TVP Historia Piątek, 18.11.2022 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 18 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1626 - konsekracja watykańskiej bazyliki św. Piotra; 1665 - początek obrony Jasnej Góry; 1965 - list biskupów polskich do biskupów niemieckich ("wybaczamy i prosimy o wybaczenie"); 1976 - spotkanie członków KOR z kardynałem Wojtyłą; 07:10 CZAS HONORU - ODC. 55 "KARTKA NA MURZE" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Janek i Bolek przekraczają polski punkt graniczny i szczęśliwie docierają do Radzymina, rodzinnego miasta Bolka, gdzie czekają na niego żona i dwuletni synek. Helena zgłasza się do Urzędu Miejskiego, w którym Kazimierz piastuje wysokie stanowisko. Ten wręcza jej nominację na urzędnika państwowego i ponawia prośbę o kontakt z Wandą. Michał odwiedza Celinę i robi jej wyrzuty za pracę w czerwonym wydawnictwie. Celina broni się, mówiąc, że służy przede wszystkim dobrej literaturze. Ruda zamierza wyjechać z kraju wraz ze swoim współpracownikiem Ernestem. Straciła wiarę w sens dotychczasowej działalności. Karol zauważa na warszawskiej ulicy plakat "Ślubów panieńskich", a na nim nazwisko Wandy. Zaczyna śledzić byłą żonę. Janek dociera wreszcie do Warszawy. Na praskim murze, szukając informacji o Lenie, znajduje kartkę od Romka. W tym czasie Rainer w obozie jenieckim zdradza informację o zakopanym archiwum w strefie kontrolowanej przez Amerykanów. Sowieci zabierają Rainera i wyruszają w stronę checkpointu. Janek odnajduje Romka, a ten mówi mu, że zarówno dziecko, jak i Lena nie żyją. Zginęli podczas powstania warszawskiego. Na oczach Janka zrozpaczony Romek wyciąga pistolet... 08:05 KUCHNIA DWUDZIESTOLECIA - ODC. DYPLOMATYKA I ŁOWY Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Zdjęcia: Maciej Brola Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W drugiej Rzeczpospoltej polowanie było istotnym elementam utrzymywania stosunków międzynarodowych. Polską kuchnię myśliwską opisano i skodyfikowano, najistotniejszym dziełem w tym temacie była "Kuchnia myśliwska" z 1845 roku autorsta Jana Szytlera. W tym odcinku poznamy przepis na bigos litewski z książki Andrzeja Fiedoruka "Kuchnia kresowa". Wiele dań kuchni mysliwskiej znajdziemy również w ksiązkach kulinarnych Marii Disslowej. Z tych przepisów pochodzi drugie danie zając duszony. 08:35 HISTORIA POLSKI - ATLAS NIEPODLEGŁOŚCI Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2017 Reżyseria: Piotr Kuciński Scenariusz: Piotr Kuciński Zdjęcia: Mirosław Basaj Wykonawcy: Jerzy Zelnik Celem filmu jest przedstawienie faktów i okoliczności, które doprowadziły do odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Działania ruchu strzeleckiego i legionowego na terenie ziem polskich oraz działania dyplomatyczne na forum międzynarodowym związane z Komitetem Narodowym Polskim zostały przedstawione na zasadzie akcji równoległej. W filmie wykorzystano materiały archiwalne: fotografie, dokumenty, mapy, fragmenty filmów. Prace malarskie zilustrują wybrane zagadnienia historyczne. 