TVP Kultura Piątek, 25.11.2022 08:25 KRONOS - INTELIGENCJA Dysk./wywiad/debata, 32 min, Polska, 2022 Wykonawcy: Piotr Nowak (prowadzący) W kolejnym odcinku programu profesor Piotr Nowak wraz z zaproszonymi do studia gośćmi poddaje analizie pojęcie inteligencji. Kto zalicza się do inteligencji? Od czego zależy nasza inteligencja? Ile lat ma polska inteligencja? Gdzie ją można spotkać? Jaka jest różnica między inteligentem a intelektualistą? 09:10 AKCJA POD ARSENAŁEM Dramat wojenny, 94 min, Polska 1977 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Cezary Morawski, Mirosław Konarowski, Ryszard Gajewski, Magda Wołłejko, Jan Englert, Lidia Korsakówna, Zbigniew Zapasiewicz, Tadeusz Łomnicki, Karl Sturm, Zbigniew Sawan i inni 26 marca 1943 roku w Warszawie w rejonie Arsenału, na ulicach Długiej i Bielańskiej, harcerze z grupy szturmowej Szarych Szeregów brawurowym atakiem odbili przewożonego z budynku gestapo na Pawiak Jana Bytnara "Rudego", a wraz z nim 25 innych więźniów. Skatowany w czasie śledztwa przez Niemców "Rudy" kilka dni później zmarł na rękach swoich przyjaciół. Wkrótce od kul harcerzy z grup szturmowych zginęli jego oprawcy - Lange i Schulz. Te właśnie wydarzenia, znane zapewne wielu widzom z książek "Kamienie na szaniec" Aleksandra Kamińskiego i "Akcja pod Arsenałem" Stanisława Broniewskiego, są tematem filmu. Jednakże nie jest on "dokumentem w ścisłym tego słowa znaczeniu, nie jest ważne, czy ktoś stał o dwa kroki bliżej czy dalej. Ten film jest dokumentem postaw" - powiedział Stanisław Broniewski "Orsza", naczelnik konspiracyjnych Szarych Szeregów i dowódca tej akcji, jeden z konsultantów filmu. W sztabie konsultacyjnym znaleźli się także Zygmunt Kaczyński "Wesoły" i Aleksander Kamiński. Autorem scenariusza jest Jerzy Stefan Stawiński - żołnierz Września, uczestnik Powstania Warszawskiego. Fabułę filmu umownie można podzielić na dwie części. W pierwszej naszkicowano życie w okupowanej stolicy i sylwetki bohaterów akcji. Swoją uwagę reżyser skoncentrował głównie na trzech postaciach - "Zośce", "Rudym" i "Alku", na ich charakterach, marzeniach, uczuciach. Od momentu aresztowania "Rudego" zaczyna się paradokumentalna część filmu - reżyser z wielką pedanterią przedstawił przygotowania i przebieg akcji. Zadbano także o wierne odtworzenie wyglądu warszawskich ulic w czasie okupacji. Oprócz filmowego "Orszy" - Jana Englerta i występującego w roli "Zośki" Mirosława Konarowskiego, w rolach harcerzy z Szarych Szeregów w większości wystąpili debiutanci. 12:05 PENDERECKI. DROGA PRZEZ LABIRYNT. (PENDERECKI. DROGA PRZEZ LABIRYNT) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy/Polska, 2013 Reżyseria: Anna Schmidt Scenariusz: Anna Schmidt Zdjęcia: Adam Bajerski, Bogumił Godfrejow, Stephan Boerger, Sebastian Hattop, Carsten Waldbauer Wykonawcy: Krzysztof Penderecki, Anne-Sophie Mutter, Julian Rachlin, Janine Jansen, Andrzej Wajda, Johnny Greenwood, Elżbieta Penderecka Autorka, która znała Krzysztofa Pendereckiego, towarzyszyła kompozytorowi przez rok poprzedzający 80. rocznicę jego urodzin. Kamera Anny Schmidt podąża za Pendereckim w drodze z Krakowa do Monachium, z Wiednia do Lipska, z miejskich salonów do jego wiejskiej posiadłości w Lusławicach. Obserwuje każdy aspekt twórczego procesu Pendereckiego: podczas komponowania, planowania parku czy sadzenia nowych drzew, ale też z rodziną - spacerującego po plaży lub komponującego muzykę z