TVP Historia Piątek, 25.11.2022 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 25 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1795 - abdykował Stanisław August Poniatowski; 1867 - Nobel opatentował dynamit; 1970 - powstał film "Rynek" w realizacji Józefa Robakowskiego; 1981 - strajk w warszawskiej Wyższej Oficerskiej Szkole Pożarnictwa; 07:10 CZAS HONORU - ODC. 60 "KANAŁ" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał spotyka się z Adą Lewińską, przekazuje jej informacje od "Bociana". Ada chce spotkać się sama z kurierem, bez pośredników. Władek zakneblowany, pobity i wrzucony do kanału zostaje cudem uratowany. Michał i Bronek, zaniepokojeni zniknięciem Rudej i Władka, udają się do ich praskiego mieszkania. Tam też nikt nie wie, co się z nimi dzieje. Tymczasem Ruda śledzi kapitana Wachowicza i dociera do jego domu. Dochodzi do spotkania Ady Lewińskiej z "Bocianem". Lewińska informuje, że zgadza się na warunki "Bociana". Żąda dokładnego zaplanowania czasu, miejsca i przede wszystkim składu rozmówców ze strony polskiego podziemia. Janek spotyka Celinę w Biurze Odbudowy Stolicy. Okazuje się, że Celina też nie ma żadnych wiadomości o Lenie. Po tym spotkaniu Celina zostaje służbowo oddelegowana na tajną akcję KBW, jako korespondentka "Życia". 08:05 KUCHNIA DWUDZIESTOLECIA - ODC. 18 KUCHNIA Z KLASĄ (SPOŁECZNĄ). KULINARNE PORTRETY DOŁĘGI - MOSTOWICZA. Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jerzy Grabowski, Jerzy Grabowski, Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski, Łukasz Modelski, Łukasz Modelski Zdjęcia: Maciej Brola, Maciej Brola, Maciej Brola Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) Tadeusz Dołęga - Mostowicz w dwudziestoleciu międzywojennym był ultrapopularnym autorem bestsellerów. Choć krytycy nie uznawali go za wybitnego literata, bez wątpienia był wrażliwym obserwatorem współczesności. Przejawy różnic społecznych widział nie tylko w statusie, ale dostrzegał je w na pozór nieistotnych detalach choćby jadłospisach różnych sfer. Jego słynna "Kariera Nikodema Dyzmy" nie bez powodu zaczyna się od sałaty z pasztetem. W tym odcinku programu kluczem do poznawania kuchni dwudziestolecia wojennego będą gusty, smaki i opisy z książek Tadeusza Dołęgi - Mostowicza. Nie zabraknie też przepisów, np. na sałatę w muszelkach czy cielęcinę w majonezie. Łukasz Modelski, redaktor, historyk sztuki i kultury średniowiecza, autor książek o historii kuchni, uczestnik inicjatyw kulinarnych związanych z próbami ustalenia kanonu polskiej kuchni, znany widzom TVP Historia z cykli "Kuchnia Jagiellonów", "Kuchnia Żydów polskich", "W kotle historii" tym razem proponuje smakowitą wyprawę znaczoną najważniejszymi historycznymi datami i kulturowym obrazem dwudziestolecia międzywojennego. Niezwykłego okresu w historii, kiedy po 123 latach niewoli kształtowała się polska państwowość, powstawały wielkie inwestycje, łączyły się ziemie podzielone kulturowo, ekonomicznie, politycznie przez zaborców. W wyniszczonej w czasie I wojny światowej Europie i Polsce kulinarne pomysły łączyły niedostatek z tradycją, rzeczywistość z marzeniami. Smaki, które wówczas powstały, dla nas do dziś są smakami rodzinnego domu. 08:35 HISTORIA POLSKI - NARODZINY POLSKICH SKRZYDEŁ Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Marek Szczepanek Zdjęcia: Maciej Mroziewski Swoistym przewodnikiem będzie album wydany w roku 1933 przez