TVP Kultura Czwartek, 17.11.2022 08:35 DZIKA MUZYKA - SUWALSZCZYZNA - MUZYKA POGRANICZA Magazyn, 24 min, Polska, 2016 Reżyseria: Zuzanna Solakiewicz, Zvika Gregory Portnoy Wykonawcy: Julita Charytoniuk (prowadząca) Suwalszczyzna - specyfika pogranicza to zarówno przenikanie sąsiadujących kultur, jak i ich odrębność. Z prowadzącą Julitą Charytoniuk odwiedzimy zespół z Szypliszek, poznamy dwugłos z pogranicza polsko - litewskiego, a także śpiew specyficzny dla okolic Biebrzy i zachodniej Grodzieńszczyzny. Ponadto spotkanie z kapelą "Chłopcy z Nowoszyszek", która gra muzykę z okolic Sejn oraz z Wileńszczyzny. 09:15 CAFE POD MINOGĄ Komedia, 88 min, Polska 1959 Reżyseria: Bronisław Brok Scenariusz: Stefan Wiechecki - Wiech, Bronisław Brok Zdjęcia: Seweryn Kruszyński Muzyka: Jerzy Wasowski Aktorzy: Adolf Dymsza, Wacław Jankowski, Włodzimierz Skoczylas, Feliks Chmurkowski, Stefania Górska, Krystyna Kołodziejczyk, Bolesław Płotnicki, Hanna Bielicka, Jerzy Duszyński, Aleksander Dzwonkowski, Makpokpo Dravi, Jerzy Bielenia, Kazimierz Biernacki, Bronisław Darski, Stefan Witas i inni Adaptacja powieści Stefana Wiecheckiego, czyli popularnego Wiecha - wytrawnego felietonisty, niezrównanego kronikarza warszawskiej gwary i folkloru. Akcja filmu rozpoczyna się przed wybuchem II wojny światowej. Państwo Aniołkowie - właściciele "Cafe pod Minogą" urządzaja zaręczyny swej wychowanki Sabci. Gośćmi przyszłych małżonków są m.in. Maniuś Kitajec i bracia Piskorscy - kumple narzeczonego, rekrutujący się z barwnej społeczności stołecznych "szoferaków" oraz - nomen omen - Celestyn Konfiteor - właściciel zakładu pogrzebowego pod krzepiącą nazwą "Wieczny odpoczynek". Prawdziwą sensację wywołuje jednak pojawienie się Jumbo - znajomego Murzyna, wożącego egzotycznego dyplomatę akredytowanego w Warszawie. Polityk ów - czując zbliżającą się wojnę - przewidująco wziął nogi za pas, lecz niebacznie zostawił samochód i ukryte pod podłogą swej willi pieniądze. To właśnie one staną się od tej pory obiektem szczególnego pożądania taksówkarskiej ferajny. Snów o bogactwie nie zdoła z nich wykorzenić nawet okupacja. Mimo że była posiadłość dyplomaty jest w rękach hitlerowców, sprytni warszawiacy z pomocą przebranego za kobietę Jumbo, wykradają schowaną gotówkę. Ku ich żalowi okazuje się jednak, że z takim trudem zdobyte pieniądze są już bez wartości. Tymczasem w stolicy wybucha powstanie... 12:10 PAUL GAUGUIN - DALEKA DROGA DO RAJU (PAUL GAUGUIN - PARADISE BEYOND THE HORIZON) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania/Francja, 2017 Reżyseria: Laurence Thiriat Scenariusz: Laurence Thiriat, Dominique Agnieland Paul Guaguin był pierwszym artystą, który od czasów Matisse ' a i Picassa mówił o sztuce tubylczej w kategoriach tego, co dziś nazywamy sztuką plemienną. Wyspa Hiva Oa na Markizach stała się dla artysty głównym celem podróży. Po Paryżu, Peru, Danii, Bretanii, Panamie, Martynice i Tahiti malarz w 1901 roku postawił swoją sztalugę na tej dzikiej i odległej wyspie po drugiej stronie świata. Czego tam szukał? Czy odnalazł mityczny raj? Paul Gauguin był jednym z nielicznych, którzy w tym czasie podróżowali tak daleko i jednym z niewielu, którzy inspirowali się obcą kulturą, której ślady można odnaleźć w jego bogatej twórczości. 