TVP Historia Czwartek, 01.12.2022 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 1 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1867 - urodził się Ignacy Mościcki; 1913 - uruchomienie pierwszej taśmy produkcyjnej w fabrykach Forda; 1990 - budowa tunelu pod kanałem La Manche; 1943 - zakończenie konferencji w Teheranie; 07:10 CZAS HONORU - ODC. 64 "KONIEC TEJ MIŁOŚCI" Serial wojenny, 43 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Bronek, Władek i Janek docierają do miejsca, gdzie są przetrzymywani członkowie podziemia. Wśród aresztowanych jest także Lars Rainer, który licząc na szansę ucieczki, przekazuje Władkowi plan pomieszczeń więziennych. Kolejny raz wspomina o archiwum AK. Wasilewski dostaje zlecenie obserwacji i ochrony zbliżającej się premiery "Ślubów panieńskich". Władek prosi Wandę o pomoc i wstawiennictwo u Karola, gdyż tylko on może wiedzieć, gdzie wywieziono Rudą. Ada Lewińska niespodziewanie odwiedza Kazimierza i zdradza mu ponury fakt dotyczący majora Zwonariewa. Pułkownik Orlicki przekazuje Władkowi instrukcje z Londynu dotyczące archiwum AK, które bezwzględnie ma się znaleźć poza zasięgiem NKWD i UB. Musi być jak najszybciej przekazane do Londynu. 09:45 SENSACJE XX WIEKU - ZAMACH NA LENINA Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odcinek poświęcony kulisom zamachu na Włodzimierza Lenina. Wydarzenie to miało miejsce 30 sierpnia 1918 roku. Zamachowczyni, która strzelała do Lenina, stwierdziła, że jest on zdrajcą. Audycja przedstawia nieznane dotąd fakty dotyczące współpracy Lenina z Niemcami. 10:10 SENSACJE XX WIEKU - RADZIECKA BOMBA A CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 29 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tomasz Kostuch Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o ludziach i wydarzeniach XX wieku. Bogusław Wołoszański w pogawędce historycznej na temat prac nad rosyjską bombą atomową i szpiegowskiej afery nuklearnej. Program ilustrowany archiwalnymi zdjęciami. 10:35 JONASZ W BRZUCHU LEWIATANA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2015 Reżyseria: Krzysztof Wierzbicki Scenariusz: Krzysztof Wierzbicki Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski Opowieść o życiu Jonasza Kofty w PRL - u. O tym, jak w tym systemie znajdował sobie enklawy wolności i jaką cenę za to płacił. O jego wiecznej wędrówce, o sukcesach i dramatach, o chwilach buntu wobec zniewolenia i momentach godzenia się z losem, o chorobie, którą przewalczył i o śmierci, która przyszła niespodziewanie i za wcześnie. Ale i o radości życia, dowcipie i pogodzie ducha. Film nie jest wyliczanką piosenek autorstwa bohatera. Niektóre utwory Jonasza Kofty stały się wręcz komentarzem do kolejnych epizodów z życia poety. Film wzbogacają materiały archiwalne, które odtworzą atmosferę PRL - u w latach 60. , '70. i 80. Kontrapunkt stanowi piosenka Kofty "Radość o poranku". Z tego okresu pojawi się pięć obszarów działalności Jonasza: Kabaret pod Egidą, Klub Studencki Hybrydy, Polskie Radio, knajpa Estrada. Jonasza Koftę wspominają jego najbliżsi: żona Jaga i syn Piotr oraz aktorzy, kompozytorzy, wykonawcy jego tekstów, koledzy po piórze, m.in.: Jan Pietrzak, Stefan Friedmann, Wojciech Młynarski, Andrzej Dudziński, Ewa Dałkowska, Irena Karel, Hanna Banaszak, a także inni koledzy, towarzysze biesiad i wędrówek Jonasza po mieście. Współcześnie realizowane sceny (wspomnienia) zostały zilustrowane licznymi materiałami archiwalnymi. Na epilog złoży się opowieść przyjaciół o chorobie Jonasza i o jego niespodziewanej śmierci, oraz symboliczna scena w dawnym barze Przechodnim (naprzeciwko starych Hybryd). 