majora Mariana Romeykę pt. Ku czci poległych lotników. Jest to wyjątkowej jakości, także edytorskiej, praca dedykowana początkom wojsk lotnictwa polskiego, a jednocześnie księga pamięci lotników poległych w pierwszych latach niepodległości. Księga ta jest niejako podsumowaniem starań o budowę Pomnika Lotnika w Warszawie, łączy się z konkretnym miejscem i czasem. Film stanowi wędrówkę w czasie i przestrzeni po miejscach, gdzie w pierwszych trzech miesiącach polskiej niepodległości ogromnym wysiłkiem garstki ludzi stworzono podstawy samodzielnego i w miarę nowoczesnego rodzaju broni. Cała opowieść jest oparta na odniesieniach do miejsc i ludzi na szlaku kluczowych zdarzeń tego procesu historycznego. Odwiedzimy lotnisko Rakowice, gdzie są realizowane zdjęcia do wszystkich pozostałych części, opartych na zasobach Muzeum Lotnictwa Polskiego. Realizacja uwzględnia też takie miejsca, jak Hureczko pod Przemyślem, Lewandówka we Lwowie, Pole Mokotowskie w Warszawie, a także Poznań, lotnisko Ławica oraz Muzeum Czynu Powstańczego, 09:50 SENSACJE XX WIEKU - NAJGŁĘBSZA TAJEMNICA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny magazyn popularyzujący historię XX wieku. Pierwsza część odcinka poświęconego katastrofie radzieckiego okrętu K - 278 Komsomolec. Komsomolec był radzieckim atomowym okrętem podwodnym typu Mike, jedynym ukończonym okrętem tego typu. Zwodowany w 1983 roku, zatonął 7 kwietnia 1989 na Morzu Norweskim. W wyniku katastrofy śmierć poniosło 42 członków załogi. 10:15 SENSACJE XX WIEKU - NAJGŁĘBSZA TAJEMNICA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny magazyn popularyzujący historię XX wieku. Druga część odcinka poświęconego katastrofie radzieckiego okrętu K - 278 Komsomolec. Komsomolec był radzieckim atomowym okrętem podwodnym typu Mike, jedynym ukończonym okrętem tego typu. Zwodowany w 1983 roku, zatonął 7 kwietnia 1989 na Morzu Norweskim. W wyniku katastrofy śmierć poniosło 42 członków załogi. 10:50 DROBNY, KRUCHY CZŁOWIEK.. Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2022 Reżyseria: Beata Hyży - Czołpińska Scenariusz: Beata Hyży - Czołpińska Zdjęcia: Tobiasz Czołpiński, Jakub Klimaszewski W 2021 roku Białowieski Park Narodowy obchodził swoje 100 - lecie. To najstarszy park narodowy w Polsce i jedyny w kraju obiekt przyrodniczy, wpisany na listę przyrodniczego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO. To miejsce, znane na całym świecie, które co roku oglądają miliony turystów. Puszcza Białowieska jest bowiem ostatnią wielką puszczą, o cechach pierwotnych, która rosła kiedyś na całym niżu europejskim. Film opowiada o tym wyjątkowym miejscu przez postać związanego z nią, niezwykłego człowieka, zasłużonego nie tylko dla Białowieskiego Parku Narodowego, ale i dla nauki polskiej i światowej. Tą osobą jest prof. Jan Jerzy Karpiński, pierwszy dyrektor Białowieskiego Parku Narodowego. 11:50 KŁAMSTWA I MITY POLSKI LUDOWEJ - NAJWESELSZY BARAK OBOZU SOCJALISTYCZNEGO Magazyn, 10 min, Polska, 2021 Scenariusz: Monika Kwasigroch, Edyta Strub, Sebastian Ligarski Twierdzenie, że Polska w czasach PRL - u była najweselszym barakiem obozu wschodniego czy też socjalistycznego przypisuje się Stefanowi Kisielewskiemu. To ironiczne stwierdzenie zaczęto z czasem odbierać dosłownie. Powtarzane przez lata wrosło w świadomość Polaków tak mocno, że wielu uznaje je za oczywistość. W Polsce socjalistycznej może było biednie, ale przynajmniej wesoło. Ale czy na pewno? 