TVP Kultura Wtorek, 29.11.2022 08:40 ZAGINIONE SKARBY - ZAGINIONY RĘKOPIS "MAZURKA DĄBROWSKIEGO" Film animowany, 7 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Zdjęcia: Sławomir Frank Cykl programów poświęconych kradzieżom dzieł sztuki Zaginiony rękopis Mazurka Dąbrowskiego. Jakie były wojenne losy rękopisu Pieśni Legionów sporządzonego dłonią Józefa Wybickiego? Dwie historyczne wersje, które weryfikują powojenne poszukiwania Jana Nowaka Jeziorańskiego i Radia Wolna Europa. 09:05 AUSTERIA Dramat obyczajowy, 103 min, Polska 1983 Reżyseria: Jerzy Kawalerowicz Scenariusz według powieści Juliana Stryjkowskiego: Julian Stryjkowski, Jerzy Kawalerowicz, Tadeusz Konwicki Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Leopold Kozłowski Występują: Franciszek Pieczka, Wojciech Pszoniak, Jan Szurmiej, Ewa Domańska, Wojciech Standełło, Liliana Głąbczyńska, Szymon Szurmiej, Gołda Tencer i inni O filmowej wersji "Austerii" głośno było jeszcze w trakcie produkcji. Ekranizacja jednej z najwybitniejszych powieści Juliana Stryjkowskiego wzbudzała zrozumiałe zainteresowanie. Potem przyszła premiera w Chicago, polska premiera w czasie "Konfrontacji", wreszcie: Złote Lwy '84 - główna nagroda na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku - Gdyni. Już pierwsze sekwencje dzieła Kawalerowicza wprowadzają widza w świat dla wielu nieznany lub zapomniany, świat, który odszedł bezpowrotnie. Jest nim kultura Żydów polskich - oryginalnej i hermetycznej społeczności o własnej filozofii, obyczajowości, religijności i niepowtarzalnym humorze. "Zawsze wydawało mi się, że tylko w Polsce można nakręcić odpowiednio reprezentacyjny film, poświęcony tej tematyce. Żyją tu jeszcze ludzie, którzy pamiętają ten zaginiony świat, pracują artyści, którzy mają jeszcze w oczach kształt wizualny zamordowanej cywilizacji, którzy słyszą jeszcze dźwięki i melodie tamtych czasów" - mówił w jednym z wywiadów Jerzy Kawalerowicz. "Austerię" okrzyknięto jednym z najważniejszych filmów polskich i najważniejszym, obok "Matki Joanny od Aniołów", w dorobku Kawalerowicza. Znakomite recenzje zebrał Franciszek Pieczka jako odtwórca głównej roli Taga. Bardzo podobały się również sugestywne zdjęcia przedwcześnie zmarłego operatora Zygmunta Samosiuka. "Dzięki niemu"Austeria"jest najlepiej sfotografowanym - oprócz"Doliny Issy"- filmem polskim ostatnich lat" - pisał branżowy "Film". Pojawiły się nawet głosy, że dzieło Kawalerowicza przewyższa swój literacki pierwowzór. Rok 1914. Pierwszy dzień i pierwsza noc I wojny światowej. Przy drodze do małego galicyjskiego miasteczka stoi karczma, tytułowa austeria, prowadzona przez starego, mądrego Żyda Taga. Znajdują w niej schronienie pierwsi uciekinierzy zagrożeni kozackim pogromem. Są wśród nich bogaci, wyemancypowani Żydzi z miasteczka, są i chasydzi - mistycy i fanatycy religii, niezdający sobie sprawy z tego, co się wokół dzieje. Na tle tej barwnej zbiorowości rysuje się wyrazista postać Taga, filozofa i wolnomyśliciela, mającego świadomość nadciągającej katastrofy. Pełen trzeźwego sceptycyzmu otacza wszakże ciepłem i serdecznością wszystkich, których jego austeria przygarnęła na tę noc. Przeczuwa, że z nadejściem dnia nadejdzie także zagłada. 