TVP Historia Czwartek, 10.11.2022 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 10 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1444 - bitwa pod Warną; 1910 - Lew Tołstoj opuścił swój dom w Jasnej Polanie; 1918 - Józef Piłsudski powrócił z Magdeburga do Warszawy; 07:05 CZAS HONORU - ODC. 50 "OSTATNIA PODRÓŻ" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Wanda i Bronek cieszą się, że znowu są razem. Bronek umieszcza Wandę i Helenę w bezpiecznym mieszkaniu. Załatwia dla nich papiery. Na Kercelaku Michał pierwszy raz od lat widzi matkę. Romek pociesza zrozpaczoną Lenę. Mówi, że powinna myśleć o dziecku. Lena martwi się, że przesłuchania złamią Janka. O akcji na niemieckiej stacji jest głośno w gazetach. Krawiec mówi, że zna plan Rainera wobec Janka. Potwierdza, że Janek nikogo nie zdradził. Krawiec prosi Władka, żeby przekazał matce, by spróbowała zdobyć informacje w willi gubernatora. Fischer żałuje, że nie zlikwidował Rainera. Jest pewny, że to on stoi za zniknięciem Blazera. Osmańska przynosi zakupioną na bazarze kopię obrazu Jana Vermeera Dziewczyna z perłą. Ruda mówi Władkowi, że widziała Osmańską, jak spotyka się jakimś mężczyzną w parku. Idą do magazynu, gdzie Władek rozpoznaje kompana Osmańskiej. Jest nim Rosjanin Dykow. Rainer składa Jankowi propozycję. Jako genialny fałszerz ma rozpracowywać podrobione dokumenty. Bronek przyprowadza Bogusia do mieszkania Wandy i Heleny. Mówi, że chłopak zamieszka z nimi. Władek znajduje w mieszkaniu Osmańskiej kilka fałszywych paszportów jednej kobiety, które zostały wystawione na różne nazwiska. Michał jest wściekły na Karolinę. Władek nie pozwala mu się zdradzić. Każe nadal grać rolę narzeczonego. Tylko tak mogą wpaść na trop dokumentów, które nadal posiada Osmańska. Władek mówi dowódcom, że Osmańska ich oszukała. Lena sprawdza adres podany przez Osmańską w Poznaniu. Dowiaduje się od dozorcy, że prawdziwa Osmańska zmarła w obozie. Maria zakrada się do gabinetu Fischera. Kiedy przeszukuje jego biuro, ten przyłapuje ją. Z kłopotów wybawia kobietę Fischerowa. Tłumaczy, że wysłała Marię po wagę. Nieufny Fischer sprawdza Marię. Dowiaduje się, że jest matką znanych Niemcom działaczy polskiego podziemia. Lena wraca z Poznania z informacjami o Osmańskiej, jednak wpada w ręce gestapo, co wykorzystuje Rainer. Chce zmusić Janka do zdrady. 08:30 HISTORIA POLSKI - DROGI DO NIEPODLEGŁOŚCI - ODC. 2 Film dokumentalny, 52 min, Polska, 1988 Reżyseria: Jerzy Ziarnik Scenariusz: Jerzy Ziarnik Zdjęcia: Leszek Krzyżański, Andrzej Arwar Wykonawcy: Andrzej Racławicki Film montażowy, oparty na bogatych materiałach ikonograficznych. Polityczna i społeczna sytuacja Polski w latach 1917 - 1918 przedstawiona w kontekście najważniejszych wydarzeń tego okresu w Europie podczas dwóch ostatnich lat pierwszej wojny światowej i ruchów rewolucyjnych wnoszących istotne zmiany na mapę Europy. 09:45 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 4 (ENIGMA CZ. 4) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Mariusz Bonaszewski, Andrzej Precigs, Arkadiusz Janiczek, Zbigniew Suszyński, Jerzy Schejbal, Adam Cywka Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 10:40 TĘSKNOTA ZA WSCHODEM (EAST OF OUR MEMORY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Marion Verle, Jeanne Nouchi Zdjęcia: Nastasja Saerens Likwidacja NRD nastąpiła 3.10.1990, gdy powstałe w miejsce NRD landy przystąpiły do RFN tworząc zjednoczone Niemcy. Ten film powstał z okazji rocznicy upadku muru berlińskiego w listopadzie. Mario, Heidi, Franck, Hans i Martina są w różnym wieku i pochodzą z różnych środowisk, jednak wszyscy czują tęsknotę za NRD - nieistniejącym już państwem niemieckim, które powstało 7.10.1949 na terenie radzieckiej strefy okupacyjnej. Likwidacja nastąpiła już ponad 30 lat temu, a uczucie tęsknoty za NRD wciąż