "odkrywca" m.in. braci Cohen, Davida Lyncha czy Jima Jarmuscha przez całe lata szukał w Polsce ludzi, którzy go uratowali. W końcu udało mu się odnaleźć potomków Marii i Władysława Kotowskich ze wsi Gruszówka koło Kowla na Wołyniu, którzy przez blisko 2 lata pomagali ponad 20 żydowskim uciekinierom ukrywającym się w pobliskich lasach. 8 listopada 2012 r. przyznany państwu Kotowskim medal "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata" odebrał we wrocławskiej synagodze ich wnuk, Stefan Kotowski. Film przedstawia tragiczne wojenne losy rodziny Barenholtzów, spotkanie Bena i jego brata Reuvena z rodziną Kotowskich przy okazji przyznawania medalu oraz podróż braci w ich rodzinne strony. Jest to głęboko poruszający zapis pamięci o straszliwych czasach, postawach ludzi skonfrontowanych ze złem i o bohaterach, którzy temu złu się przeciwstawiali. 13:05 LUDOWA WIZJA KOSMOSU Film dokumentalny, 17 min, Polska, 1986 Scenariusz i reżyseria: Bolesław Pawica Zdjęcia: Jarosław Szoda Próba przedstawienia poglądów tzw. prostych ludzi na zjawiska dotyczące kosmosu. Pokutują dawne wierzenia, legendy, przepowiednie. Nie przekonują najnowsze osiągnięcia techniki, loty w przestrzeń. Kosmos pozostaje dla wielu ludzi pełną grozy tajemnicą, mogącą przynieść zagładę ludzkości. 13:25 ARENA ŻYCIA Film dokumentalny, 19 min, Polska, 1979 Scenariusz i reżyseria: Bogdan Dziworski Zdjęcia: Wit Dąbal, Krzysztof Ptak, Ryszard Lenczewski, Piotr Sobociński Dokumentalny film z życia cyrku. Wnikliwa obserwacja artystów w czasie spektaklu i w chwilach wspólnej rozrywki. Potwierdza się odczucie, iż sztuka cyrkowa jest dla tych ludzi treścią życia. Kamera towarzyszy artystom cyrkowym za kulisami i na arenie. Widzimy rozgrzewkę przed występem, skupione twarze w czasie pokazów. Po przedstawieniu - święto: bankiet z okazji zakończenia sezonu. Tu można wystąpić w normalnym ubraniu i bez makijażu. Wnikliwa obserwacja artystów cyrkowych w czasie spektaklu, skoncentrowana przede wszystkim na twarzach wykonawców odzwierciedlająca stan skupienia, napięcia i przeżyć towarzyszących artystom podczas publicznego występu. Konsolidacja tej specyficznej grupy zawodowo - społecznej zaznacza się wyraziście nie tylko podczas realizacji filmu, ale także poza nim. Obserwacja artystów podczas tradycyjnego bankietu potwierdza fakt, iż sztuka cyrkowa jest dla tych ludzi treścią życia. 13:50 HIPOPOTAMY OLBRZYMY AFRYKAŃSKICH RZEK (HIPPOS: AFRICA’S RIVER GIANTS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Brad Bestelink Hipopotam. Terytorialna bestia, która większość czasu spędza w wodzie. Wodny ssak, który nie umie pływać. Dwutonowy kadłub, który może biec szybciej niż człowiek. I pozornie spokojny głupek, który strzeże swojej rodziny z zaciekłą przebiegłością. Wykorzystując specjalistyczną technologię kamer, aby po raz pierwszy zbliżyć się do hipopotamów, film śledzi te zwierzęta w różnych porach roku w Delcie Okawango. Ujawnia, że chociaż hipopotamy mogą być hałaśliwe, agresywne i odważne, są również wrażliwe, towarzyskie i często komiczne. Intymny, wciągający portret, ukazujący stronę hipopotamów, której nigdy wcześniej nie widziano ani nie słyszano. W Delcie Okawango w Botswanie zajrzymy pod powierzchnię wody, by zobaczyć, jak hipopotamy bronią swoich rodzin, jak walczą z wrogami oraz jak pokazują nieoczekiwaną wrażliwość i inteligencję. Oto życie hipopotamów, jakiego nie widzieliście. Opowiada David Attenborough. 