TVP Historia Sobota, 12.11.2022 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 12 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1900 - zamknięcie wystawy światowej w Paryżu; 1940 - Mołotow w Berlinie z przyjacielską, sojuszniczą wizytą u Hitlera; 1978 - zmarł Tadeusz Fijewski; 1988 - premier Mieczysław F. Rakowski podjął decyzję o likwidacji Stoczni Gdańskiej; 07:10 BIBLIA - ABRAHAM CZ. 1 (THE BIBLE - ABRAHAM P. 1) Film biblijny, 46 min, Niemcy/Francja/Włochy, 1994 Reżyseria: Joseph Sargent Aktorzy: Maximilian Schell, Barbara Hershey, Vittorio Gassman Kolejna część z cyklu filmów ze znakomitą obsadą, opowiadających o głównych postaciach biblijnych. Opowieść ze Starego Testamentu o Abrahamie i jego wędrówce z Haranu do ziemi Kanaan, którą Bóg obiecał jemu i jego plemieniu. 08:05 WOJOWNICY CZASU - POLSKIE PODBOJE CESARZA, CZYLI KAMIENIEC SUSKI 1807 Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Trwająca 200 dni kampania Cesarza Francuzów w Polsce obfitowała w bitwy i potyczki pełne huku dział, świstu karabinowych kul i dyplomatyczne podchody. Zdarzały się jednak sytuacje, kiedy amunicją były strzały. W dodatku strzały Amora. Tak było w czasie pobytu Napoleona na zamku w Kamieńcu Suskim wiosną 1807 roku... W programie "Wojownicy Czasu" Grzegorz Gajewski podróżuje przez wieki i epoki, pokazując realia ówczesnego życia dzięki pieczołowicie je odtwarzającym grupom rekonstrukcji historycznej. Dawne historie i współcześni pasjonaci to właśnie "Wojownicy". 08:45 STARA BAŚŃ. KIEDY SŁOŃCE BYŁO BOGIEM - ODC. 2/3 Serial historyczny, 45 min, Polska 2004 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz na motywach powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego: Józef Hen, Jerzy Hoffman Zdjęcia: Paweł Lebieszew, Jerzy Gościk Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Michał Żebrowski, Marina Aleksandrowa, Bogdan Stupka, Daniel Olbrychski, Jerzy Trela, Ewa Wiśniewska, Anna Dymna, Małgorzata Foremniak, Maciej Kozłowski i inni Popiel dowiaduje się o planowanym wiecu kmieci. Wysyła swego przybocznego, Smerdę, z wojownikami, aby ukarał przywódcę buntowników, Wisza. Uprzedzeni o ataku kmiecie otaczają wojowników i zmuszają ich do odwrotu. Wycofując się z zagrody, Smerda zabija Wisza. Na uroczystościach pogrzebowych rodzina żegna zmarłego, paląc go, zgodnie z obrzędami, na stosie wraz z żoną Jagą. Po pogrzebie Ziemowit, który nie zdążył uzyskać zgody Wisza na poślubienie Dziwy, prosi o to jej braci. Niestety, dowiaduje się, że Dziwa w dniu urodzin została przeznaczona do służby w świątyni. Wkrótce po tym pod dębami odbywa się wiec zebranych rodów kmiecych. Wszyscy opowiadają się za wojną z Popielem, ale dopiero po żniwach. Gdy Popiel dowiaduje się, że kmiecie planują oblężenie grodu, za namową żony wzywa na pomoc wikingów. W noc Kupały Ziemowit porywa Dziwę. W trakcie ucieczki dziewczyna ciężko go rani. Przekonana, że go zabiła, udaje się do świątyni, aby dopełnić swego przeznaczenia i służyć bogom. Tymczasem ciężko rannego Ziemowita przywraca do zdrowia wiedźma Jarucha. Po żniwach kmiecie atakują gród Popiela. Po pierwszej nieudanej i okupionej ciężkimi stratami próbie rozbijają obóz wokół grodu. 10:35 TELESKOP HUBBLE’A I CUDA WSZECHŚWIATA (HUBBLE, THE GREATEST SHOW IN THE UNIVERSE) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: David Briggs Realizacja marzeń o teleskopie kosmicznym zajęła 20 lat. Po 30 latach pojawia się niesamowita historia jednej z najbardziej złożonych maszyn, jakie kiedykolwiek stworzono. Teleskop Hubble'a dokonał ponad 1, 3 miliona obserwacji i umożliwił napisanie ponad 15 000 artykułów naukowych. Jego historia była dramatyczna. Tryumfalna premiera, która przerodziła się w katastrofę. Astronauci ryzykują życie, aby to naprawić. Ale ostatecznie jest to wynalazek, który otworzył wszechświat na niewyobrażalne sposoby. Ten rocznicowy film opowiada całą historię, przedstawia naukowców i astronomów, którzy korzystają z Hubble'a na co dzień, a także astronautów z każdej misji, która go obsługiwała i aktualizowała. 