12:10 TOULOUSE - LAUTREC, WOLNY DUCH PARYŻA (TOULOUSE - LAUTREC, RACING THROUGH LIFE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Gregory Monro Dokumentalny portret Henriego de Toulouse - Lautreca, plakacisty, twórcy litografii i malarza postimpresjonisty, nazywanego najwierniejszym kronikarzem Paryża. Jego malarstwo przedstawia życie miejskiej bohemy XIX wieku - słynnego Moulin Rouge, kabaretów i teatrów. 13:30 KOMEDIANTKA - ODC. 8/9 Serial obyczajowy, 54 min, Polska, 1987 Autor: Władysław Reymont Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Elżbieta Kępińska, Piotr Dejmek, Beata Tyszkiewicz, Marzena Trybała, Bronisław Pawlik, Krzysztof Gosztyła, Krzysztof Kowalewski, Krzysztof Wakuliński, Jerzy Zelnik, Grażyna Szapołowska, Witold Dębicki, Stanisław Brudny, Katarzyna Gniewkowska, Jan Jankowski Janka wyjeżdża po zakupy do Kielc, przypadkiem spotyka aktorów z "Tivoli". Dyrektor Cabiński proponuje jej powrót do teatru i obiecuje główną rolę. Ponieważ jednak jej ojciec jest bardzo chory, dziewczyna decyduje się zostać w Bukowcu i wyjść za mąż za Grzesikiewicza. Świerkowski, który chciałby ożenić się z Janką, knuje intrygę. Tuż po oświadczynach Grzesikiewicz otrzymuje anonimowy list informujący go o życiu Janki w Warszawie. Zaręczyny zostają zerwane. Wykorzystuje to Świerkowski, oświadczając się Jance, lecz oburzona dziewczyna wyrzuca go z domu, a sama wyjeżdża do Heli Halder. 14:40 KOMEDIANTKA - ODC. 9/9 Serial historyczno - obyczajowy, 66 min, Polska, 1987 Autor: Władysław Reymont Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Elżbieta Kępińska, Piotr Dejmek, Beata Tyszkiewicz, Marzena Trybała, Bronisław Pawlik, Krzysztof Gosztyła, Krzysztof Kowalewski, Krzysztof Wakuliński, Jerzy Zelnik, Grażyna Szapołowska, Witold Dębicki, Stanisław Brudny, Katarzyna Gniewkowska, Jan Jankowski Janka gości u Heli Halder, razem z przyjaciółką odwiedza miejscową literatkę, Stabrowską. Grzesikiewicz przyjeżdża po dziewczynę, zabiera ją do Bukowca, gdzie czeka na nią ciężko chory ojciec. Wspólnie odwożą Orłowskiego do Szpitala Bonifratrów do Warszawy. Janka i Grzesikiewicz, już pogodzeni, pobierają się, wyjeżdżają do Włoch, a potem zamieszkują w Krasnowej. Częstym gościem ich domu jest Witowski. Janka z trudem daje sobie radę jako gospodyni w Krasnowej i nie zawsze umie porozumieć się z rodzicami męża. Sytuacja zmienia się, gdy przychodzi na świat ich pierwszy syn. Jankę odwiedza Głogowski. Widząc, że stała się już inną kobietą, odjeżdża z Krasnowej, żegnając się chyba na zawsze. 16:00 WAŁKONIE (THE VITELLONI) Dramat obyczajowy, 102 min, Francja/Włochy, 1953 Reżyseria: Federico Fellini Scenariusz: Ennio Flaiano, Federico Fellini Zdjęcia: Carlo Carlini, Otello Martelli, Luciano Trasatti Muzyka: Nino Rota Aktorzy: Leopoldo Trieste, Franco Interlenghi, Riccardo Fellini, Alberto Sordi, Franco Fabrizi, Eleonora Ruffo Vitelloni czyli wałkonie to w języku włoskim synonim rozleniwionej i apatycznej młodzieży. Taki też żywot w małym, nadmorskim miasteczku prowadzi piątka przyjaciół. Fausto, Moraldo, Alberto, Riccardo i Leopoldo, którzy mimo iż zbliżającej się trzydziestki na karku, konsekwentnie unikają dorosłego życia oraz związanych z nim obowiązków. Swój czas spożytkują na pobytach w kawiarniach, na plaży, bawiąc się, wygłupiając i snując mało realne plany