14:55 LABORATORIUM LUDZKICH ZACHOWAŃ CZĘŚĆ 4 (MEET THE HUMANS EP. COMPETITIVE STREAK) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Michael Mosley Cykl filmów dokumentalnych, stawiających ludzkie zachowania pod lupą. Pewien wiejski dom zostaje wyposażony w kamery monitorujące grupę nieświadomych badanych, zaproszonych do wzięcia udziału w różnych zajęciach grupowych, od nocy dla samotnych po niezręczny weekend integracyjny. Z wnętrza sekretnego pokoju obserwacyjnego prezenter Michael Mosley i eksperci analizują każdy ruch uczestników. Tematem czwartej części będzie rywalizacja. Czy nam się to podoba, czy nie, rywalizacja jest częścią życia. Rywalizujemy o pieniądze, status i o seks. Bywamy wtedy bardzo samolubni, ale też niezwykle hojni. Jak daleko byście się posunęli? Jakie strategie przyjmiecie, żeby wygrać? Zaproszono do programu dziewięcioro twardych zawodników. 15:50 PRAWDZIWA HISTORIA FANTASTYKI NAUKOWEJ ODC. 3 (THE REAL HISTORY OF SCIENCE FICTION (MY GOD IT'S FULL OF STARS)) Film dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Ben Southwell Czteroczęściowy dokument o historii science fiction, obejmujący wszystkie jej formy, od podróży w czasie po sztuczną inteligencję, od eksploracji kosmosu po spotkania z kosmitami. Ten niezwykle wciągający serial przedstawia filmowców, pisarzy, aktorów i grafików, których obsesja i wyobraźnia przeniosły w nieznane i których kreacje urzekły publiczność na całym świecie. Zbadawszy przyszłość, przeszłość, wszechświaty równoległe i odległe galaktyki, współautorzy - w tym aktorzy William Shatner, Nichelle Nichols, Rutger Hauer, Zoe Saldana, Nathan Fillion, Richard Dreyfuss, David Tennant, Peter Weller, Christopher Lloyd, Keir Dullea i Edward James Olmos; twórcy filmowi: John Carpenter, Douglas Trumbull, Paul Verhoeven, John Landis; scenarzysta i producent wykonawczy Steven Moffat; autorzy Ursula K. Le Guin, Neil Gaiman i William Gibson - opowiadają o swoich doświadczeniach. Z pomocą profesorów Briana Coxa i Stephena Hawkinga seria bada również kluczowe koncepcje naukowe leżące u podstaw historii science fiction. 16:45 NIEZWYKŁE MIASTA - BARCELONA. ODC. 2/3 (SECRET CITIES SERIA 1) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Prowadzenie: Janina Ramirez, Alastair Sooke Fascynujące historie zabytków sztuki, które ukształtowały trzy olśniewająco piękne miasta. Amsterdam, Sankt Petersburg i Barcelona są odwiedzane przez turystów, którzy spacerują po wydeptanych ścieżkach wokół wielkich galerii, pałaców i placów. Ale w tej serii historyk sztuki Janina Ramirez i krytyk sztuki Alastair Sooke odkrywają istotę każdego miasta w świeży i fascynujący sposób, schodząc z utartych szlaków, odwiedzając wybrane przez siebie zabytki, które ich zdaniem trzeba zobaczyć. W Amsterdamie badają kontrasty w sercu miasta, które podsycały mistrzów takich jak Rembrandt i Vermeer. W Petersburgu odkrywają, w jaki sposób sztuka została wykorzystana do zwiększenia władzy przywódców. W Barcelonie pokazują miasto naznaczone katalońską walką o pełną niezależność. 18:00 POLSKIE DZIEDZICTWO S.II - SEZON 2 ODC. 8 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W drugim sezonie programu "Polskie Dzidzictwo" przybliżona zostanie widzom zapomniana historia polskiego dziedzictwa na Litwie, Łotwie oraz w Estonii. W tym odcinku wybierzemy się między innymi do tajemniczego województwa wendeńskiego. 