TVP Dokument Poniedziałek, 27.11.2023 06:00 DZIKA POLSKA - GALAKTYKA OWADÓW Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor W bezkresnej przestrzeni podmokłej łąki, okrytej ciemnością nocy bieleje płachta, oświetlona dwoma zasilanymi z akumulatora żarówkami. Wokół - wirująca galaktyka owadów. Bohater tego odcinka, entomolog, skupia uwagę na małych nocnych motylach, których obyczaje, do dziś są owiane tajemnicą. Bada ich rozmieszczenie i wędrówki. Ale do jego świetlistej pułapki przylatują też okazałe, bajkowo kolorowe zawisaki, gamy, gosposie. Kto słyszał o takich motylach? A tymczasem dowiadujemy się, że to właśnie ćmy, czyli nocne motyle, stanowią przeważającą większość. Motyle dzienne - rusałki, niepylaki, modraszki - to tylko kilka procent ogółu. Ale i je poznajemy za dnia dzięki doświadczeniu naszego przewodnika. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 3 NA STRAŻY GDAŃSKA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Posiadanie Gdańska jest ważniejsze od wszystkich pieniędzy - tak mawiał dawniej pruski książę Karl August von Hardenberg. Historia pokazała, że nie pomylił się w tej ocenie ani trochę. Co jeszcze ciekawsze, aby bronić tego niezwykle ważnego miasta, wybudowano jeden z najbardziej tajemniczych i najpiękniejszych obiektów obronnych w Europie - Twierdzę Wisłoujście. Jak wyglądało życie dawnego obrońcy Gdańska? Co jadł? Jak spędzał czas wolny? Radosław Kotarski jedzie na miejsce, aby odpowiedzieć na te pytania i zrekonstruować dawne życie, jedzenie oraz sposoby obrony Gdańska. W tym celu uruchamia czynną armatę! 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 253 HRUBIESZÓW Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Józefina Moczyńska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Hrubieszów to najdalej wysunięte na wschód Polski miasto. Od wieków był zróżnicowany etnicznie i wyznaniowo - obok siebie mieszkali tu katolicy, prawosławni i żydzi. Zabytkową wizytówką miasta jest wciąż czynna cerkiew prawosławna pod wezwaniem Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny zwieńczona trzynastoma kopułami. Symbolizują one Jezusa Chrystusa oraz 12 apostołów. Jest to jedyna tego typu cerkiew w Polsce i druga w Europie. Miasto słynie też z Sanktuarium Matki Bożej Sokalskiej, które jest usytuowane na wysokiej skarpie nad rzeką Huczwą. Obraz z wizerunkiem Sokalskiej Pani otoczony jest szczególną czcią. Pierwszy obraz Matki Bożej Sokalskiej powstał w XIV wieku, a jego twórcą był litewski malarz Jakub Wężyk. Według podań ludowych, swoje dzieło namalował w Częstochowie, będąc niewidomym i próbując skopiować Madonnę Jasnogórską. Pielgrzymki po łaski płynące od Najświętszej Marii Panny w znaku Sokalskim były tak popularne, jak te do Matki Boskiej Częstochowskiej czy Ostrobramskiej w Wilnie. Pamiętają je jeszcze starsi mieszkańcy Hrubieszowa i okolic. Jak pisał ksiądz Jan Twardowski, obraz stanowi przymierze między dawnymi i nowymi laty. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /85/ Reality show, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Dzisiaj o zwierzętach - z jednej strony pospolitych, a z drugiej - rzadkich w naszym programie, czyli o krowach. Dowiecie się więcej o polskiej rasie fryzyjsko - holsztyńskiej, ich wydajności mlecznej, karmieniu oraz budowie przewodu pokarmowego. Czy wiecie, że krowy mleczne powinny być szczupłe? Spotkacie się też z inspektorami OTOZ - u, którzy opowiedzą o wynikach nocnej interwencji i pokażą filmową dokumentację z tych najbardziej drastycznych. Odwiedziliśmy suczkę Sisi i jej 3 szczenięta, które po takiej interwencji trafiły do kliniki weterynaryjnej. Teraz Tor, Tundra i Tajga, wyleczone i zadbane, czekają na odpowiedzialnych opiekunów. Od behawiorysty dowiecie się, dlaczego nie powinniśmy używać kolczatek i obroży elektrycznych oraz jak nauczyć psa chodzenia przy nodze, bez szarpania. Przypominamy, że ćwiczenia i zabawy wzmacniają więź między nami i naszymi pupilami. 