12:40 PODRÓŻE NA PÓŁNOC EUROPY - ODCINEK 4. FINLANDIA (WONDERS OF NORTHERN EUROPE / VOYAGES EN TERRES DU NORD EPISODE 4 - LAND OF A (HUNDRED) THOUSAND LAKES - BOREAL FINLAND;) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Xavier Lefebvre Odcinek 4 - kraina tysiąca jezior Finlandia. W północno - wschodniej Europie, graniczącej z Morzem Bałtyckim, Finlandia jest krajem przemian geograficznych i kulturowych między Rosją a Skandynawią, z bardzo wyraźną tożsamością. Fińska tożsamość narodziła się w tych pejzażach, które są wyjątkowo piękne i stale przeplatają się tu dwa elementy: świeże wody niezliczonych jezior i wszechobecne ciemnozielone lasy. Zlodowacenia czwartorzędowe ukształtowały krajobraz. Przez długi czas te długie naturalne wały były jedynymi naturalnymi ścieżkami przez jeziora i bagna. Bagna i torfowiska są również ważne w Finlandii i zajmują prawie 15% terytorium. 14:20 WINNETOU - W DOLINIE ŚMIERCI (WINNETOU UND SHATTERHAND IM TAL DER TOTEN) Western, 85 min, Jugosławia/Niemcy/Włochy 1968 Reżyseria: Harald Reinl Scenariusz na podstawie powieści Karola Maya: Axel Berg, Harald Reinl Aktorzy: Pierre Brice, Lex Barker, Karin Dor, Ralf Wolter, Eddi Arent, Rik Battaglia, Clarke Reynolds, Vladimir Medar i inni Major Kingsley zostaje posądzony o sprzeniewierzenie złota, które miał odtransportować z zagrożonego fortu Dawson w bezpieczne miejsce. W obronie czci ojca, nieobecnego na rozprawie sądowej, staje jego córka Mabel, wspomagana przez Old Shatterhanda. Gdy rozprawa zostaje odroczona, a Mabel wpada w ręce bandytów usiłujących odebrać jej ostatni list ojca, Old Shatterhand znów przychodzi jej z odsieczą. Wraz z Mabel i delegowanym przez sąd porucznikiem Cummingsem ruszają na spotkanie Winnetou, któremu umierający Kingsley wyjawił w tajemnicy nowe miejsce ukrycia złota. Rozpoczyna się dramatyczny wyścig z bandą złoczyńców i plemieniem Siuksów, które wykopało topór wojenny i też chce zdobyć złoto, żeby kupić za nie broń. Dzięki przebiegłości i odwadze Winnetou oraz Old Shatterhanda udaje się im dotrzeć jako pierwszym do Doliny Śmierci, gdzie znajduje się złoto ukryte wśród grobowców dawnych wodzów indiańskich. Niestety, w ostatniej chwili bandyci znów podstępem uprowadzają Mabel i zmuszają tym samym Winnetou i Old Shatterhanda do wydania im złota. W tym samym momencie przybywają jednak Siuksowie, których strzały powodują wybuch gazu ziemnego. Dochodzi do katastrofy. 16:25 JAPOŃSKA WYPRAWA JOANNY LUMLEY - ODC. 2 (JOANNA LUMLEY'S JAPAN) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Ewen Thomson, Neil Ferguson Gwiazda serialu "Absolutnie fantastyczne", Joanna Lumley, przemierza Japonię od lodowatych syberyjskich mórz na północy po subtropikalne wyspy na południu. Jej podróż rozpoczyna się w ujemnych temperaturach na Hokkaido, gdzie żyją najpiękniejsze i najbardziej zagrożone dzikie zwierzęta Japonii. Wędrując na południe, Joanna odwiedza Tokio, starożytną stolicę Kioto z zachwycającymi świątyniami oraz Nagasaki, miasto o tragicznej przeszłości. Jej epicka podróż kończy się na sielskich plażach Kohamy, jednej z najodleglejszych pacyficznych wysp Japonii, gdzie mieszkają dziewczyny z girlsbandu, których średnia wieku wynosi 84 lata. 17:25 SPÓR O HISTORIĘ - PREZYDENCI RP NA WYCHODŹSTWIE Dysk./wywiad/debata, 32 min, Polska, 2022 