10:00 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /3/ Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1994 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Trzecia część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 10:15 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /4/ Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Czwarta część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 10:45 GRA FLORENCKA I KREW NA BRUKU (CALCIO STORICO THE BLOOD OF FLORENCE) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Louis Myles, Lorenzo Sorbini Film o historycznym futbolu znanym pod nazwą calcio fiorentino. Jest to wczesna forma futbolu i rugby, która powstała w XVI - wiecznych Włoszech. Kiedyś grano w tę grę powszechnie. Uważa się, że sport ten rozpoczął się na Piazza Santa Croce we Florencji. Nazywał się wtedy "grą florencką" lub po prostu calcio. Obecnie jest to również nazwa stowarzyszenia piłki nożnej w języku włoskim. Gra odbywa się od XVI wieku co roku na ulicach miasta, jest głęboko zakorzeniona w kulturze i tradycji Florencji. Jest rozgrywana tylko w tym mieście i dlatego jest wyjątkowa we Włoszech. Każdego czerwca cztery dzielnice miasta stają do walki. Zawodnicy to 27 odważnych mężczyzn z każdej drużyny, którzy są gotowi narażać się na niebezpieczeństwo i poważne obrażenia. Nie walczą dla pieniędzy. Walczą o prestiż i dumę swojej dzielnicy, a także o honor Florencji. Ten film przedstawia najważniejsze postaci każdej z czterech dzielnic, które grają w tę grę: Santa Croce (Azzurri), Santa Maria Novella (Rossi), Santo Spirito (Bianchi), San Giovanni (Verdi). Wszystko jest związane z tradycją i historią Florencji. Calcio to florencka specjalność. Przekazali ją papieże, władcy, arystokraci i wielcy artyści renesansu, na przykład Michał Anioł. Kapitalny sport. Wchodząc na boisko, zawodnicy czują się, jakby miasto wciąż było oblężone. To tradycja, która przechodzi z pokolenia na pokolenie. Z ojca na syna. Każdy florentczyk pielęgnuje ten piękny obyczaj. Wszyscy - od uczestników defilady po zawodników - udzielają się społecznie. Robią to wyłącznie z potrzeby serca. Poświęcają się dla miasta i dla dzielnicy. To bardzo szlachetni ludzie. Mówią, że jesteśmy źli, głupi, agresywni. Są w błędzie. Znaleźliśmy wspólnie pasję, która nadaje sens naszemu życiu. 12:00 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA - HISTORYCY LITERATURY: JAN Z. JAKUBOWSKI, JANUSZ ODROWĄŻ - PIENIĄŻEK. Reportaż, 14 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski, Mateusz Wołoczko Muzyka: Filip Kuncewicz Wykonawcy: Andrzej Dobosz (prowadzący) Bohaterami tego odcinka są historycy literatury: Jan Z. Jakubowski, Janusz Odrowąż - Pieniążek. 12:25 DOKTOR EWA - ODC. 6/9 - DWIE PRAWDY Serial obyczajowy, 39 min, Polska, 1970 Reżyseria: Henryk Kluba Scenariusz: Wilhelmina Skulska, Jan Laskowski Zdjęcia: Wiesław Zdort Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Ryszard Pietruski, Jolanta Lothe, Hanna Molenda, Franciszek Pieczka, Alicja Knast, Krzysztof Stroiński, Mieczysław Stoor, Alicja Sobieraj, Jan Nowicki, Janusz Mazanek Doktor Ewa nie zgadza się na przeprowadzenie zabiegu przerwania ciąży u pacjentki, która nie chce urodzić nieślubnego dziecka. Udaremnia również przeprowadzenie zabiegu przez znachorkę. Opiekuje się dziewczyną aż do chwili rozwiązania. Postanawia też, że spróbuje doprowadzić do małżeństwa młodych rodziców. 