wpływa na codzienne życie wielu osób. Jak wyjaśnić żal za reżimem totalitarnym? Może to jest jedynie nostalgia, a raczej ostalgia? Bohaterowie filmu chętnie powracają do wspomnień z tamtych lat, które dla wielu były jednak tragiczne. Co czują i dlaczego nie odnajdują się w teraźniejszości? Czego najbardziej żałują, że już nie powróci? W wypowiedzi z 2018 r. usłyszymy: "W 69. rocznicę utworzenia Niemieckiej Republiki Demokratycznej, niektórzy pamiętają, że gdy w NRD zwyciężyła kontrrewolucja, pewien znany pisarz obwieścił: Po NRD w historii zostanie nie więcej niż przypisek. 69 lat po utworzeniu naszej republiki i 28 lat po jej rozbiciu, jest oczywiste, że Niemiecka Republika Demokratyczna dla wielu wciąż jest żywa." W latach 90. zniknęła otwartość w relacjach między ludźmi, niektórzy domagali się ponownego wzniesienia muru! Nie spełniły się nadzieje, że w wolnym świecie wszystko funkcjonuje świetnie. 11:40 W PRLU - PRL ZASTĘPCZY, CZYLI WYROBY CZEKOLADOPODOBNE I INNE LOKALNE SMAKOŁYKI Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2022 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) W PRL z powodu niekończących się braków w życiu gospodarczym szukano różnych zamienników. Nie było opakowań, więc były opakowania zastępcze. Po właściwie nikt przecież nie wracał, bo jak wymienić opakowanie po mące, choć przyznać trzeba, że ludzie jak relikwie przechowywali opakowania po zachodnich produktach, które często lepiej wyglądały niż produkty rodzimej produkcji (handlowano na ulicach zagranicznymi torbami reklamówkami, ich cena była równowartością przynajmniej 2 - 3 książek). Najsłynniejsze jako opakowania zastępcze były gazety, które służyły i jako papier do pakowania, i jako papier toaletowy, czapki chroniące przed słońcem, i wykładano nimi kosze na śmieci, szuflady, itp. Zdarzały się też produkty jak płyty sprzedawane w innych okładkach (jako opakowanie zastępcze), kupno nie oznaczało, że dostało się potem prawdziwe okładki, bo nie wiadomo było, kto miałby je dać klientowi. Podobno już w latach 60. paczkowano wędliny, ale poza tym, że zostało to zarejestrowane przez telewizyjne kariery, nikt w krajowej sprzedaży nie widział takich wędlin. Ale opakowanie nie były tak ważne, jak to, co było środku. Na przykład wędliny (w tym eksportowe) sprzedawano w puszkach bez żadnych oznaczeń, bo największą atrakcją była przecież znajdująca się w nich szynka, a nie samo opakowanie. Istniała kategoria handlowa odrzutu z eksportu, tak trafiały do handlu produkty, które nie przeszły kontroli jakości na rynki zachodnie. W Polsce były one luksusem. Jak brakowało w różnych okresach produktów, szykowano ich zamienniki. W latach osiemdziesiątych w szczycie kryzysu produkowano zamienniki mydła i środków piorących. Jak nie było czekolady, to był wyrób czekoladopodobny. Jak nie było prawdziwych flaków, to był kurczak a la flaczki lub kalmary a la flaczki. Zachęcano do robienia kotletów schabowych z sera żółtego (jeśli komuś udało się takowy kupić) lub robienia kotletów z kasz i roślin strączkowych. Schabowy robiono też z mortadeli, a marcepan z fasoli lub marchwi. Ponieważ nie było octu winnego, cytryny i oliwy, sałatę i ogórki podawano ze śmietaną. Ponieważ masło i cukier były reglamentowane, brakowało dobrej jakości migdałów, cytrusów, czekolady czy kawy, powstawały "kombinowane" słodyczy. Hitem były: blok czekoladowy bez czekolady, "nugat" z mleka w proszku, torcik z masą z kaszy manny, rolada z wafli z masą kakaowo - cytrynową, łakocie z twarogu i herbatników. W domu kręciło się kogel - mogel, czyli żółtka roztarte z cukrem, czasami z dodatkiem kakao lub soku z cytryny. Dzieci często jadały chleb z wodą (lub śmietaną) i z cukrem. W domach robiono przetwory na cały rok. Bimber można również uznać za pewnego rodzaju zastępcze pozyskiwanie alkoholu, szczególnie po wojnie i w latach 80. 