TVP Dokument Środa, 23.11.2022 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. ECHO PODMOKŁEJ PUSZCZY Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Największa rodzima sowa jest silnie związana ze środowiskiem wodnym. Gdyby na mapę polskich nizin nanieść stanowiska występowania puchacza, pokryłyby się z obszarami bagien i naturalnymi fragmentami dolin rzek. W gniazdach puchacza badacze znajdują wiele piór i innych szczątków ptaków wodnych: mew, kaczek, bekasów. Same gniazda też zwykle bywają ukryte w lasach silnie podmokłych i bagiennych. Wobec niedostępności terenu dla intruzów, w tym ludzi, para wielkich sów ma idealny spokój potrzebny do wychowania potomstwa. Tym bardziej to ważne, że puchacze nieraz gniazdują w wygrzebanym przez siebie zagłębieniu wprost na ziemi. Wtedy idealnym dla nich miejscem jest kępa w bagiennym lesie, dzięki czemu gniazdo jest otoczone wodą, niczym fosą. Taki las jest też świetnym miejscem wypadowym na nadwodne łowiska. Analizując obserwacje łowów puchacza, badając szczątki jego ofiar i wypluwki, czyli niestrawione resztki pokarmu, zauważamy, jak pojedynczy organizm uczestniczy w wymianie materii i energii między wodą a lądem oraz jak krążą w samym środowisku wodnym i jak się ono zmienia. Można to przeanalizować, poznając zmiany w składzie diety puchacza. Tropem puchaczy podąża znakomity badacz sów, dr Romuald Mikusek, który poznawał ich życie zarówno w górach, jak i w podmokłych ostępach nizin. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 5 W STAROPOLSKIEJ ZAGRODZIE Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Gdzie dawniej przechowywano żywność, gdy jeszcze nie było lodówek? Dlaczego stawiano tajemniczą i wysoką konstrukcję na czterech palach obok domu? Jaka potrawa jest naprawdę rdzennie polska? Na te pytania odpowiada Radosław Kotarski, który tym razem odkrywa tajemnice dawnego gospodarstwa wiejskiego. Wciela się w rolę rolnika, sprawdza jak wyrabiano sery i próbuje ustalić, jakie zwierzęta hodowano w staropolskiej zagrodzie. 07:05 NOTACJE - KRZYSZTOF WACHOWIAK. A TY NOŚ DŁUGIE WŁOSY Cykl dokumnetalny, 9 min, Polska, 2020 Krzysztof Wachowiak urodził się w 1949 r. w Szczecinie, studiował na Wydziale Malarstwa ASP w Warszawie, dyplom z wyróżnieniem uzyskał w 1975 r. w pracowni prof. Stefana Gierowskiego, a tytuł profesora w 2000 r. Po studiach działał w ramach grupy Symplex S4, która nawiązywała do polskiego koloryzmu. Od 1980 r. wykłada na rodzimym wydziale, gdzie w 1996 r. został wybrany na stanowisko dziekana. Na przełomie lat 70 i 80 uprawiał malarstwo zbliżone do fotorealizmu, również tematyką nawiązujące do reportażowych ujęć prasowych czy telewizyjnych. Od lat 80 tworzy obrazy, których formę porównać można z dominującym w tej dekadzie neoekspresjonizmem, którego w Polsce był prekursorem. W czasach PRL - u pobił rekord procentem obrazów niedopuszczonych do wystaw przez cenzurę. Ma w dorobku około dwadzieścia wystaw indywidualnych i kilkadziesiąt zbiorowych. Jego prace znajdują się w kolekcjach Muzeum Narodowego w Krakowie i w Warszawie, Muzeum Okręgowym w Radomiu, Galerii BWA w Warszawie, Olsztynie, Kiecach, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie oraz Tolarno Gallery w Melbourne. Jest laureatem Grand Prix 35 Ogólnopolskiego Salonu Sztuk Pięknych. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 164 GORZÓW WIELKOPOLSKI Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Józefina Moczyńska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Gorzów Wielkopolski - miasto z najdłuższą estakadą kolejową, torem żużlowym i najstarszym lodołamaczem w Polsce. Położone dumnie nad Wartą, szczyci się 750 - letnią tradycją. Mimo burzliwych dziejów i zniszczeń w mieście przetrwały piękne zabytki. Jednym z najciekawszych jest Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Wybudowana na fundamentach z kamienia, gotycka, z elementami stylu romańskiego od wieków dominowała w panoramie miasta. XIII - wieczna katedra podobnie jak średniowieczne mury miejskie, jest jednym z najstarszych zabytków Gorzowa. Pamiątki z dziejów miasta i regionu można zobaczyć w Muzeum Lubuskim, które mieści się w okazałej willi wybudowanej na początku XX wieku, należącej niegdyś do właściciela fabryki kabli, Gustawa Adolfa Schroedera. Będąc w muzeum koniecznie trzeba odwiedzić przylegający do willi ogród dendrologiczny. Wytyczona ścieżka edukacyjna pozwala poznać blisko 150 gatunków drzew i krzewów. Znajdziemy tu tak egzotyczne gatunki, jak złotolin japoński, jodłę kalifornijską i koreańską czy wierzbę mandżurską. Spacerując gorzowskimi uliczkami nie sposób ominąć bulwaru nadwarciańskiego. Na jego skraju możemy spotkać siedzącego w łódce Pawła Zacharka, legendarnego przewoźnika, za sprawą którego mieszkańcy przeprawiali się na drugą stronę Warty. Nad całym bulwarem rozciąga się najdłuższa w Polsce estakada kolejowa. Licząca ponad sto lat jest jednym z najpiękniej położonych zabytków techniki o unikatowym rozwiązaniu architektonicznym. Gorzów rozsławia też folklor cygański od 1989 roku z inicjatywy Edwarda Dębickiego - kompozytora, wirtuoza akordeonu, założyciela i szefa Cygańskiego Teatru Muzycznego Terno, odbywają się tu Międzynarodowe Spotkania Zespołów Cygańskich Romane Dyvesa. 