TVP Kultura Piątek, 18.11.2022 08:15 KRONOS - MĘŻCZYZNA Dysk./wywiad/debata, 32 min, Polska, 2022 Wykonawcy: Piotr Nowak (prowadzący) W kolejnym odcinku programu "Kronos" tematem dyskusji jest mężczyzna. We współczesnym świecie role społeczne się odwróciły. To kobieta stała się silniejsza w dzisiejszych czasach. Niejednokrotnie lepiej zarabia i jest niezależna. Jakie są kulturowe różnice pomiędzy kobietą i mężczyzną? Jak chłopiec staje się mężczyzną? Dlaczego więcej mężczyzn niż kobiet popełnia samobójstwo? Jak postępowały historycznie przemiany męskości? Dyskusję prowadzi prof. Piotr Nowak. 09:00 DAMA KAMELIOWA Melodramat, 103 min, Polska 1994 Reżyseria: Jerzy Antczak Scenariusz: Jadwiga Barańska Zdjęcia: Tomasz Dobrowolski, Adam Sikora Muzyka: Eugeniusz Rudnik Aktorzy: Anna Radwan, Jan Frycz, Stanisława Celińska, Anna Dymna, Jerzy Kamas, Jan Englert, Henryk Machalica, Artur Dziurman, Zofia Merle i inni "To kameralna, ubrana w stroje z epoki opowieść o miłości. W czasie absolutnej znieczulicy i chamstwa przelewających się na ekranach, roztrzaskujących się mózgów, brutalności i krwi, myślę, że nasz film znajdzie swojego odbiorcę. Takiego, któremu brakuje we współczesnym kinie wielkich uczuć" - mówiła w jednym z wywiadów Jadwiga Barańska, asystentka reżysera i scenarzystka "Damy Kameliowej", prywatnie żona realizatora filmu, Jerzego Antczaka, twórcy pamiętnych, nominowanych do Oscara "Nocy i dni" oraz miniserialu "Hrabina Cosel" (w obu produkcjach Barańska kapitalnie zagrała główne role). "Damę Kameliową" (początkowo planowaną jako spektakl Teatru TV) Antczak nakręcił w urokliwych plenerach stołecznych Łazienek i Starówki. Sceny we wnętrzach realizowano zaś w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie. Adaptacja głośnej powieści Aleksandra Dumasa syna w ujęciu Antczaka i Barańskiej różni się nieco od swych słynnych poprzedniczek, w tym filmu George'a Cukora z 1936 z Gretą Garbo, Robertem Taylorem i Lionelem Barrymorem w rolach głównych. Polscy twórcy podjęli próbę pogodzenia książkowego oryginału z duchem współczesności - bezwzględnej i wyrachowanej. Dlatego "Dama Kameliowa" anno domini 1994 to nie tyle opowieść o romantycznej i niespełnionej miłości, co historia tragedii dwojga ludzi, którzy nie potrafili się zrozumieć. To realistyczny zapis tragedii jednostek bezbronnych wobec okrucieństwa świata, skazanych na cierpienie i samotność. Akcja filmu toczy się w połowie XIX wieku. Główną bohaterką "Damy..." jest Małgorzata Gautier, luksusowa paryska kurtyzana, znana z tego, że pojawia się na spektaklach operowych z bukietem białych lub czerwonych kamelii. Po śmierci kobiety odbywa się licytacja jej majątku. Pisarz Aleksander Dumas kupuje książkę, ale niespełna kilka dni potem zjawia się u niego niejaki Armand Duval, dla którego nabytek literata stanowi niezmiernie cenną pamiątkę. Okazuje się, że Duval był kochankiem Małgorzaty, jednak ich związek zakończył się tragedią. Niezwykły gość postanawia opowiedzieć pisarzowi dramatyczne dzieje swej miłości. 12:05 URODZONY POD SZCZĘŚLIWYM MINERAŁEM Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marcin Kopeć Scenariusz: Beata Pawelczyk - Błasiak, Maciej Pawełczyk Widz podąża za coraz bardziej emocjonalnymi poszukiwaniami śladów wyjątkowo ciekawego życia Ignacego Domeyki, urodzonego w szlacheckim domu na Litwie. Jego rodzina to ród o wielkich majętnościach, znaczących koligacjach (np. z Ancutami oraz rodem Pileckich, z którego pochodzi nasz inny narodowy bohater Witold Pilecki) oraz silnym przywiązaniu do narodowości polskiej, czego dowodzili orężnie przez wieki. Pierwszoplanowa postać jest odkrywana i opisywana przez narratora, podróżnika, a właściwie poszukiwacza niezmiernie fascynujących faktów z życia Domeyki. 