18:40 PODRÓŻE Z HISTORIĄ - ŚLADEM WIKINGÓW Magazyn historyczny, 26 min, Polska, 2014 Scenariusz i prowadzenie: Radosław Kotarski Zdjęcia: Michał Wilczek Czy w dzisiejszej Skandynawii znajdują się ślady, które zostawili po sobie wikingowie? Aby to sprawdzić, Radosław Kotarski rusza na wyprawę po szwedzkiej Skanii, która w przeszłości była sercem wikińskiego świata. Podczas tej podróży natrafia między innymi na tajemniczy kompleks równo ustawionych kamieni o niewiadomym pochodzeniu, wioskę wikingów i las trolli. Ponadto odkrywa, że wpływy wikingów są nadal świetnie widoczne, nawet we współczesnym świecie. 19:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 158 SZCZECINEK Magazyn, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejny przystanek na trasie podróży po Polsce to Szczecinek. Turystów przyciąga 700 - letnia historia miasta i jego piękne położenie nad jeziorami. Słynie z oryginalnych sportów, jest stolicą wakeboardingu i ma najdłuższy w kraju wyciąg do uprawiania tego rodzaju narciarstwa wodnego. W centrum zachował się historyczny układ ulic, które odchodzą od serca miasta, czyli rynku miejskiego. Przy tym niedawno odnowionym placu znajduje się ikoniczny budynek widniejący na wielu widokówkach. Choć wygląda jak zamek, jest tak naprawdę ratuszem. Równolatkiem miasta jest Zamek Książąt Pomorskich. Został on zbudowany w miejscu wcześniejszego grodziska. W średniowieczu w zamkowych murach odbywały się wielkie zjazdy krzyżackie. Szczecinecki zamek ma swoją Białą Damę - jest nią duch księżnej Jadwigi Brunszwickiej, która jako wdowa po księciu pomorskim Ulryku zamieszkała tutaj w 1623 roku. Księżna okazała się dobrą władczynią Szczecinka, cieszyła się też sympatią mieszkańców. Jej ostatnią wolą było zostać pochowaną w ukochanym Szczecinku, jednak ostatecznie spoczęła w Darłowie i podobno od tamtego czasu krąży jako Biała Dama po zamkowych komnatach. 19:45 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 3 Serial dokumentalny, 25 min, Litwa/Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Bartosz Frątczak Muzyka: Joanna Fidos Siostrę Michaelę Rak niektórzy nazywają wulkanem. Inni mówią o niej "święta", ale po chwili dodają "z charakterem". Pochodzi z Polski, mimo to wilnianie bardzo szybko zaakceptowali ją jako swoją. Zrobiła to, co wcześniej nie udało się nikomu - założyła pierwsze i jak na razie jedyne na Litwie hospicjum stacjonarne. Pielgrzymi i goście, którzy odwiedzają to miejsce, czasem wzdychają - "ech, chciałoby się tu umrzeć..." 20:15 AGONIA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Knittel Scenariusz: Adam Strug, Tomasz Knittel Zdjęcia: Nicolas Villegas Prowadzenie: Adam Strug W filmie "Agonia" zabierzemy widzów w świat muzyki tradycyjnej, widziany oczami charyzmatycznego narratora, Adama Struga. To podróż przez jej zmierzch, próba przyjrzenia się i opisania dzisiejszego stanu rzeczy. Głównym tematem będzie jej agonia - śmierć muzyki przekazywanej drogą ustną - odchodzi dawny model słyszenia i wykonawstwa. Na naszych oczach odchodzą ostatni jej reprezentanci, pokolenie urodzone przed pierwszą i drugą wojną światową. Wraz z nimi kończy się pewien etap. To także opowieść o kraju, którego 1/3 to ziemie odzyskane, opowieść o ludziach, którzy nie mieli szansy zakorzenienia się - nie da się kultury ludowej stworzyć przez 50 lat, opowieść o wyborze, przed jakim stanęli Polacy w latach 60. - kultura ludowa w postaci "Mazowsza" vs kontrkultura. Czyli powodach początku