TVP Historia Niedziela, 20.11.2022 06:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 20 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1900 - wesele w Bronowicach; 1925 - zmarł Stefan Żeromski; 1929 - Paryż, pierwsza wystawa prac malarza Salvadora Dali; 1980 - opublikowanie tajnej instrukcji peerelowskiej prokuratury "o zasadach ścigania uczestników działalności antysocjalistycznej"; 06:55 BIBLIA - ABRAHAM CZ. 4 (THE BIBLE - ABRAHAM P. 4) Serial biblijny, 47 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 1994 Reżyseria: Joseph Sargent Aktorzy: Maximilian Schell, Barbara Hershey, Vittorio Gassman Cykl filmów ze znakomitą obsadą, opowiadający o głównych postaciach biblijnych. Opowieść ze Starego Testamentu o Abrahamie i jego wędrówce z Haranu do ziemi Kanaan, którą Bóg obiecał jemu i jego plemieniu. 09:05 TULIPAN - ODC. 2/6 Serial obyczajowy, 53 min, Polska, 1986 Reżyseria: Janusz Dymek Scenariusz: Andrzej Swat Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Jan Monczka, Renata Głasek, Andrzej Gawroński, Jacek Strzemżalski, Krystyna Kołodziejczyk, Jerzy Kryszak, Ewa Milde, Elżbieta Kijowska, Ewa Sudakiewicz, Małgorzata Bogdańska, Włodzimierz Nakwaski Kolejny odcinek serialu obyczajowego z wątkami sensacyjnymi, zainspirowanego rzeczywistymi wydarzeniami. W pociągu Jurek poznaje młodziutką Małgosię. Oczarowuje dziewczynę i w efekcie wprowadza się do domu jej rodziców - mimo ich sprzeciwu. Sielanka nie trwa długo. Małgosię spotyka przykry zawód. Jurek okrada willę z najcenniejszych rzeczy, pieniędzy i kosztowności. Wkrótce trafia na imprezę zakładową do firmy "Renoma". Udając konferansjera podrywa jedną po drugiej trzy samotne kobiety, umawia się z nimi. Wszystkie okrada tego samego dnia. Łupy zakopuje w lesie. Milicja rozpoczyna śledztwo w jego sprawie. Prowadzi je kapitan Jerzy Marek, który nadaje sprawie kryptonim "Tulipan". 10:55 CI CHOLERNI POLACY. LOTNICTWO POLSKIE 1939 - 1945 - ODC. 12 GORZKI POKÓJ, ŻYWA PAMIĘĆ. Film dokumentalny, 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Marek Szczepanek Wykonawcy: Krzysztof Mroczkowski (prowadzący) Cykl programów, przygotowanych wspólnie z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, prezentujący dokonania polskich lotników w czasie II Wojny Światowej. 12:45 KLEJNOTY ALP, WIELKIE JEZIORA WŁOCH - ODC. 1 MAGGIORE (JEWELS OF THE ALPS - ITALY'S GREAT LAKES) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Mi - Yong Brehm Pięcioodcinkowa seria dokumentalna, opowiadająca o najpiękniejszych alpejskich jeziorach zwanych Klejnotami Alp. W tej serii poznamy pięć największych z nich: jezioro Maggiore, jezioro Como, jezioro Iseo, jezioro Lugano i jezioro Garda. Każdy film przedstawia jedno z nich, ukazując nam wyjątkowe środowisko naturalne w cyklu zmieniających się pór roku oraz przybliżając miejscową ludność ze szczególnym powiązaniem z jeziorem. Wszystkie pięć jezior powstało z lodowców. Są unikalne w Europie jako połączenie dwóch kontrastujących ze sobą światów: miejsca, w którym spotykają się środowiska alpejskie i śródziemnomorskie. Wyrafinowany widok z helikoptera na niezwykłe cechy terenu - od alpejskich szczytów po płaską równinę doliny rzeki Pad. Królestwo zwierząt w Górnych Włoszech kryje w sobie wiele niespodzianek. Stado