13:10 DZIEDZICTWO BEETHOVENA. PRZESŁANIA DLA WSPÓŁCZESNOŚCI - BEETHOVEN I HEROIZM Felieton, 9 min, Polska, 2020 Scenariusz: Ewa Siemdaj Zdjęcia: Paweł Labe Wykonawcy: Shanghai Quartet Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena, organizator Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena, przedstawia cykl sześciu dziesięciominutowych filmów, w których zaproszeni goście artyści i naukowcy przybliżają spuściznę kompozytora oraz próbują dać odpowiedź na pytania: dlaczego muzyka Beethovena nadal porusza i inspiruje, jakie jej cechy są aktualne dla dzisiejszego słuchacza. 13:30 TAJEMNICA ENIGMY - ODC. 1/8 - MARSZ W HISTORIĘ Serial wojenny, sensacyjny, 43 min, Polska 1980 Reżyseria: Roman Wionczek Scenariusz: Stanisław Strumph - Wojtkiewicz, Roman Wionczek Zdjęcia: Jacek Zygadło Aktorzy: Tadeusz Borowski, Piotr Fronczewski, Piotr Garlicki, Janusz Zakrzeński, Arkadiusz Bazak, Henryk Bista, Ewa Borowik, Halina Golanko, Zygmunt Kęstowicz, Andrzej Szczepkowski, Andrzej Lajborek, Tadeusz Pluciński, Ewa Żukowska, Tadeusz Szaniecki, Jerzy Kamas, Emil Karewicz i inni Opowieść o dramatycznych losach polskich inżynierów, którzy byli autorami jednego z najważniejszych dokonań w dziejach światowej myśli strategicznej. Mianem tym historycy określili dekryptaż niemieckiej maszyny szyfrującej "Enigma". Osiągnięcie to wywarło znaczący wpływ na przebieg II wojny światowej i przyśpieszyło ostateczną kapitulację Niemiec. Serial Romana Wionczka jest rozbudowaną wersją kinowego filmu pt. "Sekret Enigmy". Twórcy cyklu rozszerzyli zwłaszcza wątki osobiste polskich uczonych, wprowadzili też na ekran więcej postaci historycznych, takich jak król Jerzy VI, Winston Churchill czy Józef Stalin. Akcja rozpoczyna się w 1931 roku. Do Poznania powraca ze stypendium w Getyndze Marian Rejewski - młody, utalentowany matematyk. Nie rezygnując z posady na uczelni, rozpoczyna również pracę dla biura szyfrów Sztabu Głównego. Zostaje przydzielony do zespołu zajmującego się dekryptrażem niemieckich kodów. Rejewski jako pierwszy wpada na pomysł, jak należy je odczytywać. Dzięki pomocy techników z fabryki "AVA" kryptolodzy odtwarzają konstrukcję "Enigmy" - niemieckiej maszyny szyfrującej. Tymczasem do Polski przybywa grupa francuskich i angielskich oficerów wywiadu. W ośrodku w podwarszawskich Pyrach zapoznają się z najnowszymi, sensacyjnymi dokonaniami polskiego biura szyfrów. 14:25 TAJEMNICA ENIGMY - ODC. 2/8 - ZAPROSZENIE DO WARSZAWY Serial wojenno - sensacyjny, 42 min, 8 odc. , Polska 1980 Reżyseria: Roman Wionczek Scenariusz: Stanisław Strumph - Wojtkiewicz, Roman Wionczek Zdjęcia: Jacek Zygadło Aktorzy: Tadeusz Borowski, Piotr Fronczewski, Piotr Garlicki, Janusz Zakrzeński, Arkadiusz Bazak, Henryk Bista, Ewa Borowik, Halina Golanko, Zygmunt Kęstowicz, Andrzej Szczepkowski, Andrzej Lajborek, Tadeusz Pluciński, Ewa Żukowska, Tadeusz Szaniecki, Jerzy