TVP Historia Sobota, 26.11.2022 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 26 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1812 - bitwa nad Berezyną; 1855 - zmarł Adam Mickiewicz; 1926 - zmarł John Browning, konstruktor broni strzeleckiej; 1942 - premiera filmu "Casablanca"; 07:00 BIBLIA - JÓZEF, CZ. 1 (THE BIBLE - JOSEPH, P. 1,) Serial biblijny, 45 min, Niemcy/Włochy/Francja/USA, 1996 Reżyseria: Roger Young Aktorzy: Paul Mercurio, Ben Kingsley, Martin London, Ann Warren Lesley Józef - ukochany syn Jakuba, sprzedany przez zawistnych braci kupcom wędrującym do Egiptu. Potifar, wysoki urzędnik faraona, kupuje Józefa, a przekonawszy się o jego rzetelności i uzdolnieniach, obi z niego zarządcę swoich dóbr. Józef przepowiedziawszy siedem lat tłustych i siedem lat chudych, zostaje wysokim urzędnikiem faraona. Gromadzi zboże na lata głodu. Gdy przychodzi susza, Egipt ma wystarczające zapasy żywności. 07:55 WOJOWNICY CZASU - SZWEDZKA KATASTROFA, PRUSY 1656 Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Jedną z najbardziej krwawych wojen toczonych na polskich ziemiach i jednym z najbardziej niszczycielskich konfliktów nowoczesnej Europy był tak zwany potop szwedzki z lat 1655 - 1660. Wszędzie tam, dokąd dotarły szwedzkie oddziały, miały miejsce grabieże i mordy na niespotykaną dotąd skalę. W Prusach Szwedzi doszczętnie zniszczyli 60 procent dóbr królewskich oraz wymordowali nawet 70 procent ludności. Odwet miał jednak nastąpić... W programie "Wojownicy czasu" Grzegorz Gajewski podróżuje przez wieki i epoki, pokazując realia ówczesnego życia dzięki pieczołowicie je odtwarzającym grupom rekonstrukcji historycznej. Dawne historie i współcześni pasjonaci to właśnie "wojownicy czasu". 08:35 TULIPAN - ODC. 3/6 Serial kryminalno - obyczajowy, 57 min, Polska 1986 Reżyseria: Janusz Dymek Scenariusz: Andrzej Swat Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Jan Monczka, Jerzy Kryszak, Anna Gronostaj, Krystyna Tkacz, Stanisław Brudny, Małgorzata Boratyńska, Marta Klubowicz, Zofia Merle, Ewa Sudakiewicz, Wanda Koczeska, Wiktor Nanowski, Ewa Ciepiela Tulipan wykorzystuje naiwność praktykantki ze sklepu jubilerskiego. Prosi ją o wycenę biżuterii, opowiadając jednocześnie historyjkę o tragicznej śmierci rodziców i spadku, jaki po nich odziedziczył. Bawiąc w domu dziewczyny, bierze "na przechowanie" należący do niej brylant. Przekonuje panienkę, że będzie to sprawdzian jej zaufania do niego. Zatrzymany przez milicję, udaje chorego i podczas badań lekarskich ucieka. W Rabce pojawia się jako jubiler - przygodnie poznana licealistka Dorota tak przedstawia go swoim rodzicom. Oczarowani urokiem oszusta i magią złota, nad którym "pracuje", pozwalają mu zamieszkać w swoim domu. Tulipan spotyka Anię, dziewczynę, która naprawdę mu się podoba. On jednak nie znajduje uznania jej najbliższych. Po wizycie adoratora dziewczyna zostaje wyrzucona z domu ciotki. Tulipan zabiera Anię do Zakopanego, wyznaje jej miłość. 