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Temat programu: PREZYDENCI RP NA WYCHODŹSTWIE. Lata II Rzeczypospolitej wypełniała walka polityczna o zakres uprawnień Prezydenta. Ostatecznie, w 1935 roku zwyciężyła koncepcja silnej prezydentury, zdecydowanie górującej prerogatywami nad władzą ustawodawczą. W ramach tych uprawnień, artykuł 24. Konstytucji Kwietniowej umożliwiał prezydentowi wyznaczenie następcy. Ten właśnie zapis uratował ciągłość państwowości polskiej po napaści Niemiec i Związku Sowieckiego w 1939 roku. Przez kilkadziesiąt lat istnienia na uchodźstwie, w czasie wojny i po niej, Urząd Prezydenta RP stanowił o ciągłości demokratycznego Państwa Polskiego; inspirował, dodawał sił do przetrwania czasu okupacji, a później ery podporządkowania Związkowi Sowieckiemu. Goście: prof. Marek Kornat, prof. Grzegorz Łukomski, prof. Rafał Habielski. 18:05 Z ORŁEM W KORONIE - NA OBCEJ ZIEMI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2002 Reżyseria: Hanna Kramarczuk Scenariusz: Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Fręśko, Szczepan Adamiuk Film prezentuje dzieje prezydentów i rządów RP na obczyźnie w latach 1939-1990. Historia władz RP na uchodźstwie od 17 września 1939 roku (Rumunia) do lipca 1944, kiedy to Rosjanie wkroczyli na Lubelszczyznę i rozpoczęły się internowania żołnierzy AK. Bogaty materiał archiwalny - filmy, zdjęcia, dokumenty. 19:00 GIGANCI HISTORII - OJCOWIE NIEPODLEGŁOŚCI - ROMAN DMOWSKI Teleturniej, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Roman Dmowski, współtwórca ruchu narodowego w Polsce, choć porównywany z Józefem Piłsudskim, wciąż wydaje się niedoceniany. Jaki był rzeczywisty wkład tego polityka w przywrócenie Polski na mapę Europy? Jego mistrzowskie pięciogodzinne przemówienie na konferencji pokojowej w Paryżu określane jest dziś jako słowna walka o Polskę. W przeciwieństwie do Piłsudskiego, nie był wodzem, nawet w obrębie własnego stronnictwa. Bywał dyplomatą i intelektualistą. Trafnie odczytywał trendy epoki i wyciągał z nich rozwiązania na przyszłość. Był autorem jedynego w swoim rodzaju opracowania na temat sytuacji w Europie Środkowo - Wschodniej. Ale kunszt intelektualisty i analityka nie przemówiły do zbiorowej wyobraźni, tak jak heroiczna legenda Legionów. Nie było w nim nic z impetu husarii, świetności poloneza, ale rytm powolny, młota wykuwającego granit oceniał wkrótce po jego śmierci Ksawery Pruszyński. Życiu, działalności i spuściźnie Romana Dmowskiego dedykowany jest ten odcinek teleturnieju. 20:00 NOCE I DNIE Film obyczajowy, 170 min, Polska 1975 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Barbara Ludwiżanka, Jerzy Kamas, Janina Traczykówna, Andrzej Seweryn, Olgierd Łukaszewicz, Elżbieta Starostecka, Emir Buczacki, Kazimierz Opaliński, Stanisława Celińska, Ilona Kuśmierska, Kazimierz Mazur, Karol Strasburger, Beata Tyszkiewicz, Andrzej Szczepkowski, Władysław Hańcza, Marek Walczewski Film po rekonstrukcji, w jednej części (wersja reżyserska). Ekranizacja wydanej w 1934 roku powieści Marii Dąbrowskiej. W kinach obejrzało ją blisko 25 mln widzów. Saga rodzinna, ukazująca losy rodzin Niechciców i Ostrzeńskich, od upadku powstania styczniowego do wybuchu I wojny światowej. Nominacja do Oscara w 1977 r. , Srebrny Niedźwiedź dla Jadwigi Barańskiej na MFF w Berlinie Zachodnim w 1976 r. , Złote Lwy Gdańskie oraz nagrody za role dla Jadwigi Barańskiej i dla Jerzego Binczyckiego na II FPFF w 1975 r. "Zafascynował mnie proces przemijania, śledzenie 40 lat życia bohaterów, Barbary i Bogumiła. W moim przekonaniu "Noce i dnie"są rzadko spotykanym utworem o przemijaniu, jakie wydała światowa literatura, a Barbara Niechcic to jeden z najpiękniejszych i równocześnie