Kamas, Emil Karewicz, August Kowalczyk, Józef Para, Jacek Recknitz, Stanisław Zaczyk, Andrzej Mirecki, Grażyna Marzec, Jerzy Nowak, Sweryn Butrym, Andrzej Mrowiec, Jolanta Wołłejko, Marcel Novek, Józef Zacharewicz, Eugeniusz Kamiński, Jan Machulski, Krzysztof Kalczyński, Wojciech Duriasz, Andrzej Mrożewski W lipcu 1939 roku do Polski przybywa grupa angielskich i francuskich oficerów wywiadu, a wśród nich przyjaciel ppłk. Langera, major Gustave Betrand (po wojnie autor publikacji, dzięki którym udział Polaków w złamaniu tajemnicy "Enigmy" stał się wreszcie powszechnie znany). W ośrodku w Pyrach pod Warszawą zapoznają się z najnowszymi osiągnięciami polskiego biura szyfrów i ku swemu zdumieniu oglądają egzemplarz polskiego odpowiednika "Enigmy", z zastrzeżeniem, że kiedy sprawa przestanie być tajemnicą, polski wkład w zwycięstwo zostanie ujawniony. Tymczasem dowództwo niemieckie i sam Hitler nabierają absolutnego przekonania, że szyfry "Enigmy" są wyłącznie ich tajemnicą, zwłaszcza że wywiadowi niemieckiemu nie udaje się uzyskać jakichkolwiek informacji świadczących o działalności kryptologów, a agenci, którzy próbowali przeniknąć do ośrodka w Pyrach, ponieśli porażkę. 1 września o świcie Różycki odczytuje tekst rozkazu Hitlera o rozpoczęciu działań wojennych. 15:25 PRZESTRZENIE SZTUKI - LUBLIN Film dokumentalny, 19 min, Polska, 2021 Reżyseria: Anna Maciejewska - Sołowińska Trzecia część reportażu poświęconego działaniom zoogniskowanym wokół tańca, przeprowadzonym w Katowicach, Kielcach, Łodzi i Lublinie w ramach programu pilotażowego "Przestrzenie Sztuki", realizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca oraz Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego. 16:00 DAMA KAMELIOWA Melodramat, 103 min, Polska 1994 Reżyseria: Jerzy Antczak Scenariusz: Jadwiga Barańska Zdjęcia: Tomasz Dobrowolski, Adam Sikora Muzyka: Eugeniusz Rudnik Aktorzy: Anna Radwan, Jan Frycz, Stanisława Celińska, Anna Dymna, Jerzy Kamas, Jan Englert, Henryk Machalica, Artur Dziurman, Zofia Merle i inni "To kameralna, ubrana w stroje z epoki opowieść o miłości. W czasie absolutnej znieczulicy i chamstwa przelewających się na ekranach, roztrzaskujących się mózgów, brutalności i krwi, myślę, że nasz film znajdzie swojego odbiorcę. Takiego, któremu brakuje we współczesnym kinie wielkich uczuć" - mówiła w jednym z wywiadów Jadwiga Barańska, asystentka reżysera i scenarzystka "Damy Kameliowej", prywatnie żona realizatora filmu, Jerzego Antczaka, twórcy pamiętnych, nominowanych do Oscara "Nocy i dni" oraz miniserialu "Hrabina Cosel" (w obu produkcjach Barańska kapitalnie zagrała główne role). "Damę Kameliową" (początkowo planowaną jako spektakl Teatru TV) Antczak nakręcił w urokliwych plenerach stołecznych Łazienek i Starówki. Sceny we wnętrzach realizowano zaś w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie. Adaptacja głośnej powieści Aleksandra Dumasa syna w ujęciu Antczaka i Barańskiej różni się nieco od swych słynnych poprzedniczek, w tym filmu George'a Cukora z 1936 z Gretą Garbo, Robertem Taylorem i Lionelem