TVP Dokument Wtorek, 15.11.2022 Zmiany z dnia 26.10.2022 w stosunku do raportu z dnia 18.10.2022 (dodano pozycję programową) 11:20 WOKÓŁ MÓRZ II - ODC. 19 REGATY W SEINT - TROPEZ (AROUND THE SEA II EP. 19 LES VOILES DE SAINT TROPEZ) Serial dokumentalny, 10 min, Francja, 2018 Reżyseria: Romain Dussaulx, Herv Corbire Kontynuacja opowieści o krajach, miastach i ludziach, których życie związane jest z wodą. Ocean Spokojny, Karaiby, wybrzeże Francji, Ocean Polarny czy wybrzeże Afryki - będziemy podróżować, żeglować i dowiadywać się wszystkiego o świecie widzianym oczami mieszkańców, którzy żyją i pracują wokół tych niezwykłych miejsc. Raj dla jednych, a dla innych ekologiczne cierpienie. W tym odcinku w południe, na wody Zatoki Saint - Tropez wypływa trzysta jachtów. Od ponad trzydziestu lat odbywają się tu słynne regaty o nazwie "Les voiles de Saint - Tropez". Biorą w nich udział najpiękniejsze jednostki z całego świata. Największe emocje budzi pojedynek między żaglowcami Mariska i Tuiga. To dwa identyczne statki, zbudowane ponad sto lat temu. W 1994 roku książę Monako, Albert kupił zniszczoną Tuigę i sfinansował jej remont. Dziś Tuiga to admiralska jednostka monakijskiego jachtklubu. Od lat wygrywa wszystkie regaty, w których startuje. (dodano pozycję programową) 11:55 SIENKIEWICZ MNIEJ ZNANY Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Maciej Kuszewski, Przemysław Bednarczyk Film przygotowany na 100. rocznicę śmierci Henryka Sienkiewicza, podejmuje jeden z najmniej znanych wątków jego życia i działalności, jakim było zaangażowanie w spraw narodowe oraz jego filiacje polityczne. To pierwsza próba nakreślenia sylwetki tego wybitnego Polaka jako czynnego uczestnika życia społeczno - politycznego w burzliwych dla Polski latach przełomu wieków XIX i XX. To próba przedstawienia stanowisk jakie zajmował wobec ważnych zagadnień politycznych epoki oraz określenia poglądów pisarza i ich ewolucji. Dotyczy to szczególnie okresu I wojny światowej, na którą przypadły ostatnie trzy lata życia pisarza. Były to lata jego szczególnej aktywności na rzecz szeroko rozumianej sprawy polskiej, a przede wszystkim niesienia pomocy ofiarom wojny na ziemiach polskich. To także okres, w którym zauważyć można ewolucję poglądów Henryka Sienkiewicza, od zdeklarowanego przeciwnika orientacji proaustriackiej, po życzliwe uznanie dla Legionów Józefa Piłsudskiego i sprzeciw wobec polityki własnego obozu Narodowej Demokracji. Zamiarem twórców filmu jest też ukazanie kontekstu społeczno - politycznego epoki, którego zasadniczym elementem był polsko - polski spór o drogę do niepodległości. Spór z udziałem dwóch zantagonizowanych formacji, z których jedna bliska była konserwatywno - narodowym koncepcjom politycznym Romana Dmowskiego a druga rewolucyjno - niepodległościowym Józefa Piłsudskiego. Sienkiewicz, choć nie zaangażowany czynnie w politykę, jednoznacznie sympatyzował z obozem narodowym. Jednak z racji swojej pozycji w kraju i za granicą był przedmiotem zabiegów obydwu rywalizujących środowisk. Nikt nie przeceniał bowiem korzyści, jakie przynieść mogłoby poparcie ze strony takiego autorytetu w tzw. walce o rząd polskich dusz. Film ukazuje zatem nieznane szerzej dylematy i decyzje noblisty, który z jednej strony jest człowiekiem o