10:40 GIGANTYCZNY WĄŻ MORSKI. SPOTKANIE Z LEGENDĄ. (GIANT SEA SERPENT, MEET THE MYTH) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2015 Reżyseria: Bertrand Loyer Wstęgor królewski (Regalecus glesne), największa ryba kostna na świecie, znany był tylko z jednej skamieliny. Jego niezwykły rozmiar (nawet 15 metrów) i postać srebrnej wstążki zainspirowały mit morskiego węża. 12:50 WIDOKI Z RAJU. KULTURA OGRODOWA W ŚWIECIE ISLAMU - ODC. 1 PERSJA. RAJSKI WYNALAZEK (A GLIMPSE OF PARADISE - GARDEN CULTURE IN THE ISLAMIC WORLD) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Veronika Hofer Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny - podróż po świecie islamu. Rozpoczyna się w ogrodach Imperium Perskiego, obejmuje zielone oazy na subkontynencie indyjskim, w Afryce Północnej i południowej Hiszpanii, a kończy refleksją o przyszłości w państwach Zatoki Perskiej. Ogrody są wehikułem do poznania i zrozumienia całego obszaru kulturowego w jego odrębności. Dokument skierowanyjest do odbiorców zainteresowanych podróżami i kulturą, ale także dla tych, którzy chcą poznać rejony o coraz większym znaczeniu na świecie, ich historię i kulturę. Odcinek 1 - "Persja. Rajski wynalazek". Pustynia w Iranie. Płaskowyż, otoczony szczytami gór. Suchy i jałowy. A jednak przez tysiące lat dzięki kunsztownej technologii nawadniania stawiano tu opór pustyni i uprawiano ogrody, które zyskały międzynarodową sławę. Są one przykładem i wzorem kultury ogrodowej świata islamskiego. Chcielibyśmy prześledzić ich początki na pustyni i wyruszyć w podróż przez gorące stepy do tych rześkich zielonych oaz. Przemierzamy wschodnią część Wyżyny Irańskiej. Przez wiele godzin nie widać nic poza pustym stepem i gołymi formacjami skał. Każdy podróżny zaczyna bardzo szybko tęsknić za odrobiną cienia i zieleni. Naszym celem jest pustynne miasto Jazd. Podobno to właśnie w tym dość nieoczekiwanym miejscu znajduje się zupełnie niezwykły ogród. 14:25 DO WIDZENIA, DO JUTRA Film obyczajowy, Polska 1960 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Zbigniew Cybulski, Bogumił Kobiela i Wilhelm Mach Zdjęcia: Jan Laskowski Muzyka: Krzysztof Komeda-Trzciński Aktorzy: Teresa Tuszyńska, Grażyna Muszyńska, Barbara Baranowska, Włodzimierz Bielicki, Jacek Fedorowicz, Roman Polański, Eleonora Kałużyńska, Romuald Freyer, Tadeusz Wojtych, Tadeusz Chyła, Krzysztof Komeda, Władysław Kowalski, Adam Pawlikowski, Mieczysław Waśkowski, Zbigniew Cybulski Debiut reżyserski Janusza Morgensterna, uhonorowany I nagrodą za reżyserię na MFF w Stratford w 1961 r. i nagrodą "Srebrnego Bumerangu" za zdjęcia na festiwalu w Melbourne w 1962 r. Scenariusz napisał, wspólnie z Bogumiłem Kobielą i Wilhelmem Machem, Zbigniew Cybulski, zarazem odtwórca głównej roli, współzałożyciel, reżyser i aktor gdańskiego kabaretu studenckiego Bim-Bom. Tło wydarzeń, o których opowiada film, jest autentycznym tłem fragmentu jego życiorysu. Autentyczna jest także postać Marguerite, choć naprawdę nazywała się Francoise Bourbon. Była córką francuskiego konsula, który przebywał w Polsce w latach 1956-60. Dziewczyna miała wówczas 16 lat i uczyła się w wiedeńskim liceum, które było najbliższą szkołą z językiem francuskim. W Polsce spędzała właściwie tylko wakacje i święta. Uwielbiała atmosferę Bim-Bomu, poznała wielu młodych ludzi związanych z tym kabaretem. W filmie zakochuje się w niej pewien student, Jacek, trochę romantyk i artysta. Jego życiową dewizą jest "marzenie, które stanowi motor działania". Obiektem jego marzeń staje się właśnie Marguerite, urocza, niedosiężna córka konsula, która już jutro wyjeżdża z Polski. Młodzi chcą więc spędzić