TVP Dokument Środa, 30.11.2022 06:00 DZIKA POLSKA - KORYTARZE ŻYCIA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzenie: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody. Dzikie puszcze i rozległe nadrzeczne bagna stanowiły większą część przyrody Polski jeszcze tysiąc lat temu, stwarzając idealne warunku do życia dla rysi, wilków czy niedźwiedzi. Na przestrzeni dziejów i rozwoju ludzkiej cywilizacji przybywało miast, zagęszczała się sieć dróg, aż w końcu znacznie zmalał obszar lasów, a bagna zanikły niemal zupełnie. Niegdyś osobniki gatunków mogły się spotykać na przestrzeni tysięcy kilometrów, dzisiaj oddzielone są od siebie nieprzekraczalnymi barierami, stworzonymi przez człowieka. Zanim Polskę na dobre poszatkują autostrady i drogi ekspresowe, trzeba wytyczyć korytarze dla zwierząt, twierdzą naukowcy i ekolodzy. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 12 PREZYDENCKIE SIEDZIBY Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski W jakich warunkach mieszkali i pracowali prezydenci Polski w czasie XX - lecia międzywojennego? Co zmieniło się od tego czasu? Jak wygląda otoczenie prezydentów po 1989 roku? Jakie tajemnice skrywają ich pomieszczenia? Na te pytania odpowie Radosław Kotarski w "Podróżach z historią", zabierając widzów w fascynującą podróż po Pałacu Prezydenckim, Belwederze i rezydencji w Wiśle. 07:05 NOTACJE - MAGDALENA JARACZ. DZIECIŃSTWO W GARDEROBIE Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2018 Autor: Maria Nockowska Magdalena Jaracz, suflerka, wywodząca się z teatralnej dynastii - jej dziadkiem był slynny Stefan Jaracz, matką aktorka Anna Jaraczówna. Charakteryzuje swoje dzieciństwo, które upływało w teatrze, opowiada o fascynacjach literackich, o panującym w domu kulcie książki, o gronie teatralnych przyjaciół i wspólnych wakacyjnych wyjazadach do Chałup. Przywołuje spektakle, które na niej jako dziecku wywarły ogromne wrażenie i które oglądał ponad 200 razy. Wspomina również barwne opwieści matki o czasach przedwojennych. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 171 WŁOCŁAWEK Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Yulia Yukhymets Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem odwiedzimy Włocławek. To położone po obu stronach Wisły miasto jest jednym z najstarszych w Polsce. W kronice Galla Anonima wspomniane jako jeden z największych grodów monarchii Bolesława Chrobrego oraz dawna stolica biskupów. Od dziesięcioleci znane na całą Polskę ze swojego fajansu. Jego tradycja sięga 1873 roku, kiedy uruchomiono tutaj pierwszą z trzech fabryk tego typu. Przez lata Włocławek wypracował swoje charakterystyczne wzory zdobienia ceramiki, rozpoznawane nie tylko w kraju, ale również za granicą. Turystów zachwyci piękna architektura miasta - warto tu zobaczyć m.in. Czarny Spichrz, drewniany zabytek z przełomu XVIII I XIX wieku, Pałac Mushama wykonany w stylu eklektycznym budynek z końca XIX wieku oraz Pałac Biskupi, klasycystyczny gmach będący miejscem zamieszkania biskupów włocławskich. 07:50 PRZYRODNIK NA TROPIE - /24/ - PADALEC Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Wiele osób się zastanawia, czy to gad, czy to płaz? Nasz niestrudzony przyrodnik Łukasz Bożycki już odpowiada: otóż padalec to gatunek jaszczurki, czyli gad, choć często mylony jest np. ze żmiją zygzakowatą. Padalec z wyglądu przypomina węża z powodu uwstecznienia kończyn. Chętnie zjada ślimaki nagie i dżdżownice, no i nie jest zbyt szybki, choć na takiego wcale nie wygląda. 