generalnie wszystko, żeby tylko nie myśleć o pracy. Jeden z bohaterów, Fausto uwodzi Sandrę, siostrę Moraldo. Jednak jej rodzice nie akceptują związku ich córki z bezrobotnym. Warunkiem jest ślub, na który chłopak nie chce się zgodzić. W efekcie dochodzi do niego. Okazuje się jednak, że Fausto musi dać jeszcze jeden dowód swojej odpowiedzialności, czyli podjąć pracę. Zatrudnia się w sklepie z antykami, choć to wbrew jego aspiracjom. Z całej grupy przyjaciół jedynie Moraldo wykazuje się odwagą, żeby w końcu porzucić miasteczko, wyjechać do Rzymu i odnaleźć to co naprawdę dla niego ważne. Scenariusz filmu, autorstwa Federico Felliniego, Ennio Flaiano i Tullio Pinelli zakładał umiejscowienie akcji w Pescarze, rodzimym mieście Flaiano. Ostatecznie Fellini wybrał bliskie reżyserowi, rodzinne Rimini. W tym tragikomicznym i nostalgicznym studium psychologicznym Fellini osiągnął artystyczną dojrzałość, co zostało uhonorowane Srebrnym Lwem na Festiwalu w Wenecji w 1953 oraz trzema Srebrnymi Wstążkami (nagroda przyznawana przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Filmowych) w 1954 oraz nominacją do Oscara za oryginalne materiały do scenariusza i sam scenariusz. 20:00 ALCESTE AT TEATRO REAL (ALCESTE AT TEATRO REAL) Film fabularny telewizyjny, 147 min, Hiszpania, 2019 Reżyseria: Nicolas Auboyneau Opera Christopha Glucka w trzech aktach, z librettem Marie Francois - Louis Gand Le Blanc du Roullet. 01:15 MŁODA POLSKA - BLISCY Dramat, 13 min, Polska, 2018 Reżyseria: Zofia Kowalewska Scenariusz: Zofia Kowalewska Zdjęcia: Tomasz Wierzbicki Aktorzy: Ewa Kaim, Łukasz Simlat, Marianna Kowalewska, Julia Szczepańska Krótki film fabularny. Olga samotnie wychowuje dwie dorastające córki. Gdy jedna z nich trafia nagle do szpitala, Olga mierzy się nie tylko z chorobą dziecka - jest zmuszona spotkać się z byłym mężem, z którym od lat nie utrzymuje kontaktu. Próby uzyskania informacji o stanie zdrowia córki czy wspólna rodzinna gra ujawniają wzajemne pretensje byłych małżonków. Wraz z pogarszającym się stanem zdrowia małej, napięcie między członkami rodziny rośnie, prowadząc do nieoczekiwanego finału. Zrealizowana z czułością wobec bohaterów opowieść o dramatycznym doświadczeniu, które daje szansę przekroczyć dawne urazy i stać się na nowo rodziną. (ŹRÓDŁO: polishshorts.pl) 01:40 PANORAMA KINA POLSKIEGO - POMIĘDZY SŁOWAMI (POMIĘDZY SŁOWAMI) Dramat, 83 min, Polska/Niderlandy (Holandia)/Francja, 2017 Reżyseria: Urszula Antoniak Scenariusz i reżyseria: Urszula Antoniak Aktorzy: Jakub Gierszał, Andrzej Chyra, Justyna Wasilewska, Christian Lober Dramat. 28 - letni Michael, prawnik z Berlina, wiedzie dość wygodne życie. Ma pieniądze i dobry zawód, jego szefem i przyjacielem jest 34 - letni Franz. Ale pewnego razu wszystko się zmienia. Zmieniają się wartości i priorytety w jego życiu. Z wziętego niemieckiego prawnika Michaela, bohater filmu przemienia się w Polaka Michałka, a to za sprawą ważnego wydarzenia. Otóż spotyka on 55 - letnego Stanisława, swojego biologicznego ojca z Polski, którego wcześniej nigdy nie miał okazji poznać, uważał nawet, że ten nie żyje. Teraz widzi go po raz pierwszy. I choć obydwaj są właściwie sobie zupełnie obcy, szybko okazuje się, jak silne mogą być rodzinne więzi, że nie sposób wyrzec się własnego ojca, choć wcześniej Michael świadomie zerwał wszelkie kontakty ze swoją ojczyzną, Polską, wybierając wygodne życie na emigracji. Od tej pory Stanisław wkracza w ustabilizowany świat Michałka. Ojciec i syn spędzają ze sobą weekend, co odciśnie silne emocjonalne piętno na młodym prawniku. Dopiero teraz Michael zda sobie sprawę, jak bardzo oddalił się od tego, co w życiu jest najważniejsze. Jak potoczą się dalsze losy młodego i zdolnego prawnika z Berlina? 