TVP Kultura Środa, 30.11.2022 09:00 WAŁKONIE (THE VITELLONI) Dramat obyczajowy, 102 min, Francja/Włochy, 1953 Reżyseria: Federico Fellini Scenariusz: Ennio Flaiano, Federico Fellini Zdjęcia: Carlo Carlini, Otello Martelli, Luciano Trasatti Muzyka: Nino Rota Aktorzy: Leopoldo Trieste, Franco Interlenghi, Riccardo Fellini, Alberto Sordi, Franco Fabrizi, Eleonora Ruffo Vitelloni czyli wałkonie to w języku włoskim synonim rozleniwionej i apatycznej młodzieży. Taki też żywot w małym, nadmorskim miasteczku prowadzi piątka przyjaciół. Fausto, Moraldo, Alberto, Riccardo i Leopoldo, którzy mimo iż zbliżającej się trzydziestki na karku, konsekwentnie unikają dorosłego życia oraz związanych z nim obowiązków. Swój czas spożytkują na pobytach w kawiarniach, na plaży, bawiąc się, wygłupiając i snując mało realne plany generalnie wszystko, żeby tylko nie myśleć o pracy. Jeden z bohaterów, Fausto uwodzi Sandrę, siostrę Moraldo. Jednak jej rodzice nie akceptują związku ich córki z bezrobotnym. Warunkiem jest ślub, na który chłopak nie chce się zgodzić. W efekcie dochodzi do niego. Okazuje się jednak, że Fausto musi dać jeszcze jeden dowód swojej odpowiedzialności, czyli podjąć pracę. Zatrudnia się w sklepie z antykami, choć to wbrew jego aspiracjom. Z całej grupy przyjaciół jedynie Moraldo wykazuje się odwagą, żeby w końcu porzucić miasteczko, wyjechać do Rzymu i odnaleźć to co naprawdę dla niego ważne. Scenariusz filmu, autorstwa Federico Felliniego, Ennio Flaiano i Tullio Pinelli zakładał umiejscowienie akcji w Pescarze, rodzimym mieście Flaiano. Ostatecznie Fellini wybrał bliskie reżyserowi, rodzinne Rimini. W tym tragikomicznym i nostalgicznym studium psychologicznym Fellini osiągnął artystyczną dojrzałość, co zostało uhonorowane Srebrnym Lwem na Festiwalu w Wenecji w 1953 oraz trzema Srebrnymi Wstążkami (nagroda przyznawana przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Filmowych) w 1954 oraz nominacją do Oscara za oryginalne materiały do scenariusza i sam scenariusz. 12:05 NA PÓŁNOC OD KALABRII Film dokumentalny, 67 min, Polska, 2009 Reżyseria: Marcin Sauter Scenariusz: Marcin Sauter Zdjęcia: Radosław Ładczuk, Łukasz Gutt Muzyka: Maciej Cieślak "Dokument bajkowy" o wymarzonym miejscu do życia, gdzie czas płynie powoli, ludzie dobrze się znają, akceptują swoje niedoskonałości, spotykają się, żeby porozmawiać i po prostu być razem. Sauterowi i jego ekipie udało się do filmu zaangażować całe miasteczko. Wystarczyło tylko dać mieszkańcom parę lekcji kuchni śródziemnomorskiej i sztuki carpe diem, by polska prowincja zaczęła przypominać malowniczą Kalabrię, a film - włoską komedię. 13:30 JAN SERCE - ODC. 1/10 - SWATY Serial obyczajowy, 60 min, 10 odc. , Polska 1981 Reżyseria: Radosław Piwowarski Scenariusz: Radosław Piowowarski, Zbigniew Kamiński Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Seweryn Krajewski Aktorzy: Kazimierz Kaczor, Hanna Stankówna, Jadwiga Kuryluk, Irena Maślińska, Wiesław Michnikowski, Kazimierz Kaczor, Hanna Stankówna, Irena Maślińska, Wiesław Michnikowski, Anna Nehrebecka, Marian Kociniak, Lena Wilczyńska "Bohaterowie - nieudacznicy nie pasują na protagonistów seriali, zauważa krytyk filmowy. - Potwierdza to kilkudziesięcioletnia historia gatunku. Bohaterem bywa tu zwykle człowiek silny, zwycięski, obdarzony jeśli nie nadzwyczajną inteligencją, to przynajmniej intuicją i sprytem, a najczęściej jednym i drugim (...)"Jan Serce"ma całkowcicie odmiennego bohatera. Safanduła, nieudacznik, naiwny idealista, ktoś, komu się nieustannie nie wiedzie, ale jest tak szlachetny, tak prawy i czysty, że może aż nazbyt dosłownie autorzy scenariusza nadali mu tożsamość: Serce". Serial Radosława Piwowarskiego wywołał burzę. Zebrał więcej opinii krytycznych, nawet złośliwych, niż pochlebnych. "Jest on"przeciwko"widzom. Ma antybohatera zamiast bohatera. Jest refleksyjny, a nie