12:10 DOKTOR EWA - ODC. 4/9 - OBOWIĄZEK LEKARZA Serial obyczajowy, 40 min, Polska, 1970 Reżyseria: Henryk Kluba Scenariusz: Wilhelmina Skulska, Jan Laskowski Zdjęcia: Wiesław Zdort, Tadeusz Wieżan Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Ryszard Pietruski, Jolanta Lothe, Katarzyna Łaniewska, Hanna Molenda, Marek Sobczyk, Zygmunt Nowicki, Andrzej Łągwa, Barbara Rachwalska, Igor Śmiałowski, Celina Klimczak, Zygmunt Nowicki, Ludwik Pak, Marek Dudek Lekarka stwierdza u pacjenta hemofilię. Ponieważ jego córka ma właśnie wyjść za mąż, doktor Ewa decyduje się na przeprowadzenie trudnej rozmowy z dziewczyną. Uważa, że musi ją poinformować, iż młoda kobieta nie powinna mieć własnych dzieci. Jest nosicielką choroby, którą by im przekazała. 13:05 WINDSOR. NAJWIĘKSZA MIŁOŚĆ ELŻBIETY II - LATA 1952 - 1972: RODZINNA SIELANKA. ODC. 3/4 (ODC. 3/4) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Paul Nelson Scenariusz: Paul Nelson Historia zamku Windsor, którego mury i wieżyczki wciąż strzegą najgłębszych tajemnic rodziny królewskiej. Zamek w Windsorze jest czymś więcej niż tylko zamkiem i domostwem: od prawie 1000 lat jest sceną, na której występowały niektóre z największych nazwisk w historii Wielkiej Brytanii, gdzie planowały i realizowały swoje najbardziej kontrowersyjne posunięcia. Windsor, największy i najdłużej zamieszkiwany zamek na świecie, był świadkiem niezliczonych królewskich narodzin, zgonów i zaślubin, a także wytrzymał liczne oblężenia i bitwy. Dzięki porywającym rekonstrukcjom, szczerym wywiadom i nowym materiałom archiwalnym, seria ujawnia wiele faktów dotyczących najsłynniejszej brytyjskiej rodziny. 13:55 SOLECZNIKI - POLSKA DUSZA Reportaż, 13 min, Polska, 2022 Soleczniki to niewielkie miasto na Litwie - jedno z większych skupisk Polaków po tej stronie granicy. Reportaż ma być opowieścią o tych ludziach i ich staraniach o zachowanie polskości - codziennej dbałości o język, kulturę i tradycję. Istotą tej opowieści mają być ludzie z organizacji polonijnych, którzy opowiedzą o swoich największych osiągnieciach, ale także o tym co najważniejsze i często najtrudniejsze w byciu Polakiem poza granicami Polski, o tym jak dzisiaj młodzież w dobie zjednoczonej Europy postrzega tę dbałość o zachowanie korzeni i tradycji. 14:15 TELESKOP HUBBLE’A I CUDA WSZECHŚWIATA (HUBBLE, THE GREATEST SHOW IN THE UNIVERSE) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: David Briggs Realizacja marzeń o teleskopie kosmicznym zajęła 20 lat. Po 30 latach pojawia się niesamowita historia jednej z najbardziej złożonych maszyn, jakie kiedykolwiek stworzono. Teleskop Hubble'a dokonał ponad 1, 3 miliona obserwacji i umożliwił napisanie ponad 15 000 artykułów naukowych. Jego historia była dramatyczna. Tryumfalna premiera, która przerodziła się w katastrofę. Astronauci ryzykują życie, aby to naprawić. Ale ostatecznie jest to wynalazek, który otworzył wszechświat na niewyobrażalne sposoby. Ten rocznicowy film opowiada całą historię, przedstawia naukowców i astronomów, którzy korzystają z Hubble'a na co dzień, a także astronautów z każdej misji, która go obsługiwała i aktualizowała. 16:20 KŁAMSTWA I MITY POLSKI LUDOWEJ - KARŁY REAKCJI Magazyn, 10 min, Polska, 2021 Scenariusz: Monika Kwasigroch, Edyta Strub, Sebastian Ligarski Wokół polskiego podziemia niepodległościowego po II Wojnie Światowej narosło wiele mitów. Komunistyczna propaganda nazywała ich faszystami, zdrajcami, reakcjonistami, sprzedawczykami, w najlepszym razie - ludźmi zagubionymi. Właściwe miejsce w historii zaczęto im przywracać dopiero w wolnej Polsce. 