08:20 ZWYKŁE ZABURZENIE (NATURAL DISORDER) Film dokumentalny, 56 min, Dania, 2015 Scenariusz, reżyseria i zdjęcia: Christian Sonderby Jepsen Muzyka: Maja Romm, Jonas Colstrup Jacob Nossell to 27 - letni student dziennikarstwa i satyryk cierpiący na porażenie mózgowe. Ma trudności z koordynacją mowy i ruchów ciała, cierpi na sztywność i skurcze mięśni, ale pod względem umysłowym jest na równi z kolegami. I na tym polega problem. Jest zbyt inny od reszty, aby ta zaakceptowała go jako normalnego, a zbyt normalny, aby móc zaakceptować proponowany mu w społeczeństwie los. Jak zatem można zdefiniować pojęcia normalności i inności? Film dokumentuje postać uwięzionego w nie do końca sprawnym ciele zdrowego psychicznie człowieka, który chce zrozumieć swoje przeznaczenie, pokazać, że jego życie jest coś warte. Kwestionuje utarte pojęcia normalności i ludzkich ułomności, dowodząc jak cienka granica dzieli obie koncepcje. Dlatego w Duńskim Teatrze Królewskim reżyseruje spektakl, w którym odkrywa sens tożsamości i normalności, rozważając przy okazji, czym tak naprawdę jest życie. Wychodzi na ulice z kamerą i mikrofonem, pytając zatrzymanych przypadkowo ludzi, co ich zdaniem jest w życiu normalne. Rozmawia z doktorem filozofii i neurologii o pojęciu normalności i pozwala na zeskanowanie własnego mózgu oraz DNA. Musi jednak zmierzyć się z własnymi ograniczeniami, z którymi ma do czynienia od dzieciństwa. Największym z nich jest strach przed uznaniem za niepełnosprawnego, czego za wszelką cenę stara się uniknąć. Film jest pogodnym portretem człowieka, którego odważna, autoironiczna postawa wobec świata zmusza do konfrontacji z problemem dotyczącym nas wszystkich. Czym jest dziś pojęcie normalności i czy uległo ono konstruktywnej zmianie w czasach, w których nauka wyprzedziła ewolucję? 09:25 WALIA - BRYTYJSKI DZIKI ZACHÓD (WALES - GREAT BRITAIN'S WILD WEST / WALES - GROBRITANNIENS WILDER WESTEN) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Hans - Peter Kuttler Film dokumentalny o dzikiej przyrodzie Walii. Skaliste góry na północy, pagórkowate krajobrazy na południu i urwiste klify wzdłuż wybrzeża - region kontrastów. Chociaż Walia jest najmniejszym obszarem Wielkiej Brytanii, jej krajobraz jest owiany mitami i legendami. To właśnie tutaj John Ronald Reuel Tolkien zaczerpnął inspiracji do swojej słynnej na całym świecie trylogii "Władca Pierścieni". Na północy leży Snowdonia - górski krajobraz o spektakularnej scenerii: dzikie kozy biorą udział w zaciekłych bitwach podczas jesiennego sezonu rykowiska. Ich bliski związek z koziorożcem jest oczywisty. Około 5000 fok szarych zamieszkuje wybrzeże o długości 2700 km. Młode rodzą się jesienią i często muszą znosić niszczycielskie burze. Ekipa filmowa spędziła dwa lata, fotografując walijskie krajobrazy, a teraz przedstawia fascynujący film dokumentalny. Beztroski żywot i prawdziwe dramaty często istnieją obok siebie. W Walii, na brytyjskim Dzikim Zachodzie. 10:25 MAGICZNY MAGHREB - ODC. 2 POŁUDNIOWA TUNEZJA (MAGNIFICENT MAGHREB / MAGISCHER MAGHREB EP. 2 TUNISIA (SOUTH)) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Heike Nikolaus W odcinku drugim poznamy region południowy Tunezji. Podróż do skąpanej w słońcu Tunezji to przepis na wakacje marzeń. Czekają tam rajskie plaże, lazurowe morze i pyszne jedzenie. Pachnąca jaśminem i hibiskusem Tunezja kusi turystów orientalnymi zabytkami. To wymarzone miejsce na wypoczynek. Wybrzeże Południowe to dobry punkt startowy do zwiedzania zielonych oaz i innych atrakcji pustyni. W regionie można podziwiać również stare wioski obronne, tzw. ksary. W jednej z nich, Medenine, gościł plan filmowy "Gwiezdnych wojen". Najważniejsze miasta: Houmt Suk, Sfax (Sfakis), Gabes. Niezwykle zielonym obszarem jest Wyspa Dżerba. Na bogatą szatę roślinną składają się tu gaje palmowe i oliwne, rosnące w środkowej części, a także sady cytrusowe. 11:30 TO SIĘ NADAJE DO TV - ŻONA DLA ROLNIKA - POWRÓT DO SIENIAWKI Reportaż, 28 min, Polska, 1984 Autor: Krzysztof Boberski, Jacek Zacharski Ponowna wizyta z kamerą we wsi Sieniawka, w województwie dolnośląskim, gdzie możemy śledzić perypetie trzech młodych rolników szukających żony: Kazimierza Niżyńskiego, Jana Minerowicza i Leszka Dąbrowskiego. Ich losy przedstawione zostają na tle ogólnych dylematów trapiących młodzież wiejską, która często musi wybierać między pracą w mieście a objęciem gospodarstwa po rodzicach, a także na tle problemów dotykających polskie gospodarstwa rolne. Z reportażu dowiadujemy się m.in. o wymaganiach stawianych przez bohaterów swoim przyszłym żonom oraz o ich majątku, którym próbują skusić płeć przeciwną. Przedstawiono początek ich historii oraz obecną sytuację, dwa lata po nakręceniu pierwszego materiału. Bohaterowie odnoszą się do scen sprzed kilkudziesięciu miesięcy, komentując swoje obecne życie. 