13:15 JAPOŃSKA WYPRAWA JOANNY LUMLEY - ODC. 3 (JOANNA LUMLEY'S JAPAN) Film dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Ewen Thomson, Neil Ferguson Gwiazda serialu "Absolutnie fantastyczne", Joanna Lumley, przemierza Japonię od lodowatych syberyjskich mórz na północy po subtropikalne wyspy na południu. Jej podróż rozpoczyna się w ujemnych temperaturach na Hokkaido, gdzie żyją najpiękniejsze i najbardziej zagrożone dzikie zwierzęta Japonii. Wędrując na południe, Joanna odwiedza Tokio, starożytną stolicę Kioto z zachwycającymi świątyniami oraz Nagasaki, miasto o tragicznej przeszłości. Jej epicka podróż kończy się na sielskich plażach Kohamy, jednej z najodleglejszych pacyficznych wysp Japonii, gdzie mieszkają dziewczyny z girlsbandu, których średnia wieku wynosi 84 lata. 15:20 GENIUSZE I MARZYCIELE. ZYGMUNT PUŁAWSKI - POLSKIE SKRZYDŁA Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jarosław Minkowicz Film o największych osiągnięciach polskich pilotów i konstruktorów lotniczych nie musi być nudnym wykładem z historii. Szczególnie, gdy prawie całą historię można oprzeć na romansie zdolnego inżyniera i pięknej malarki. "Polskie skrzydła" to opowieść o zazdrości i namiętności, które z jednej strony okażą się zgubne, ale z drugiej zaowocują rozwojem całego polskiego przemysłu lotniczego na skalę, o jakiej nikt nawet nie śmiał marzyć. Jest piękna kobieta. Są wspaniali mężczyźni i ich maszyny. Podziw tłumów. Namiętność i tragedia. Klęska i nowa nadzieja. Zygmunt Puławski - pilot i inżynier, konstruktor lotniczy. Opracował nowe rozwiązania w lotnictwie: podwozie nożycowe, oryginalny układ skrzydeł nazywany płatem Puławskiego. 16:45 CZAS HONORU - ODC. 56 "SZCZĘŚLIWE MIEJSCE" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Wasilewski dostaje reprymendę od Ady za brak postępów w sprawie skoczków. Sam wyżywa się na Karolu za swoje niepowodzenia. Daje mu tydzień na skompletowanie listy skoczków wraz z adresami. Karol zatrudnia Woźniaka i każe mu szukać danych w gestapowskich dokumentach. Woźniak odnajduje kilkanaście nazwisk i zdjęć, m.in. Władka, Michała i Janka. Karol szybko trafia na trop Janka. Maria i Otto wyruszają do Polski. Nocując wraz z uchodźcami w jednej ze stodół, zostają napadnięci przez ukrywających się uzbrojonych esesmanów. Bronek spotyka się z Brodowiczem, rozmawiają o zniknięciu Krawca. Potem prosi o przeniesienie do oddziału partyzantów w Kampinosie. Oznajmia Wandzie, że musi zniknąć. Ona nie rozumie, dlaczego Bronek nadal walczy. Helena zauważa na Pradze plakat "Ślubów panieńskich" z nazwiskiem córki. Od razu udaje się do teatru, gdzie spotyka Wandę wychodzącą z próby. Władek i Michał ruszają na spotkanie z komendantem Jezierskim. Na miejscu w chacie komendanta znajdują zwłoki Jezierskiego i jego współpracownika Stanisława. Obok leży ciężko ranny nieznajomy mężczyzna. Przy próbie wywiezienia Bociana, Michał i Władek wpadają w ręce Sowietów. 18:10 WINDSOR. NAJWIĘKSZA MIŁOŚĆ ELŻBIETY II - LATA 1972 - 1992: CZTERY ROZWODY I POŻAR. ODC. 4/4 (ODC. 4/4) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Paul Nelson Scenariusz: Paul Nelson Historia zamku Windsor, którego mury i wieżyczki wciąż strzegą najgłębszych tajemnic rodziny królewskiej. Zamek w Windsorze jest czymś więcej niż tylko zamkiem i domostwem: od prawie 1000 lat jest sceną, na której występowały niektóre z największych nazwisk w historii Wielkiej Brytanii, gdzie planowały i realizowały swoje najbardziej kontrowersyjne posunięcia. Windsor, największy i najdłużej zamieszkiwany zamek na świecie, był świadkiem niezliczonych królewskich narodzin, zgonów i zaślubin, a także wytrzymał liczne oblężenia i bitwy. Dzięki porywającym rekonstrukcjom, szczerym wywiadom i nowym materiałom archiwalnym, seria ujawnia wiele faktów dotyczących najsłynniejszej brytyjskiej rodziny. 