dzikich jeleni nad jeziorem Como, mała salamandra ognista, która jest uderzająco podobna do podwodnego smoka, czy świstaki na warcie przy ujściu ich nory nad jeziorem Garda. Odwiedzamy osoby, których życie jest ściśle związane z jeziorami. Ich historie: autentyczne i nieoczekiwane. Towarzyszymy speleologom w wyprawie do niezbadanej wcześniej wapiennej jaskini nad jeziorem Iseo; spotykamy mężczyznę uprawiającego herbatę nad jeziorem Maggiore; a nad jeziorem Como 94 - letnia Nonna Pupa pokazuje nam, jak zamieniła wysypisko śmieci w wyjątkowy ogród. Odcinek 1. Jezioro Maggiore (Lago Maggiore) to drugie co do wielkości jezioro we Włoszech, leżące na granicy Włoch i Szwajcarii, około 80 km od Mediolanu. Nad taflą turkusowej wody górują zaśnieżone masywy Alp. Starożytni Rzymianie nazywali ten akwen Lacus Verbanus, od bujnie porastającej go werbeny. Do dziś można podziwiać wspaniałą śródziemnomorską roślinność, występującą tu dzięki łagodnemu klimatowi. Na jeziorze Maggiore znajduje się 11 wysp. Najpopularniejszą z nich jest, najbliższa stałego lądu, Isola Bella, czyli Piękna Wyspa. Nazwana została na cześć Isabelli D'Addy, hrabiny Borromeo. W centralnej części wyspy znajduje się wspaniały pałac w stylu barokowym, nazwany od jego fundatorów i właścicieli Pałacem Boromeuszy. W Szwajcarii, w kantonie Ticino znajduje się jest jedna czwarta jeziora Maggiore. Oszałamiająco piękne widoki górskich masywów, rześkie powietrze, łagodny klimat sprawiają, że ta część jeziora również jest warta uwagi. Kanton jest włoskojęzyczny, wpływy Italii są tutaj widoczne w architekturze, kuchni oraz w mieszance włoskiego i szwajcarskiego stylu życia. 13:50 WOJOWNICY CZASU - SZWEDZKA KATASTROFA, PRUSY 1656 Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Jedną z najbardziej krwawych wojen toczonych na polskich ziemiach i jednym z najbardziej niszczycielskich konfliktów nowoczesnej Europy był tak zwany potop szwedzki z lat 1655 - 1660. Wszędzie tam, dokąd dotarły szwedzkie oddziały, miały miejsce grabieże i mordy na niespotykaną dotąd skalę. W Prusach Szwedzi doszczętnie zniszczyli 60 procent dóbr królewskich oraz wymordowali nawet 70 procent ludności. Odwet miał jednak nastąpić... W programie "Wojownicy czasu" Grzegorz Gajewski podróżuje przez wieki i epoki, pokazując realia ówczesnego życia dzięki pieczołowicie je odtwarzającym grupom rekonstrukcji historycznej. Dawne historie i współcześni pasjonaci to właśnie "wojownicy czasu". 14:30 CAFE POD MINOGĄ Komedia, 88 min, Polska 1959 Reżyseria: Bronisław Brok Scenariusz: Stefan Wiechecki - Wiech, Bronisław Brok Zdjęcia: Seweryn Kruszyński Muzyka: Jerzy Wasowski Aktorzy: Adolf Dymsza, Wacław Jankowski, Włodzimierz Skoczylas, Feliks Chmurkowski, Stefania Górska, Krystyna Kołodziejczyk, Bolesław Płotnicki, Hanna Bielicka, Jerzy Duszyński, Aleksander Dzwonkowski, Makpokpo Dravi, Jerzy Bielenia, Kazimierz Biernacki, Bronisław Darski, Stefan Witas i inni Adaptacja powieści Stefana Wiecheckiego, czyli popularnego Wiecha - wytrawnego felietonisty, niezrównanego kronikarza warszawskiej gwary i folkloru. Akcja filmu rozpoczyna się przed wybuchem II wojny światowej. Państwo Aniołkowie - właściciele "Cafe pod Minogą" urządzaja zaręczyny swej wychowanki Sabci. Gośćmi przyszłych małżonków są