08:05 FASCYNUJĄCE MIEJSCA (2 SEZON) - FASCYNUJĄCY CZAS WIOSNY - NOWY POCZĄTEK (FASCINATING SPRINGTIME - SEASON OF NEW BEGINNINGS) Cykl dokumentalny, 16 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Matthias Breiter, Annette Schreurich Cykl poświęcony środowisku naturalnemu, przyrodzie, krajobrazom i zwierzętom najciekawszych miejsc na świecie. W tym odcinku będziemy świadkami wiosennego przebudzenia przyrody w Europie Środkowej - z kwitnącymi wiśniami w kwietniu ukazuje się w całej swojej krasie. Przyroda się budzi i sygnalizuje czas nowego początku. Wiśnia to jedno z pierwszych zakwitających drzew owocowych - wcześniej lub później w zależności od pogody. Po długiej zimie szybko robi się ciepło i wiele gatunków drzew owocowych zaczyna kwitnąć. Wśród drzew inne stworzenia też rozkoszują się wiosennym ciepłem. Wolne od zimowego kożucha owce, pasą się na łąkach z jagniętami, a w pobliżu szpak poluje na owady. Jagniątka urodziły się kilka tygodni temu i teraz się cieszą pierwszymi, ciepłymi dniami wiosny pod ochroną stada. 08:25 TAJEMNICE LUDZKIEGO CIAŁA. NAUKA (SECRETS OF THE HUMAN BODY. LEARN) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Martin Johnson Zdjęcia: Patric Acum Film dokumentalny BBC Worldwide o sekretach ludzkiego ciała. Za pomocą pionierskiej grafiki i nowych naukowych odkryć poznamy lepiej wewnętrzną mechanikę ludzkiego organizmu, który należy do najbardziej wyrafinowanych na ziemi. Jest cudem naukowym, wciąż odkrywanym na nowo. Sposoby rozwoju, adaptacji i przetrwania naszego organizmu. Komunikacja mózgu z resztą ciała. Związek pragnienia tłustych potraw a konieczność nagłego wzrostu. Regeneracja komórek. W filmie poznamy organizmy ludzi z całego świata. Cudowne dziecko w Phoenix demonstruje zdolność mózgu do nadawania priorytetu rozwojowi umysłowemu nad wzrostem fizycznym. Schładzanie w lodowatym jeziorze pokazuje, jak drżenie może uratować nam życie. Niskie, eksperymentalne tortury w londyńskim laboratorium unaocznią sposób, w jaki nasze ciało blokuje ból. Zobaczymy fascynujące i precyzyjnie dostrojone systemy, które utrzymują motorykę ciała. 09:30 KAMERY WŚRÓD ZWIERZĄT, SERIA 1 - ODC. 2 (ANIMALS WITH CAMERAS) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Anne Sommerfield, Clare Dornan, Hannah Ward Seria dokumentalna o zwierzętach, którym zainstalowano małe kamerki do obserwacji. Dzięki temu możemy po raz pierwszy zobaczyć dziki świat z perspektywy jego mieszkańców. Bez względu na to, czy przebywają na drzewach, czy pod ziemią, będziemy świadkami życia, którego żaden człowiek nigdy nie widział. Nowo narodzone surykatki, pingwiny polujące na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego, a także rodzina szympansów z bardzo bliska. Zwierzęta z kamerami to kolejny genialny pomysł realizatorów filmów przyrodniczych BBC Worldwide. W tym odcinku dzięki naszym kamerom przyjrzymy się życiu trzech bardzo odmiennych zwierzęcych rodzin. Zobaczymy, jak w wodach u wybrzeży Australii uchatki uciekają przed rekinami białymi - jednymi z najgroźniejszych drapieżników oceanu. W Afryce Południowej narasta konflikt między rolnikami i pawianami. Czy kamery pomogą go rozwiązać? Podróż rozpoczynamy w Namibii, królestwie geparda - najbardziej zagrożonego wyginięciem gatunku wielkiego kota w Afryce. Te najszybsze ssaki świata