07:50 PRZYRODNIK NA TROPIE - /17/ - JELEŃ Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Program przyrodniczy, w którym prowadzący, Łukasz Bożycki, porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, jednocześnie uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny i swoje spostrzeżenia oprawia lekkim i przystępnym komentarzem. 08:20 WYPRAWA DO NIEZBADANEGO ŚWIATA - ODC. 2 MADAGASKAR, MASYW MAKAY (QUEST FOR THE UNCHARTED WORLD EP. 2 MADAGASCAR, EXPDITION EN TERRE MAKAY) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Pierre Stine, Evrard Wendenbaum, Gil Kebaili Dwuczęściowy film dokumentalny opwiadający o tym, jak ekolog, Evrard Wendenbaum, poświęcił się ochronie ostatnich pozostałych tzw. niezbadanych światów na Ziemi. Evrard organizuje duże ekspedycje naukowe, które po raz pierwszy dokonują inwentaryzacji tych naturalnych skarbów, aby lepiej chronić je przed zagrożeniem ze strony człowieka i globalnym ociepleniem. Jego celem jest pokazanie ich niezwykłej różnorodności biologicznej, szczególnie w odniesieniu do gatunków rodzimych, w celu przeklasyfikowania ich na obszary chronione. Evrard, prawdziwy poszukiwacz przygód XXI wieku, wyznacza zespołom naukowym drogę do uzyskania dostępu do tego nieprzeniknionego terenu. Aby zbadać wrogie i niebezpieczne obszary, zespoły te będą musiały wspólnie podnieść poziom gry, zanurzając się pod górami lodowymi na Grenlandii, schodząc po stromych progach Indonezji i wędrując przez gigantyczny skalny labirynt masywu Makay na Madagaskarze. Od mapowania lemurów z Madagaskaru po obserwację indonezyjskiego anonu, nauka i przygoda łączą siły, aby chronić naszą najcenniejszą florę i faunę. 09:20 ŻYCIE LASU. STORCZYKI Film dokumentalny, 35 min, Polska, 2021 Reżyseria: Michał Ogrodowczyk Scenariusz: Łukasz Skalski Film dokumentalny o storczykowatych roślinach, które można znaleźć również w polskich lasach i na łąkach. Storczyki, orchidee - któż ich nie zna. Wiele osób hoduje je w domach. Rynek produkcji storczyków wciąż rośnie. Popularna wanilia to również storczyk. W kuchni używa się wielu innych storczyków. Rodzina storczyków to 25 tysięcy udokumentowanych gatunków. Większość z nich żyje w strefach tropikalnych. Należą do formy życiowej zwanej epifitami, nie mają własnych korzeni i usadawiają się na innych roślinach. Rozprzestrzeniły się one wszędzie na świecie i rosną także w Polsce. Jest ich tu ponad 50 gatunków. Są dużo mniejsze, najbardziej znany to obuwik pospolity. 10:05 W SERCU AZJI POŁUDNIOWEJ: INDIE, NEPAL, SRI LANKA (SOUTH ASIA - FROM THE HIMALAYAS TO THE INDIAN OCEAN / MITTENDRIN INDIEN, NEPAL, SRI LANKA) Film dokumentalny, 53 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Alexander Sass Film dokumentalny, w którym wybierzemy się do krajów Południowej Azji. Będziemy świadkami zadziwiających widoków i poznamy różnorodne kultury Azji Południowej. Rozpoczynając na tętniącym życiem targowisku w Delhi, podróż prowadzi przez Indie, Nepal i Sri Lankę. W Indiach bierzemy udział w codziennym hinduskim rytuale Ganga Aarti w Varanasi i odwiedzamy jego największy meczet w Delhi. W Nepalu zobaczymy monumentalne hinduskie świątynie i targowiska, handlarzy przyprawami i najstarszego garncarza w Bhaktapur. Z zimnego, wysokogórskiego regionu Himalajów pojedziemy na południe do cieplejszego miejsca na Sri Lankę, wyspę buddyzmu. Pojedziemy zapierającą dech w piersiach trasą pociągu przez Central Highlands, przespacerujemy się po największym regionie uprawy herbaty i kończymy podróż przed jednym z najwyższych zabytków świata: imponującą stupą Ruwanwelisaya. 11:05 OD MORZA ŚRÓDZIEMNEGO DO AFRYKI POŁUDNIOWEJ - ODC. 4. CZTERY PRAWDY O BALEARACH (FROM THE MEDITERANEAN TO SOUTH AFRICA / DE LA MEDITERRANE A L'AFRIQUE DU SUD. LES QUATRES VERITES DES BALEARES) Serial dokumentalny, 9 min, Francja, 2010 Reżyseria: Yannick Charles Seria dokumentalna, która pozwoli poznać szlak od Morza Śródziemnego aż po Południową Afrykę. Na wprost Walencji, daleko od hiszpańskiego wybrzeża, znajduje się archipelag Balearów. Skłamano nam, że wybrzeże zostało całkowicie zabetonowane? Chwileczkę. Na razie rzucamy okiem na sielskie zakątki Ibizy. Ale światowa stolica nocnych zabaw naprawdę jest tutaj. Nikt nas nie okłamał. Sąsiednią wyspą jest Formentera, na styku Europy i Afryki. W ładną pogodę widać stąd odległe o 200 km wybrzeże Algierii. Na dachach restauracji plażowych wciąż można zobaczyć modne w latach 70. symbole pokoju. Pokój i miłość na Formenterze. Warto tu przypłynąć. Na zwiedzenie wyspy wystarczy dzień. Uwaga na halucynacje: ta skała ma kształt głowy lwa. W porcie łódeczki jak dla lalek kotwiczą w krystalicznej wodzie. To stereotypowy widok Morza Śródziemnego. Turyści przypływają małymi promami. Wszystko tu jest na ludzką miarę. Przenosimy się na największą wyspę archipelagu: Majorkę. To inna bajka. 