ze sobą kilka ostatnich godzin. W tę prostą i banalną historię romantycznej przygody autorzy filmu wplatają sceny realizowane w autentycznych gdańskich piwnicach studenckich, z udziałem twórców i aktorów teatrzyków Bim-Bom i Co To, próbując w ten sposób utrwalić niepowtarzalne zjawisko, jakimi były one w drugiej połowie lat 50. Pragnęli oddać ich nastrój, urodę i przesłanie, a tym samym wyrazić stan ducha, tęsknoty i urazy ówczesnej młodej inteligencji. Nerwowa gra Zbyszka Cybulskiego oddaje to wszystko, co ukrywa się w cieniu, poza wypowiadanymi słowami, lecz jest obecne w życiu: niezgoda na nietrwałość uczuć, na świat, w którym nie ma miejsca dla romantyzmu, na szczęście ulotne jak chwila. W warstwie formalnej epizody z życia studenckich kabaretów rozbijały główny wątek akcji, nadając całości styl luźnej narracji, charakterystycznej dla torującej sobie dopiero drogę francuskiej "nowej fali". "Do widzenia, do jutra" było zwiastunem, jednym z pierwszych refleksów tego zjawiska na polskim gruncie. 16:30 CHINY: STARODAWNE KRÓLESTWO PRZYRODY - ZACHÓD CZYLI KRUCHY RAJ (CHINA: NATURE’S ANCIENT KINGDOM) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Lucinda Axelsson Wykonawcy: Janusz Szydłowski Trzyczęściowy film dokumentalny poświęcony przyrodzie Chin. Odkryjemy ją w niezwyklych parkach narodowych tego kraju. Seria rozpoczyna się w górzystych terenach Chin, gdzie lisy, antylopy i lamparty śnieżne żyją w trudnych warunkach. Następnie przeniesiemy się do gęstych lasów, w których żyją niezwykłe małpy o zadartych nosach i kultowe, gigantyczne pandy. Poznamy obrzeża miast, gdzie ludzie muszą robić miejsce dla natury i znajdować sposób na życie obok zwierząt. 20% Chin zostało wyznaczonych jako obszary chronione, w jaki więc sposób Chińczycy dostosowują się do zasad ochrony swojego środowiska naturalnego? Czy ten przełomowy projekt zainspiruje podobne projekty na całym świecie? 17:30 SPÓR O HISTORIĘ - AWANTURY MOŁDAWSKIE Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2022 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Działania wojenne prowadzone na terytorium pogranicza polsko - mołdawskiego i w Mołdawii zyskały miano "awantur mołdawskiech". Wojny prowadziły najpierw Korona Królestwa Polskiego z Hospodarstwem Mołdawskim o tron mołdawski. Potem Rzeczpospolita i Turcja o wierzchność lenną i prawo do wyznaczania hospodara, następnie magnaci polscy lub tureccy na czele prywatnych armii, usiłujący osadzać swoich władców w Jassach, a w końcu i Kozacy w czasach Hetmanatu. Ostatnią "awanturą mołdawską" była wojna polsko - turecka za panowania Jana III Sobieskiego. 18:10 OGNIEM I MIECZEM - ODC. 4/4 Serial historyczny, przygodowy, 51 min, Polska 2000 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Hoffman Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Aktorzy: Izabella Scorupco, Michał Żebrowski, Aleksander Domogarow, Krzysztof Kowalewski, Bohdan Stupka, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski, Daniel Olbrychski, Andrzej Seweryn, Marek Kondrat, Rusłana Pysanka, Wojciech Malajkat, Ewa Wiśniewska, Gustaw Holoubek, Andrzej Kopiczyński, Maciej Kozłowski, Adam Ferency, Gustaw Lutkiewicz, Jerzy Bończak i inni Rzędzian, Wołodyjowski i Zagłoba przybywają do Czarciego Jaru, gdzie po zabiciu Horpyny i Czeremisa uwalniają