osiągają prędkość sto kilometrów na godzinę w zaledwie 3 sekundy. Na otwartych obszarach trawiastych można je dostrzec bez trudu. W Namibii gepardy żyją w buszu. Tu są znacznie mniej widoczne. Mamy nadzieję, że dzięki naszym kamerom będziemy mogli przyjrzeć się bliżej trójce wyjątkowych gepardów. Działaczka na rzecz ochrony przyrody Marlice Van Vuuren zaopiekowała się trójką młodych gepardów, które zostały sierotami w pierwszym dniu życia. Marlice wciąż dostarcza im pożywienie. Chce jednak wiedzieć, czy jej podopieczni potrafią już samodzielnie zdobyć posiłek. Liczy na to, że zdołamy wyposażyć zwierzęta w odpowiednie kamery, pokazujące, jak młode gepardy radzą sobie w buszu. Specjalista od miniaturowych kamer, Chris Watts, podejmuje wyzwanie. 10:25 SIMON REEVE I JEGO ŚRÓDZIEMNOMORSKIE PRZYGODY ODC. 2 (MEDITERRANEAN WITH SIMON REEVE 2) Cykl dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Eric McFarland W drugiej części Simon udaje się z Cypru na Bliski Wschód - to region Morza Śródziemnego, gdzie także nie są obce konflikty i podziały. W Libanie Simon odkrywa kraj zapierających dech w piersiach krajobrazów, z niezwykłą linią brzegową, szybującymi górami i świętą doliną zwaną Qadisha, świętym miejscem dla libańskich chrześcijan. Nocując w opustoszałym klasztorze, wyrzeźbionym w skale, Simon dowiaduje się, że na muzułmańskim Bliskim Wschodzie chrześcijanie są prześladowani. Następnym przystankiem w podróży Simona na południe jest Izrael, kraj, którego przetrwanie jest bardzo zależne od Morza Śródziemnego. Izrael musi bowiem transportować większość swoich towarów drogą morską. Simon dołącza do izraelskiej marynarki wojennej, która patroluje wybrzeże i chroni krajowe rezerwy ropy, wykorzystując najnowszą broń i technologię wojskową, w tym bezzałogowe łodzie gotowe do walki. Z Izraela Simon przekracza jedną z najmocniej ufortyfikowanych granic świata, aby dotrzeć do Strefy Gazy. Palestyńczycy i Izraelczycy znosili niekończącą się przemoc, czego rezultatem były ogromne zniszczenia. Transport materiałów budowlanych w Strefie Fazy jest blokowany przez Izrael, ale Simon spotyka pomysłową młodą kobietę, która pomogła w odbudowie, wymyślając genialną metodę wytwarzania cegieł z popiołu. To rzadki promyk nadziei w jednym z najbardziej niespokojnych regionów Morza Śródziemnego. 11:30 LEGENDA O BAŁTYKU Reportaż, 14 min, Polska, 1976 Scenariusz: Marek Pisarski Zdjęcia: Andrzej Wyglądała Reportaż o urokach krajobrazowo - turystycznych wyspy Wolin na polskim zachodnim Wybrzeżu, ukazane w świetle legendy o Bałtyku. Morze Bałtyckie, krajobrazy wyspy Wolin, bogactwo flory i fauny Narodowego Parku Wolińskiego, Świnoujście i plaża w Międzyzdrojach. Młodzi ludzie prowadzą wykopaliska archeologiczne. Według legendy, pradawny gród Wolin został zalany wodą, jako kara bogów za złe postępki jego mieszkańców. Teraz, zawierzając podaniom, Słowianie wynurzają się z morza, wspinają na latarnię morską, podziwiają krajobrazy wyspy i bogactwo przyrody parku narodowego: rośliny nadmorskie, las, krzewy, zwierzęta, ptaki i Jeziora Wolińskie. Później oglądają Świnoujście ze statkami w porcie, stocznię remontową, przystań promową i prom. Oglądają plażę w Międzyzdrojach, plażowiczów i kąpiących się w morzu. Na koniec, według legendy, Słowianie wracają do morza. 