11:20 O NOWEJ TO HUCIE Reportaż, 21 min, Polska, 1974 Scenariusz i prowadzenie: Bronisław Cieślak Zdjęcia: Wiesław Tomaszkiewicz Spacer Bronisława Cieślaka z kamerą po Nowej Hucie z okazji 25 - lecia dzielnicy. Sonda i rozmowa na temat pierwszego budynku wybudowanego w Nowej Hucie, ukazanie życia społecznego, kulturalnego, oświatowego i sportowego jej mieszkańców oraz perspektywy rozwoju dzielnicy. Bronisław Cieślak prosi mieszkańców o wskazanie pierwszego domu wybudowanego w Nowej Hucie, następnie rozmawia z mężczyznami, którzy budowali Nową Hutę. Wspominają budowę pierwszych budynków, zasiedlanych później przez junaków, spanie po 8 - 10 osób w jednym pokoju. Następnie pokazane jest, jak wygląda codzienne, zwykłe popołudnie w Nowej Hucie - ludzie tłumnie wychodzący z Huty im. Lenina, wracający po pracy do domu. Mieszkańcy Nowej Huty żywią się często w stołówkach zakładowych, dzieci spędzają czas w przedszkolach. Spędzanie wolnego czasu po pracy: kawiarnie, relaks nad zalewem, kajaki, rowery wodne, wędkowanie, ogródki działkowe. Nauka w Technikum dla Pracujących, księgarnie i biblioteki osiedlowe, nauka języków obcych, wycieczka rowerowa z klubu PTTK, ćwiczenia na siłowni, trening dżudo, nauka pływania dla dzieci, gra w piłkę nożną, kometkę, ćwiczenia gimnastyczne z piłką, wizyta w Teatrze Ludowym, przedstawienie dla dzieci, wystawa w domu kultury Kuźnia, dyskusja w redakcji pisma Skarpa. Budownictwo nowoczesne, wysokie budynki, zapotrzebowanie na mieszkania. Życzenia przedszkolaków dla Nowej Huty. 11:50 MŁODZI TWÓRCY MISTRZOM - MIĘDZY ZŁEM A ZŁEM - FILM O PROFESORZE WIESŁAWIE W. JĘDRZEJCZAKU Film dokumentalny, 19 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Jakub Kossakowski Scenariusz: Jakub Kossakowski Redakcja Publicystyki i Edukacji TVP2 we współpracy z Ministerstwem Nauki i Informatyzacji realizuje cykl filmów dokumentalnych o laureatach nagród Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Każdy odcinek cyklu poświęcony jest jednemu z laureatów, który byłby swoistym "przewodnikiem" po dziedzinie nauki, w której jest on niekwestionowanym autorytetem. Profesor dr hab. Wiesław Wiktor Jędrzejczak jest laureatem Nagrody FNP w dziedzinie nauk przyrodniczych i medycznych za prace na temat molekularnych i komórkowych mechanizmów powstawania komórek krwi. Jest szefem Katedry i Kliniki Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Centralnego Szpitala Klinicznego Akademii Medycznej w Warszawie. Opublikował ponad 160 prac naukowych. Był pierwszym lekarzem w Polsce, który przeszczepił choremu szpik kostny. Film ten to uniwersalna opowieść o trudnych wyborach, jakich codziennie musi dokonywać lekarz i naukowiec, aby ratować ludzkie życie. W postaci profesora Jędrzejczaka ujmuje jego ciepło i podejście do pacjenta. Doktor przejmuje się każdym chorym i każdemu poświęca wiele uwagi. Każdą pomyłkę zespołu bierze do siebie, a każdy sukces przypisuje zespołowi. Do jego największych osiągnięć należy opracowanie oryginalnych metod chemioterapii nowotworów, metod kontroli skutków ubocznych leków przeciwnowotworowych, współudział w odkryciu regulacyjnej roli limfocytów T w krwiotworzeniu, opracowanie metody ilościowego badania komórek ustanawiających krwiotworzenie, opracowanie metod hodowli komórek podścieliska krwiotwórczego, opracowanie oryginalnych modyfikacji metod przeszczepiania szpiku u ludzi. 12:15 MŁODZI TWÓRCY MISTRZOM - NOWA POSTAĆ ŚWIATA - FILM O PROFESORZE LECHU LECIEJEWICZU Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Petro Aleksowski Muzyka: R. Myhill Redakcja Publicystyki i Edukacji TVP2 we współpracy z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego realizuje cykl filmów dokumentalnych o laureatach nagród Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Każdy odcinek cyklu poświęcony jest jednemu z laureatów, który byłby swoistym "przewodnikiem" po dziedzinie nauki, w której jest on niekwestionowanym autorytetem. Dokument "Nowa postać świata" jest filmowym portretem prof. Lecha Leciejewicza historyka i archeologa, badającego przez ponad pół wieku okres wczesnego średniowiecza w Polsce i w Europie. Jego największe odkrycia miały miejsce podczas badań historii Kołobrzegu i Wenecji. Nowe pokolenia polskich archeologów mówią o Lechu Leciejewiczu jako o punkcie odniesienia w swoich pracach, a jego najnowszą książkę pt.: "Nowa postać świata. Narodziny średniowiecznej cywilizacji europejskiej" traktują jako nieformalny podręcznik na uczelniach historii i archeologii. Specjalnie na potrzeby filmu zostały zrealizowane sceny fabularne przedstawiające wczesnośredniowieczne życie w Polsce. 