16:30 KŁAMSTWA I MITY POLSKI LUDOWEJ - ANTYNARODOWA OPOZYCJA Magazyn, 10 min, Polska, 2021 Scenariusz: Monika Kwasigroch, Edyta Strub, Sebastian Ligarski My - swoi. Oni - obcy, przeciwnicy, nierozumiejący naszych idei - WROGOWIE nas. NAS - czyli narodu. Według takiego schematu w POLSCE LUDOWEJ traktowano wszelkich przeciwników systemu. Czasami dotyczyło to także najważniejszej tkanki socjalistycznego społeczeństwa, czyli przedstawicieli klasy robotniczej. Jak budowano mit wrogiej opozycji? Na to pytanie odpowiemy w tym odcinku kłamstw i mitów Polski Ludowej. 16:40 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA - PISARZE: ZOFIA NAŁKOWSKA, ANDRZEJ BRAUN. Reportaż, 16 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski, Mateusz Wołoczko Muzyka: Filip Kuncewicz Wykonawcy: Andrzej Dobosz (prowadzący) Bohaterami tego odcinka są pisarze: Zofia Nałkowska, Andrzej Braun. 17:05 CZAS HONORU - ODC. 51 "DZIEWCZYNA Z PERŁĄ" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Lichtmann przesłuchuje Lenę. Wypytuje ją o zamach bombowy na Keiserstrasse. Grozi jej, że zostanie przewieziona do Berlina. Lena i Janek mijają się na korytarzu na Szucha. Lena mówi Jankowi, że Osmańska zdradziła. Krawiec informuje Bronka, że Osmańska była kiedyś prostytutką. Miała romans z angielskim agentem. Po jego śmierci przejęła kontakty. Teraz zależy jej na sprzedaży dokumentacji broni V2, obojętnie któremu wywiadowi, liczy się tylko najwyższa cena. Janek zostaje przewieziony do niemieckiego archiwum, gdzie ma rozpracowywać dokumenty. Wykorzystując okazję, zabija obstawiających go Niemców i ucieka. Janek zjawia się u Rudej i spotyka tam Władka. Mówi, że Niemcy chcą wywieźć Lenę do Berlina i że podejrzenia wobec Osmańskiej się sprawdziły. Michał przeszukuje rzeczy Osmańskiej. W kopii obrazu Vermeera znajduje mikrofilm z brakującą dokumentacją V2. Przekazuje mikrofilm Brodowiczowi. Dowódca zarządza akcję likwidacyjną. Michał decyduje się wziąć w niej udział. 18:50 HISTORIA POLSKI - DROGI DO NIEPODLEGŁOŚCI Film dokumentalny, 51 min, Polska, 1988 Scenariusz: Jerzy Ziarnik Zdjęcia: Leszek Krzyżański, Andrzej Arwar, Jan Wojciechowski Wykonawcy: Jerzy Rosołowski Część trzecia filmu dokumentalnego przedstawia historię Polski: sytuację społeczno - polityczną od grudnia 1918 do pierwszych dni stycznia 1920 roku. 19:55 PLAC PAMIĘCI NARODOWEJ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tadeusz Arciuch Plac marszałka Józefa Piłsudskiego zanim ostatecznie przybrał jego imię, przechodził burzliwe koleje dziejów. Usytuowany w centralnym, reprezentacyjnym miejscu w Warszawie jest sercem miasta, a zarazem symbolem historii Polski ostatnich stuleci. Od XVIII wieku zmieniał też nazwę w zależności od dziejowych zawirowań. Najpierw był to plac Saski, po upadku insurekcji kościuszkowskiej Sachsenplatz, a pod zaborem rosyjskim Saksonskaja płoszczad’. Potem kolejno: plac Józefa Piłsudskiego, Adolf - Hitler - Platz, plac Zwycięstwa i ponownie plac Marszałka Józefa Piłsudskiego. 21:00 POLSCY. SERYJNI - ODC. 3 ZDZISŁAW MARCHWICKI Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2022 Reżyseria: Przemysław Semczuk, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka, Przemysław Semczuk Jedna z najsłynniejszych, najgłośniejszych i do dziś budząca spory, sprawa seryjnego mordercy w PRL. Dla jednych: ofiara systemu, który za wszelką cenę chciał mieć zabójcę i przykładnie ukarać go na oczach społeczeństwa. Dla drugich: sprawca kilku zabójstw, któremu przypisano kolejne zbrodnie, których nie popełnił. Jak było naprawdę? Okrutne zbrodnie, których ofiarami było 21 kobiet (14 z nich zmarło), miały miejsce na Śląsku w latach 1964 - 1970. Jedną z kobiet zamordowanych przez wampira z Zagłębia była bratanica ówczesnego I sekretarza KC PZPR - Edwarda Gierka. Stąd śledczym za wszelką cenę zależało na znalezieniu i ukaraniu sprawcy. Ostatnie morderstwo miało miejsce 4 marca 1970 r. To wówczas do bycia wampirem z Zagłębia przyznał się Piotr Olszowy, chory psychicznie rzemieślnik i mieszkaniec Sosnowca. Milicja