jej zaniku. Opowieść o Polsce i naszej wypartej chłopskiej tożsamości. O tym, jaki wpływ miał na to komunizm. O transformacji i latach 90. oraz o dzisiejszych archeologach, którzy starają się ją zapisać. Ludzie w interiorze, ci, którzy są ostatnimi reprezentantami muzyki źródeł, przez sąsiadów postrzegani są przez pryzmat "Mazowsza", "Cepelii", oficjeli gminnych czy disco polo. Różne środowiska starają się zachować prawdę ich muzyki, ale droga to niełatwa, a z zachowaniem pierwowzoru niewielu się udaje. "Agonia" nie będzie oskarżeniem, raczej medyczną diagnozą, niepozostawiającą złudzeń, nikogo nieoskarżającą. Muzykalność polska niegdyś polegała na tym, że obok siebie funkcjonowała nieskończona ilość gatunków. Dziś wszystko zaczyna się zacierać i mieszać ze sobą. To z jednej strony film o "ostatnich Mohikanach", o próbie zatrzymania czasu i utrwalenia źródła, ale także o deformacji, świadomym lub nie wykrzywianiu, a także polityce kulturalnej ostatnich 100 lat. To film o agonii, ale zarazem głos, a wręcz krzyk o nowe otwarcie. 21:25 PUSTYNNI BIEGACZE (DESERT RUNNERS) Film dokumentalny, 56 min, USA, 2013 Reżyseria: Jennifer Steinman Muzyka: Eric Holland Trzymający w napięciu film dokumentalny o biegaczach, którzy biorą udział w słynnym ultramaratonie czterech pustyń. Obserwujemy pełne dramatycznych zwrotów akcji historie zmagań z własnymi słabościami, zmęczeniem, ekstremalnymi warunkami podczas biegu. Bardzo atrakcyjny, nagrodzony na festiwalach dokument o rywalizacji w skrajnie wymagającym wyzwaniu sportowym. Dodatkowo mamy okazję obserwować wspaniałe krajobrazy najpiękniejszych pustyń świata. W tym filmie bohaterów jest czworo: Samantha Gash, Tremaine Kent, David O'Brien, Ricky Paugh oraz 4 pustynie. Seria 4 Deserts Ultramarathon jest powszechnie uznawana za najbardziej prestiżową na świecie serię biegową. Składa się z wyścigu Sahara (Egipt / Jordania / Namibia), Gobi (Chiny / Mongolia), Atakama (Chile) i ostatniej, najzimniejszej pustyni - Antarktydy. Zawodnicy w wyścigach przemierzają 250 kilometrów w ciągu siedmiu dni w niezwykle trudnym terenie, śpiąc w namiocie i mając jedynie dostarczoną przez organizatora wodę. Oczywiście uczestnicy otrzymują wsparcie wysoko wykwalifikowanej kadry oraz zespołu medycznego. Startujący mają chwile kryzysu i zwątpienia we własne siły. Roosevelt powiedział - "Brawa należą się tym na arenie". Tak brzmi dewiza ludzi, którzy nawet jeśli przegrywają to po twardej walce. To jest arena naszych zmagań. Możesz przegrać albo w ogóle nie dobiec, ale zawsze dajesz z siebie wszystko. 22:30 GOŚĆ Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2018 Reżyseria: Sebastian Weber Życie polskiego rolnika Wojtka i jego najbliższych sąsiadów widziane oczami młodego, szwajcarskiego reżysera, Sebastiana. Wojtek od dziecka ciężko pracuje na roli, nie tracąc przy tym radości życia, ciepła i humoru. Jego wielki dom jest zawsze otwarty dla gości spragnionych towarzystwa i przyjaciół szukających pomocy. Tu schronienie znajduje uzależniony od alkoholu Paweł, który nie miał gdzie się podziać. Wojtek próbuje się nim zaopiekować. Czy podoła wyzwaniu? 