m.in. Maniuś Kitajec i bracia Piskorscy - kumple narzeczonego, rekrutujący się z barwnej społeczności stołecznych "szoferaków" oraz - nomen omen - Celestyn Konfiteor - właściciel zakładu pogrzebowego pod krzepiącą nazwą "Wieczny odpoczynek". Prawdziwą sensację wywołuje jednak pojawienie się Jumbo - znajomego Murzyna, wożącego egzotycznego dyplomatę akredytowanego w Warszawie. Polityk ów - czując zbliżającą się wojnę - przewidująco wziął nogi za pas, lecz niebacznie zostawił samochód i ukryte pod podłogą swej willi pieniądze. To właśnie one staną się od tej pory obiektem szczególnego pożądania taksówkarskiej ferajny. Snów o bogactwie nie zdoła z nich wykorzenić nawet okupacja. Mimo że była posiadłość dyplomaty jest w rękach hitlerowców, sprytni warszawiacy z pomocą przebranego za kobietę Jumbo, wykradają schowaną gotówkę. Ku ich żalowi okazuje się jednak, że z takim trudem zdobyte pieniądze są już bez wartości. Tymczasem w stolicy wybucha powstanie... 17:25 OGNIEM I MIECZEM - ODC. 3/4 Serial historyczny, przygodowy, 51 min, Polska 2000 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Hoffman Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Izabella Scorupco, Michał Żebrowski, AleksanderDomogarow, Krzysztof Kowalewski, Bohdan Stupka, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski, Daniel Olbrychski, Ewa Wiśniewska, Andrzej Seweryn, Wojciech Malajkat, Rusłąna Pysanka, Marek Kondrat, Gustaw Holoubek, Andrzej Kopiczyński i inni Skrzetuski z Wołodyjowskim i Podbipiętą spotykają Zagłobę uciekającego w chłopskim przebraniu spod Baru. W zdobytym przez Kozaków zamku Bohun odnajduje Helenę. Ranną wywozi do Czarciego Jaru, gdzie mieszka zaprzyjaźniona z nim czarownica Horpyna. Sam zaś wyrusza na wojnę. Tymczasem Skrzetuski dzieli swój oddział na cztery podjazdy. Komendę nad jednym z nich obejmuje Zagłoba. Niestety, wkrótce dają o sobie znać przywary pana Onufrego. Świeżo upieczony dowódca upija się na chłopskim weselu i traci kontakt z rzeczywistością. Budzi się przywiązany "w kij" do własnej szabli i wrzucony przez Bohuna do chlewu. Fortuna wszakże mu sprzyja. Ponownie z odsieczą przychodzi Wołodyjowski. Dochodzi do pojedynku między "małym rycerzem" a Bohunem, podczas którego watażka zostaje ranny. Opiekujący się poszkodowanym Rzędzian uzyskuje informację o miejscu ukrycia Heleny. 19:00 NAJWSPANIALSZE LATARNIE MORSKIE IRLANDII - CUDA INŻYNIERII. ODC. 2/4 (THE GREAT LIGHTHOUSES OF IRELAND) Film dokumentalny, 51 min, Irlandia, 2020 Tajemnicze i romantyczne latarnie morskie pozostają istotną częścią infrastruktury morskiej Irlandii. Seria ta pokazuje zależność od morza i walkę z żywiołami Zielonej Wyspy oraz inżynierię, historię, a przede wszystkim ludzi stojących za tymi niezwykłymi budowlami oraz rolę, jaką odegrały w historycznych wydarzeniach. Dla Irlandii, przez wieki uzależnionej od morskiego transportu, latarnie są czymś szczególnym. Obecnie jest ich ponad sto, 66 wciąż działa. Najstarsza istniała już w średniowieczu - było to ognisko, rozpalane przez mnichów, chcących pokazać żeglarzom drogę do portu. Złota era latarni to XIX wiek: stały się symbolami ujarzmienia natury, ułatwiały nawigację na niebezpiecznych wodach przybrzeżnych. Gdzie fale atakują wyjątkowo wściekle, zaś wybrzeże jest