widowiskowy" - przyznał reżyser po obejrzeniu serialu z pozycji widza, po paru latach od ukończenia realizacji. Zastrzegł jednak, że nic - poza ewentualnym dopracowaniem poszczególnych scen - w swoim filmie by nie zmienił. "Bo serial w zamyśle Zbyszka Kamińskiego i moim taki właśnie miał być. My w roku 1978 wymyśliliśmy sobie bohatera"na przekór"ówczesnym wzorcom, Człowieka, który się nie przepycha łokciami do kariery. Nie ma sukcesów, a wprost przeciwnie: przegrywa i głęboko przeżywa swoje porażki. Mnie taki człowiek zawsze będzie interesował bardziej niż typ zwycięzcy". Dziesięcioodcinkowy serial koncentrujący się wokół sercowych perypetii kanalarza z Woli dla jednych był bajką osadzoną w realiach lat 70. , ckliwym melodramatem dla naiwnych, spragnionych uczuć i szlachetnych uczynków w życiu szarym, smutnym i trudnym. Inni uznali, że "Jan Serce" w gruncie rzeczy jest moralitetem, odwołującym się do niezmiennych ludzkich tęsknot: za spokojnym życiem, dobrem, uczciwością. Te pragnienia uosabiał przede wszystkim główny bohater. Rola Jana Serce, napisana specjalnie z myślą o Kazimierzu Kaczorze, przysporzyła aktorowi sympatyków, choć wielu widzom kojarzy się on bardziej z postacią Leona Kurasia z "Polskich dróg". Przychylność telewizyjnej widowni zdobyła też Jadwiga Kuryluk jako filmowa matka Janka, wiecznie zatroskana o jego przyszłość. Atutem serialu była także muzyka Seweryna Krajewskiego. Jan Serce dobiega czterdziestki. Jest człowiekiem bardzo nieśmiałym, zwłaszcza w kontaktach z kobietami. Matka postanawia więc wyswatać syna. Odwiedza swoją dawną koleżankę i jej córkę, nieśmiałą i zakompleksioną starą pannę. Wygląda na to, że Janek i Lusia przypadli sobie do gustu. Podczas rewizyty Lusi w Warszawie Janek zdobywa się na odwagę. Oświadcza się dziewczynie i ku radości obu matek zostaje przyjęty. 14:45 JAN SERCE - ODC. 2/10 - LUSIA Serial obyczajowy, 56 min, 10 odc. , Polska 1981 Reżyseria: Radosław Piwowarski Scenariusz: Radosław Piwowarski, Zbigniew Kamiński Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Seweryn Krajewski Występują: Kazimierz Kaczor, Jadwiga Kuryluk, Hanna Stankówna, Wiesław Michnikowski, Włodzimierz Musiał, Jan Himilsbach, Czesław Nogacki, Sława Kwaśniewska, Lena Wilczyńska, Włodzimierz Kwaskowski, Ewa Sudakiewicz i inni Janek Serce załatwia formalności związane ze ślubem, choć ma poważne wątpliwości, czy na pewno kocha Lusię. Narzeczona przyjeżdża na zakupy, a ponieważ spóźniła się na ostatni pociąg, obydwoje spędzają noc w hotelu. Nocna rozmowa uświadamia im, że się nie kochają. Chcieli się pobrać przede wszystkim z lęku przed samotnością. Łączy ich przyjaźń, poczucie bliskości, ale to za mało. Lusia ciągle kocha mężczyznę, na którym kiedyś się zawiodła, a Janek marzy o prawdziwej, wielkiej miłości. Nad ranem rozstają się więc - na zawsze. 17:40 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - OBRAZ WIZJA EZECHIELA Magazyn, 5 min, Polska, 2022 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Klejnotem w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu jest namalowany w 1565 roku obraz Wizja Ezechiela, którego autorstwo przypisuje się Tomaszowi Fendtowi. W tym manierystycznym dziele widać ślady nauki ze studiowania dokonań m.in. Leonarda da Vinci. Temat płótna został zaczerpnięty ze Starego Testamentu. Luteranizm w tamtych czasach bardzo chętnie przywoływał motywy starotestamentowe, rekompensując sobie w ten sposób pominięty i nieakceptowany kult świętych. Obraz zamówił Bartłomiej Mettel, by uhonorować pamięć swojej zmarłej żony. O tajemnicach dzieła opowie Marek Pierzchała z Muzeum Narodowego we Wrocławiu. 