23:10 W CIENIU KATÓW (IN THE EXECUTIONERS SHADOW) Film dokumentalny, 50 min, USA, 2018 Reżyseria: Maggie Stogner, Richard Stack Film dokumentalny o sprawiedliwości, niesprawiedliwości i karze śmierci. Wykonanie kary śmierci powierza się specjalnie wyszkolonym strażnikom. Trzy historie opowiedziane przez autorów filmu: były kat stanowy, który przeżywa egzekucję niewinnej osoby; opowieść ofiary zamachu bombowego podczas maratonu w Bostonie, która stara się zdecydować, co naprawdę oznacza sprawiedliwość; oraz rodzice ofiary morderstwa, którzy decydują się walczyć o życie zabójcy swojej córki. Stany Zjednoczone są ostatnim krajem na Zachodzie, w którym wykonuje się egzekucje. Połowa Amerykanów popiera karę śmierci, reszta jest jej przeciwna. Badania wykazują, że na każde dziewięć egzekucji przypada jeden niewinny, którego później oczyszczono z zarzutów. Jedna osoba na dziesięć prawdopodobnie została stracona przez pomyłkę. Ten film rzuca wnikliwe spojrzenie na konsekwencje kary śmierci. Gdy toczy się walka o słuszność i dopuszczalność kary śmierci, a dyskusje nabierają tempa, ten film rzuca widzom wyzwanie, by rozważyć tę kwestię we własnym sumieniu i nabrać osobistego przekonania o znaczeniu sprawiedliwości. 00:10 JAZZ NA KALATÓWKACH Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2017 Reżyseria: Robert Kaczmarek Scenariusz: Zdzisław Sajuk Zdjęcia: Andrzej Adamczyk W 1959 r. na Kalatówkach odbył się Pierwszy Jazz Camping. Inicjatorem i organizatorem był Jan Zylber, perkusista w zespole Komedy i późniejszy menedżer wielu polskich artystów, któremu pomagał Jan Borkowski, związany z ówczesnym warszawskim klubem Hybrydy. Jak wspominał red. Jan Borkowski idea zorganizowania wakacji jazzowych w górach powstała pod wpływem amerykańskiego musicalu "Serenada w Dolinie Słońca" z udziałem Orkiestry Glenna Millera, filmu niezwykle popularnego wówczas w Polsce. Przyjechało wtedy blisko 70 osób, jazzmani: Krzysztof Komeda, Andrzej Trzaskowski, Andrzej Kurylewicz, Zbigniew Namysłowski, Jan Ptaszyn Wróblewski, Jerzy Duduś Matuszkiewicz, Andrzej Dąbrowski, Wanda Warska, Katarzyna Gärtner, ludzie ze środowiska artystycznego tzw. high - life, filmowcy Roman Polański, Bogusław Rybczyński, aktorki i modelki Barbara Kwiatkowska, Teresa Tuszyńska, Maja Wachowiak, Grażyna Hase, fotograficy i plastycy Wojciech Plewiński i Rosław Szaybo, ówczesny redaktor naczelny "Przekroju", Marian Eile. Film poprzez wspomnienia żyjących uczestników pierwszego Jazz Camping Kalatówki z 1959 r. , a także nagrania archiwalne: filmowe i audio, fotografie, plakaty i muzykę odtwarza historię spotkania elity wykonawców muzyki jazzowej i ówczesnej elity intelektualnej i artystycznej. Wspominać imprezę będą uczestnicy Jazz Campingu w 1959 r.: Jan Borkowski, Krystyna Ciernia - Morgenstern, Andrzej Dąbrowski, Katarzyna Gärtner, Grażyna Hase, Wojciech Plewiński, Rosław Szaybo, Andrzej Idon Wojciechowski. Ponadto w filmie występują: prof. Jerzy Kochanowski, Krystian Brodacki, Paweł Brodowski, reżyser Janusz Majewski. Uzupełnieniem narracji filmowej są unikalne materiały archiwalne (filmowe, ikonograficzne, nagrania muzyczne). 01:10 VIVAT ACADEMIA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2006 Reżyseria: Krzysztof Tchórzewski, Małgorzata Węckowicz-Tchórzewska. Zdjęcia: Piotr Augustynek, Lesław Skuza Historia powstania i działalności Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie z okazji 100 - lecia jej istnienia. Historia ASP to jednocześnie historia kraju i fascynująca (również dla obcokrajowca) droga polskiej sztuki do Europy. Los, a może szczęście, tak chce, że żyje jeszcze kilku wybitnych i sędziwych profesorów i świadków swojego czasu. Opowiadają o swojej drodze artystycznej do ASP oraz wspominają znakomitych nauczycieli, często największych artystów, którzy rozsławili polską sztukę na świecie. 