skaliste. Irlandczycy są dumni ze swych latarni, porównują je do egipskich piramid i chińskiego muru. Pierwszy odcinek traktuje o życiu latarników, ich tradycjach, mundurach i zawodowym etosie tej prestiżowej, acz ciężkiej profesji. Drugi odcinek wyjaśnia, jak budowano te arcydzieła techniki w pięknych okolicznościach przyrody - na krawędzi klifu, wyspach, skałach ledwie wystających z wód Atlantyku, aż do latarni zakotwiczonych na dnie oceanu. Trzeci odcinek to rys historyczny - latarnie były świadkami bitew morskich, inwazji, katastrof, emigracji, wojny Irlandii o niepodległość i wojny domowej. Czwarty opowiada o końcu świata latarników (ostatni zszedł z posterunku w 1992 roku) i przyszłości, jaka je czeka w XXI wieku. Radar, radio, GPS i nowe technologie o dziwo nie odesłały latarni do lamusa, marynarze zapewniają, że nadal pomagają w ustaleniu pozycji. Poza tym romantyczne budowle działają na wyobraźnię i coraz częściej są celem turystycznych wypraw. 20:05 NARODZINY NAZIZMU S.II - WOJNA DYKTATORÓW. BARBAROSSA (RISE OF THE NAZIS) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones, Julian Jones Seria przybliża decydujące starcie II wojny światowej, kiedy to Hitler stawił czoła równie bezwzględnemu dyktatorowi: Stalinowi. Będąc u szczytu swej potęgi, Hitler próbuje oszukać sowieckiego przywódcę, przedstawiając plan inwazji na Wielką Brytanię, jednocześnie potajemnie przygotowując atak na Związek Sowiecki. Stalin ma jednak szpiega w kwaterze głównej Hitlera. Obaj dyktatorzy przejmują dowodzenie nad własnymi armiami. Ludzie Hitlera składają fałszywe obietnice, a w Stalinie Hitler znalazł swojego przeciwnika. W obliczu klęski Niemiec na froncie wschodnim Hitler zostaje zmuszony do odwrotu. Pojawiają się głębokie konflikty, a jego najbliższy krąg walczy o władzę. W miarę jak narasta opór przeciwko niemu, a wewnętrzny wróg knuje, jak go zabić, Hitler popycha Niemcy ku zniszczeniu. Wniknięcie w umysły dwóch dyktatorów, których złudzenie niezwyciężoności doprowadziło do ich własnej klęski, to opowieść o tym, dlaczego dyktatury upadają. Jest to również przerażający opis pychy i mrocznej sztuki politycznej, która sprzysięgła się, by zniszczyć wolność, ale ostatecznie zniszczyła samą siebie. 21:20 PLUTON (PLATOON) Dramat wojenny, 115 min, USA 1986 Scenariusz i reżyseria: Oliver Stone Zdjęcia: Robert Richardson Muzyka: Samuel Barber Występują: Charlie Sheen, Tom Berenger, Willem Dafoe, Forest Whitaker, Francesco Quinn, John C. McGinley, Richard Edson, Kevin Dillon, Reggie Johnson, Keith David, Johnny Depp, David Neidorf, Oliver Stone i inni Zrealizowane bardzo skromnymi środkami (6, 5 miliona dolarów) dzieło Olivera Stone'a odniosło olbrzymi sukces komercyjny i artystyczny (wpływy z dystrybucji przekroczyły 120 milionów). Krytyka uznała "Pluton" za jeden z najbardziej realistycznych wojennych filmów w historii kina. Akademia Filmowa wprost obsypała go Oscarami, wręczając słynne statuetki za najlepszy film, reżyserię, montaż i dźwięk. Ponadto nominacje przypadły w udziale aktorom Willemowi Dafoe i Tomowi Berengerowi oraz scenarzyście i autorowi zdjęć. Oliver Stone został również uhonorowany Złotymi Globami (za film i reżyserię) oraz Srebrnym Niedźwiedziem na festiwalu w Berlinie. "Pluton" jest autobiograficznym filmem reżysera, który brał udział w wojnie wietnamskiej. 