wypuściła go jednak z powodu braku mocnych dowodów winy. W nocy z 14 na 15 marca Olszowy popełnił samobójstwo, zabijając wcześniej żonę i dzieci. Z kolei 11 marca na milicję przyszedł anonimowy list z informacją, że to było już ostatnie morderstwo, więcej już nie będzie i nigdy mnie nie złapiecie. Marchwickiego zatrzymano blisko dwa lata później 6 stycznia 1972 roku w Dąbrowie Górniczej. Proces rozpoczął się 18 września 1974 roku w dużej sali Klubu Fabrycznego Zakładów Cynkowych Silesia w Katowicach i miał charakter pokazowy. Marchwickiego skazano na karę śmierci przez powieszenie. Wyrok wykonano. 21:50 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - MIASTO ZATOPIONYCH BOGÓW Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska, 2013 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Andrzej Janowski, Mariusz Gala, Marek Skrzecz, Grzegorz Jóźwiak Wykonawcy: Maciej Gudowski Dzieje wczesnośredniowiecznego Wolina - mające swoje odzwierciedlenie w zapisach kronikarzy, w staroskandynawskich sagach, a także w legendach - są niezwykle barwne. Obraz miasta, jaki wyłania się z tej filmowej opowieści, powstał na podstawie wyników wieloletnich badań prowadzonych przez naukowców. Przy dzisiejszym stanie wiedzy wydaje się jedną z najbardziej prawdopodobnych wizji grodu. Czy naukowcy są zgodni w swoich hipotezach? Widzowie poznają różne stanowiska, a które z nich są trafne, pokażą w przyszłości towarzyszące archeologii coraz to nowe metody badawcze. Wolin cieszy się wyjątkowym zainteresowaniem w świecie odtwórców historycznych dzięki corocznemu Festiwalowi Słowian i Wikingów. W filmie występuje ich kilkuset, w tym wielu obcokrajowców, w rolach dawnych rzemieślników, kupców i wojowników. Scenografią do większości scen był unikalny woliński skansen archeologiczny. Dopełnieniem są wirtualne rekonstrukcje całego kompleksu osadniczego nad Dziwną. Film "Miasto zatopionych bogów" jest efektem współpracy filmowców, naukowców, odtwórców historycznych i wielu ludzi dobrej woli, których połączyła pasja poznawania tajemnic początków Polski. Z nadzieją, że pasja ta będzie się udzielać także widzom. 23:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - Z POTRZEBY SERCA Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Jesteśmy na Mazowszu w małej wiosce Ptaki, gdzie od lat z powodzeniem funkcjonuje zagroda pancerna, czyli miejsce rekonstrukcji zabytkowej inżynierii pojazdowej. Tu lata doświadczeń, cierpliwego odtwarzania dokumentacji i eksperymentów technologicznych sprawiły, że ten niepozorny zewnętrznie zakład może spokojnie deklarować gotowość do krótkoseryjnej produkcji polskich tankietek TK3 i TKS. Na pytanie po co? Odpowiedź jest prosta. Po to, by oszczędzić zabytkowe oryginały, a jednocześnie pozwolić widzom nacieszyć oko tymi groźnymi, pancernymi chrabąszczami na coraz liczniejszych rekonstrukcjach wrześniowych. Kolejna nasza destynacja to Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Przenosimy się tam z ogromnymi emocjami i wzruszeniem, gdyż będziemy mieli okazję zobaczyć niezwykły dla nas eksponat muzealny legendarnego Maroszka, karabin wz. 38M. Broń zdobyto dzięki zaangażowaniu Ministerstwa Obrony Narodowej, karabin przyjechał do Muzeum prosto z USA. To jeden z pięciu zachowanych do dziś egzemplarzy tej broni, dlatego jego wartość jest tak ogromna. 00:25 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 4 (ENIGMA CZ. 4) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Mariusz Bonaszewski, Andrzej Precigs, Arkadiusz Janiczek, Zbigniew Suszyński, Jerzy Schejbal, Adam Cywka Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 01:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - GENERAŁ MRÓZ Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony hitlerowskiej agresji na ZSRR. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.