najbardziej złożonych portretów kobiecych w naszej literaturze" - mówił reżyser. Ekranizacja "Nocy i dni" Marii Dąbrowskiej to jedno z największych swego czasu przedsięwzięć polskiej kinematografii - przez trzy lata Jerzy Antczak pisał scenariusz, a realizacja trwała ponad dwa lata. W filmie udział wzięło kilkuset aktorów i tysiące statystów. Na terenie PGR - u Seroczyn koło Warszawy wybudowano Serbinów - dworek Niechciców, zabudowania gospodarcze, posadzono nawet trzysta starych wierzb i wykopano staw, a na wydzierżawionych gruntach powstały specjalne uprawy. Sceny rozgrywające się w Kalińcu nakręcono w Krakowie, w dawnej dzielnicy żydowskiej. Sierpień 1914 roku. Zajęty przez Niemców Kaliniec w pośpiechu opuszczają mieszkańcy. Jest wśród nich Barbara Niechcic. Zagubioną i bezradną odnajduje dawny znajomy, stary Żyd Szymszel. Ofiarowuje jej pomoc - zawiezie ją do pobliskiego Borowna, będącego posiadłością Józefa Toliboskiego. Po drodze Barbara wraca wspomnieniami do przeszłości. Toliboski był jej pierwszą młodzieńczą miłością. Adorował ją przez kilka lat, by nagle ożenić się z inną. Barbara jednak nigdy nie przestała go kochać. Gdy miała lat 25, podczas świąt spędzanych jak co roku u państwa Ładów w Borku, poznała dobiegającego czterdziestki Bogumiła Niechcica. Mimo że brak mu było ogłady i polotu, a wizja spędzenia reszty życia na wsi przerażała ją, następnego roku wzięła z nim ślub. Powoli przyzwyczajała się do nowej sytuacji. Narodziny syna były dla obojga wielkim szczęściem. Piotruś jednak zmarł, mając cztery lata. Barbara popadła w głęboką depresję. Bogumił wierząc, że odmiana dobrze jej zrobi, zarządził przeprowadzkę do dużego, ale zaniedbanego majątku. Dewastacja Serbinowa początkowo przeraziła Barbarę. Jednak dzięki ciężkiej pracy i determinacji Bogumiła, by wydźwignąć posiadłość z ruiny, po roku Serbinów wyglądał "znośnie". Na świat przyszła ich pierwsza córka, Agnieszka. Choć w chwilach załamania Barbara obwiniała męża za "oderwanie od świata", na które zostali skazani, przyzwyczaiła się do życia u jego boku. Jego ogromna miłość dawała jej poczucie bezpieczeństwa, jego wyrozumiałość uspokajała. Urodziły się kolejne dzieci, rodzina Niechciców rozrastała się. 23:05 OSTATNI STRAŻNIK RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Felieton, 25 min, Polska, 1996 Scenariusz: Anna Pietraszek Zdjęcia: Wojciech Dębski Wykonawcy: Ryszard Kaczorowski Wypowiedzi Prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego na temat: 17 września 1939 r. Wpływ tego dnia na życie 19 - latka, harcerza, którym wtedy był. Znaczenie słów "ojczyzna" i "patriotyzm". Jaka była cena wierności Polsce? Przeżycia 19 - latka aresztowanego przez bolszewików i skazanego na śmierć. 23:45 JANOSIK Film przygodowy, kostiumowy, 126 min, Polska, 1974 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz Kinowa wersja jednego z najpopularniejszych i lubianych polskich kostiumowych seriali przygodowych. Pełna humoru i zabawnych scen przygodowa opowieść o zbójnickiej kompanii, do której trafia Janosik. To legendarny zbójnik tatrzański łupiący możnych i stający w obronie biednych. Atrakcją filmu są niezapomniani odtwórcy głównych ról oraz widowiskowe bójki i walki, szaleńcze jazdy na koniu, a nawet mrożące krew upadki ze skały. Pierwsza połowa XIX wieku. Górska okolica. Hrabia von Berger gnębi chłopów. W ich obronie staje przechodzący drogą młody góral - Janosik. Zostaje pojmany przez hrabiowskich hajduków i wtrącony do lochów. W ucieczce pomaga mu córka Hrabiego, której spodobał się dzielny góral. Kiedy zbiegów dopada pogoń, z pomocą przychodzą zbójnicy pod wodzą Harnasia - Jakubka. Janosik i Kwiczoł przyłączają się do zbójeckiej kompanii.