12:00 KŁAMSTWA I MITY POLSKI LUDOWEJ - WOLNY WYBÓR Magazyn, 11 min, Polska, 2021 Scenariusz: Monika Kwasigroch, Edyta Strub, Sebastian Ligarski Wydawałoby się, że wybory oznaczają rzeczywiste prawo do głosowania na wybranego kandydata. Nic bardziej mylnego. W Polsce Ludowej wybory odbywały się regularnie, ale czy miały one coś wspólnego z wyborami w krajach demokratycznych? W audycji historia polskich powojennych wyborów, od słynnego referendum po 1989 r. 12:20 DOKTOR EWA - ODC. 8/9 - PORWANIE Serial obyczajowy, 36 min, Polska, 1970 Reżyseria: Henryk Kluba Scenariusz: Wilhelmina Skulska, Jan Laskowski Zdjęcia: Wiesław Zdort, Tadeusz Wieżan, Jerzy Groszang Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Ryszard Pietruski, Jolanta Lothe, Joanna Jędryka, Franciszek Pieczka, Lech Ordon, Jan Nowicki, Zbigniew Dobrzyński, Paweł Unrug, Maciej Rayzacher, Celina Niedźwiecka, Jerzy Szpunar, Witold Dederko, Edward Rączkowski, Jerzy Molga Zbiegły więzień porywa doktor Ewę, aby uratowała człowieka, którego dotkliwie zranił. Młoda lekarka przeprowadza "polową" operację, a jednocześnie przyczynia się do wykrycia prawdziwego przestępcy. 13:05 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA - DZIENNIKARZE: STEFAN WIECHECKI "WIECH", ANDRZEJ K. WRÓBLEWSKI. Reportaż, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski, Mateusz Wołoczko Muzyka: Filip Kuncewicz Wykonawcy: Andrzej Dobosz (prowadzący) Bohaterami tego odcinka są dziennikarze Stefan Wiechecki "Wiech" i Andrzej K. Wróblewski. 13:30 CHINY: STARODAWNE KRÓLESTWO PRZYRODY - ZACHÓD CZYLI KRUCHY RAJ (CHINA: NATURE’S ANCIENT KINGDOM) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Lucinda Axelsson Wykonawcy: Janusz Szydłowski Trzyczęściowy film dokumentalny poświęcony przyrodzie Chin. Odkryjemy ją w niezwyklych parkach narodowych tego kraju.. Seria rozpoczyna się w górzystych terenach Chin, gdzie lisy, antylopy i lamparty śnieżne żyją w trudnych warunkach. Następnie przeniesiemy się do gęstych lasów, w których żyją niezwykłe małpy o zadartych nosach i kultowe, gigantyczne pandy. Poznamy obrzeża miast, gdzie ludzie muszą robić miejsce dla natury i znajdować sposób na życie obok zwierząt. 20% Chin zostało wyznaczonych jako obszary chronione, w jaki więc sposób Chińczycy dostosowują się do zasad ochrony swojego środowiska naturalnego? Czy ten przełomowy projekt zainspiruje podobne projekty na całym świecie? 15:40 ODKRYĆ PRAWDĘ Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2007 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Zdjęcia: Alina Czerniakowska, Jan Muszyński, Andrzej Popławski Film opowiada o procesach zachodzących w polityce, gospodarce, kulturze, które zadecydowały o obecnym stanie państwa. Przyszłość można budować tylko na prawdzie. Podstawowy problem poruszony w filmie zawiera się w pytaniu: Co należało zrobić zaraz, na początku III RP, po 1989 r. , aby była przejrzystość życia publicznego, by rozliczyć i właściwie osądzić ludzi i procesy w Polsce, będącej dotychczas pod kuratelą Moskwy? Film pokazuje najważniejsze problemy, które nie zostały ujawnione i jednoznacznie ocenione, tak aby dzisiaj było wiadomo, dlaczego pewni ludzie i pewne grupy rządzące wspierają dawnych partyjniaków i ubeków, mają z nimi wspólne interesy, szkodzące Polsce. Osoby występujące w filmie oraz przedstawione cytaty z prasy i literatury, zdjęcia, fragmenty