TVP Kultura Środa, 23.11.2022 08:45 300 MIL DO NIEBA (300 MIL DO NIEBA) Dramat obyczajowy, 89 min, Polska 1989 Reżyseria: Maciej Dejczer Scenariusz: Maciej Dejczer, Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Wojciech Klata, Rafał Zimowski, Kama Kowalewska, Jadwiga Jankowska-Cieślak, Adrianna Biedrzyńska, Krzysztof Stroiński, Wiesław Komasa, Ryszard Mróz W 1985 roku bracia Zielińscy, piętnastoletni Adam i dwunastoletni Krzysztof, ukryci pod podwoziem ciężarówki przedostali się do Szwecji. Polskie władze za wszelką cenę starały się sprowadzić chłopców do kraju. Ich rodzice nie wystąpili z żądaniem ekstradycji, uważając, że synowie sami powinni decydować o swoim losie. Odebrano im w efekcie prawa rodzicielskie. Bracia pozostali w Szwecji. Do uzyskania pełnoletności mieszkali w rodzinie zastępczej. Dzisiaj są już całkowicie samodzielni. Film Macieja Dejczera obejrzeli na Kongresie Praw Człowieka i Obywatela w Strasburgu w 1989 roku. Powiedzieli o nim, że w pełni oddaje ich przeżycia. Jednak "300 mil do nieba" nie jest kroniką wydarzeń z 1985 roku, choć wiele fragmentów filmu powstało na podstawie dokumentacji tej niezwykle spektakularnej ucieczki. Filmowi bohaterowie - Jędrek i Grześ Kwiatkowscy - mieszkają z rodzicami i licznym rodzeństwem w barakowozie, żyjąc w bardzo ciężkich warunkach. Ojciec, nauczyciel historii, był dwukrotnie zwalniany z pracy za poglądy polityczne. Chłopcy postanawiają spełnić swoje marzenia o lepszym życiu i uciec na Zachód. Razem z nimi wybiera się szkolna koleżanka Elka. Jednak jedynie Jędrkowi i Grzesiowi udaje się przejechać przez granicę pod podwoziem TIR - a. Kiedy cieżarówka po kontroli granicznej wjeżdża na prom, chłopcy zmęczeni zasypiają. Budzą się już na lądzie i dowiadują się, że są w Danii. Tam trafiają do obozu dla uchodźców. Władze duńskie informują ich, że wkrótce zostaną odesłani do kraju. Ich losem zaczyna się interesować dziennikarka, która wyemigrowała z Polski. Dzięki jej staraniom chłopcy otrzymują azyl. To również ona pomaga braciom skontaktować się z rodzicami. W dramatycznej rozmowie przez telefon ojciec zdobywa się na to, by powiedzieć synom, żeby nigdy nie wracali do kraju. Felix dla najlepszego filmu młodego reżysera europejskiego oraz nagroda na FPFF w Gdyni za najlepszy debiut. 10:30 WSPOMNIENIE O KRZYSZTOFIE PENDERECKIM Reportaż, 16 min, Polska, 2022 Wspomnienie o Krzysztofie Pendereckim w oparciu o materiały z archiwum TVP. Narracje będzie prowadził sam Maestro - w programie wykorzystamy jego wypowiedzi, fragmenty z wywiadów czy sceny pokazujące jego pracę jako kompozytora oraz dyrygenta. Istotną częścią materiału będą również impresje filmowe - zdjęcia z domu rodzinnego Pendereckich, wspomnienia z podróży, sceny z bliskimi, pokazywane bez komentarza pod muzykę Maestro. 