12:05 MŁODZI TWÓRCY MISTRZOM - ZMARTWYCHWSTANIE DŹWIĘKU - FILM O PROFESORZE HENRYKU SKARŻYŃSKIM Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Małgorzata Kozera Muzyka: R. Myhill Dokument przedstawia sylwetkę wybitnego naukowca i lekarza, profesora Henryka Skarżyńskiego, człowieka, który sprawił, że tysiące ludzi odzyskało słuch. 15 lat temu profesor jako pierwszy lekarz w Polsce i Europie Środkowo - Wschodniej dokonał wszczepu implantu ślimakowego, systemu, który pozwalał wejść w świat dźwięku osobom całkowicie głuchym. W kolejnych latach rozwijał ten program, dokonując jednocześnie kolejnych przełomowych operacji, m. in. wszczepienia implantu do pnia mózgu oraz wszczepienia implantu osobie z częściową głuchotą, której to operacji dokonał jako pierwszy w świecie. Stworzony przez profesora i jego zespół ośrodek medyczno - badawczy w Kajetanach pod Warszawą to placówka wzorcowa w skali globalnej, wykonuje się tam najwięcej operacji poprawiających słuch w świecie, opracowuje nowe wynalazki i techniki operacyjne, prowadzi działalność edukacyjną. Film opowiada o profesorze, jego codziennej pracy lekarza, oraz najważniejszych osiągnięciach naukowych, dzięki czemu widz ma okazję nie tylko poznać niezwykłego, wspaniałego człowieka, ale także, dzięki zdjęciom mikroskopowym i wykorzystaniu animacji 3D, podejrzeć niesamowity świat ludzkiego zmysłu słuchu i fascynującą pracę mikrochirurga. 12:30 MŁODZI TWÓRCY MISTRZOM - KWESTIONARIUSZ - FILM O PROFESORZE EDMUNDZIE WNUKU - LIPIŃSKIM Film dokumentalny, 19 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Siedlecki Muzyka: R. Myhill Redakcja Publicystyki i Edukacji TVP 2 we współpracy z Ministerstwem Nauki Szkolnictwa Wyższego realizuje cykl filmów dokumentalnych o laureatach nagród Fundacji na Rzecz nauki Polskiej. Każdy odcinek cyklu poświęcony jest jednemu z laureatów, który byłby swoistym "przewodnikiem" po dziedzinie nauki, w której jest on niekwestionowanym autorytetem. Tym razem jest to film w reżyserii Grzegorza Siedleckiego o prof. Edmundzie Wnuku - Lipińskim, wybitnym polskim socjologu. Film w formie socjologicznego kwestionariusza niedokończonych zdań opowiada o trudnych, osobistych wyborach, których musiał dokonywać od czasu studiów w latach 60. do roku 2008. Jego portret staje się niejako metaforą powojennych lat Polski aż do dnia dzisiejszego. 12:55 CHINY: TRAGEDIA UJGURÓW (CHINA: THE UIGHUR TRAGEDY / CHINE, LE DRAME OUIGHOUR) Film dokumentalny, 56 min, Francja, 2022 Reżyseria: Romain Franklin, Franois Reinhardt Film dokumentalny o represjonowaniu przez chiński rząd ludności ujgurskiej w Xinjiang w Chinach. Politykę Chin można podsumować instrukcją wygłoszoną przez Xi Jinpinga podczas ściśle tajnego przemówienia w 2014 r. do chińskich urzędników: angażuj się w całkowitą walkę z terroryzmem, infiltracją i separatyzmem przy użyciu wszystkich narzędzi dyktatury i "absolutnie bez litości". Według szacunków niezależnych organizacji, chińskie władze zamknęły w ośrodkach ponad milion Ujgurek i Ujgurów oraz przedstawicieli innych mniejszości etnicznych z regionu Sinciang w północno - zachodniej części kraju. Według świadectw tych, którym udało się przeżyć, oraz ich rodzin na emigracji, więźniowie obozów są poddawani procesom wynaradawiania podczas zajęć edukacyjnych. Doświadczają także tortur, gwałtów, usuwania organów, przymusowej sterylizacji i pracy. Ten film, który łączy archiwa, zeznania ocalonych z obozów internowania oraz refleksje ekspertów chińskich i zagranicznych, szczegółowo opisuje fakty. Rzuca światło na zakres i wiele metod tego wymazywania narodu, które prawdopodobnie jest bezprecedensowe od czasów II wojny światowej. Region ujgurski jest laboratorium dla nowych technologii inwigilacji. Jeśli odniosą sukces, rząd wykorzystuje je w innych częściach Chin. Niektóre z nich są sprzedawane do krajów europejskich. Chińska technologia kontroli i nadzoru jest dziś zagrożeniem dla światowej demokracji. 