Barrymorem w rolach głównych. Polscy twórcy podjęli próbę pogodzenia książkowego oryginału z duchem współczesności - bezwzględnej i wyrachowanej. Dlatego "Dama Kameliowa" anno domini 1994 to nie tyle opowieść o romantycznej i niespełnionej miłości, co historia tragedii dwojga ludzi, którzy nie potrafili się zrozumieć. To realistyczny zapis tragedii jednostek bezbronnych wobec okrucieństwa świata, skazanych na cierpienie i samotność. Akcja filmu toczy się w połowie XIX wieku. Główną bohaterką "Damy..." jest Małgorzata Gautier, luksusowa paryska kurtyzana, znana z tego, że pojawia się na spektaklach operowych z bukietem białych lub czerwonych kamelii. Po śmierci kobiety odbywa się licytacja jej majątku. Pisarz Aleksander Dumas kupuje książkę, ale niespełna kilka dni potem zjawia się u niego niejaki Armand Duval, dla którego nabytek literata stanowi niezmiernie cenną pamiątkę. Okazuje się, że Duval był kochankiem Małgorzaty, jednak ich związek zakończył się tragedią. Niezwykły gość postanawia opowiedzieć pisarzowi dramatyczne dzieje swej miłości. 20:00 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - FLIC STORY Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2022 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Flic Story", reż. Jacques Deray. 22:05 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - ABP. GINTARAS GRUSAS Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Jolanta Rzegocka, Anna Szałańska, Piotr Poraj Poleski Seria ekskluzywnych wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką na Litwie, z wybitnymi przedstawicielami litewskiej kultury i polityki. Bohaterowie programu opowiadają o związkach Litwy z Polską, wzajemnych inspiracjach kulturalnych, wspólnej historii i perspektywach na przyszłość. Bohaterem odcinka jest abp Gintaras Grusas, metropolita wileński. W rozmowie z Jolantą Rzegocką opowiada o litewskich miejscach kultu i pamięci Jana Pawła II na Litwie. 22:45 URODZONY POD SZCZĘŚLIWYM MINERAŁEM Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marcin Kopeć Scenariusz: Beata Pawelczyk - Błasiak, Maciej Pawełczyk Widz podąża za coraz bardziej emocjonalnymi poszukiwaniami śladów wyjątkowo ciekawego życia Ignacego Domeyki, urodzonego w szlacheckim domu na Litwie. Jego rodzina to ród o wielkich majętnościach, znaczących koligacjach (np. z Ancutami oraz rodem Pileckich, z którego pochodzi nasz inny narodowy bohater Witold Pilecki) oraz silnym przywiązaniu do narodowości polskiej, czego dowodzili orężnie przez wieki. Pierwszoplanowa postać jest odkrywana i opisywana przez narratora, podróżnika, a właściwie poszukiwacza niezmiernie fascynujących faktów z życia Domeyki. 23:55 GOMORRA S.II - ODC. 23 (GOMORRA S. 1 - 3) Serial kryminalny, 44 min, Włochy/Niemcy 2014 Scenariusz na podstawie książki Roberto Saviano Reżyseria: Roberto Saviano Aktorzy: Salvatore Esposito, Marco D'Amore, Cristiana Dell'Anna, Fortunato Cerlino Mulatto zostaje zabity przez własnych ludzi. Zingarello chce wrócić do Pietra, ten obiecuje, że go przyjmie i przebaczy mu zdradę, jeśli w zamian Zingarello wystawi mu Cira di Marzia. Gennaro i Azzurra biorą ślub, ale z wesela się urywają. Na przyjęciu pojawia się policja i ojciec panny młodej zostaje aresztowany. 