12:10 SYMFONIA FABRYKI URSUS Film dokumentalny, 61 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jaśmina Wójcik Scenariusz: Jaśmina Wójcik, Igor Stokfiszewski Zdjęcia: Kacper Czubak Muzyka: Dominik Strycharski Filmowe podsumowanie pięcioletniej pracy artystyczno - badawczej Jaśminy Wójcik ze społecznością byłych pracowników fabryki Ursus. Dokument ma szczególną wartość społeczną, dostarcza zbiorowej narracji lokalnej wspólnocie, osieroconej symbolicznie po zamknięciu fabryki. Artystka skorzystała nie tylko z wywiadów mówionych, ale i pamięci; ciała zaproszeni do udziału w filmie byli pracownicy fabryki mieli odtwarzać gesty, czynności i dźwięki związane z ich codzienną pracą. (FilmPolski.pl) 13:30 KOMEDIANTKA - ODC. 1/9 Serial obyczajowy, 53 min, Polska, 1987 Autor: Władysław Reymont Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Elżbieta Kępińska, Piotr Dejmek, Beata Tyszkiewicz, Marzena Trybała, Bronisław Pawlik, Krzysztof Gosztyła, Krzysztof Kowalewski, Krzysztof Wakuliński, Jerzy Zelnik, Grażyna Szapołowska, Witold Dębicki, Stanisław Brudny, Katarzyna Gniewkowska, Jan Jankowski Adaptacja dwóch powieści Władysława Stanisława Reymonta - "Komediantki" i częściowo "Fermentów". Autor zawarł w nich obserwacje, poczynione podczas sześcioletniej tułaczki, w czasie której bez powodzenia próbował zostać aktorem. Ze szczególną ostrością ukazał bolesny kontrast między marzeniami i wyobrażeniami o pracy na scenie, a trywialną, pełną szarzyzny i moralnego brudu rzeczywistością. Osobiste rozczarowania Reymonta stały się na kartach powieści udziałem Janki Orłowskiej - młodej, wrażliwej i ambitnej dziewczyny, pragnącej zrobić sceniczną karierę. Jerzy Sztwiertnia, przenosząc prozę autora "Chłopów" na ekran, nie trzymał się ściśle zasady wierności literackiemu oryginałowi. Starał się jednak oddać klimat czasów, w których toczy się opowieść. Interesującą kreację stworzyła w roli Janki Małgorzata Pieczyńska - aktorka "odkryta" przez Janusza Zaorskiego. Jak pisał jeden z recenzentów, w jej grze "czuć było chwilami ogień sztuki". To w dużej mierze właśnie dzięki niej filmowa "Komediantka" jest wciąż pamiętana. Akcja serialu rozpoczyna się na początku XX wieku. Pan Orłowski, naczelnik stacji kolejowej w Bukowcu, samotnie wychowuje córkę Jankę. Dziewczynę wyraźnie męczy życie na prowincji. Czuje się samotna i niekochana. Jedyną pociechę daje jej gra w amatorskim teatrze i lektury dramatów Szekspira. Tymczasem oświadcza się jej Andrzej Grzesikiewicz - jedna z miejscowych "dobrych partii". Ku zdumieniu i gniewowi ojca, Janka odrzuca oświadczyny. Podejrzewa bowiem, że u boku takiego męża czeka ją los "pani Bovary". Ciekawość świata i ambicja sprawiają, że decyduje się na desperacki krok. Wyjeżdża do Warszawy, by spróbować szczęścia jako aktorka. 14:35 KOMEDIANTKA - ODC. 2/9 Serial obyczajowy, 54 min, Polska, 1987 Autor: Władysław Reymont Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Elżbieta Kępińska, Piotr Dejmek, Beata Tyszkiewicz, Marzena Trybała, Bronisław Pawlik, Krzysztof Gosztyła, Krzysztof Kowalewski, Krzysztof Wakuliński, Jerzy Zelnik, Grażyna Szapołowska, Witold Dębicki, Stanisław Brudny, Katarzyna Gniewkowska, Jan Jankowski Janka Orłowska przyjeżdża do Warszawy. Pierwsze kroki kieruje do teatru ogródkowego "Tivoli". Dyrektor Cabiński, mimo początkowej niechęci, zgadza się przyjąć ją do chóru. Uroda Janki robi wrażenie na zespole aktorskim i szefie chóru, który bezceremonialnie próbuje ją uwieść. Naiwność i prowincjonalizm Orłowskiej nie ułatwiają jej życia. Mimo to znajduje się kilka życzliwych osób, które pomagają jej odnaleźć się w nowych, niełatwych warunkach. 