12:40 ODWAGA (COURAGE) Film dokumentalny, 86 min, Niemcy/Białoruś, 2021 Reżyseria: Aliaksei Paluyan Film dokumentalny o pokojowym powstaniu narodu przeciwko niesprawiedliwości, brutalnemu uciskowi i o walce o demokrację. Podczas wyborów prezydenckich na Białorusi latem 2020 roku w wir masowych protestów wplątuje się trzech aktorów z podziemnego teatru Białoruski Teatr Wolny w Mińsku. Przyciągają ich szerokie ulice Mińska, by mogli głośno protestować i bronić wolności słowa i żądać długo oczekiwanej zmiany władzy. Członkowie grupy teatralnej i wiele innych osób zostaje aresztowanych. Kraj stoi na krawędzi wojny domowej. Film towarzyszy odważnemu i pokojowemu oporze Maryny, Pawła i Denisa przed i w trakcie protestów. To bardzo osobiste spojrzenie autorów filmu na wydarzenia, dające bliski i angażujący widza wgląd w życie ludzi na dzisiejszej Białorusi, którzy walczą o wolność i prawo do demokracji. 14:15 BLISKIE SPOTKANIA Z GRIZZLY - ODC. 1 GŁÓD (GRIZZLY ENCOUNTERS PART 1: THE HUNGER CHALLENGE) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Klaus Scheurich, Annette Scheurich Dwudczęściowy film dokumentalny o niedźwiedziach. Silnych, dzikich, pewnych siebie, ale samotnikach i oryginalnych przedstawicielach fauny. Jedynie życie matki nie jest samotne. Jednym z niewielu miejsc, w których niedźwiedzie grizzly nadal swobodnie wędrują, są Parki Narodowe Alaski. Tutaj niedźwiedź nie ma się czego obawiać poza głodem, chorobami i innymi niedźwiedziami. Jedzenie, bezpieczeństwo, reprodukcja i strach to siły napędowe - niewiele różniące się od naszych ludzkich pragnień i konieczności do życia. Będziemy podążać za grizzly w Parku Narodowym Denali i na wybrzeżu Katmai. Popatrzymy na świat z niedźwiedziego punktu widzenia, zdając sobie sprawę, że życie niedźwiedzia obraca się wokół podobnych rzeczy jak nasze: potrzeb i emocji. Odcinek 1: Głód. Niedźwiedzie brunatne, grizzly - to symbol dzikiej Alaski. Są na szczycie łańcucha pokarmowego i tak silne, że nie mają wrogów. Za wyjątkiem jednego - głodu, który je nieustannie nęka. Znalezienie wystarczającej ilości pożywienia w krótkim lecie alaskańskim - to wyścig z czasem, sprawa życia lub śmierci. Choć życie to nie tylko jedzenie. Czego potrzebują misie, by przetrwać? Siła nie wystarczy - trzeba mieć rozwiniętą inteligencję, by umieć żyć w dziczy. Wybrzeże Katmai na Alasce to idealne miejsce, by zobaczyć jak niedźwiedzie radzą sobie z głodem. 15:10 NAJZDOLNIEJSZE ZWIERZĘTA ŚWIATA. MISTRZOWIE KAMUFLAŻU (NATURE’S GREATEST TALENTS MASTERS OF DISGUISE) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2016 Reżyseria: Susanne Lummer, Petra Lederhilger Mini - seria dokumentalna o zwierzętach, które chrakteryzują się wyjątkowym talentem w różnych dziedzinach. Trzecia część przybliża widzom zwierzęcych przebierańców. Sprytnie dobierają sobie swój zwierzęcy ubiór, aby stać się niewidzialnymi, powabnymi lub bardzo niebezpiecznymi. Kamuflaż to znakomita broń przyrody. Przybiera wiele form i z rozmaitych przyczyn. Poruszymy kwestie: mistrzostwa barw, szybkich "przebieranek", pułapek i sztuki mistyfikacji. Myśliwi wabią potencjalne ofiary, a ofiary oszukują drapieżników. Nie wszystko jest tym, jak wygląda. Stosowane nieustannie triki i mistyfikacje to jedno z największych osiągnięć Matki Natury. Afryka - kontynent gigantów. Niektórych mieszkańców trudno nie zauważyć. To prawdziwi goliaci 6 - metrowe chodzące latarnie sawanny. Mimo wszystko żyrafy nie zawsze tak odstają od reszty. W gęstej dżungli brazylijskiej wielkie koty polegają na innym wzorze kamuflażu. Rozetki, cętki, światło, cienie, i doskonałe techniki tropienia zwierzyny to wszystko sprawia, że potencjalna ofiara nie widzi jaguara. Wtapianie się w tło jest jednym z wielu trików, stosowanych przez zwierzęta. Głęboko w zielonym lesie deszczowym Brazylii żyją pewni kolorowi mieszkańcy. Mgliste lasy Azji kryją wielu mistrzów kamuflażu. Wszędzie w przyrodzie kolory to sygnały komunikacyjne. Pewne arktyczne stworzenia latające mają o wiele spokojniejsze ubarwienie: sowy śnieżne. Najpierw nie są białe i to dobrze. Pisklaki wykluwają się na początku arktycznego lata, upierzone szarobrązowo, co pomaga im się ukryć na szaroburej tundrze. Otoczone śniegiem i lodem w czasie arktycznej zimy, niedźwiedzie polarne często uciekają się do sztuczki znikania. Zimą w regionie Alp biel jest zawsze modna. Kameleony rzadko się śpieszą. Nie muszą, ponieważ ostrożnie tropią ofiary. Zmiana koloru, by wtopić się w otoczenie niewątpliwie pomaga im łapać zdobycz, ale nie jest to główny powód. Prawdziwi mistrzowie kamuflażu nie żyją na lądzie, lecz w wodzie. Jednym ze sposobów ukrycia się - jest dobry kamuflaż, drugim - udawanie czegoś innego. W wodzie i na lądzie: przyroda uwielbia sztuczki. Podstępy i mistyfikacje opłacają się zarówno myśliwym, jak i tym, na których polują. Mistrzowie kamuflażu są prawdziwymi mistrzami przetrwania. 