12:15 DOKTOR EWA - ODC. 9/9 - POŻEGNANIA Serial obyczajowy, 40 min, Polska, 1970 Reżyseria: Henryk Kluba Scenariusz: Wilhelmina Skulska, Jan Laskowski Zdjęcia: Wiesław Zdort, Tadeusz Wieżan Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Ryszard Pietruski, Jolanta Lothe, Katarzyna Łaniewska, Franciszek Pieczka, Natalia Szymańska, Romana Kamińska, Janusz Kłosiński, Jan Zdrojewski, Bogusław Sochnacki, Igor Śmiałowski, Lech Ordon, Marek Dudek, Celina Klimczak, Celina Niedźwiecka Pobyt młodej lekarki w Międzyborzu dobiega końca. Doktor Ewa ma prawo mówić o zawodowym sukcesie. Dzięki jej staraniom we wsi powstała izba porodowa. Podczas uroczystego otwarcia nowej placówki Ewa żegna ludzi, których tak niedawno poznała, a z którymi już zdążyła się zaprzyjaźnić. Wszystkim dziękuje za okazaną jej pomoc i życzliwość. 13:10 BASTIONY WŁADZY - ŻYCIE ZA MURAMI EUROPEJSKICH ZAMKÓW. ODC. 1/2 (BASTIONS OF POWER) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 W XI wieku nadal obowiązywało prawo pięści. Każdy sam dbał o bezpieczeństwo własne i swojej rodziny. Dlatego zamożni pomyśleli o schronieniu. Kryjówce niedostępnej dla wrogów. Tak właśnie powstał zamek, który wręcz symbolizuje średniowiecze. Te budowle odcisnęły piętno na krajobrazie. W całej Europie można podziwiać milczących świadków historii. Do obecnych czasów pozostał zaledwie ułamek dawnych fortec. Czasem przetrwało jedynie miano. W całej Europie tysiące nazw miejscowości i ulic świadczy o ich mnogości. Regensburg, Newcastle, Belgrad czy Castel Gandolfo, poprzez nazwę zdradzają swoje pochodzenie. Burchstraat, Hradcanske Namesti czy Plaza del Castillo przypominają, że kiedyś stały tu średniowieczne zamki. Dziś zamki przywołują wspomnienia burzliwej epoki. Otaczają je mity i legendy. W zamkach ludzie żyli, pracowali i umierali. Były to ośrodki gospodarcze i ufortyfikowane domy, gdzie staczano niezliczone walki. Na zamku tworzono historię, dlatego należą do europejskiego dziedzictwa. 14:15 AMUR NAJWIĘKSZA RZEKA AZJI - AMUR. AMAZONKA AZJI. DALEKI WSCHÓD (AMUR ASIA’S AMAZON. THE FAR EAST) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2015 Reżyseria: Franz Hafner, Klaus Feichtenberger Film dokumentalny o rzece Amur, jednej z najpotężniejszych na Ziemi. Powierzchnia dorzecza to prawie dwa tysiące kilometrów kwadratowych, długość rzeki wynosi 2824 km. To rzeczna granica pomiędzy Rosją a Chinami. Jedna z największych rzek świata wciąż kryje w sobie wiele tajemnic. Płynąc z głębi kontynentu azjatyckiego do Pacyfiku, rozdziela dwa supermocarstwa. Ale jej liczne dopływy łączą zróżnicowane krainy. Najrozleglejsze obszary trawiaste na Ziemi. Dziewicze lasy pełne dzikich zwierząt. Ukształtowane przez wulkany tereny o księżycowym krajobrazie. Parne wilgotne lasy. Bezkresne równiny zalewowe i dzikie tereny podmokłe. Wszystkie te środowiska zasilają jedno z najbogatszych północnych mórz, które w zamian sprowadza deszcze spadające na dorzecze o powierzchni blisko dwóch tysięcy kilometrów kwadratowych. To nie tylko rzeka, ale rozległa sieć strumieni, jezior i bagien, pełen wód krajobraz na miarę kontynentu. Nie sposób określić, gdzie kończy się rzeka, a zaczyna morze. Amur wpływa do Oceanu Spokojnego w nieustannie powtarzającym się tańcu rzeki, morza i nieba. Amur wpada do Cieśniny Tatarskiej, która łączy Morze Japońskie z Morzem Ochockim - jednym z największych łowisk na świecie. U wybrzeży skalistej zatoki słodkie wody potężnego Amuru mieszają się ze słoną wodą morską w miejscu, gdzie spotykają się oceaniczne prądy podzwrotnikowe i polarne. Powstałe w związku z tym mgły - postrach żeglarzy - wprowadzają masy wilgoci w głąb lądu. 15:20 PEARL HARBOR - OSKARŻENI 1/2 (PEARL HARBOUR THE UNTOLD STORY) Film dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: William Bracht Dwuczęściowy film dokumentalny BBC Christophera Spencera na temat japońskiego nalotu na Pearl Harbor w czasie II wojny światowej. 