21-letni młodzieniec wyruszył do Wietnamu, jako ochotnik, uznając swą decyzję za patriotyczny obowiązek. Gotów był nawet umrzeć za swój kraj, jak powiedział w jednym z wywiadów. Kiedy po kilkunastu miesiącach służby wrócił do domu, nie mógł znaleźć sobie miejsca. Był wstrząśnięty bezsensem wojny i obojętnością ludzi wobec wietnamskiego koszmaru. Włóczył się, zmieniał pracę, trafił nawet do więzienia za narkotyki (skończyło się na szczęście na niewielkim wyroku). Po ukończeniu kursu filmowego w Nowym Jorku (jego profesorem był Martin Scorsese) zaczął pisać scenariusze, jednak długo nie otrzymywał żadnej oferty. Zniechęcony pierwszymi niepowodzeniami podjął pracę taksówkarza, próbował też innych zawodów. Scenariusz do "Plutonu" napisał w lipcu 1976 roku, jednak nikt nie podjął się jego realizacji, uznając go za zbyt pesymistyczny i brutalny. Stone zawarł w nim osobiste wspomnienia oraz straszliwe przeżycia i obserwacje. Dopiero po dziesięciu latach udało mu się zgromadzić dostateczne fundusze. Zdjęcia kręcono na Filipinach w ciągu zaledwie 54 dni. Zanim jednak przystąpiono do realizacji, aktorzy zostali poddani ciężkiej próbie. Pod okiem Dale'a Dye, przeniesionego do rezerwy kapitana marines, przeszli 14-dniowe szkolenie w filipińskiej dżungli, w spartańskich warunkach, bez hoteli, samochodów i normalnych posiłków. "Pluton" rozpoczyna się sceną, w której w Wietnamie na polowym lotnisku lądują młodzi, niedoświadczeni żołnierze. Wśród nich jest bohater filmu (odtwarzający samego Stone'a), 18-letni ochotnik Chris Taylor (Charlie Sheen), który rzucił wszystko, by walczyć w Wietnamie. Już pierwsze zetknięcie z wojną wywołuje u nowicjusza wstrząs. Na lądowisku mija innych żołnierzy powracających do kraju w plastikowych workach. 23:25 POLSCY. SERYJNI - ODC. 4 JOACHIM KNYCHAŁA Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2022 Reżyseria: Przemysław Semczuk, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka, Przemysław Semczuk Jak sam twierdził po zatrzymaniu: chciał naśladować Wampira z Zagłębia. Z tego też powodu chodził na jego proces. Dokonał także napadu na jednego ze świadków w procesie Marchwickiego. Był jednak od niego bardziej sprytny, a jego zbrodnie miały charakter typowo seksualny. Knychała pracował jako cieśla i górnik w Kopalni Węgla Kamiennego Andaluzja w Piekarach Śląskich. Stąd też dzięki różnym zabiegom i kombinacjom udawało mu się zdobywać alibi na czas popełnianych przez siebie zbrodni. We wrześniu 1979 roku po raz pierwszy zatrzymano Knychałę. Miał jednak alibi, którego nie dało się podważyć i został wkrótce wypuszczony. Pierwsza ofiara Knychały zmarła we wrześniu 1975 roku. Ostatnia w maju 1982 roku. Knychała wpadł po zabójstwie własnej szwagierki 17 - letniej Bogusławy L. Sąd skazał Knychałę na karę śmierci. 02:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MUZUŁMAŃSKIEJ KOBIETY W BAKU Reportaż, 24 min, Polska, 2002 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu jeden dzień z życia Nassiby - muzułmanki, która jest mieszkanką Baku, stolicy Azerbejdżanu. Ta była radziecka republika nad Morzem Kaspijskim jest od wieków krajem muzułmańskim, gdzie wyznawcy islamu stanowią ponad dziewięćdziesiąt procent ludności.