13:55 OPOWIEŚĆ O KOTACH - ODC. 1 DZIKIE Z NATURY (THE STORY OF CATS EP1 WILD AT HEART) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Anwar Mamon Trzyodcinkowa mini - seria dokumentalna o kotach. Uważa się, że koty domowe, trzy razy przewyższają liczbę psów, są najpopularniejszymi zwierzętami domowymi na świecie. W przeciwieństwie do psów, nasi koci przyjaciele nie są w pełni udomowieni, mieszkają z nami przez stosunkowo krótki czas i nadal mają wiele reakcji, odruchów i cech swoich dzikich kuzynów. Od tygrysa po pręgowanego kota, ta oszałamiająca trzyczęściowa seria opowiada historię kotów. Obecnie istnieje 37 różnych gatunków kotów, które występują w niesamowitej różnorodności kolorów, kształtów i rozmiarów. Prześledzimy epicką, podróż kotów od dżungli Azji Południowo - Wschodniej po afrykańską sawannę i ostatecznie do naszych domów. Nakręcony we wspaniałym stylu, przy użyciu najnowszej technologii, poznamy, jak powstały koty i co czyni je tak wyjątkową i odnoszącą sukcesy rodziną drapieżników. Odc. 1 - "Dzikie z natury". Z niedawnych badań wynika, że nasze koty charakterem przypominają afrykańskie lwy. Mają z nimi wiele wspólnych cech. Między innymi instynkt zabójcy. Gdyby wasz kot był większy, prawdopodobnie próbowałby was zjeść. Zupełnie jak lew. Z tego wynika, że pewien Południowoafrykańczyk codziennie ryzykuje życie. Kevin Richardson jest znany jako zaklinacz lwów. Prowadzi schronisko dla wielkich kotów. Choć rocznie około siedmiuset osób pada ofiarami lwów, Kevin uważa, że łączy go z tymi wielkimi kotami bliska więź. Po dwudziestu latach pracy z lwami Kevin uważa, że potrafi się z nimi komunikować. 14:55 DZIKIE OPOWIEŚCI - ODC. 3 KRAINA KOALI (WILD TALES. EP. 3 KOALA COUNTRY) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2018 Reżyseria: Kylie Stott Fascynująca seria przyrodnicza, ukazująca historie australijskich zwierząt oraz biologiczne i ewolucyjne czynniki, które je łączą. Każdy film opowiada jedną historię, ale połączone w "Dzikie opowieści" tworzą serię tak urzekającą i różnorodną, jak sama natura. Odcinek trzeci pozwoli nam poznać bliżej koale - niedźwiedzie, które tak naprawdę nie są niedźwiedziami. Uwielbiany na całym świecie jako uroczy australijski torbacz, dość długo nie był dobrze znany. Kiedyś uważany był tylko za senne stworzenie zamieszkujące drzewa eukaliptusowe. W odcinku historia jednego młodego samca od urodzenia do czasu, gdy staje się dominującym samcem na skrawku lasu eukaliptusowego. Podczas swojej podróży musi pokonać przeszkody, które zawsze były częścią życia koali. Koale muszą przetrwać ekstremalne warunki klimatyczne, od zimowych burz po palące upały i susze powodujące dzikie pożary, które są niestety częścią rzeczywistości w Australii. 16:00 SEKRETY CZŁOWIEKA Z CHEDDAR (SECRETS OF THE 10, 000 YEAR OLD MAN) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Steven Clarke Film dokumentalny. Kwestia naszej ludzkiej tożsamości nigdy nie była przedmiotem tak gorącej debaty. Teraz nowe, przełomowe techniki badawcze DNA mogą odpowiedzieć na pytanie, skąd pochodzimy i jak wyglądaliśmy? W 2017 roku Muzeum Historii Naturalnej ujawniło wyniki najbardziej oczekiwanej analizy genetycznej w Wielkiej Brytanii przeprowadzanej na najważniejszym pojedynczym szkielecie w historii. Zespół badaczy Muzeum stworzyło pełną sekwencję DNA człowieka z Cheddar liczącego 10 000 lat najstarszego kompletnego szczątku - szkieletu ludzkiego, jaki kiedykolwiek znaleziono w Wielkiej Brytanii. On i jego klan byli jednymi z pierwszych ludzi, którzy zaludnili opuszczoną Brytanię pod koniec epoki lodowcowej. Ponieważ ludzka okupacja tych wysp trwa od tamtej pory nieprzerwanie, tak naprawdę jest on najstarszym przodkiem: pierwszym Brytyjczykiem. Producent: Plimsoll Productions 16:55 MAGICZNY MAGHREB - ODC. 3 PUSTYNIA ALGIERII (MAGNIFICENT MAGHREB / MAGISCHER MAGHREB EP. 3 ALGERIA (EASTERN MEDITERRANEAN COAST)) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Heike Nikolaus Odcinek trzeci to podróż do Algierii, która jest największym krajem Afryki, a jej zdecydowaną większość zajmuje pustynia. Choć pustynie Algierii mogą wydawać się jałowe i monotonne, są jej największym skarbem i to nie tylko przez wzgląd na bogate złoża ropy naftowej. Sahara to coś znacznie więcej niż kilometry piaskowych wydm, a jej różnorodność nigdzie indziej nie przejawia się tak wyraźnie jak w Algierii. Wszystkie wycieczki na pustynię odbywają się w eskorcie policji. Najzimniejszym regionem Algierii są góry Atlas, chociaż śnieg utrzymuje się w najwyższych partiach jedynie zimą. Północną część Algierii porasta roślinność śródziemnomorska. W górach rosną natomiast dęby, sosny alpejskie i cedry atlantyckie. Algieria nie jest krajem bogatym w dziką zwierzynę. 