16:10 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA - PISARZE: WŁADYSŁAW BRONIEWSKI, LEON KRUCZKOWSKI. Reportaż, 15 min, Polska, 2022 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski, Mateusz Wołoczko Muzyka: Filip Kuncewicz Wykonawcy: Andrzej Dobosz (prowadzący) Bohaterami tego odcinka są pisarze Władysław Broniewski i Leon Kruczkowski. 16:35 CZAS HONORU - ODC. 65 "DWA DNI WOLNOŚCI" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki odc. 65 "Dwa dni do wolności" Bronek, Michał i Władek obserwują miejsce, w którym jest przetrzymywana Ruda. Planują akcję odbicia. Major Zwonariew żąda od Lewińskiej zwolnienia płk Wasilewskiego z pełnionych obowiązków. Ada odmawia. Władek dostaje rozkaz jak najszybszego wywiezienia z kraju archiwum AK. Zdaje sobie sprawę, że dla wszystkich ten wyjazd może okazać się ostatecznym pożegnaniem z Ojczyzną. Otto Kirchner dostaje od dyrekcji szpitala pismo z żądaniem, aby w ciągu 24 godzin opuścił Polskę.. Kazimierz jest zdecydowany wyjechać z Warszawy. Daje Helenie zaproszenie na premierę "Ślubów panieńskich". Bronek terroryzuje kierowcę Wasilewskiego i sam zajmuje jego miejsce. Razem z Jankiem udają się do sierocińca, gdzie, według słów kierowcy, ma znajdować się Jasio. Bronek, Władek i Michał przygotowują się do akcji w teatrze. Na premierze, w trakcie uroczystego przemówienia dyrektora teatru, konspiratorzy wchodzą na scenę. 19:15 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - PROWOKACJA CZY KONFRONTACJA Magazyn, 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Prawdopodobieństwo dużej eskalacji ze strony Rosji oceniamy jako niewysokie - mówił minister obrony Ukrainy zaledwie sześć dni przed agresją. Waszyngton był innego zdania. Tam armia kremlinologów od lat analizuje ryzyka, dlatego mają zakodowane, że w Rosji od prowokacji do eskalacji prowadzi niedaleka droga. O prowokacjach ze strony Rosji i zaostrzeniu geopolityki mówią dr hab. Daniel Boćkowski - specjalista ds. Rosji i byłego obszaru ZSRS; dr hab. Sławomir Cenckiewicz - dyrektor Wojskowego Biura Historycznego, oraz Barbara Włodarczyk - dziennikarka, w latach 2004 - 2009 korespondentka TVP w Moskwie. 20:10 BUNT I AFIRMACJA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2022 Reżyseria: Ewa Żmigrodzka, Ewa Żmigrodzka Scenariusz: Ewa Żmigrodzka, Krzysztof Zwoliński, Krzysztof Zwoliński Zdjęcia: Tomasz Michałowski Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Michał Lorenc Film dokumentalny prezentujący sylwetkę Bronisława Wildsteina - inteligenta, pisarza, publicysty, dziennikarza. W tym kameralnym obrazie drogi życiowej i intelektualnej widz odnajduje tytułowy bunt i afirmację - postawy zdawałoby się przeciwstawne, a paradoksalnie obie obecne w postawie bohatera. Wildstein dzieli się swoim życiem, pokazuje, na czym polegała jego ewolucja ideowa, która nastąpiła pod wpływem wydarzeń społeczno - politycznych oraz własnego dojrzewania. Co spowodowało, że buntownik, w młodości wyrzucany ze szkół, pisze książki o afirmacji rzeczywistości? Dokąd doprowadziła go niezłomna postawa, jakich wyborów dokonywał? Wildstein stawia widzowi niewygodne pytania filozoficzne, szuka głębszych przyczyn zjawisk społecznych, kwestionuje bezalternatywne podejście do historii. Stara się przekazać cząstkę przemyśleń dotyczących kondycji współczesnego człowieka. 