kronik, filmów archiwalnych dokumentują i uzasadniają postawione w filmie tezy. 17:05 CZAS HONORU - ODC. 61 "MAJOR ZWONARIEW" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Odcinek 61 (odc. 9) Z leśniczówki pod obstawą KBW wychodzą wszyscy aresztowani tam działacze podziemia. Podczas transportu udaje się zbiec Bronkowi, Krawcowi i dwóm partyzantom. Maria rozpoczyna pracę w szpitalu. Jej pacjentką jest Ruda, przywieziona z raną postrzałową. Konieczna jest operacja. Maria - wbrew zakazowi dyrektora szpitala - prosi o pomoc doktora Kirchnera. Ada Lewińska świętuje wielki sukces, przywódcy podziemia zostali ujęci. Wzywa pułkownika Wasilewskiego, który nic nie wiedział o tajnej obławie KBW. Wasilewski dowiaduje się, że major Zwonariew, jeden z asów radzieckiego wywiadu, będzie od tej pory pomagał mu w śledztwie. Janek i Bolek nadal poszukują mężczyzn z fotografii, na której widać też Lenę. Bronek i Krawiec z kolegami starają się uciec przed obławą KBW. Jedyna droga prowadzi na pole minowe. 18:35 KOBIETY KENNEDY'EGO (JFK’S WOMEN: THE SCANDALS REVEALED) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2006 Reżyseria: Harvey Lilley Zdjęcia: Steve Robinson Muzyka: Oliver Ledbury Film dokumentalny, który odsłania sekrety życia Johna F. Kennedy’ego prezydenta Stanów Zjednoczonych. Nowe dokumenty z FBI ujawniły wiele skandali z jego życia, które były związane głównie z licznymi romansami, aferami szpiegowskimi i układami politycznymi. Niektórzy twierdzą nawet, iż zabójstwo w 1963 roku uratowało Kennedy’emu reputację. John Fitzgerald Kennedy to najbardziej charyzmatyczny prezydent Stanów Zjednoczonych w dwudziestym wieku. Obiecywał nową erę w polityce, ale - uwielbiał kobiety. Co najmniej pięć kochanek stwarzało zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego. Prezydent to ignorował. Nowy Jork, dziewiętnasty maja 1962 roku. Piętnaście tysięcy ludzi patrzy, jak Marilyn Monroe występuje z okazji czterdziestych piątych urodzin Kennedyego. Jest najpotężniejszym człowiekiem na świecie, ale Monroe może go zniszczyć. W oczach ludzi Kennedy był bohaterem i osobą szlachetną. W życiu prywatnym łamał wszystkie zasady. Tuż przed śmiercią groziło mu, że zostanie zdemaskowany. Co by się stało, gdyby żył? 19:35 HISTORIA POLSKI - ŚLĄSCY BOHATEROWIE - HISTORIA III POWSTANIA ŚLĄSKIEGO Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2021 Reżyseria: Kamil Niesłony Scenariusz: Kamil Niesłony Zdjęcia: Kamil Niesłony Muzyka: Adam Romański Historia III Powstania Śląskiego w dokumentach i relacjach rodzin powstańców. 22:00 NARODZINY NAZIZMU S.II - WOJNA DYKTATORÓW. STALINGRAD (RISE OF THE NAZIS) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones, Julian Jones Ta niezwykła seria przybliża decydujące starcie II wojny światowej, kiedy to Hitler stawił czoła równie bezwzględnemu dyktatorowi: Stalinowi. Będąc u szczytu swej potęgi, Hitler próbuje oszukać sowieckiego przywódcę, przedstawiając plan inwazji na Wielką Brytanię, jednocześnie potajemnie przygotowując atak na Związek Sowiecki. Stalin ma jednak szpiega w kwaterze głównej Hitlera. Obaj dyktatorzy przejmują dowodzenie nad własnymi armiami. Ludzie Hitlera składają fałszywe obietnice, a w Stalinie Hitler znalazł swojego przeciwnika. W obliczu klęski Niemiec na froncie wschodnim Hitler zostaje zmuszony do odwrotu. Pojawiają się głębokie konflikty, a jego najbliższy krąg walczy o władzę. W miarę jak narasta opór przeciwko niemu, a wewnętrzny wróg knuje, jak go zabić, Hitler popycha Niemcy ku zniszczeniu. Wniknięcie w umysły dwóch dyktatorów, których złudzenie niezwyciężoności doprowadziło do ich własnej klęski, to opowieść o tym, dlaczego dyktatury upadają. Jest to również przerażający opis pychy, decyzji i mrocznej sztuki politycznej, która sprzysięgła się, by zniszczyć wolność, ale ostatecznie zniszczyła samą siebie. 00:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - RODZINNA TAJEMNICA Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Rodzinna tajemnica Do królewskiego miasta Krakowa sprowadza nas jedna z tych spraw, dla których wielka historia, zajęta wielkimi tematami, nie znalazła czasu. Tak to już jest, że nie ma w Polsce rodziny, w której dziejach nie tkwiłby jakiś dramatyczny znak zapytania. Do nas każdego tygodnia takich spraw trafiają dziesiątki i zawsze w miarę możliwości staramy się szukać odpowiedzi. Dziś zaproszono nas do udziału w akcji organizowanej przez Muzeum Spraw Wojskowych w Krakowie. Odwiedzamy ruiny domu z 1850 r. Sprowadziła nas tu pewna rodzinna historia. W 1946 r. podobno ukryto tu pod piecem chlebowym pewien depozyt. Mamy podejrzenie, że mogą to być cenne dokumenty. Powstańcza bitwa o szyny Następnie przeniesiemy się w czasie w epokę Powstania Styczniowego, a w przestrzeni, na linię kolejową Warszawa - Petersburg pomiędzy Czeżewem a Małkinią. Tu tor biegnie przez Puszczę Białą. Oddziały powstańcze działające na tym terenie otrzymały od rządu narodowego rozkaz zatrzymania ruchu. Pierwsza próba zakończyła się niepowodzeniem. Udało się to 1 czerwca 1863 r. , gdy nieznanemu z nazwiska dróżnikowi, członkowi konspiracji narodowej, udało się przeprowadzić skuteczną akcję dywersyjną na rosyjskim pociągu. Zależy nam na zlokalizowaniu miejsca tej akcji. 00:50 SENSACJE XX WIEKU - NAJGŁĘBSZA TAJEMNICA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny magazyn popularyzujący historię XX wieku. Pierwsza część odcinka poświęconego katastrofie radzieckiego okrętu K - 278 Komsomolec. Komsomolec był radzieckim atomowym okrętem podwodnym typu Mike, jedynym ukończonym okrętem tego typu. Zwodowany w 1983 roku, zatonął 7 kwietnia 1989 na Morzu Norweskim. W wyniku katastrofy śmierć poniosło 42 członków załogi. 01:20 SENSACJE XX WIEKU - NAJGŁĘBSZA TAJEMNICA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny magazyn popularyzujący historię XX wieku. Druga część odcinka poświęconego katastrofie radzieckiego okrętu K - 278 Komsomolec. Komsomolec był radzieckim atomowym okrętem podwodnym typu Mike, jedynym ukończonym okrętem tego typu. Zwodowany w 1983 roku, zatonął 7 kwietnia 1989 na Morzu Norweskim. W wyniku katastrofy śmierć poniosło 42 członków załogi. 01:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DROGA PRZEZ PIEKŁO CZ. 1 Magazyn, 28 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny program Bogusława Wołoszańskiego, popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. W tym wydaniu autor omawia: - dzieje konwojów wiozących sprzęt wojenny dla Związku Radzieckiego, - sytuację na frontach europejskich, - zajęcie Norwegii przez Niemców, - pomoc Anglii w transporcie broni dla Związku Radzieckiego, - szlaki morskie z portów amerykańskich i kanadyjskich do Murmańska, - rolę Norwegii w planach wojennych Adolfa Hitlera, - znaczenie strategiczne portu w Murmańsku, - atak wojsk niemieckich na Murmańsk.