03:20 KINO MOCNYCH WRAŻEŃ - EROICA Nowela I: SCHERZO ALLA POLACCA Nowela II: OSTINATO - LUGUBRE Dramat wojenny, 80 min, Polska 1957 Reżyseria: Andrzej Munk Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Wójcik Występują: Edward Dziewoński, Barbara Połomska, Ignacy Machowski, Leon Niemczyk, Kazimierz Opaliński, Kazimierz Rudzki, Henryk Bąk, Mariusz Dmochowski, Roman Kłosowski, Bogumił Kobiela, Józef Kostecki, Tadeusz Łomnicki, Józef Nowak, Wojciech Siemion Jedno z czołowych osiągnięć "szkoły polskiej", będące swoistym rozrachunkiem z mitologizowaniem wojennej przeszłości. Na VIII MFF w Mar del Plata w 1959 r. "Eroica" otrzymała III Nagrodę (za najlepszy film, najlepszy scenariusz i nagrodę FIPRESCI), a wcześniej, w 1958 r. "Syrenę Warszawską" Polskiej Kroniki Filmowej. Film należy do rzadko spotykanego gatunku - składa się z dwóch luźno ze sobą związanych tematycznie nowel. Część pierwsza opowiada o warszawskim cwaniaku, który przypadkowo wciągnięty w Powstanie Warszawskie zdobywa się na czyn bohaterski, choć właściwie niepotrzebny. Gdy wybucha powstanie, Dzidziuś Górkiewicz w popłochu opuszcza stolicę. Jest dobrze zarabiającym handlarzem i nie ma ochoty ginąć. Dociera do żony w Zalesiu. Żona Dzidziusia roztacza przed nim perspektywy spokojnego życia. Tymczasem Górkiewicz ruszony porywem patriotyzmu w ostatniej chwili postanawia wrócić do walczącej Warszawy. Akcja drugiego opowiadania rozgrywa się w niemieckim oflagu i po raz pierwszy przedstawiono w niej życie polskich oficerów w obozie jenieckim w czasie ostatniej wojny. Do legendy urasta tu ucieczka por. Zawistowskiego. Tylko najbardziej wtajemniczeni wiedzą, że cały czas jest on w obozie - ukryty w przewodzie wentylacyjnym. Mimo starań i opieki kolegów bohater umiera - z zimna i samotności. A wszystko po to, by zachować legendę, która podtrzymywała na duchu wszystkich stłoczonych w obozie żołnierzy. "Eroica" to nie pierwszy przykład współpracy scenarzysty Jerzego Stefana Stawińskiego i reżysera Andrzeja Munka. Wcześniej zrealizowali film "Człowiek na torach". Po wielu samodzielnych sukcesach - Stawiński jest m.in autorem scenariusza do filmu "Kanał", a Munk zdobył wiele nagród w dziedzinie filmu dokumentalnego - ich drogi spotkały się w "Eroice". W filmie tym swoją uwagę skupili na temacie bohaterstwa. W obu nowelach przedstawili bohaterstwo, które właściwie nie przyniosło żadnego konkretnego sukcesu, ale od niego ważniejsze dla autorów stały się pobudki psychiczne kierujące postępowaniem ludzi w trudnych momentach. W ten sposób przedstawili różnorodność charakterów, bogactwo ludzkich typów - studium psychologiczne bohaterów. Film prawie całkowicie zrealizowany został w plenerach, głównie w Warszawie, w Bukowinie i na Śląsku. Jest to także pierwszy polski film szerokoekranowy.