11:55 PASJONACI S.II - SEZON 2 ODC. 13 PREMIERA Dokument fabularyzowany, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Artur Dziurman, Danuta Damek, Agnieszka Szygenda Zdjęcia: Jacek Fabrowicz Aktorzy: Aneta Skrzypek, Małgorzata Piskorz, Anna Sikora, Aurelia Mazur, Danuta Damek, Dariusz Krymski, Elżbieta Sielawa, Małgorzata Walkosz, Stanisław Turza, Danuta Turza, Helena Suchan, Jan Szuster, Janina Sitarz, Janusz Bąk, Kazimierz Balcer Jest piękny dzień. Goście pensjonatu idą w góry na piknik. Wszyscy cieszą się z chwili wytchnienia przed próbą generalną z udziałem publiczności. Po udanej próbie czas zacząć się pakować i wracać do Krakowa. Ale zanim to nastąpi, wszyscy spotykają się na pożegnalnym ognisku. To był wspaniały wyjazd, jednak równie wspaniale jest wrócić do swoich domów i bliskich. Nadchodzą zmiany. 12:30 HISTORIE SOLECZNICKIE - ANDRZEJ WIĘCKIEWICZ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Radosław Wikiera Soleczniki, najbardziej polski rejon w Litwie, gdzie kultura i polska tradycja jest kultywowana od pokoleń. To właśnie tutaj autorzy szukali niezwykłych historii i pasji ludzi, podobnie jak w pierwszej serii dokumentalnej z Wilna. Historie wileńskie pokazały, jak ciekawa i złożona jest społeczność Polaków na Litwie. Podobnie jak poprzednio twórcy zamierzają przyjrzeć się kolejnym polskim bohaterom na Litwie, którzy swe korzenie mają w oddalonym o 40 kilometrów od Wilna okręgu solecznickim. Odcinek 7. Andrzej Więckiewicz najlepiej czuje się na sali sportowej. Zresztą właśnie tam spędza najwięcej czasu. Jest trenerem i nauczycielem wychowania fizycznego w litewskiej szkole w Solecznikach. Po godzinach pracy uczy zaś miejscową młodzież gry w siatkówkę, czy w ringo. 13:00 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 9 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański Trzeci sezon prowadzonego przez Stephana Thomsona cyklu dokumentalno - historycznego o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich i nie tylko, w którym przybliżona zostanie widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Zaprezentowane zostaną najciekawsze polskie posiadłości oraz zabytki i świadectwa kultury związane z polskością, usytuowane poza naszymi obecnymi granicami (w znacznej mierze wschodnią). Ukazane zostaną najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te o których już dawno zapomniano. Tym razem Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po Słowackiej Lubowli. Opowie historię ponad 700 - letniego zamku lubowelskiego - jednej z najważniejszych twierdz w historii Rzeczypospolitej, położonej na terenie ziemi spiskiej w Karpatach. Lubowla na przestrzeni setek lat była schronieniem dla wielu polskich rycerzy i władców. To właśnie tutaj ważyły się losy licznych wojen i rozejmów. A w trakcie potopu szwedzkiego, w murach tej potężnej, nigdy nie zdobytej przez Szwedów twierdzy, ukryto wielki skarb polskich królów. Z zamkiem tym wiążą się różne legendy, a jedna z nich opowiada o jego powstaniu i czyhającym niebezpieczeństwie, które wisiało nad nim już od samego jego początku. Wszystko to i wiele więcej w dziewiątym odcinku cyklu ''Polskie Dziedzictwo''. 13:35 LOKALSI - ODC. 8 PIOTR Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 14:10 TWARDZIELE NA PUSTKOWIU (BADLANDS HARD ROCK, TOUGH LIVES) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2017 Reżyseria: Mike Birkhead Film dokumentalny, który przeniesie nas w serce Ameryki Północnej na tereny preriowe. W tym przyrodniczym westernie poznamy bezkresny ekosystem z pieskiem preriowym na czele. To także okazja, by przyjrzeć się bliżej tak charakterystycznemu dla tego rejonu świata bizonowi. Wyżyna w Dakocie Północnej. Każdy pas koloru na skałach opowiada o innej epoce. Siedemdziesiąt pięć milionów lat historii uformowało kolejne warstwy skalne. Siły natury nie szanują przeszłości. Wiatr i woda niszczą góry, tworząc przedziwne formy. Świat smagany wichrem i ulewą. Na pierwszy rzut oka wydaje się surową pustynią wrogą życiu. Pomiędzy poszarpanymi szczytami siły natury stworzyły rozległe doliny, które gościnnie przyjmują rośliny i zwierzęta. Mieszkańcy na swój sposób wpływają na otoczenie. Krajobraz zmienia się powoli, oni muszą działać szybko. Wiosną i latem należy mądrze gospodarować, ponieważ te pory roku szybko się kończą. Późna zima na wyżynach Dakoty Północnej. Temperatura oscyluje wokół zera. Czyżby nadchodziła wiosna? Poznamy sekrety życia twardzieli - mieszkańców tej krainy. 