17:50 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - MUZEUM HISTORII POLSKI Magazyn, 26 min, Polska, 2021 Muzeum Historii Polski tworzy pomost między przeszłością a teraźniejszością. Fundamentem działań MHP jest tradycja wolności, historia parlamentaryzmu, ruchów obywatelskich, wytrwałej walki o niepodległość. Mieści się w tym fenomen republiki szlacheckiej, mieszczą się powstania narodowe, dzieje Solidarności oraz dwukrotna odbudowa niepodległej Rzeczypospolitej w XX wieku. Przedstawiając kluczowe wątki dziejów polskiego państwa i narodu, Muzeum Historii Polski pogłębia spojrzenie na polską historię, wzmacnia i docenia rolę pamięci we współczesnym świecie. Wyjątkowo ważna jest w tym kontekście wspólnota polskich dziejów z historią tych narodów, które współtworzyły dawną Rzeczpospolitą. 21:45 I NIE BYŁO JUŻ NIKOGO - ODC. 3 (AND THEN THERE WERE NONE) Miniserial kryminalny, sensacyjny, Wielka Brytania 2015 Reżyseria: Craig Viveiros, Rebecca Keane, Basi Akpabio Scenariusz: Sarah Phelps Zdjęcia: John Pardue Muzyka: Stuart Earl Aktorzy: Aidan Turner, Sam Neill, Charles Dance, Toby Stephens, Burn Gorman, Maeve Dermody, Toby Stephens, Miranda Richardson Na wyspie została już tylko połowa gości, którzy odchodzą od zmysłów, zastraszeni widmem rychłej śmierci. Aby dać upust napięciu i zasmakować jeszcze trochę życia, uczestnicy makabrycznej gry oddają się pozbawionej umiaru libacji. Tymczasem na trop tajemniczego mordercy wpada para detektywów z Londynu. Czy uda im się odkryć prawdę i dotrzeć na wyspę, zanim psychopata dokona ostatniej egzekucji? 23:35 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - MROCZNE OBLICZE HOLLYWOOD - "WROTA NIEBIOS" ODC. 4 (THE DARK SIDE OF HOLLYWOOD - "HEAVEN'S GATE" EP. 3) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Claudia Collao Scenariusz: Claudia Collao Muzyka: Guillaume Tunzini Są filmy, które osiągają status kultowych. Zdarzają się też takie, które stają się największymi porażkami kasowymi, a później również osiągają status kultowych. Niektóre filmy nigdy nie zostały ukończone lub są nadmiernie skrócone, ale z perspektywy czasu uznawane są za świetne. Claudia Collao w swojej czteroczęściowej serii "Mroczne oblicze Hollywood" przygląda się kilku filmom cenionym dziś, ale ponoszącym kasową klęskę w momencie premiery lub zrealizowanych w formie zupełnie nieodpowiadającej wizji ich twórców. Czwarta część to oparty na faktach western opowiadający o krwawych starciach pomiędzy pionierami i europejskimi emigrantami. Niestety wytwórnia United Artists nie zdołała zapanować nad rozrzutnością reżysera Michaela Cimino, który stracił kontrolę nad budżetem filmu. W rezultacie pierwsza, czterogodzinna wersja filmu spotkała się z nieprzychylną oceną publiczności i krytyki. Materiał został przemontowany i skrócony, ale nowa wersja była niezrozumiała dla widzów. Klęska filmu zrujnowała karierę Michaela Cimino. Pozostałe odcinki to "Chciwość" Ericha von Stroheima, "Zdobywca" Dicka Powella i "Kleopatra" Josepha L. Mankiewicza. 00:40 KONCERT MUZYKI KRZYSZTOFA KOMEDY Koncert, 51 min, Polska, 2006 Wykonawcy: Jimmy Scott, Tomasz Stańko, Aukso Koncert specjalny muzyki Krzysztofa Komedy - fragment koncertu transmitowanego w TVP Kultura na żywo 28 lutego 2006 r. 03:45 MŁODA POLSKA - BLISCY Dramat, 13 min, Polska, 2018 Reżyseria: Zofia Kowalewska Scenariusz: Zofia Kowalewska Zdjęcia: Tomasz Wierzbicki Aktorzy: Ewa Kaim, Łukasz Simlat, Marianna Kowalewska, Julia Szczepańska Krótki film fabularny. Olga samotnie wychowuje dwie dorastające córki. Gdy jedna z nich trafia nagle do szpitala, Olga mierzy się nie tylko z chorobą dziecka - jest zmuszona spotkać się z byłym mężem, z którym od lat nie utrzymuje kontaktu. Próby uzyskania informacji o stanie zdrowia córki czy wspólna rodzinna gra ujawniają wzajemne pretensje byłych małżonków. Wraz z pogarszającym się stanem zdrowia małej, napięcie między członkami rodziny rośnie, prowadząc do nieoczekiwanego finału. Zrealizowana z czułością wobec bohaterów opowieść o dramatycznym doświadczeniu, które daje szansę przekroczyć dawne urazy i stać się na nowo rodziną. (ŹRÓDŁO: polishshorts.pl)