16:10 W BLASKU GWIAZD (IN THE STARLIGHT) Film dokumentalny, 49 min, Francja, 2019 Reżyseria: Mathieu Le Lay Zanim Paul Zizka został fotografem, uwielbiał otwartą przestrzeń. Jego pierwszy kontakt z górami Kanady zrodził zamiłowanie do fotografii. Zachwycony ich potęgą, raptem zaczął dostrzegać piękno swojego otoczenia na nowo. Postanowił od tamtej pory wyrażać swoją więź z dzikimi krajobrazami najodleglejszych miejsc na Ziemi za pomocą fotografii. Jego zdjęcia są natychmiast rozpoznawalne. Obiegły cały świat i zostały opublikowane w czołowych magazynach fotograficznych. Praca Paula często wiąże się z wyprawami na odludzie. Żyje przygodami i wciąż stawia sobie nowe wyzwania, aby dotrzeć jak najbliżej swoich celów. Noc ujawnia głębszy aspekt fotografii Paula. W ramach serii nocnych zdjęć uchwycił ulotny czar rozgwieżdżonych niebios podziwianych z czterech krańców świata. Przyroda wciąż oferuje Paulowi nowe wyzwania. Jego zamiłowanie do fotografii i chęć doskonalenia warsztatu stale zapisują kolejne karty w jego historii. Film został nakręcony w 4K. To podróż do świata pełnego gwiazd. Nieustające pragnienie zachwytu skłania Paula do podróżowania po świecie w pogoni za gwiazdami i zorzą. Każda wyprawa przynosi nowe odkrycia i chwile spędzone w zawieszeniu, pomiędzy niebem i ziemią. 17:10 KOSTARYKA - RAJ MIĘDZY OCEANAMI (COSTA RICA OASIS BETWEEN TWO OCEANS / COSTA RICA - OASE ZWISCHEN ZWEI OZEANEN) Film dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Marco Berger, Ana Maria Marin Podróżniczy dokument o Kostaryce i jej atrakcjach oraz ludziach, którzy tam mieszkają. Najlepsza kawa, dzikie plaże, pomiędzy dwoma oceanami. Tak zwana pura vida czyli "żyj pełnią życia". To w zasadzie mówi wszystko. Tucurrique, w centralnej, górzystej części kraju, jest skarbcem, którego strzeże Alvaró Araya. Droga do skarbu nie jest łatwa. Na drugą stronę rzeki trzeba się przeprawiać kolejką linową. Alvaró zbudował ją sam. W porze deszczowej rzeka tak przybiera, że wagonik nurza się w wodzie. Niektóre gatunki występują tylko w Kostaryce. Dlatego są tak cenne. Przesmyk między Ameryką Północną a Południową ma sześć stref roślinności. Nic dziwnego, że odkrywcy nazwali tę krainę bogatym wybrzeżem costa rica. Połowę jej powierzchni pokrywają lasy. Zwierzęta pełzają tu, wspinają się, skaczą, latają i biegają pod wiecznie zieloną powałą. 18:05 TAJEMNICE MÓZGU EINSTEINA (EINSTEIN’S BRAIN UNLOCKED) Film dokumentalny, 51 min, Japonia, 2018 Reżyseria: Riwa Komatsubara, Takuya Ogasawara Niezwykła opowieść dokumentalna o mózgu Alberta Einsteina, który był uważany za najwybitniejszego fizyka teoretyka XX wieku. Jego teoria względności zrewolucjonizowała postrzeganie wszechświata. Autopsję po jego śmierci w 1955 r. przeprowadził Thomas Harvey. Patolog wydobył mózg Einsteina w tajemnicy. Następnie zniknął razem z nim. Gdzie teraz znajdują się te kawałki? Dziennikarskie śledztwo prowadzi do ponownego odkrycia setek zdjęć wykonanych podczas sekcji, a także do osoby będącej w posiadaniu ponad 100 fragmentów mózgu Einsteina. Dane pozbierano w celu przygotowania wizualizacji mózgu dwudziestoletniego geniusza w 3D. Jak wyglądał mózg człowieka, który zaproponował światu teorię względności? Niezwykła podróż i najnowsze odkrycia neuronauki otwierają nową stronę w tej historii. Czy odpowiedź na pytanie, jak wygląda mózg ludzkiego geniusza, można będzie znaleźć poprzez ponowne zbadanie i złożenie mózgu Einsteina? Udało się ustalić lokalizację 134 bloków. Pozyskaliśmy ważne informacje na temat ludzi posiadających kolejne 14. Niestety, lokalizacja pozostałych 92 bloków pozostaje tajemnicą. Czy kiedyś uda się złożyć mózg Einsteina w całość? Trudno powiedzieć. Pewne jest jedno: dzięki postępom w nauce oraz dzięki największemu umysłowi XX wieku jesteśmy coraz bliżej poznania tajemnicy ludzkiej inteligencji. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - HAWANA. KARAIBSKA PIĘKNOŚĆ (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ten niezwykły serial dokumentalny pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 MOJE 600 GRAMÓW SZCZĘŚCIA - ODC. 11 Telenowela dokumentalna, 38 min, Polska, 2015 Reżyseria: Aneta Kopacz Scenariusz: Aneta Kopacz, Tomasz Średniawa, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit, Krzysztof Landsberg Zdjęcia: Wojciech Kursa, Zbigniew Jarosz, Ryszard Mroczkowski, Dariusz Posłuszny, Dariusz Goczał Muzyka: Jan A.P. Kaczmarek Amelka jest nadal w złym stanie. Jej układ pokarmowy, krwionośny i nerwowy nie działają prawidłowo. Niedojrzały układ pokarmowy może być źródłem stanu zapalnego. Agata, mama Oli, ma nadzieję, że wreszcie zabierze córkę do domu. O dacie wypisu zadecyduje wynik badania USG. Na oddziale patologii ciąży poznajemy Agnieszkę. Niespodziewanie odeszły jej wody płodowe... 21:00 MOJE 600 GRAMÓW SZCZĘŚCIA - ODC. 12 Telenowela dokumentalna, 38 min, Polska, 2015 Reżyseria: Aneta Kopacz Scenariusz: Aneta Kopacz, Tomasz Średniawa, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit, Krzysztof Landsberg Zdjęcia: Wojciech Kursa, Zbigniew Jarosz, Ryszard Mroczkowski, Dariusz Posłuszny, Dariusz Goczał Muzyka: Jan A.P. Kaczmarek Angelika, u której zdiagnozowano niewydolność cieśniowo - szyjkową, musiała urodzić przed terminem. Niestety, po cesarskim cięciu jest tak słaba, że córki może zobaczyć tylko na zdjęciach. Nina, córka Katarzyny i Jakuba kilka dni temu opuściła szpital. Czy młodzi rodzice poradzą sobie z opieką nad dzieckiem bez pomocy pielęgniarek i lekarzy? Przyrost masy ciała jest bardzo ważny w przypadku każdego wcześniaka. Mała Ada waży już prawie 2000 gramów. Jej rodzice mają nadzieję, że już niedługo będą mogli zabrać córkę do domu. 21:45 NEWBORN Film dokumentalny, 73 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Lidia Duda Muzyka: Bartek Straburzyński Film o niezgodzie na własne życie i o trudnej sztuce uczenia się nowego. To film o przegranym, który postanowił zostać zwycięzcą. Film o sile ludzkiego charakteru. Film o miłości, która może odmienić życie. Któż nie marzył, żeby uścisnąć dłoń Arnolda Schwarzeneggera... a Krzysztofowi się udało. To niesamowita historia. Trochę jak z amerykańskiego snu o sukcesie niemożliwym, który stał się realny. Krzysztof pojawił się znikąd. W zniszczonym ubraniu, dziurawych butach, bez sportowego stroju. Za biedny, by kupować odżywki i stosować sportowe diety. Miał 16 lat i pobił rekord świata w klasycznym trójboju siłowym. Od tego dnia jest niepokonany. On, syn alkoholika i rozchwianej emocjonalnie matki, skreślony przez wszystkich już jako dziecko. Marzenę i Krzysztofa poznamy kilka tygodni przed przyjściem na świat ich dziecka. Mieszkają na skraju wsi u babci Marzeny. Nie odstępują się na krok. Gdzie on, tam i ona. Ten kameralny świat dwojga młodych ludzi zakłócą obrazy z traumatycznej przeszłości Krzysztofa, a w nich krótkie, suche, pozbawione komentarza zdania: Mam 8 lat, stwierdzili, że do niczego się nie nadaję. Nie patrzę innym w oczy, nie chcę rozmawiać. Mam metkę debila. Widz, patrząc na dorosłego już Krzysztofa, musi wiedzieć, że w rodzinnym domu miał zapewnione picie i bicie. Ojciec zniknął z jego życia, kiedy prawie zakatował go na śmierć. Krzysztof miał wtedy 5 lat. Wycofanie Krzysztofa, jego milczenie, tłumaczono opóźnieniem w rozwoju. Na podwórku był pośmiewiskiem kolegów. Stał się agresywny. Nikt nie dostrzegł nieprzepracowanej, dziecięcej traumy po latach domowego koszmaru. Zapadła decyzja o nauczaniu domowym. Od 8 roku życia świat oglądał tylko przez okno. Rówieśnicy definitywnie zniknęli z jego życia. W wieku 10 lat zaczął ćwiczyć, żeby nie myśleć i nie zwariować. Po 6 latach samotnych treningów zgłosił się na pierwsze zawody i pobił rekord świata w trójboju siłowym. Dziecięca terapia, jako sposób na stres wynikający z wykluczenia, stworzyła mistrza. I tym happy endem mogłaby zakończyć się jego historia, gdyby tego samego dnia nie spotkał Marzeny. To ona zwróciła na niego uwagę i miesiącami przebijała się przez jego mur milczenia. Po roku znajomość przerodziła się w uczucie. Była pierwszą osobą, która dała mu wsparcie. Dzięki niej rozpoczął swoje drugie życie. Jej rodzina była przeciwna ich związkowi. W dniu swoich 18 - tych urodzin Marzena uciekła z domu. Byli zdani tylko na siebie. Skończyli szkoły. Pobrali się. Dla niej zaczął pracować nad sobą. Uczy się kontaktów z ludźmi, walczy ze swoim wycofaniem, nieufnością i drzemiącą w nim agresją. Uczy się normalnego życia. Na strychu leży kilkadziesiąt pucharów i medali. W skrzynce na listy na zardzewiałym płocie imienne zaproszenie od Arnolda Schwarzeneggera na jego Festiwal Sportu. Świat stoi przed Krzysztofem otworem. Zostaje ojcem. Mistrz świata, który podnosi w martwym ciągu 370 kg, musi wziąć na ręce swojego pierworodnego. Niecałe cztery kilogramy nowego życia. To jest chyba największy ciężar, który będzie musiał udźwignąć. Przez półtora roku będę obserwować, jak młody mężczyzna, który nie wyniósł ze swojego rodzinnego domu żadnych pozytywnych wzorców, będzie sprawdzał się w nowej roli, roli ojca. Czy udźwignie ciężar ojcostwa i odpowiedzialności za własnego syna? To dla Krzysztofa najważniejszy, życiowy sprawdzian. 