18:05 BRANFORD MARSALIS - CZARODZIEJ DŹWIĘKU (BRANFORD MARSALIS - THE SOUNDILLUSIONIST) Film dokumentalny, 57 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Reinhold Jaretzky Branford Marsalis to jeden z najlepszych jazzmanów na świecie. Amerykański saksofonista w trakcie swojej kariery współpracował z takimi gwiazdami jak Art Blakey, Miles Davis czy Sting. Film "Branford Marsalis - Czarodziej dźwięku" (Branford Marsalis - The Soundillusionist) opowiada historię tego genialnego muzyka. Wszystko zostało wzbogacone o materiały archiwalne i wypowiedzi samego mistrza. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - JAPONIA: POWRÓT DO ŹRÓDEŁ (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 MOJE 600 GRAMÓW SZCZĘŚCIA - ODC. 13 Telenowela dokumentalna, 38 min, Polska, 2015 Reżyseria: Aneta Kopacz Scenariusz: Aneta Kopacz, Tomasz Średniawa, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit, Krzysztof Landsberg Zdjęcia: Wojciech Kursa, Zbigniew Jarosz, Ryszard Mroczkowski, Dariusz Posłuszny, Dariusz Goczał Muzyka: Jan A.P. Kaczmarek Amelka nadal przebywa na oddziale intensywnej terapii. Córka Elżbiety i Przemysława walczy o każdy dzień życia. Przed Kubusiem, Antosiem i Franiem wiele dni oczekiwania na wypis ze szpitala. Trojaczki nie oddychają samodzielnie, przy życiu utrzymuje je respirator. Magda i Jerzy wierzą, że dzień wypisu ich synka jest coraz bliżej. 21:00 MOJE 600 GRAMÓW SZCZĘŚCIA - ODC. 14 Telenowela dokumentalna, 37 min, Polska, 2015 Reżyseria: Aneta Kopacz Scenariusz: Aneta Kopacz, Tomasz Średniawa, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit, Krzysztof Landsberg Zdjęcia: Wojciech Kursa, Zbigniew Jarosz, Ryszard Mroczkowski, Dariusz Posłuszny, Dariusz Goczał Muzyka: Jan A.P. Kaczmarek Amelka wciąż jest w ciężkim stanie. Przed dziewczynką jeszcze wiele zabiegów i badań. Agata przyjeżdża do szpitala z nadzieją, że w końcu zabierze Olę do domu. Córeczki Angeliki po raz pierwszy dostaną pokarm matki. To bardzo ważne dla ich zdrowia. Wojtuś, syn Rafała i Ani, wciąż walczy o zdrowie. 21:40 OSKARŻONY: CZŁOWIEK (HUMANITY ON TRIAL) Film dokumentalny, 52 min, Dania, 2019 Reżyseria: Jonas Bruun Film dokumentalny przedstawiający dramatyczną historię Salama - młodego ochotnika z Danii, który postanowił ratować uchodźców topiących się w morzu. Pewnej nocy, podczas próby odnalezienia zaginionej na morzu rodziny, zostaje aresztowany i oskarżony o przemyt ludzi. Wyrok skazujący oznaczałby, że spędzi on resztę życia za kratami. W Grecji, gdzie narodziły się wartości demokratyczne, sprawa ta ma określić przyszłość ludzkości i odpowiedzieć na pytanie: czy ratowanie życia jest przestępstwem? Film był realizowany przez kilka lat, co pozwoliło śledzić sprawę Salama od początku aż do przełomowego procesu. Pozwoliło też obserwować, co dzieje się z europejskimi wartościami i systemami prawnymi pod presją kryzysu uchodźczego. Nagrody na festiwalach: CPH: DOX, Nordisk Panorama (Laureat nagrody publiczności), HumanDocs, MiddleEastNow. 22:45 KOREA - KRAJ POD PRESJĄ Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Łukasz Bluszcz Nowoczesny w formie dokument z gatunku current - affairs, opowiadający historię kryzysu jednego z najdynamiczniej rozwijających się na świecie państw - Korei Południowej. Zawiera rys historyczny, dotyczący rozwoju koreańskiej gospodarki, jej bezprecedensowego skoku w świat globalnych marek i nowoczesnych technologii. Ukazuje również rozwój specyficznej polityki kulturalnej hallyu, dzięki której każdy na świecie wie, co to Gangnam Style, K - Pop czy Squid Game. Głównym tematem jest jednak kryzys takiego modelu rozwoju, poczucie wypalenia wielu Koreańczyków, poszukiwanie nowych dróg materialnego, jak i duchowego radzenia sobie z trudną sytuacją. 