21:10 POLSCY. SERYJNI - ODC. 6 STANISŁAW MODZELEWSKI Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Litka, Przemysław Semczuk Scenariusz: Piotr Litka, Przemysław Semczuk Sprawa Modzelewskiego to kolejny przykład bezradności organów ścigania PRL wobec zachowań seryjnego mordercy. Do pierwszej udokumentowanej i popełnionej przez niego zbrodni doszło bowiem już w 1952 roku w okolicach stacji kolejowej Gałkówek. W ciągu kolejnych czterech lat zginęło pięć kolejnych kobiet w różnym wieku (najmłodsza ofiara miała 18 lat, najstarsza 67). Sprawca mordował je z motywów seksualnych. Jednak sprzeczne zeznania świadków (domniemany zabójca miał według nich chodzić w mundurze kolejarza) oraz brak śladów, które wskazywałyby na konkretnego podejrzanego sprawiły, że śledztwo na dłuższy czas zawieszono. Do sprawy powrócono dopiero po kolejnej zbrodni. Doszło do niej 11 lat po ostatnim ataku Wampira z Gałkówka. Ofiara: 87 - letnia kobieta z Warszawy. Motyw: zemsta na sąsiadce, z którą sprawca miał wiele zatargów. Zabójcą okazał się 38 - letni Stanisław Modzelewski. Podczas kolejnych przesłuchań opowiedział śledczym o swoich poprzednich zbrodniach (chodził wówczas w mundurze wojskowym). Sprawiał wrażenie jakby chwalił się tym, co zrobił. Nie wyrażał żalu. Sąd skazał go za siedem zabójstw oraz za usiłowanie czterech kolejnych na karę śmierci. Rada Państwa nie skorzystała z prawa łaski. Wyrok wykonano w listopadzie 1969 roku. 22:05 AZJATYCKIE STULECIE S.I - ŚMIERĆ MAO (THE DEATH OF MAO) Film dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2018 Jak Korea Północna zbudowała swoją bombę nuklearną? Jak doszło do podziału Indii? Dlaczego śmierć Mao była początkiem nowej ery w Chinach? Gdy oczy świata zwracają się na Azję, zrozumienie najnowszej historii największego kontynentu na świecie, nigdy nie było tak ważne. Seria przybliża kluczowe wydarzenia, które ukształtowały obecną Azję. W filmach znajdziemy wyjątkowe materiały archiwalne i relacje naocznych świadków, które kwestionują utarte poglądy o najważniejszych osobach i wydarzeniach z historii Azji. 00:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NA WOJENNE BEZDROŻA Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Na wojenne bezdroża. Uskrzydlony znaczek z wpisanymi w koło zębate literami PZ Inż. dla miłośników polskiej techniki wojskowej ma znaczenie magiczne. Symbolizuje niesamowitą dynamikę rozwoju przemysłu zbrojeniowego II Rzeczpospolitej i niezwykłą kreatywność biur konstrukcyjnych. W roku 1928 twórca Centralnego Okręgu Przemysłowego, minister Eugeniusz Kwiatkowski, powołał do życia Państwowe Zakłady Inżynierii swego rodzaju narodowy koncern zbrojeniowy. Dziś wraz z pasjonatami ze Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej Bateria Motorowa Artylerii Przeciwlotniczej podziwiamy konstrukcje, które wyszły z tego zakładu. 00:40 SENSACJE XX WIEKU - ZAMACH NA LENINA Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odcinek poświęcony kulisom zamachu na Włodzimierza Lenina. Wydarzenie to miało miejsce 30 sierpnia 1918 roku. Zamachowczyni, która strzelała do Lenina, stwierdziła, że jest on zdrajcą. Audycja przedstawia nieznane dotąd fakty dotyczące współpracy Lenina z Niemcami. 01:05 SENSACJE XX WIEKU - RADZIECKA BOMBA A CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 29 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tomasz Kostuch Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o ludziach i wydarzeniach XX wieku. Bogusław Wołoszański w pogawędce historycznej na temat prac nad rosyjską bombą atomową i szpiegowskiej afery nuklearnej. Program ilustrowany archiwalnymi zdjęciami. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DALEKO NA WSCHODZIE CZ. 1 Magazyn, 24 min, Polska, 1991 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program publicystyczny poświęcony historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia przyczyny przystąpienia Japonii do wojny oraz przybliża kulisy jej ekspansji militarnej.