15:45 BO OSZALAŁEM DLA NIEJ Komedia, 98 min, Polska 1980 Reżyseria: Sylwester Chęciński Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Piotr Figiel Aktorzy: Zdzisław Wardejn, Gabriela Kownacka, Ignacy Gogolewski, Witold Pyrkosz, Wiesław Drzewicz, Małgorzata Zajączkowska, Alicja Jachiewicz, Witold Skaruch i inni Adaptacja opowiadania Jerzego Stefana Stawińskiego pod tym samym tytułem. Główna postać filmu to Roman Kolatowski - skromny, prowincjonalny buchalter o aktorskich skłonnościach, marzący o stolicy, Teatrze Wielkim i pracy z Hanuszkiewiczem. Podczas występu w amatorskim teatrze zwraca na niego uwagę szef zaopatrzenia zakładów odzieżowych. Jego zdaniem uzdolnienia aktorskie Kolatowskiego znakomicie się przydadzą do pracy zaopatrzeniowca. I rzeczywiście. Pan Roman jest znakomity. Wyczuwając nastroje dostawców, raz zjednuje ich uśmiechem, raz jest bliski płaczu. Swój kunszt wspiera ofiarowywanymi "po kosztach własnych" najmodniejszymi garniturami. W efekcie do zakładów zaczyna płynąć strumień podszewek, guzików i innych niezbędnych artykułów. Niepostrzeżenie świat przemienia się w oczach Kolatowskiego w wielką teatralną scenę. W domu przykładny mąż i ojciec, w pracy szybko z zahukanego urzędnika przedzierzga się w ustosunkowanego fachmana, bywalca stołecznych restauracji i hoteli. Od tego już tylko krok do wykorzystania aktorskich umiejętności do podbojów miłosnych. Po pierwszych sukcesach Kolatowski wpada w pułapkę. Poderwawszy atrakcyjną blondynkę, zakochuje się w niej bez pamięci. Osadzony we współczesnych realiach film Chęcińskiego balansuje na granicy między satyryczną komedią a dramatem psychologicznym. Kpiąc z wynaturzeń i absurdów rzeczywistości, jest również poruszającą opowieścią o tęsknocie za czymś wielkim, szlachetnym i prawdziwym. 17:40 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - CANALLETTO Magazyn, 5 min, Polska, 2022 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Obraz Wjazd Jerzego Ossolińskiego do Rzymu, którego autorem jest Bernardo Bellotto, zwany Canalettem, to nietypowe płótno w twórczości tego malarza. Specjalizował się on w wedutach, czyli miejskich pejzażach (szczególnie chętnie portretował Warszawę), nie zaś w realizacji przedstawień historycznych. Obrazy tego typu w drugiej połowie XVIII wieku wylansował dwór Stanisława Augusta Poniatowskiego. Otoczenie króla było również silnym ośrodkiem twórczości. To właśnie Poniatowski namówił portrecistę Marcello Bacciarellego do namalowania pocztu królów polskich i obrazów historycznych. Było to świadome odwoływanie się do sławnej historii Polski w czasach jej reformy. Ten nurt podupadł wraz z upadkiem Rzeczypospolitej, ale bardzo mocno odrodzi się w XIX wieku, między innymi dzięki takim artystom jak Jan Matejko, Wojciech Gerson czy Piotr Michałowski. O obrazie opowie Grzegorz Wojturski z Muzeum Narodowego we Wrocławiu. 