23:40 SERCE Z WĘGLA - ODC. 9 Serial dokumentalny, 28 min, 16 odc. , Polska 2001 Scenariusz i reżyseria: Irena i Jerzy Morawscy Zdjęcia: Mikołaj Nesterowicz Muzyka: Józef Skrzek Opracowanie muzyczne: Iwona Szołwińska - Klimek Śpiew: Jan Skrzek Jola Łoskot po naradzie z synami dochodzi do wniosku, że Rysiek Majewski, choć ma swoje wady, jest w końcu porządnym człowiekiem. Przyjmuje więc oświadczyny i wstępnie ustalają termin ślubu. Ola Kocima wciąż szuka pracy. Sporządziła profesjonalne cv i list motywacyjny, ale z piętnastu firm, do których przesłała swoje dokumenty, nie otrzymała ani jednej odpowiedzi. Od jakiegoś czasu jest załamana, zaczęła chodzić do psychoterapeuty i psychiatry. Zamartwia się, jak utrzymać czteroosobową rodzinę. Mąż ma pracę, lecz jego pobory nie wystarczają. W dodatku nie daje żonie należytego wsparcia, nie rozumie jej i nie dostrzega, jak głęboko przeżywa brak pracy. W końcu jednak i do Oli uśmiecha się szczęście. Wygrywa w "gazetowym" konkursie spotkanie z wizażystką w salonie kosmetycznym w Warszawie. Po raz pierwszy w życiu ma okazję poczuć się atrakcyjną, zadbaną kobietą. Ma też szansę nauczyć się intratnego zawodu. Andrzej Bies z kolegą Staszkiem nie ustają w poszukiwaniach. Jego odprawa topnieje w oczach, głównie z powodu ogromnych wydatków na rozmowy telefoniczne. Po kilku mało obiecujących rozmowach, Andrzej decyduje się zainwestować resztki pieniędzy w zakup pluszowych zabawek. Razem ze Staszkiem sprzedają je na ulicach Katowic. Pierwszy dzień przynosi kilkudziesięciozłotowy utarg, co daje podstawy do optymizmu i pozwala zacząć planować przyszłość w biznesie. Janusz Pochopień po odbyciu kuracji odwykowej co prawda utrzymuje abstynencję, ale oboje z żoną stracili już złudzenia. Ich wspólne życie rozpadło się. Janusz nie może znieść ustawicznych pretensji, ona nie jest w stanie zaakceptować bierności męża, którego życie sprowadza się do spotkań z kolegami. Cała rodzina Bohdana Smudy jest już w komplecie w domu z ogródkiem, który zbudował na skraju Borów Tucholskich. Bohdan jest szczęśliwy, że zdecydował się opuścić Śląsk. Teraz, jak twierdzi, mogą wszyscy oddychać zdrowym powietrzem, przestała boleć głowa i ustąpiła ciągła senność. W 1979 roku Kazimierz Kutz nakręcił "Paciorki jednego różańca". Scenariusz oparty był na historii Giszowca, zabytkowej dzielnicy Katowic, którą pod koniec lat 70. ówczesne władze przeznaczyły do rozbiórki. Dzięki filmowi udało się ocalić część zatopionych w zieleni górniczych domów. Jedną z głównych ról w tym filmie grał trzynastoletni Jurek Rzepka. Dziś dorosły mężczyzna ma za sobą sześć lat pracy w kopalni, na dole. Zrobił jednak coś, czego górnicy nigdy nie robią i czego sam dobrze nie rozumie. Pewnego poranka, wiedziony dziwną intuicją, porzucił pracę w kopalni. Do dziś rozmyśla o filmie i widząc nieszczęście, jakie spadło na Śląsk, pragnie, by Kazimierz Kutz powrócił z kamerą i raz jeszcze podźwignął sprawy tego regionu. Właśnie nadarza się okazja porozmawiania z panem Kazimierzem, który jest gościem obchodów 25 - lecia Śląskiego Towarzystwa Filmowego. Po dwudziestu paru latach Jurek musi mu się przypomnieć, ale odpowiedź, jaką Jurek otrzymuje na nurtujące go pytania, z pewnością nie jest optymistyczna. Adam Łoskot zdecydował się podjąć pracę za granicą. 00:20 NADOLE Reportaż, 18 min, Polska, 1978 Scenariusz: Zbigniew Bożyczko Zdjęcia: Janusz Sztajkowski Zawiła historia pomorskiej miejscowości Nadole nad Jeziorem Żarnowieckim, przez którego środek przebiegała w 1919 roku granica między Polską a Rzeszą. Linia graniczna sytuowała Nadole po stronie niemieckiej. Po zdecydowanym proteście mieszkańców, Międzynarodowa Komisja Demarkacyjna przyznała Nadole Polsce. Jednak przez cały okres międzywojenny Nadole nie miało z Polską żadnego połączenia lądowego. Granica biegła przez środek jeziora. Wieś była odcięta od lądu, otoczona niemieckimi terenami. Jedyna droga była przez jezioro. Największy rozwój miejscowości nastąpił na początku lat 70. XX wieku, ze względu na budowę Elektrowni Jądrowej Żarnowiec. 