13:30 TAJEMNICA ENIGMY - ODC. 3/8 - PRÓBA DYWERSJI Serial wojenny, sensacyjny, 39 min, Polska 1980 Reżyseria: Roman Wionczek Scenariusz: Stanisław Strumph - Wojtkiewicz, Roman Wionczek Zdjęcia: Jacek Zygadło Aktorzy: Tadeusz Borowski, Piotr Fronczewski, Piotr Garlicki, Janusz Zakrzeński, Arkadiusz Bazak, Henryk Bista, Ewa Borowik, Halina Golanko, Zygmunt Kęstowicz, Andrzej Szczepkowski, Andrzej Lajborek, Tadeusz Pluciński, Ewa Żukowska, Tadeusz Szaniecki, Jerzy Kamas, Emil Karewicz, August Kowalczyk, Józef Para, Jacek Recknitz, Stanisław Zaczyk, Andrzej Mirecki, Grażyna Marzec, Jerzy Nowak, Sweryn Butrym, Andrzej Mrowiec, Jolanta Wołłejko, Marcel Novek, Józef Zacharewicz, Eugeniusz Kamiński, Jan Machulski, Krzysztof Kalczyński, Wojciech Duriasz, Andrzej Mrożewski Wraz z wybuchem wojny Sztab Główny postanawia ewakuować biura szyfrów, ośrodek w Pyrach zaś zniszczyć. Kryptolodzy zabierają z Pyr wszystkie urządzenia i w dwóch grupach udają się w kierunku Brześcia. Tam po wielu tarapatach następuje połączenie obu grup i ekipa w tłumie uchodźców wędruje w stronę Kołomyi. Po wyczerpaniu się zapasów paliwa Langer podejmuje decyzję zniszczenia maszyn "Enigmy" i ich dokumentacji, które giną w ogniu. Teraz pozostało już tylko jedno wyjście - przedzierać się do granicy rumuńskiej. Jednocześnie Hoeger wraz ze swymi agentami przedostaje się do kolumny ewakuacyjnej z nadzieją, że uda mu się wykryć naszych kryptologów. Na szczęście jego usiłowania spełzają na niczym. 14:20 TAJEMNICA ENIGMY - ODC. 4/8 - OCALIĆ MYŚL Serial wojenno - sensacyjny, 44 min, 8 odc. , Polska 1980 Reżyseria: Roman Wionczek Scenariusz: Stanisław Strumph - Wojtkiewicz, Roman Wionczek Zdjęcia: Jacek Zygadło Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Tadeusz Borowski, Piotr Fronczewski, Piotr Garlicki, Janusz Zakrzeński, Arkadiusz Bazak, Henryk Bista, Ewa Borowik, Halina Golanko, Zygmunt Kęstowicz, Andrzej Szczepkowski, Andrzej Lajborek, Tadeusz Pluciński, Ewa Żukowska, Tadeusz Szaniecki, Jerzy Kamas, Emil Karewicz, August Kowalczyk, Józef Para, Jacek Recknitz, Stanisław Zaczyk, Andrzej Mirecki, Grażyna Marzec, Jerzy Nowak, Sweryn Butrym, Andrzej Mrowiec, Jolanta Wołłejko, Marcel Novek, Józef Zacharewicz, Eugeniusz Kamiński, Jan Machulski, Krzysztof Kalczyński, Wojciech Duriasz, Andrzej Mrożewski Przez granicę rumuńską przechodzi istny pochód uciekinierów i wojska. Rajewski, Różycki i Zygalski oddzielają się od pozostałych kryptologów i bocznymi drogami wędrują do Bukaresztu. Próby znalezienia pomocy i przedostania się na Zachód początkowo nie przynoszą rezultatu, dopiero po wizycie w ambasadzie francuskiej zaczynają mieć nadzieję. Było to efektem działania płk. Bertranda, specjalnie przybyłego w tym celu do Bukaresztu. Przez Włochy, trójka kryptologów przedostaje się do Paryża, gdzie spotyka prawie wszystkich swoich warszawskich kolegów, którym różnymi sposobami udało się wydostać z rumuńskich obozów. Bertrand przy udziale Langera postanawia reaktywować biura szyfrów; liczą też na współpracę z Anglią. Jako siedzibę obierają pałacyk "Bruno" pod Paryżem, gdzie zainstalowana zostaje cała aparatura szyfrowa, i tam kryptolodzy w klasztornych bez mała warunkach zabierają się do pracy. Już w listopadzie 1939 r. przychodzi pierwszy sukces - Różyckiemu udaje się złamać kolejny tajny szyfr Abwehry. 