19:05 HISTORIA POLSKI - POŁOWY NA RZECE WSPOMNIEŃ - JÓZEF PIŁSUDSKI, IGNACY JAN PADEREWSKI Magazyn, 46 min, Polska, 1990 Wykonawcy: Jerzy Waldorff (prowadzący) Jerzy Waldorff opowiada o dwóch słynnych Polakach - Józefie Piłsudskim i Ignacym Janie Paderewskim. Autor wspomina osobiste spotkania, mówi o faktach historycznych, przytacza anegdoty. Gawęda ilustrowana jest ikonografią i archiwalnymi materiałami filmowymi. 22:00 NARODZINY NAZIZMU S.II - WOJNA DYKTATORÓW. BARBAROSSA (RISE OF THE NAZIS) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones, Julian Jones Seria przybliża decydujące starcie II wojny światowej, kiedy to Hitler stawił czoła równie bezwzględnemu dyktatorowi: Stalinowi. Będąc u szczytu swej potęgi, Hitler próbuje oszukać sowieckiego przywódcę, przedstawiając plan inwazji na Wielką Brytanię, jednocześnie potajemnie przygotowując atak na Związek Sowiecki. Stalin ma jednak szpiega w kwaterze głównej Hitlera. Obaj dyktatorzy przejmują dowodzenie nad własnymi armiami. Ludzie Hitlera składają fałszywe obietnice, a w Stalinie Hitler znalazł swojego przeciwnika. W obliczu klęski Niemiec na froncie wschodnim Hitler zostaje zmuszony do odwrotu. Pojawiają się głębokie konflikty, a jego najbliższy krąg walczy o władzę. W miarę jak narasta opór przeciwko niemu, a wewnętrzny wróg knuje, jak go zabić, Hitler popycha Niemcy ku zniszczeniu. Wniknięcie w umysły dwóch dyktatorów, których złudzenie niezwyciężoności doprowadziło do ich własnej klęski, to opowieść o tym, dlaczego dyktatury upadają. Jest to również przerażający opis pychy i mrocznej sztuki politycznej, która sprzysięgła się, by zniszczyć wolność, ale ostatecznie zniszczyła samą siebie. 00:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ZDARZYŁO SIĘ W PUSZCZY BIAŁEJ Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Geograficznie rzecz ujmując, osią naszej dzisiejszej opowieści jest linia kolejowa biegnąca od Warszawy ku wschodniej granicy, w interesujących nas czasach powstania styczniowego, zwana koleją warszawsko - petersburską. Wiosną 1863 r. płynęły tędy transporty wojskowe potrzebne do walki ze zbuntowanymi Polakami. Powstańczy rząd narodowy polecił pułkownikowi Ignacemu Mystkowskiemu, dowódcy ponad tysiącosobowego zgrupowania operującego w Puszczy Białej zablokowanie tej linii. Pierwsza próba podjęta 13 maja 1863 r. pod Kietlanką skończyła się powstańczą klęską. W szturmie na pociąg poległ płk Mystkowski i 40 jego podkomendnych. Dowództwo przejął Karol Frycze, odskakując w głąb puszczy na tzw. uroczysko Bykowce, ale 10 dni później i tam wytropili go Rosjanie. Dla nas prawdziwym wyzwaniem na prawie dwa lata stało się poszukiwanie miejsca tego zdarzenia i mogił poległych. 00:55 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /3/ Kameralne i studyjne (widowisko), 19 min, Polska, 1994 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Trzecia część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 01:15 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /4/ Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1994 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Czwarta część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ARMIA CZERWONA CZ. 2 Magazyn, 21 min, Polska, 1994 Autor: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek ilustrujący udział Armii Czerwonej w II wojnie światowej. Wykorzystano materiały archiwalne.