23:10 HAND MADE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Kunert Przedstawiony projekt stanowi bardzo ciekawą propozycję. Dokument o niezwykłej pracy chirurgów w trzebnickim szpitalu, którzy od początku lat 70. dokonują rzeczy wyjątkowych w Europie i na świecie. To tu po raz pierwszy w Europie, już w roku 1971 reinplantowano z pełnym sukcesem rękę. W 1988 roku reinplantowano małej dziewczynce dwie odcięte nóżki tak dobrze, że do dziś już jako dorosła kobieta uwielbia tańczyć. Z kolei w 2006 roku, 12 lat po wypadku pacjenta, dokonano transplantacji ręki. I tak co roku lekarze ze szpitala w Trzebnicy mogą poszczycić się mnóstwem przyszytych kończyń i zdumiewających transplantacji. Główną osią filmu są bohaterowie, do których dotarli autorzy. Po latach poznajemy ich historie. 00:10 SERCE Z WĘGLA - ODC. 7 Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2001 Reżyseria: Jerzy Morawski Scenariusz: Irena Morawska Zdjęcia: Kola Nestorowicz Jola Łoskot dostała rozwód. Postanowiła zmienić image i znaleźć pracę. Mietek Bieniek trafił do szpitala. Nagle zasłabł, trzy dni był nieprzytomny. Stracił wzrok w lewym oku. Poznajemy nowego bohatera - Mariana Giermuzińskiego. Był górnikiem kopalni "Wujek", jest jedną z ofiar wydarzeń grudniowych w 1981 roku. Ratując postrzelonego przez ZOMO górnika, sam dostał kulkę w klatkę piersiową. Andrzej Bies przybywa na wystawę psów rasowych. Janusz Niziołka ma nowy pomysł - samolot przyjaźni z polskimi biznesmenami poleci wkrótce do Iraku. Tęskniący za pracą Adam Łoskot postanawia zjechać pod ziemię w kopalni "Wujek". Na chwilę przed zjazdem spotyka Mariana Giermuzińskiego, który przygotowuje się do kolejnej wizji lokalnej sądu. Tomografia komputerowa mózgu zdecyduje, czy Mietek Bieniek ma szansę wrócić do pracy na kopalni. Szczęsliwy Bogdan Smuda, choć kocha swój Nikiszowiec, chce go jak najszybciej opuścić. Zdesperowany brakiem pracy Andrzej Bies udał się po pomoc do świętej Barbary. 00:50 LA AMISTAD TO ZNACZY PRZYJAŹŃ Reportaż, 29 min, Polska, 1979 Scenariusz: Karol Bielecki, Krystyn Herwy Zdjęcia: Janusz Sztajkowski Reportaż o współpracy polsko - kubańskiej. Grupa 230 młodych Kubańczyków przybyła do Polski, aby nauczyć się zawodu w polskim przemyśle stoczniowym. Młodzież kubańska uczy się budowy łodzi i statków w trójmiejskich stoczniach. Kuba zamówiła w polskiej stoczni holowniki, ale planuje też rozwinąć swój przemysł stoczniowy, dlatego młodzi adepci poznają tajniki pracy na Wybrzeżu. W wolnych chwilach młodzież z Kuby zwiedza zabytkowy Gdańsk, wymienia doświadczenia z polskimi stoczniowcami, opowiada o swoich rodzinnych stronach, śpiewa kubańskie piosenki i odpoczywa na plaży. Grupa Polaków opowiada o swoim wyjeździe do Kuby i o Kubańczykach. 01:20 NOTACJE - KRZYSZTOF WACHOWIAK KWIATKI, STRAJKI I STYPENDIA Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2020 Krzysztof Wachowiak (rocznik 1949), absolwent Wydziału Malarstwa ASP w Warszawie. Dyplom z wyróżnieniem uzyskał w 1975 r. w pracowni prof. Stefana Gierowskiego, a tytuł profesora w 2000 r. W czasach PRL - u pobił rekord procentem obrazów niedopuszczonych do wystaw przez cenzurę. Ma w dorobku około dwadzieścia wystaw indywidualnych i kilkadziesiąt zbiorowych. Jego prace znajdują się w kolekcjach Muzeum Narodowego w Krakowie i w Warszawie, Muzeum Okręgowym w Radomiu, Galerii BWA w Warszawie, Olsztynie, Kiecach, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie oraz Tolarno Gallery w Melbourne. Jest laureatem Grand Prix 35 Ogólnopolskiego Salonu Sztuk Pięknych. 01:35 CYRK ZE ZŁAMANYM SERCEM Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Marek Tomasz Pawłowski Zdjęcia: Adam Bajerski, Rafał Wróblewski, Adam Zięcina Cyrk polski odchodzi w przeszłość, z dawnych artystów została tylko garstka, reszta zmienia branżę albo wymiera. Niewielu chce doświadczać niepewności, jaka jest udziałem odwiedzającego małe miejscowości cyrku Bojaro. Film stanowi zapis pracy cyrkowców od wczesnego rana do wieczora, kiedy odbywa się spektakl. Ale dzisiejszy cyrk, symbol trochę jarmarcznej zabawy, coraz rzadziej jest wesoły. Jeśli jeszcze się śmieje, to jest to śmiech przez łzy. "Zawód artysty cyrkowego jest zawodem, który daje człowiekowi poczucie wolności, gdyż człowiek jedzie tam, dokąd pozwala mu jego klasa, umiejętności, kontakty" - opowiada przed kamerą dyrektor cyrku Bojaro - "Ale przestaliśmy być komukolwiek potrzebni, więc radzimy sobie sami, występując na małych podwórkach, organizując wszystko własnym sumptem". Ze smutkiem przyznaje, że zainteresowanie cyrkiem maleje, nawet dzieci nie reagują już entuzjazmem