wnuczką. Widz staje się świadkiem tworzenia nowych dzieł. W filmie pokazano prawykonanie "Podwójnego koncertu" przez solistów Janine Jansen i Juliana Rachlina 22 października 2012 roku w wiedeńskim Musikverein z towarzyszeniem Sinfonieorchester des Bayerischen Rundfunks pod batutą Mariss Jansons. Kamery Anny Schmidt nie zabrakło też podczas premierowego wykonania Epiphany cantata napisanej dla Chóru Chłopięcego św. Tomasza z kościoła św. Tomasza w Lipsku w styczniu 2013 roku. Premiera zamknęła rok uroczystości z okazji 800 - lecia chóru. W filmie wzięły udział postaci odgrywające kluczowe role w artystycznym i prywatnym życiu Krzysztofa Pendereckiego, między innymi Anne - Sophie Mutter, Lorin Maazel, Valery Gergiev, Mariss Jansons, Jonny Greenwood, Andrzej Wajda, Elżbieta Penderecka. Trudno powiedzieć, że "Penderecki. Droga przez labirynt" jest standardowym dokumentem biograficznym. To osobisty, intymny i zabawny portret wybitnego kompozytora, którego muzyczne i towarzyskie powiązania łączą Wschód z Zachodem, tradycję z nowoczesnością. 13:15 KOMEDIANTKA - ODC. 5/9 Serial obyczajowy, 53 min, Polska, 1987 Autor: Władysław Reymont Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Elżbieta Kępińska, Piotr Dejmek, Beata Tyszkiewicz, Marzena Trybała, Bronisław Pawlik, Krzysztof Gosztyła, Krzysztof Kowalewski, Krzysztof Wakuliński, Jerzy Zelnik, Grażyna Szapołowska, Witold Dębicki, Stanisław Brudny, Katarzyna Gniewkowska, Jan Jankowski Premiera "Chamów" zostaje bardzo dobrze przyjęta przez publiczność. Janka gra swą epizodyczną rolę z ogromnym sercem, czym wzbudza zachwyt Głogowskiego. Pisarz żałuje, że dyrektor nie powierzył jej partii Zarzeckiej. Po premierze odbywa się huczny bankiet, podczas którego Janka po raz pierwszy upija się. Prosi Kotlickiego o odwiezienie do domu. Ten wszakże próbuje ją uwieść w dorożce. Dziewczyna wyrywa się z jego ramion i ucieka. Wbrew reakcji publiczności recenzje sztuki Głogowskiego są nieprzychylne. Na kolejne przedstawienia "Chamów" przychodzi coraz mniej ludzi. Na domiar złego deszczowa aura sprawia, że spektakle są coraz częściej odwoływane. Tymczasem Janka wdaje się w romans z Władkiem. Żarliwe uczucie do Niedzielskiego pomaga jej znosić coraz dotkliwszą biedę. Idąc za sugestią kochanka Orłowska prosi Cabińską o główną rolę. Ku swemu zdumieniu i wielkiej radości otrzymuje propozycję kreowania tytułowej postaci w "Fedorze". Tymczasem Topolski i Majkowska coraz silniej prą do utworzenia własnego towarzystwa. Chcąc zdobyć na nie pieniądze namawiają Jankę, by poprosiła o nie Kotlickiego. Wiedzą bowiem, że ten od dawna ma na Orłowską "ochotę". Mimo obietnic głównych ról w nowym zespole Janka odrzuca propozycję. Zemsta obojga ustosunkowanych aktorów przyjdzie szybciej niż się jej zdaje. 14:20 W PUSTYNI I W PUSZCZY - CZ. 1/2 Film przygodowy, 95 min, Polska 1973 Scenariusz i reżyseria: Władysław Ślesicki Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Andrzej Korzyński Występują: Monika Rosca, Tomasz Mędrzak, Stanisław Jasiukiewicz, Jerzy Kamas, Edmund Fetting, Zygmunt Hobot, Zygmunt Maciejewski, Ahmed Marei, Ahmed Hegazi, Ibrahim Shemi, Emos Bango, Malija Mekki i inni Ekranizacja jednej z najpoczytniejszych powieści Henryka Sienkiewicza. Powstała w roku 1911 i była ostatnim ukończonym dziełem pisarza. Pierwowzorem Nel stała się 10 - letnia adoptowana córka przyjaciela Sienkiewicza. Próby sfilmowania "W pustyni i w