konkretnych poglądach i sympatiach politycznych, z drugiej jednak jak prawdziwy mąż stanu, czuje na sobie odpowiedzialność za losy całego narodu i nie uchyla się od niej. Stąd właśnie bierze się jego decyzja o założeniu Komitetu Pomocowego. Sienkiewicz, który jednak okazał się być pisarzem, a nie politykiem, w ostatecznym rozrachunku potrafił wznieść się ponad podziałami i zweryfikować swoje polityczne oceny. Tym samym przyznał że w przestrzeni publicznej istnieje miejsce, a nawet potrzeba funkcjonowania, często przeciwnych sobie, ale dążących do jednego celu koncepcji i orientacji. Autorzy filmu, oceniając dorobek oraz pozycję pisarza jako wyraziciela dążeń niepodległościowych Polaków w okresie I wojny światowej, stawiają tezę, że gdyby nie przedwczesna śmierć 15 listopada 1916 roku, to zapewne Henryk Sienkiewicz reprezentowałby Polskę na Konferencji Pokojowej w Paryżu w 1919 roku, gdzie godnie z tej roli wywiązał się Ignacy Jan Paderewski. (dodano pozycję programową) 12:50 ŻYCIE TO COŚ PIĘKNEGO Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2020 Reżyseria: Dagmara Drzazga Tematem filmu jest pisarz Jarosław Iwaszkiewicz, jego żona Anna i ich dom w Stawisku, zapamiętany przez przybranego syna Iwaszkiewiczów Wiesława Kępińskiego. Kępiński ma dzisiaj 88 lat. Większość jego rodziny (matka, ojciec, dwóch braci i bratowa) zostali zamordowani przez Niemców w tzw. czarna sobotę - 5 sierpnia 1944 roku podczas rzezi Woli. On też stał razem z nimi i kilkudziesięcioma innymi osobami w rowie na wprost karabinu maszynowego. Szczęśliwie uciekł z miejsca egzekucji. Po wojnie pomieszkiwał trochę u starszej siostry, ale nie uczył się, nie pracował i wszystko wskazywało na to, że zmarnuje sobie życie. Napisał wówczas list do "Ekspressu Wieczornego" z prośbą o pomoc. Pierwszymi osobami, które zainteresowały się sierotą byli Anna i Jarosław Iwaszkiewiczowie. W ten sposób Wiesiek z proletariackiej rodziny na Woli trafił do ich domu na Stawisku. Jak sam mówi, narodził się wówczas po raz drugi. Nowi opiekunowie zapewnili mu zarówno ciepły dom, jak i edukację. Iwaszkiewicz wkrótce zaczął traktować chłopca jak syna. Wiązało się to zapewne z bólem spowodowanym wcześniejszą utratą nienarodzonego dziecka. Między Kępińskim a Iwaszkiewiczem przez lata nagromadziło się mnóstwo listów. Pomieszczenie ich w jednej książce zajęło prawie 700 stron. Pod wpływem swojego przybranego ojca, Wiesław sam zaczął tworzyć krótkie formy literackie, malować. Od pojawienia się w Stawisku, czyli od 1947 roku do dzisiaj prowadzi dziennik! Kępiński jest bezcennym świadkiem wielu lat życia Iwaszkiewicza i to nie tylko jako wybitnego pisarza, ale gospodarza, męża i ojca przytłoczonego codziennymi troskami. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 16:00 NAMOROKA - W POSZUKIWANIU GRAALA (NAMOROKA: A LOST WORLD) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Jean - Michel Corillion Cykl dokumentalny opowiadający o tajemniczej Namoroce Tsingy, która jest ostatnim niezbadanym obszarem Madagaskaru. Po raz pierwszy światowej klasy naukowcy spróbują zapuścić się w samo serce tej wyjątkowej i nieznanej krainy, w ramach niebezpiecznej wyprawy, której jeden ostateczny cel polega na odkryciu tajemnic ukrytych głęboko w środku. Namoroka to niezwykły