15:15 RODZINA 2 Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Yifan Sun Scenariusz: Yifan Sun Lola urodziła się w Chinach, w okręgu Ningdu. Była trzecim dzieckiem swoich rodziców. Wkrótce po urodzeniu zabrano ją z rodzinnego domu przez położną, która miała opiekować się rodziną. Jej rodzice nie daliby rady zatrzymać Loli przy sobie. Wiązało się to z polityką jednego dziecka. W niedługim czasie została zaadoptowana przez belgijską rodzinę, która otoczyła ją miłością i wsparciem. Lola przez lata marzyła o spotkaniu swoich biologicznych rodziców, nie miała jednak pojęcia, kim są ani jak może ich odnaleźć. W lecie 2018 roku jej marzenie się w końcu spełnia. Dzięki usilnym staraniom Christine, swojej adopcyjnej matki, Lola wraz ze swoją belgijską rodziną wraca do Chin, by po raz pierwszy spotkać się z rodzicami, którym została odebrana. Obie rodziny pokonują bariery językowe i kulturowe i z dnia na dzień zbliżają się do siebie. Loli w końcu udaje się zrozumieć swoją historię. Pod koniec podróży Belgowie i Chińczycy są jak jedna wielka rodzina Loli. 17:55 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - ABP. GINTARAS GRUSAS Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Jolanta Rzegocka, Anna Szałańska, Piotr Poraj Poleski Seria ekskluzywnych wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką na Litwie, z wybitnymi przedstawicielami litewskiej kultury i polityki. Bohaterowie programu opowiadają o związkach Litwy z Polską, wzajemnych inspiracjach kulturalnych, wspólnej historii i perspektywach na przyszłość. Bohaterem odcinka jest abp Gintaras Grusas, metropolita wileński. W rozmowie z Jolantą Rzegocką opowiada o litewskich miejscach kultu i pamięci Jana Pawła II na Litwie. 18:55 REŻYSERZY - DAVID LEAN 1/10 SEZON 2 (THE DIRECTORS - DAVID LEAN) Film dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się sylwetce Davida Lean, twórcy m.in. takich obrazów jak: "Most na rzece Kwai", "Lawrence z Arabii", "Podróż do Indii". 20:00 WIECZÓR KINOMANA - WSTĘP DO FILMU - WSZYSCY WIEDZĄ Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2022 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Wszyscy wiedzą", reż. Asghar Farhadi. 20:05 WIECZÓR KINOMANA - WSZYSCY WIEDZĄ (TODOS LO SABEN / EVERYBODY KNOWS) Dreszczowiec, 127 min, Hiszpania/Francja/Włochy 2018 Scenariusz i reżyseria: Asghar Farhadi Zdjęcia: Jose Luis Alcaine Muzyka: Javier Limon Aktorzy: Penelope Cruz, Javier Bardem, Ricardo Darin, Barbara Lennie, Elvira Minguez, Eduard Fernandez, Sara Salamo Historia Laury, Hiszpanki, która obecnie mieszka w Buenos Aires. Po wielu latach przyjeżdża do rodzinnego miasteczka w pobliżu Madrytu wraz z nastoletnią córką Irene i młodszym synem Diego, a powodem wizyty jest ślub siostry. Przypadkowo Laura natyka się na dawnego kochanka, przystojnego Paco, który jest znanym winiarzem. Podczas przyjęcia weselnego nastolatka Irene bawi się z miejscowym chłopakiem o imieniu Felipe. Nagle czuje się źle i idzie odpocząć do pokoju na górze. Gdy Laura zagląda do niej w nocy, odkrywa, że córka zniknęła. Znajduje list od porywaczy z żądaniem ogromnego okupu za uwolnienie Irene. Obawiając się o życie dziewczyny, rodzina nie powiadamia policji. Próbują zebrać pieniądze na okup. Rozpoczyna się wojna nerwów i wyścig z czasem. Wraz z rozwojem akcji wychodzą na jaw skrywane przez lata rodzinne sekrety. Sielankowa dotąd atmosfera zagęszcza się, rośnie napięcie. Mimo dramatycznej sytuacji, w miasteczku wciąż ma miejsce trwająca od lat zmowa milczenia. 22:55 MARGARET ATWOOD. SŁOWO TO SIŁA (A WORLD AFTER A WORD AFTER A WORD IS POWER. MARGARET ATWOOD) Film dokumentalny, 88 min, Kanada, 2020 Reżyseria: Nancy Lang, Peter Raymont Film dokumentalny o Margaret Atwood - kanadyjskiej pisarce, poetce i krytyczce literackiej. Zdobywczyni Nagrody Bookera w 2000 i 2019, laureatka Nagrody Księcia Asturii w 2008, wymieniana wśród kandydatów do literackiej Nagrody Nobla. W tym filmie opowiada ona o swojej pracy i życiu. 