Helenę. W drodze powrotnej zostają jednak napadnięci przez Tatarów. Rzędzian ucieka z Heleną, a Wołodyjowski z Zagłobą starają się powstrzymać napastników. Na szczęście w porę przychodzi im z pomocą wojsko polskie, z którym docierają do Zbaraża. Wkrótce dochodzi do oblężenia twierdzy. Polacy pod wodzą księcia Jeremiego toczą zażarty bój z połączonymi siłami Chmielnickiego i chana. Podbipięta wypełnia wreszcie swój ślub, ścinając za jednym razem trzy pogańskie głowy. Wkrótce ginie. Skrzetuski przedziera się spod Zbaraża do króla Jana Kazimierza, który natychmiast wyrusza z odsieczą Wiśniowieckiemu. 20:05 UPADEK CESARSTWA RZYMSKIEGO (THE FALL OF THE ROMAN EMPIRE) Film historyczny, 172 min, USA, 1964 Reżyseria: Mann Anthony Scenariusz: Ben Barzman, Basilio Franchina, Philip Yordan Aktorzy: Christopher Plummer, Alec Guinnes, Sophia Loren, Stephen Boyd Film historyczny przedstawiający schyłek Imperium Rzymskiego. Upadek Rzymu miał wiele przyczyn, był to proces trwający około 300 lat. Akcja filmu rozpoczyna się w 180 roku, kiedy cesarz Marek Aureliusz (Alec Guiness) prowadzi legiony nad Dunajem przeciwko plemionom germańskim. Od 17 lat prowadzi trzy wojny w bardzo trudnych warunkach i postanawia ustanowić "pokój w rodzinie równych narodów". Schorowany cesarz, który przeczuwa, że jego dni są policzone, zamierza oficjalnie ogłosić swym następcą wodza Liwiusza (Stephen Boyd), odsuwając od władzy rodzonego syna Komodiusza (Christopher Plummer) interesującego się wyłącznie zabawami i gladiatorami. 23:10 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - KRÓLOWA WIKTORIA (QUEEN VICTORIA) Film dokumentalny, 101 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Królowa Wiktoria, władająca Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii przez blisko 64 lata, uważana jest za największą monarchinię Anglii. Epoka, w której żyła, nazywana jest od jej imienia epoką wiktoriańską. Widzowie będą mogli poznać nie tylko życie królowej, ale i miejsca, w których żyła: rezydencje Osborne i Balmoral, zamek Eu w Normandii czy Wersal. Wiktora była najpotężniejszą władczynią XIX. wieku, władała jedną czwartą ludności na świecie, na trzech kontynentach. Chętnie korzystała z ówcześnie najnowszych wynalazków: kolei i kina. Lubiła bale. Nie była pięknością, mimo to bił z niej majestat. Zmarła 2 stycznia 1901 r. , a jej ciało złożono w mauzoleum w parku w Windsorze. 01:05 ZADZIWIAJĄCY HOWARD HUGHES (THE AMAZING HOWARD HUGHES) Film biograficzny, 118 min, USA, 1977 Reżyseria: William Graham Aktorzy: Ed Harris, Tommy Lee Jones, Tovah Feldshuh, Lee Purcell Film biograficzny oparty na bestsellerowej książce o tym samym tytule. Opowiada o Howardzie Hughesie - biznesmenie i błyskotliwym wynalazcy, który przejął rodzinną firmę po ojcu i zwielokrotnił jej majątek. Był pionierem lotnictwa cywilnego, ale i najsławniejszym playboyem Hollywood, królem życia. Przez kilkadziesiąt lat fascynowały opinie publiczną skandale wywoływane przez jego romanse z najsławniejszymi aktorkami, m. in. z Ritą Hayworth i Kathrine Hepburn. Film powstał na podstawie wspomnień jego najbliższego współpracownika Noaha Dietricha, tylko przez którego pod koniec życia już jako dziwak, narkoman kontaktował się ze światem zewnętrznym. Dobry film biograficzny z ciekawą rolą Tommy ' ego Lee Jonesa.