02:10 OSSOLIŃCZYCY - 200 LAT HISTORII Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Kunert Zasadnicza struktura filmu oparta jest na ramach chronologicznych wyznaczonych przez dwa okresy funkcjonowania Zakładu Narodowego im. Ossolińskich: lwowski - od założenia Fundacji im. Ossolińskich w 1817 r. do zakończenia II wojny światowej oraz wrocławski rozpoczynający się po drugiej wojnie i trwający do dziś. Dwie główne części dzielą się na kilka bardziej szczegółowych, które w filmie zostaną ukazane, przede wszystkim przez historie znaczących dla Zakładu osób. Okres lwowski obejmuje: genezę powstania Ossolineum, wybór Lwowa jako miejsca siedziby, pierwsze lata działalności w zaborze austriackim, budowania własnej pozycji najpierw w świecie kulturalnym i naukowym Lwowa, potem Galicji, a następnie także ponadzaborowym, czas rozkwitu w okresie międzywojennym oraz czas okupacji niemieckiej i sowieckiej. Pomysł powołania Zakładu nie pojawił się nagle. Ossoliński chciał, aby Fundacja przez niego powołana, stała się polską instytucją naukowo - kulturalną o zasięgu narodowym. Fundacja, zgodnie z wolą założyciela, miała składać się ze zbiorów książek, rękopisów, numizmatów i muzealiów i majątków ziemskich przeznaczonych na jej utrzymanie oraz drukarni. Zakład miał także wydawać własne pismo naukowe i opiekować się młodymi uczonymi. Również miejsce jej usytuowania - Lwów - nie było przypadkowe. Pierwsze lata działalności nie były łatwe. Braki finansowe, ciągłe represje władz austriackich, ujawniona przez władze działalność konspiracyjna nie sprzyjały rozwojowi Zakładu. Jednak ofiarność i wsparcie polskiego społeczeństwa, które w XIX wieku uznało Ossolineum za instytucję narodową, sprawiły, że w połowie tego wieku Zakład miał ugruntowaną pozycję w życiu kulturalnym i naukowym Lwowa, a w drugiej połowie XIX w. stał się ośrodkiem polskiej kultury i nauki promieniującym na inne zabory. Jego pozycja i oddziaływanie, mimo ciągłych trudności finansowych, wzrosła w okresie międzywojennym. Dzięki zaangażowaniu zespołu oddanych pracowników Ossolineum pod koniec II RP stało się nowoczesną instytucją. Okres II wojny światowej to czas podejmowania prób ratowania zbiorów, a także nieskutecznych działań na rzecz zachowania samego Ossolineum. To wówczas decydują się losy Zakładu jako instytucji, a także jego zasobów i depozytów, w tym kilkunastu grafik Albrechta Dürera oraz autografu "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza. Przedstawione w filmie losy tych ostatnich zasobów stanowią ważny element narracyjny obrazu, spinając klamrą okres lwowski i wrocławski. Okres wrocławski obejmuje: czas podejmowania decyzji o wyborze Wrocławia na nową siedzibę Zakładu, adaptację Ossolineum do nowych warunków w nieznanym mieście, zmienne koleje w okresie PRL w ramach Polskiej Akademii Nauk, aż po czas współczesny, w którym Zakład powoli i systematycznie odbudowywał swoją pozycję w polskiej kulturze. Film będzie akcentował zwłaszcza pierwsze, bardzo trudne lata Ossolineum w zrujnowanym Wrocławiu oraz zaangażowanie i ofiarność jego pracowników, którym następne pokolenia w dużej mierze zawdzięczają jego powojenny kształt. Ważnym elementem filmu będzie także ukazanie wysiłków, które podejmowała dyrekcja Zakładu w latach 90. na rzecz odtworzenia przedwojennego kształtu instytucji.