15:05 DZIKA SRI LANKA - ODC. 2 LASY WŚRÓD CHMUR (WILD SRI LANKA) Cykl dokumentalny, 53 min, Austria, 2015 Reżyseria: Mike Birkhead Trzyczęściowy serial dokumentalny o Sri Lance. Państwo w Azji Południowej, na wyspie Cejlon wraz z mniejszymi przybrzeżnymi wyspami. Oddzielone od Półwyspu Indyjskiego cieśniną i zatoką Manna. Lasy Sri Lanki strzegą swoich tajemnic. W tym żyjącym labiryncie trwa nieustanna walka o przetrwanie. Piękne niczym klejnoty drapieżniki polują na dnie lasu. Tymczasem pośród gałęzi drzew rodzą się nowe pokolenia tutejszych mieszkańców. Każdy poziom lasu to odrębne królestwo, zamieszkane przez charakterystyczne gatunki. W miejscowych lasach także człowiek ma własne miejsce wśród drzew. Przez całe wieki ukryte skarby Sri Lanki zwabiały wędrowców z całego świata. Przybysze docierali do krainy, w której rozkwitała cywilizacja. Miejscowy świat zwierząt różnorodnością dorównuje kontynentalnemu. Na otoczonej przez potężny ocean wyspie o długości zaledwie 430 kilometrów toczy się zaciekła batalia o przetrwanie. Najgwałtowniej przebiega w środkowej części krainy - w spowitych chmurami lasach. Lasy Sri Lanki wznoszą się ponad resztę kraju jak wyspy ponad poziom morza. Porośnięty drzewami płaskowyż zamieszkują zwierzęta, które nie występują nigdzie indziej na świecie. Lutung białobrody spotykany jest wyłącznie w tutejszych lasach. Ten gatunek żyje jedynie w bujnych lasach deszczowych wyspy. Lutungi rzadko schodzą na ziemię. Rozmnażają się i odżywiają wśród dających większe bezpieczeństwo koron drzew. Gałęzie i liany zapewniają wspaniałe warunki do zabawy. Niektórym z dorastających osobników udziela się nastrój beztroski. Obserwując ich figle, trudno zaprzeczyć, że te małpy urodziły się, by żyć wśród drzew. Ostatnio miejscowi przyrodnicy wytropili w tych lasach nieco odmienne zwierzęta. To jeszcze rzadszy, biały podgatunek lutunga białobrodego. Badacze odkryli te małpy skupione w zaledwie czternastu stadach, na niewielkim skrawku odizolowanej części lasu deszczowego. To może być przykład zachodzącej ewolucji. Zróżnicowany poziom pigmentacji oznacza, że ubarwienie osobników tego gatunku może przybierać formę od plamistej po śnieżnobiałą. 16:05 PIERWSZE ZWIERZĘTA ŚWIATA (FIRST ANIMALS) Film dokumentalny, 52 min, Kanada, 2019 Reżyseria: Andrew Gregg Film dokumentalny o niezwykłych odkryciach paleontologicznych w Kolumbii Brytyjskiej, która była kiedyś dnem starożytnego oceanu. Pięćset milionów lat później odkryto w Burgess niezwykłe skamieliny z łupków, które zmieniły nasze rozumienie ewolucji. Wraz z paleontologiem dr. Jeanem Bernardem Caronem i jego zespołem, zobaczymy jak wydobywano okazy. Te znaleziska z epoki kambryjskiej zostały następnie przeniesione do muzeum, gdzie naukowcy próbują zinterpretować, jak zwierzęta wyglądałyby i jak się zachowywały. Dzięki pomocy komputerów i grafikom w 3D, poznamy ich życie podczas eksplozji kambryjskie. 