świat wysadzanych drzewami kanionów i palących wapiennych chodników, ale surowy wygląd tego miejsca skrywa wiele naturalnych siedlisk, unikalnych ze względu na ich bioróżnorodność i rekordowy poziom endemicznej flory i fauny. Aby zbadać serce Tsingy, 70 badaczy i tragarzy będzie musiało podążać trasą, na której napotkają głębokie jaskinie i strome ściany klifów. Nie da się zrobić nawet kilku kroków bez napotkania stromych kropli, nagich i poszarpanych krajobrazów, w których pomimo ekstremalnych warunków ewoluowało niesamowite życie: przez ponad sześć miesięcy w roku nie ma opadów, a temperatura w ciągu dnia może sięgać nawet do 50 stopni. Ta wyjątkowa misja umożliwi ekspertom odkrycie nowych gatunków i substancji organicznych, które mogą przynieść korzyści medycynie jutra. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 17:00 PODRÓŻE NA PÓŁNOC EUROPY - ODCINEK 2. LAPONIA (WONDERS OF NORTHERN EUROPE / VOYAGES EN TERRES DU NORD EPISODE 2 - LAND OF SNOWS - THE SAMI COUNTRY (FORMER LAPLAND)) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Xavier Lefebvre Laponia - kraina śniegu - kraj Sami. Zbadajmy najbardziej wysunięty na północ region Europy, poza kołem podbiegunowym: podzielony głównie między Norwegię, Szwecję i Finlandię. To ogromne terytorium, graniczące z krajami nordyckimi i obejmujące kilkaset tysięcy kilometrów kwadratowych. Na północnym zachodzie przechodzi w wybrzeża wzdłuż Norwegii, gdzie rozpada się na tysiące wysepek. Nieruchome fale krajobrazu komponują się z majestatycznymi obrazami, zwłaszcza na Lofotach słynących z dorsza i małych wiosek rybackich. Za naturalną barierą Alp Skandynawskich, kraj rozciąga swoje krajobrazy: wody, śniegi i lasy, sięgając daleko w głąb horyzontu. Pozornie nieskończony krajobraz polarny, który często jest zamarznięty; zima czasami trwa tutaj do ośmiu miesięcy. (dodano pozycję programową) 20:10 KOREA - KRAJ POD PRESJĄ Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Łukasz Bluszcz Nowoczesny w formie dokument z gatunku current - affairs, opowiadający historię kryzysu jednego z najdynamiczniej rozwijających się na świecie państw - Korei Południowej. Zawiera rys historyczny, dotyczący rozwoju koreańskiej gospodarki, jej bezprecedensowego skoku w świat globalnych marek i nowoczesnych technologii. Ukazuje również rozwój specyficznej polityki kulturalnej hallyu, dzięki której każdy na świecie wie, co to Gangnam Style, K - Pop czy Squid Game. Głównym tematem jest jednak kryzys takiego modelu rozwoju, poczucie wypalenia wielu Koreańczyków, poszukiwanie nowych dróg materialnego, jak i duchowego radzenia sobie z trudną sytuacją. (dodano pozycję programową) 23:25 WSPÓŁCZEŚNI CENZORZY (MEET THE CENSORS) Film dokumentalny, 58 min, Norwegia, 2018 Reżyseria: Havard Fossum Fossum Film dokumentalny o cenzurze. Dzięki niezwykłemu dostępowi do źródeł, reżyser filmu śledzi codzienne życie cenzury, dając rzadki wgląd w sposoby kontrolowania informacji, od Partii Komunistycznej w Pekinie po korytarze władzy w Waszyngtonie. Jeśli cenzorzy mają jedną wspólną cechę, to jest nią to, że wszyscy są przekonani, że pracują w słusznej sprawie, a cenzura jest ostoją przeciwko chaosowi społecznemu. To paradoksalny projekt o zarówno komicznych, jak i tragicznych konsekwencjach, ale w tych przełomowych czasach, w których sama cenzura przybiera nowe formy, jest powód do słuchania. Od kafkowskiego biura mediów społecznościowych w Niemczech, przez dowództwo wojskowe Sudanu Południowego, po rozmowy z irańskim ajatollahem, indyjskimi cenzorami filmowymi i chińskimi redaktorami wiadomości. Norweski reżyser podróżował po świecie, aby zrozumieć, czym jest cenzura, umożliwiając samym cenzorom przedstawienie swojej sprawy. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 00:30 NIKT NIE POMOŻE Reportaż, 14 min, Polska, 1983 Zdjęcia: Adam Kaczanowski Kobieta ze starszą matką oraz dwójką nastoletnich dzieci od kilku lat mieszka w dwunastometrowym garażu, bez wody i prądu - taka informacja dotarła do łódzkiego oddziału Telewizji Polskiej. Tropem tym ruszył Michał Fajbusiewicz i okazało się, że przyczyną tej sytuacji jest konflikt rodzinny. Małżeństwo, po rozstaniu, nie może porozumieć się w sprawie podziału gospodarstwa rolnego, w którym wspólnie mieszkali. Sprawa trafia do sądu, ale postępowanie ciągnie się latami. Ten spór podzielił nie tylko małżonków, ale całą rodzinę. Kimś, kto liczy na szybkie rozwiązanie tego konfliktu, jest też właścicielka garażu, która zgodziła się przyjąć kobietę, ale nie spodziewała się, że do jej ogródka wprowadzi się więcej osób i że będą tam mieszkać aż tak długo. (dodano pozycję programową) 01:05 ARABSKI SEKRET Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Maja Julia Groszek Kamil Filipek pragnie poznać swojego ojca Ilhama Al Madfaiego, który jest twórcą arabskiej muzyki folkowej i gwiazdą na Bliskim Wschodzie. Ojciec i syn nigdy się nie poznali. Reżyserka zaprasza widzów do wspólnej obserwacji podróży Kamila oraz refleksji nad sensem życia i potrzebą odnalezienia swoich korzeni. (dodano pozycję programową) 02:40 EUGENIKA - W IMIĘ POSTĘPU Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Braun Historia naukowych projektów stworzenia nadczłowieka - koncepcji, która zainspirowała m. in. Hitlera - w kontekście współczesnych, najbardziej aktualnych osiągnięć genetyki i związanych z tym kontrowersji. Narratorem filmu jest amerykański badacz Erwin Black, autor książki "Wojna przeciw słabym". W filmie wykorzystano m. in. unikatowe materiały z Cold Spring Harbor, kolebki amerykańskiej eugeniki. Pokazano także realia kontrowersyjnej procedury zapłodnienia in vitro w Polsce. (dodano pozycję programową) 03:45 WYPĘDZENI - LUDZIE Z FOTOGRAFII Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Tadeusz Litowczenko Zdjęcia: Mirosław Kubiak Film opowiada o losach polskich wypędzonych, nazywanych niesłusznie przez władze komunistycznej Polski repatriantami. Ponad półtora miliona obywateli polskich z Podola, Wołynia, Nowogródczyzny i woj. wileńskiego musiało opuścić ojcowiznę i jechać w nieznane, na ziemie poniemieckie przyznane Polsce na mocy traktatów w Jałcie i Poczdamie. W przeważającej części zamieszkali oni na Pomorzu Zachodnim, ZiemiLubuskiej i na Dolnym Śląsku. Bohaterami filmu są rodziny osiedlone na Pomorzu Zachodnim. Mieszkają w okolicach Kamienia Pomorskiego, Rewala, Darłowa, Kołobrzegu i Łeby. Przed kamerami opowiadają, skąd ich wygnano, jak wyglądały początki ich nowego życia na tzw. ziemiach odzyskanych. Narratorem filmu jest historyk prof. dr Waldemar Łazuga.