puszczy" podejmowali przed wojną Amerykanie, a także Włosi i Niemcy. Jednak przewidując duże trudności, wycofali się przed rozpoczęciem zdjęć. Film Władysława Ślesickiego jest wierną adaptacją Sienkiewiczowskiej powieści. Wprowadzone przez reżysera zmiany są nieliczne i polegają głównie na skondensowaniu akcji. Odtwórców ról Stasia i Nel wybrano spośród blisko 7 tysięcy dziewcząt i chłopców. Nel zagrała Monika Rosca, wówczas ośmioletnia uczennica szkoły muzycznej. W roli Stasia wystąpił urodzony w roku 1955 Tomasz Mędrzak, wówczas uczeń IV klasy liceum, dziś znany aktor teatru "Na Woli", którego widzowie pamiętają m.in. z serialu "Dom". Film realizowano - z przerwami - blisko trzy lata. W Egipcie kręcono plenery kairskie, w Bułgarii powstały kulminacyjne sceny I części filmu - zabicie lwa i Beduinów oraz sceny ze słoniem, natomiast w Sudanie - II część filmu. Meę i Kalego zagrali amatorzy z Sudanu, a epizodyczną rolę piastunki Nel, panny Oliver - pani Stefania Mędrzakowa, matka Tomasza. W roli Saby wystąpiły dwa płowe dogi - Łoś i Apacz. Treserem obu psów był płk Franciszek Szydełko, który wcześniej przygotowywał filmowego Szarika z "Czterech pancernych". Poczciwym słoniem Kingiem, zamiast powieściowego słonia afrykańskiego był łagodny słoń indyjski z bułgarskiego cyrku. Wykorzystano też wiele cennych rekwizytów - m.in. dziewiętnastowieczny sztucer, egzemplarz "Pana Tadeusza" wydany w Paryżu w połowie ubiegłego stulecia. 16:10 W PUSTYNI I W PUSZCZY - CZ. 2/3 Film przygodowy, 92 min, Polska, 1973 Reżyseria: Władysław Ślesicki Scenariusz: Władysław Ślesicki Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Tomasz Mędrzak, Monika Rosca, Stanisław Jasiukiewicz, Edmund Fetting, Zygmunt Hobot, Ahmed Marei, Ahmet Hegazi, Ibrahim Shemi, Emos Bango, Malija Mekki Dalszy ciąg opowieści o przygodach Stasia i Nel - bohaterów popularnej powieści Henryka Sienkiewicza i zrealizowanego na jej podstawie filmu. W czasie wędrówki przez sawannę pełną dzikich zwierząt pewnej burzliwej nocy lwy pożerają konie. W zawalonym skałami wąwozie dzieci znajdują wygłodniałego słonia, na którym będą dalej podróżować. Nadają mu imię King. W ogromnym baobabie przeczekują porę deszczową. Nel zapada na malarię. Staś odnajduje obóz umierającego podróżnika i geografa Samuela Lindego, który oddaje mu zapasy lekarstw i amunicji oraz instruuje, w którym kierunku wędrować. Na wioskę murzyńską napadają handlarze niewolników, Staś pomaga pokonać napastników. Wdzięczni mieszkańcy wioski wyprawiają dzieci w dalszą drogę. Kiedy wyczerpana brakiem wody i wędrówką gromadka błądzi po pustyni - Staś dostrzega na horyzoncie sylwetki ludzi. Daje znaki strzałami ze sztucera. W odpowiedzi widzi wystrzelone race. 17:55 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - SIGITA MASLAUSKAITE - MAYLIENE Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Jolanta Rzegocka, Anna Szałańska, Piotr Poraj Poleski Wykonawcy: Jolanta Rzegocka (prowadząca) Seria ekskluzywnych wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką na Litwie, z wybitnymi przedstawicielami litewskiej kultury i polityki. Bohaterowie programu opowiadają o związkach Litwy z Polską, wzajemnych inspiracjach kulturalnych, wspólnej historii i perspektywach na przyszłość. Bohaterką odcinka jest dr Sigita Maslauskaite - Mayliene, dyrektorka Muzeum Sztuki Sakralnej w Wilnie. 