00:40 NOTACJE - MAGDALENA JARACZ. PALEC NA EGZEMPLARZU JEST OBOWIĄZKOWY Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2018 Autor: Maria Nockowska Magdalena Jaracz (ur. 1951 r.), suflerka, wywodząca się z teatralnej dynastii, jej dziadkiem był słynny Stefan Jaracz, matką - aktorka Anna Jaraczówna. Charakteryzuje swoje dzieciństwo, które upływało w teatrze, opowiada o fascynacjach literackich, o panującym w domu kulcie książki, o gronie teatralnych przyjaciół i wspólnych wakacyjnych wyjazadach do Chałup. Przywołuje spektakle, które na niej jako dziecku wywarły ogromne wrażenie i które widziała ponad 200 razy. Wspomina barwne opwieści matki o czasach przedwojennych. 01:00 DOWODY NA ISTNIENIE HANNY K. Film dokumentalny, 48 min, Polska, 1999 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Titkow Zdjęcia: Jacek Knopp Muzyka: Krzysztof Antkowiak, Marek Czapelski "Ja po prostu wierzę moim bohaterom i wierzę moim historiom. Każdy ma swoją misję, każdy ma swoje zadanie. To bardzo miłe wiedzieć, co w życiu ma się do zrobienia. Tylu ludzi żyje, żyje, żyje i nie bardzo wie, po co, a ja wiem. Taką codzienną miarą czasu są listy, które dostaję od pewnej kobiety. Dwadzieścia kilka lat temu o niej napisałam i teraz, spod Bostonu, pisze do mnie listy. Dwa, trzy razy w tygodniu. Opowiada mi o swoim autystycznym synku, o tym, jak walczy o niego, o jego zdrowie, jego normalność. Któregoś dnia napisała, że zauważył słońce. A potem, że był w rezerwacie ptaków i po raz pierwszy dmuchał dmuchawiec. Właśnie tak normalnie, jak dziecko, urwał i dmuchał. Codzienna walka matki o dziecko przywraca mi poczucie proporcji, hierarchię wartości. Czasem wydaje mi się, że heroizm, cierpliwość i siła tej kobiety spływa na mnie poprzez te listy..." Bohaterka filmu debiutowała jako reporterka na łamach "Życia Warszawy" w 1957 roku. Była korespondentką i redaktorką "Polityki", pracowała w Zespole Filmowym "Tor". W 1977 roku ogłosiła w Wydawnictwie Literackim głośną opowieść "Zdążyć przed Panem Bogiem", potem publikowała następne utwory, także w oficynach niezależnych. Jest znaną i cenioną pisarką, tłumaczoną na języki obce. Jej książki, niecierpliwie oczekiwane, rozchodzą się w dużych nakładach. Niektórzy krytycy uznają prozę autorki "Tam już nie ma żadnej rzeki" za reportaż, podobnie zdaje się uważać bohaterka. Poeta Ryszard Krynicki nazywa teksty Hanny Krall "reportażami metafizycznymi", Michał Cichy określa je mianem "baśni dokumentalnych". Film Andrzeja Titkowa nie próbuje rozstrzygnąć wątpliwości w sposób jednoznaczny. Hanna Krall zaś podkreśla nieustannie, że opisuje wyłącznie prawdziwych ludzi i prawdziwe zdarzenia. Sama ukrywa starannie swą biografię. Uważa, że historie, które opowiada, są ciekawsze niż jej własna. 01:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 201 PIERWSZA OFIARA WRZEŚNIA '39 Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Samotnie przeciwko Rzeszy. W niemieckich kronikach atak na Polskę w roku 1939 roku opisywany jest jako atak niemalże rycerski w biały dzień i z otwartą przyłbicą - tak jak idą zwycięzcy. Sęk w tym, że to fałsz. Realia były zupełnie inne i o tym będzie nasza dzisiejsza opowieść. Rozpoczynamy ją w lasach nieopodal Piły, na linii dawnej granicy Rzeczypospolitej i Rzeszy Niemieckiej. Przypomnimy postać pierwszego poległego na ziemi wielkopolskiej 1 września 1939 r. polskiego żołnierza kaprala Piotra Konieczkę. 