00:40 GOMORRA S.II - ODC. 24 (GOMORRA S. 1 - 3) Serial kryminalny, 45 min, Włochy/Niemcy 2014 Scenariusz na podstawie książki Roberto Saviano Reżyseria: Roberto Saviano Aktorzy: Salvatore Esposito, Marco D'Amore, Cristiana Dell'Anna, Fortunato Cerlino Azzurra domyśla się, że za aresztowaniem jej ojca stał Genny, który nie zamierza się dzielić władzą z nikim. Wojna między Pietrem Savastano a Cirem di Marzio przybiera na sile. Jest coraz więcej ofiar. 01:50 TERAZ ANIMACJE! - FINITY CALLING (FINITY CALLING) Film animowany, 14 min, Niderlandy (Holandia), 2018 Reżyseria: Jasper Kuipers Scenariusz: Jasper Kuipers Krótki film animowany. Pokój bez drzwi, w którym biesiaduje sześć postaci. Ich kamienne ciała są ozdobione kosztownościami, a oni sami są skazani na wieczną zabawę swoim jedzeniem. Ogólnie panujący spokój jest przerywany za każdym razem, kiedy ktoś łamie z góry narzucone zasady. Wtedy bohaterowie wzajemnie się karcą. Wszystko zaczyna wymykać się spod kontroli. Film nagrodzony m. in. podczas festiwalu Animafest 2018 w Zagrzebiu (Dominika Mianowska, Momakin) 04:15 KINO NOCNE - PRZEPRASZAM, CZY TU BIJĄ? Film sensacyjny, 82 min, Polska, 1976 Reżyseria: Marek Piwowski Scenariusz: Marek Piwowski Zdjęcia: Witold Stok Muzyka: Piotr Figiel Aktorzy: Jerzy Zapiór, Edward Witukiewicz, Jerzy Kulej, Jan Szczepański, Zdzisław Rychter, Ryszard Faron, Alfred Freudenheim, Włodzimierz Stępiński, Bogdan Kowalczyk, Jerzy Górecki, Zbigniew Buczkowski, Jan Himilsbach, Wiktoria Litwin, Jan Musiał, Kazimierz Bąk Marek Piwowski jeszcze w trakcie studiów w łódzkiej szkole filmowej dał się poznać jako znakomity dokumentalista. Za film "Kirk Douglas", poświęcony wizycie tego aktora w łódzkiej szkole, otrzymał Grand Prix na festiwalu etiud filmowych w Amsterdamie. W tym samym 1967 roku - ciągle jako student - zrealizował dokument pt. "Muchotłuk", nagrodzony na festiwalu etiud szkolnych w Moskwie. Już jako zawodowiec zrobił film "Pożar, pożar, coś nareszcie dzieje się", w 1968 roku uhonorowany nagrodą specjalną na festiwalu w Tours. Kolejny dokument "Psychodrama" zdobył Srebrnego Smoka na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie w 1972 roku. Po sześcioletniej przerwie od swego niezwykle udanego fabularnego debiutu w roku 1970 (głośny "Rejs") Marek Piwowski zrealizował film, który zebrał nadzwyczaj pochlebne opinie krytyków i zapełnił kinowe sale. Sprawna realizacja, logiczna fabuła i wartka akcja "Przepraszam, czy tu biją?" przyniosły mu Nagrodę Główną na Festiwalu Filmów Polskich w Gdańsku w 1976 roku. W filmie tym nie występują właściwie aktorzy zawodowi. Dwie z głównych ról Piwowski powierzył znanym mistrzom boksu, Jerzemu Kulejowi i Janowi Szczepańskiemu. Uwagę widza zwraca niezwykły pietyzm w odtwarzaniu realiów warszawskiego przestępczego światka i autentyzm oglądanych scen. Główną postacią filmu jest Belus, bystry gangster, zawodowiec w swoim fachu - dobiera sobie niezawodnych kompanów, dla milicji pozostaje nieuchwytny. Właśnie planuje kolejny skok na kasę w Domach Centrum. Przedtem omawia ze wspólnikami skok fikcyjny, by dowiedzieć się, który z nich może sypać. Każdemu z nich podaje inny adres pasera; pod jednym z nich zjawiają się wkrótce wywiadowcy. Bimber, który sypnął, zostaje pocięty żyletką. Tymczasem inspektorzy MO, Milde i Górny, namawiają - a właściwie szantażują - drobnego kryminalistę, by pozyskał zaufanie Belusa i donosił im o jego planach. "Student" - bo taki kryptonim dostaje chłopak - wypełnia ich polecenia. Opowiada im wszystko o planowanym przez Belusa skoku na Domy Centrum. Na Belusa czeka zasadzka.