18:55 REŻYSERZY S.II - JOHN HUSTON 2/10 SEZON 2 (THE DIRECTORS - JOHN HUSTON) Film dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się sylwetce Johna Hustona, twórcy m.in. takich obrazów jak "Sokół maltański" czy "Skarb Sierra Madre". 20:00 WIECZÓR KINOMANA - WSTĘP DO FILMU - CZŁOWIEK, KTÓRY SPADŁ NA ZIEMIĘ Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2022 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Człowiek, który spadł na Ziemię", reż. Nicolas Roeg. 20:05 WIECZÓR KINOMANA - CZŁOWIEK, KTÓRY SPADŁ NA ZIEMIĘ (MAN WHO FELL TO EARTH) Dramat science - fiction, 140 min, Wielka Brytania, 1976 Reżyseria: Nicolas Roeg Scenariusz: Paul Mayersberg Zdjęcia: Anthony B. Richmond Aktorzy: David Bowie, Rip Torn, Candy Clark, Buck Henry Alegoryczny dramat science - fiction, w którym Newton (David Bowie) jest obcym przybyłym z planety, która umiera z powodu braku wody. Newton zostaje wysłany na bogatą w zasoby naturalne Ziemię, by znaleźć sposób na uratowanie swojej planety i dostarczyć zaopatrzenie. Przybywa w przebraniu człowieka, zaczyna wykorzystywać swoje umiejętności i wiedzę do zdobycia władzy, wpływów, aby umożliwić transport wody na swoją planetę. Dzięki swoim nadludzkim zdolnościom zdobywa fortunę, ale i nabywa ludzkich cech, doświadcza chciwości, egoizmu, popada w alkoholizm. Jest tak zdegenerowany ludzkimi nawykami, że nie jest wstanie wykonać zadania, z jakim przyleciał. 00:10 GOMORRA S.III - ODC. 26 (GOMORRA S. 1 - 3) Serial kryminalny, 50 min, min, Włochy/Niemcy 2014 Reżyseria: Roberto Saviano Scenariusz na podstawie książki Roberto Saviano Aktorzy: Salvatore Esposito, Marco D'Amore, Cristiana Dell'Anna, Fortunato Cerlino Rok później. Dzięki kontaktom z honduraskim handlarzem kokainy, Joaquinem, biznes Gennara rozkręca się na dobre. Genny dostaje wsparcie n’dranghetty, by pozbyć się gangu rywalizującego z Joaquinem. Don Giuseppe, teść Gennara zostaje zwolniony z więzienia i otrzymuje zgodę na areszt domowy. Gege, księgowy nowej firmy Gennara, pod groźbą Don Giuseppego ujawnia prawdę: Genny zamierza oszukać teścia. 01:15 TERAZ ANIMACJE! - WYCHODZĘ PO PAPIEROSY (I’M GOING OUT FOR CIGARETTES / JE SORS ACHETER DES CIGARETTES) Film animowany, 13 min, Francja, 2018 Reżyseria: Osman Cerfon Scenariusz: Osman Cerfon Wykonawcy: Manon Bresch, Valentin Gevraise Krótki film animowany. Wielokrotnie nagradzany film animowany o chłopcu samotnie wychowywanym przez matkę. Ojciec wyszedł kiedyś tylko po papierosy i już nie wrócił, a syn od tamtej pory ucieka w świat fantazji. 01:45 GLINA (UN FLIC) Film kryminalny, 95 min, Francja/Włochy, 1972 Reżyseria: Jean-Pierre Melville Zdjęcia: Walter Wottitz Muzyka: Michel Colombier Aktorzy: Alain Delon, Richard Crenna, Catherine Denevue, Riccardo Cucciolla Catherine Deneuve i Alain Delon w obsadzie filmu kryminalnego Jean - Pierre’a Melville’a z 1972 roku. Edouard Coleman komisarz policji w Paryżu i jego przyjaciel Simon, który jest właścicielem klubu nocnego, przypadkowo stają się kochankami atrakcyjnej Cathy. Dodatkowo ich losy splatają się podczas śledztwa w sprawie pewnego napadu. 04:05 KINO NOCNE - PAUL VERHOEVEN, FILMOWIEC PROWOKATOR (VERHOEVEN VERSUS VERHOEVEN) Film dokumentalny, 54 min, Francja/Niderlandy (Holandia), 2016 Reżyseria: Elisabeth Van Zijll Langhout Scenariusz: Laurent Drancourt, Elisabeth Van Zijll Langhout Zdjęcia: Reinout Steenhuizen Dokumentalny portret Paula Verhoevena, reżysera m.in. "Nagiego instynktu", "Robocopa", "Człowieka widmo", "Elle".