02:25 SZLACHETNY DZIKUS (FILM O BRONISŁAWIE MALINOWSKIM) Film dokumentalny, 52 min, Polska, 1999 Scenariusz, reżyseria i zdjęcia: Jerzy Domaradzki Film poświęcony postaci światowej sławy antropologa, prekursora i pioniera badań plemion prymitywnych - Bronisława Malinowskiego. (1884 - 1942). Bezpośrednią inspiracją filmu była wyprawa uczonego na Triobriandy w Nowej Gwinei, po której powstała glośna książka "Życie seksualne dzikich". Wyspy Triobrianda to jeden z małych, koralowych archipelagów na Morzu Salomona. Łączna powierzchnia Triobriandów niewiele przekracza czterysta kilometrów kwadratowych, a liczba ludności wynosi kilkanaście tysięcy mieszkańców. Jednak ten niepozorny, niczym szczególnym nie wyróżniający się archipelag stał się znany w świecie. Zainteresowanie ludzi nauki i rozgłos wśród szerszej publiczności zyskał dzięki pracom Bronisława Malinowskiego, który w latach 1915 - 18 prowadził na wyspach badania naukowe. Plonem owych obserwacji stały się klasyczne dzieła kierunku funkcjonalnego w antropologii: "Argonauci Zachodniego Pacyfiku", "Zwyczaj i zbrodnia w społeczności dzikich" oraz budzący szczególne namiętności tom "Życie seksualne dzikich w północno - zachodniej Melanezji". Czytelników szokowała opisana w tym ostatnim dziele swoboda obyczajowa tubylców identyfikowana z wyuzdaniem. Bronisław Malinowski urodził się w Krakowie, studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim matematykę, fizykę, historię filozofii, psychologię, literaturę i etnologię. Naukę kontynuował w Lipsku i Londynie. W 1914 roku popłynął na drugą półkulę. Prowadził badania w Australii, Nowej Gwinei i na Wyspach Triobriandzkich. Po zakończeniu Wielkiej Wojny wrócił do Europy. Wykładał na uniwersytecie w Londynie, prowadził seminaria w Genewie, Rzymie i Wiedniu. Następnie wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Był profesorem w Yale University. W filmowym portrecie znakomitego naukowca współczesna relacja z miejsc, gdzie przebywał Malinowski, przeplata się z fragmentami jego dzienników i ze zdjęciami archiwalnymi z lat 1914 - 1918. 03:30 WILKI Film dokumentalny, 41 min, Polska, 1999 Scenariusz i reżyseria: Marek Widarski Zdjęcia: Grzegorz Borowski, Krzysztof Langda Muzyka: Teodor Ratkowski Wilk zawsze budził w człowieku lęk, tępiono go więc wszelkimi sposobami. W Europie niszczenie tych zwierząt na masową skalę zaczęło się w XIX wieku w Prusach i zaborze pruskim. Wkrótce i car nakazał tępienie wilków w Rosji. W okresie międzywojennym w ówczesnych granicach Polski żyło około 1800 wilków. Prezydent Ignacy Mościcki w rozporządzeniu o łowiectwie zaliczył te zwierzęta do szkodników, co oznaczało zezwolenie na ich masowy odstrzał. Protestowali jednak przeciw temu i domagali się ochrony tych owianych legendami czworonogów tylko nieliczni, co wówczas przesądziło o wilczym losie. W PRL uchwałą Rady Ministrów powołano ogólnopolską sieć komisarzy do spraw tępienia wilków. Dopiero rok 1981 dał wilkowi ochronę w czasie rozrodu, a w 1998 roku wprowadzono jego ochronę na terenie całego kraju. Dziś w Polsce najwięcej wilków żyje w Bieszczadach. Drugim natomiast obszarem pod względem ich liczebności jest Puszcza Białowieska. W Białowieży mieści się Zakład Badania Ssaków PAN, w którym prowadzi się badania nad życiem wilków. Badania te odkrywają prawdę o wilku i podważają mity. Film przedstawia pracę białowieskich zoologów. Kamera towarzyszy im podczas chwytania wilków, zakładania zwierzętom obróż z miniaturowymi nadajnikami, które następnie dostarczą danych do określania pozycji zwierząt. Przed wypuszczeniem złapanego drapieżnika na wolność, mierzy się go, waży i dokładnie bada. Nadaje mu się też imię. Tropienie wilków prowadzi się prawie codziennie. Okresowo nieprzerwanie, dniem i nocą, przez tydzień. Zoologowie śledzą zachowania i ruchy wilczych rodzin w terenie. Wszystkie dane są dokładnie notowane - liczebość watah, miejsca ich polowań, odpoczynku, zabawy i długość dystansów przemierzanych w ciągu doby. Zebrane informacje składają się na obraz życia drapieżników w dłuższych okresach. Według danych Ministerstwa Ochrony Środowiska, wilków jest teraz w Polsce 700 - 800. Kręgi zainteresowane odstrzałem tych drapieżników podają liczbę wyższą - ponad 1000, wskazując przy tym na zagrożenie, jakim są dla jeleni i zwierząt gospodarskich. Czaszka wilka i jego skóra, są ciągle pożądanym trofeum. Pociecha w tym, że od objęcia drapieżnika ochroną, dopuszcza się jedynie odstrzał interwencyjny: eliminuje się wilki, które wyspecjalizowały się zabijaniu zwierząt domowych, o wiele łatwiejszym niż zdobywanie pożywienia w lesie.