17:50 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - PANTEON GÓRNOŚLĄSKI Magazyn, 26 min, Polska, 2021 Panteon Górnośląski w Katowicach pokazuje kulturowe i społeczne bogactwo ziemi śląskiej. To opowieść o ostatnich stu latach historii Górnego Śląska napisana przez przybliżenie życia i osiągnięć najważniejszych postaci stąd - powstańców śląskich, ofiar totalitaryzmów, ludzi Kościoła oraz wybitnych przedstawicieli nauki, kultury i sportu. Sylwetki osób upamiętnionych w Panteonie są prezentowane w postaci stanowisk multimedialnych, w których znajdują się szczegółowe biogramy, filmy oraz materiały zdjęciowe im poświęcone. Panteon jest formą uznania i podziękowania za wierność i poświęcenie dla Ojczyzny, widzianej zawsze w polskiej macierzy. Tworzona od podstaw instytucja kultury jest szkołą ukazującą praktyczne formy patriotyzmu. Minione totalitaryzmy zniekształciły historię ostatniego stulecia. Działalność instytucji to próba wypełnienia luki pamięci i naprawienia zaniedbań związanych z przechowaniem i przekazywaniem świadectw o historii. 20:00 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - HAPPY END (HAPPY END) Komediodramat, 103 min, Austria/Niemcy/Francja 2017 Scenariusz i reżyseria: Michael Haneke Aktorzy: Isabelle Huppert, Jean - Louis Trintignant, Mathieu Kassovitz, Toby Jones, Franz Rogowski Historia wielopokoleniowej mieszczańskiej rodziny Laurentów. Mają duże pieniądze i wydawałoby się, że wiodą beztroskie życie, opływając w luksusy. Ale rodzina skrywa różne tajemnice, które po latach wychodzą w końcu na jaw, doprowadzając do konfliktów. Senior rodu, George Laurent, cierpi na demencję, która pogłębia się. Nie ma jednak oparcia w swoich dorosłych już dzieciach, zajętych własnymi sprawami i problemami. Choć wszyscy żyją pod jednym dachem, w pięknym dworku w Calais, nie znajdują wspólnego języka. Na dodatek sen z powiek spędzają im licznie tu napływający uchodźcy. Tymczasem syn George’a, Thomas, i córka Anne popadają w skomplikowane życiowe sytuacje, z którymi nie potrafią sobie poradzić. Nie są też skłonni do zwierzeń i szukania pomocy u najbliższych. W tej dysfunkcyjnej rodzinie każdy skrywa jakiś sekret, co ostatecznie doprowadza do tragedii. Czy może rodzinne kłopoty zakończą się jednak tytułowym happy endem? 21:55 I NIE BYŁO JUŻ NIKOGO - ODC. 2 (AND THEN THERE WERE NONE) Miniserial kryminalny, sensacyjny, 55 min, Wielka Brytania 2015 Reżyseria: Craig Viveiros, Rebecca Keane, Basi Akpabio Scenariusz: Sarah Phelps Zdjęcia: John Pardue Muzyka: Stuart Earl Aktorzy: Aidan Turner, Sam Neill, Charles Dance, Toby Stephens, Burn Gorman, Maeve Dermody, Toby Stephens, Miranda Richardson Kolejni goście giną w rytm złowrogo brzmiącej wyliczanki o dziesięciu żołnierzykach. Ci, którzy jeszcze żyją, rozpaczliwie próbują przechytrzyć i zidentyfikować zabójcę. Ale czy mogą zaufać sobie nawzajem? 23:05 WSPOMNIENIE O KRZYSZTOFIE PENDERECKIM Reportaż, 16 min, Polska, 2022 Wspomnienie o Krzysztofie Pendereckim w oparciu o materiały z archiwum TVP. Narracje będzie prowadził sam Maestro - w programie wykorzystamy jego wypowiedzi, fragmenty z wywiadów czy sceny pokazujące jego pracę jako kompozytora oraz dyrygenta. Istotną częścią materiału będą również impresje filmowe - zdjęcia z domu rodzinnego Pendereckich, wspomnienia z podróży, sceny z bliskimi, pokazywane bez komentarza pod muzykę Maestro. 