na wieść, że cyrk przyjechał. A dorośli cynicznie odpowiadają, że"cyrk to mają w domu". A jeszcze w latach 70. przyjazd trupy był świętem, wozy cyrkowe z trudem sunęły ulicami pełnymi ciekawskich. Dziś ludzie nawet nie zwracają uwagi na kolorowy tabor albo reagują niechęcią, że rozbija się w pobliżu, bo to oznacza hałas i zamieszanie. W trudnych czasach cyrki muszą więc walczyć o klienta. Zdzierają zatem plakaty konkurencji, oszukują ludzi wmawiając im, że przedstawienia rywali odwołano, podkupują sobie artystów. Zmienił się również status artysty cyrkowego: w dawnych dobrych czasach to był ktoś, a jego jedynym zadaniem był udany występ. Dziś musi pomagać przy stawianiu namiotu, areny, garderoby. Na próby już nie starcza czasu ani sił. Artyści cyrkowi chwalą sobie dawne czasy także dlatego, że cyrki były wtedy państwowe. Oni sami nie musieli się troszczyć o finanse, sprzedaż biletów, mieli zapewnione emerytury. "Obecnie - mówi dyrektor, który przez dwadzieścia parę lat był linoskoczkiem - moje życie nie różni się od życia linoskoczka. Nadal muszę balansować: spadnę - nie spadnę, zagramy - nie zagramy". Dlatego przedstawienia są coraz skromniejsze: kiedyś na arenie występowało jednego wieczoru 30 - 40 artystów. Dzisiaj dziesięciu to już bogaty program. I najlepiej, jeśli każdy z nich potrafi wykonać kilka numerów. Ścisła specjalizacja nie jest mile widziana, podobnie jak wysokie oczekiwania finansowe. Drogich artystów zastąpili Rosjanie pracujący nawet za jedną czwartą stawki, jakiej żądali Polacy. Tyle że Rosjanie szybko wyjechali stąd na Zachód i nagle powstała luka. Cyrkowcy to specyficzny gatunek ludzi: zawsze w drodze. Jedni to lubią, bo życie wtedy ciekawsze, stale poznaje się nowych ludzi, a każdy dzień przynosi jakieś niespodzianki. Ale z drugiej strony to bardzo niepewny kawałek chleba. Dlatego coraz trudniej znaleźć chętnych do pracy w cyrku: nie tylko na arenie, ale i na zapleczu. Rekrutacja w noclegowniach załatwia sprawę tylko do pierwszej wypłaty, kiedy to nowo zatrudniony pracownik najczęśąciej "odpływa" w siną dal. W zawodzie pozostają tylko zapaleńcy, tacy, którzy bez cyrku żyć nie mogą. Chociaż czasami mówią sobie, że rzucą to wszystko, osiądą gdzieś, żeby żyć jak ludzie, to potem znów ruszają w drogę. Ale w kolejnej miejscowości spotyka trupę Bojaro wyjątkowo przykra sytuacja. Zjawia się tylko dwudziestu paru widzów, wygląda na to, że spektakl trzeba będzie odwołać. Ale jak to powiedzieć dzieciom, które już zasiadły na widowni? Może jednak dać występ? 02:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - BYŁ 5 WRZEŚNIA... Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Na miejscu dzisiejszych poszukiwań pod miejscowością Kręgi w pobliżu Wyszkowa stoi pomnik. Zapisano na nim - "Tu dnia 5 września 1939 roku poległ w obronie Ojczyzny, w walce z hitlerowskim najeźdźcą porucznik pilot Stefan Okrzeja". Rozmawialiśmy z mieszkańcami, sięgaliśmy do źródeł i okazuje się, że rzeczywiste miejsce upadku samolotu jest gdzieś... w miejscu, które na chwilę obecną nie zostało jeszcze dokładnie określone i zbadane. 03:10 PRZYSTANEK WROCŁAW Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2003 Scenariusz i reżyseria: Ewa Straburzyńska Wrocław jest bodaj jedynym na świecie miastem, w którym niemal z dnia na dzień - 56 lat temu - nastąpiła "wymiana mieszkańców". W domy, kościoły, meble, naczynia, pościel gromadzone przez Niemców weszli ludzie o innej kulturze, języku, obyczajowości. Miasto szybko sie zaludniło tymi, którzy przybyli tu z przymusu, wyboru, ciekawości, chęci wzbogacenia się. Dla nich wszystkich to miasto było obce, nie kochali go, nie czuli z nim więzi. Dla wielu było jedynie poczekalnią przed powrotem do ich rodzinnych domów. Czas leczył rany, wyciszał żale i tęsknoty, ale oswajanie napływowej ludności z Wrocławiem trwało długo. Jednak w obliczu klęsk żywiołowych lub wydarzeń historycznych wszyscy jednoczyli się i ten konglomerat narodowościowo - kulturowy skutecznie walczył o swoje miasto, dziś jedno z najatrakcyjniejszych w Polsce. 04:05 ANTEK PUKA DO RAJU Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2005 Reżyseria: Krzysztof Magowski Scenariusz: Krzysztof Magowski, Leszek Wasiuta Historia porwań polskich samolotów do Berlina w okresie PRL - u. Centralne zachodnioberlińskie lotnisko Tempelhof przez wiele lat było głównym celem dla uprowadzanych polskich statków powietrznych LOT - u. Obecnie lotnisko ma zostać zlikwidowane. Autorzy dokumentu przypominają zdarzenia, do których doszło 13 kwietnia 1982 r. , kiedy to ośmioosobowa grupa porywaczy uprowadziła cywilny samolot "Antek" w czasie lotu krajowego z Wrocławia do Warszawy. W filmie znalazły się relacje porywaczy, szefa patrolu latającego MO, dwóch pilotów i stewardessy.