01:30 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - KLIENT (FORUSHANDE) Dramat, 118 min, Francja/Iran 2016 Scenariusz i reżyseria: Asghar Farhadi Zdjęcia: Hossein Jafarian Muzyka: Sattar Oraki Aktorzy: Shahab Hosseini, Taraneh Alidoosti, Babak Karimi, Mina Sadati, Mehdi Koushki W 2017 roku "Klient" zdobył Oscara za najlepszy film zagraniczny, a także był nominowany do Złotego Globu i BAFTA w tej samej kategorii. Główny wątek fabularny koncentruje się na historii młodego małżeństwa z Teheranu, które nagle musi opuścić zajmowane dotąd luksusowe lokum i poszukać nowego domu, bo ich stary budynek grozi zawaleniem. Para aktorów Emad i Rana przenoszą się do mieszkania poleconego przez kolegę z teatru, który jednak nie wspomniał, że przedtem zajmowała je prostytutka. Ale na razie wszystko wygląda wspaniale i szczęśliwi małżonkowie szybko się aklimatyzują w nowym miejscu. Rodzinną sielankę burzy jednak niespodziewany atak na panią domu. Gdy pewnego razu ktoś dzwoni do drzwi, Rana otwiera bez sprawdzenia, przekonana, że to Emad. Sytuacja zmienia się diametralnie. Okazuje się, że Rana została brutalnie napadnięta we własnym domu i z poważnymi obrażeniami ciała przebywa w szpitalu. Tymczasem zdesperowany Emad próbuje na własną rękę schwytać napastnika. Jego bezradność przeradza się we wściekłość i agresję, co doprowadza do kryzysu w małżeństwie, a zgodny dotąd związek zostaje wystawiony na próbę. 04:15 KINO NOCNE - HARRY GRUYAERT - FOTOGRAF (HARRY GRUYAERT - PHOTOGRAPHER) Film dokumentalny, 54 min, Belgia, 2018 Reżyseria: Gerrit Messiaen Pochodzący z Belgii 75 - letni Harry Gruyaert to jeden z najciekawszych współczesnych fotografów, członek agencji Magnum Photos. W swoich pracach, prostocie i codzienności od lat nadaje status piękna, a kolor stanowi dla niego najmocniejszy środek wyrazu. Film jest portretem tej nietuzinkowej i barwnej osobowości. Gruyaert dorastał w surowej, tradycyjnej katolickiej flamandzkiej rodzinie. Ojciec zabraniał mu zostać fotografem, bo uważał ten zawód za grzeszny. Gruyaert wtedy właśnie postanowił opuścić rodzinną Belgię i jej szary krajobraz zamienić na feerie barw. Zwiedzał Europę, potem Nowy Jork, gdzie oglądał pop - art i prace Warhola, Indie, Egipt i Japonię. Pod koniec lat 60. pojechał do Maroka. Tam odkrył nowy sposób fotografowania rzeczywistości. Gruyaert w swoich zdjęciach obrazuje nie tylko kolor, formę, ale i ukazuje piękno zwyczajnego codziennego życia. Stał się pionierem europejskiej kolorowej fotografii reportażowej, kładąc nacisk na atmosferę i barwy. Film pokazuje jednak coś więcej niż tylko historię niespokojnego duchem artystycznego włóczęgi, który nie przestaje poszukiwać obrazów i napędzany jest nieodpartym pragnieniem podróży oraz odkrywania z kamerą zmian zachodzących w społeczeństwie. To również portret trudnej relacji syna z ojcem, odgrywającej znaczną rolę w kształtowaniu jego przyszłych postaw i zainteresowań.