23:35 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - MROCZNE OBLICZE HOLLYWOOD - "KLEOPATRA" ODC. 3 (THE DARK SIDE OF HOLLYWOOD - "CLEOPATRE" EP. 3) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Claudia Collao Scenariusz: Claudia Collao Muzyka: Guillaume Tunzini Są filmy, które osiągają status kultowych. Zdarzają się też takie, które stają się największymi porażkami kasowymi, a później również osiągają status kultowych. Niektóre filmy nigdy nie zostały ukończone lub są nadmiernie skrócone, ale z perspektywy czasu uznawane są za świetne. Claudia Collao w swojej czteroczęściowej serii "Mroczne oblicze Hollywood" przygląda się kilku filmom cenionym dziś, ale ponoszącym kasową klęskę w momencie premiery lub zrealizowanym w formie zupełnie nieodpowiadającej wizji ich twórców. W trzeciej części poznajemy losy filmu "Kleopatra" Josepha L. Mankiewicza, najdroższej produkcji w dziejach kina, która doprowadziła do kłopotów finansowych wytwórni 20th Century Fox, mimo zdobycia czterech Oscarów i kilku nominacji do tej nagrody. Film zasłynął również z powodu gorącego romansu Elisbeth Taylor z Richardem Burtonem. Pozostałe odcinki to "Chciwość" Ericha von Stroheima, "Zdobywca" Dicka Powella i "Wrota niebios" Michaela Cimino. 00:45 KONCERT ANDRZEJ KURYLEWICZ - TRIO Koncert, 24 min, Polska, 2001 Reżyseria: Stanisław Pieniak Scenariusz: Stanisław Pieniak, Waldemar Miksa, Andrzej Kurylewicz Wykonawcy: Andrzej Kurylewicz, Cezary Konrad, Paweł Pińta W studiu Programu 3 Polskiego Radia im. Agnieszki Osieckiej, w którym odbywają się koncerty transmitowane na antenie radiowej, zrealizowano nagranie muzyki jazzowej w znakomitym wykonaniu Tria Andrzeja Kurylewicza. Kamery zarejestrowały proces twórczy - nagrania koncertowe bez udziału publiczności, w których najważniejsza jest jakość muzycznej kreacji, pełne skupienia działanie w surowej, technicznej przestrzeni studia radiowego. Wyjątkową wartością tego programu, obok walorów muzycznych, jest możliwość obserwacji jedenego z najwybitniejszych polskich kompozytorów współczesnych i wirtuoza fortepianu oraz jego młodych i wybitnie utalentowanych muzycznych przyjaciół. 01:20 ŚPIEWA WANDA WARSKA Koncert, 20 min, Polska, 1968 Reżyseria: Tadeusz Aleksandrowicz Wykonawcy: Wanda Warska, Jeremi Przybora Piosenki w wykonaniu Wandy Warskiej. Program prowadzi Jeremi Przybora. 02:00 LEKKIE OBYCZAJE - MAGICZNE NOCE (MAGICAL NIGHTS / NOTTI MAGICHE) Komedia, 120 min, Włochy, 2018 Reżyseria: Paolo Virzi Scenariusz: Paolo Virzi, Francesca Archibugi, Francesco Piccolo Aktorzy: Mauro Lamantia, Giovanni Toscano, Irene Vetere Rzym, lato 1990 roku. Trwają Mistrzostwa Świata w piłce nożnej. Maradona eliminuje Włochów z finału, a carabinieri wyławiają z Tybru ciało uznanego producenta filmowego. Jego młoda kochanka wskazuje winnych - trzech początkujących scenarzystów. Antonino, Luciano i Eugenia trafiają na posterunek, gdzie spędzają intensywną noc. Na nowo przeżywają ostatnie burzliwe i emocjonujące 30 dni, które wywróciły ich życie do góry nogami. 04:10 MŁODA POLSKA - FASCINATRIX Film fantasy, muzyczny, 18 min, Polska, 2018 Reżyseria: Justyna Mytnik Scenariusz: Justyna Mytnik Zdjęcia: Maciej Twardowski Aktorzy: Joanna Drozda, Maciej Musiałowski, Sebastian Łach Krótki film fantasy, muzyczny. "Fascinatrix" to musical o uciekinierce żądnej zemsty, która przebiera się za łowcę czarownic i przybywa na Zamek Inkwizycji... (ŹRÓDŁO: filmpolski.pl)