17:05 PODRÓŻE PO BAŁTYKU: LATO NA WODZIE - SZWECJA (CRUISING THE BALTIC SEA - A SUMMER ON THE WATER) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Johannes Backes Dokumentalna seria (5 odcinków) podróżnicza. Odc. 1. Szwecja; Odc. 2 Finlandia; Odc. 3 Sankt Petersburg; 4. Estonia; 5. Litwa i Łotwa. Każdego roku do nadmorskich krajobrazów Bałtyku zbliża się nowy rodzaj krzyżowców, tak jak kiedyś łodzie wikingów czy statki Hanzy. Pływają po morzu, aby odkrywać korzenie cywilizacji europejskiej. Od zakończenia zimnej wojny i otwarcia Europy Wschodniej coraz więcej turystów wyrusza w długie rejsy po Bałtyku, jednym z najmłodszych mórz na świecie - powstałym po ostatniej epoce lodowcowej. Fascynują ich dobrze zachowane zamki, malownicze archipelagi, rozległe i dziewicze krajobrazy, marzycielskie wioski, historyczne metropolie handlowe i niekończące się piaszczyste plaże. Seria łączy niezwykłe piękno nadbałtyckich krajobrazów z ekskluzywnymi obrazkami życia na pokładzie statków wycieczkowych. Zobaczymy też atrakcje przyrodnicze i imponujące miasta, spotykając ich mieszkańców, którzy zaproszą nas do swojego domu. Podróż przez Morze Bałtyckie rozpoczyna się w Szwecji i prowadzi przez Finlandię i Sankt Petersburg do krajów bałtyckich. Równolegle do trasy po morzu i do dużych miast portowych widz odkryje ekscytujące przystanki na lądzie. Krajobrazy opowiedzą historię. Usłyszymy też codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, sprawiają, że prawdziwa osobliwość tego świata staje się nam bliższa. 18:10 BALET BIAŁYCH OGIERÓW (THE BALLET OF THE WHITE STALLIONS / DAS BALLETT DER WEISSEN HENGSTE) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2021 Reżyseria: Andre Turnheim Scenariusz: Nina Kraft Film dokumentalny, w którym zobaczymy występy Hiszpańskiej Szkoły Jazdy we wspaniałym wiedeńskim Hofburgu i kulisy pracy ludzi i zwierząt w tym miejscu. Tutaj występują słynne, białe konie lipicańskie. Widzowie będą mieli okazję oglądać jeźdźców i ich popisy przy akompaniamencie muzyki klasycznej. Punktem kulminacyjnym przedstawienia jest klasyczny kadryl, który prawdopodobnie osiąga ten poziom doskonałości tylko w Hiszpańskiej Szkole Jazdy w Wiedniu. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PORTUGALIA. SKARB PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Portugalii. Portugalia leży na zachodnim skraju Europy. Przez wiele stuleci była celem licznych podbojów. Wypływali stąd i wracali tu najwięksi odkrywcy i podróżnicy. Kraj ten odznacza się niezrównanym bogactwem kulturowym i religijnym, ale także fascynującą przyrodą. Odkryjemy dziś miejsce, w którym szczęście miesza się z melancholią. 20:15 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.I - TOMASZ WOLSKI Cykl dokumentalny, 30 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Tomasz Wolski. 20:55 LEKARZE Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2011 Reżyseria: Tomasz Wolski Scenariusz: Tomasz Wolski Zdjęcia: Tomasz Wolski W filmie poznajemy codzienną pracę kardiochirurgów, kardiologów i torakochirurgów w krakowskim Szpitalu Jana Pawła II. Film rozpoczyna się sceną porannej odprawy kardiochirurgów. Dalej kamera rejestruje zabiegi koronarografii oraz usuwania płynu z opłucnej. Oba zabiegi odbywają się z pełną świadomością pacjentów, dzięki czemu widać, jak lekarze wchodzą z nimi w interakcję. Ponadto widz jest świadkiem rozmów zarejestrowanych podczas spotkań Heart Teamu, kiedy kardiochirurdzy i kardiolodzy decydują o dalszym przebiegu leczenia pacjenta lub zapoznają się z opinią przedstawioną im przez prowadzących lekarzy. Tak ważne decyzje muszą być podejmowane bradzo szybko. W filmie zostanie także pokazana praca kardiologa w czasie wizyt pacjentów w przychodni, gdzie lekarz musi np. zmierzyć się z brakiem współpracy ze strony starszego mężczyzny. Podobne wizyty odbywają się na torakochirurgi. Tutaj lekarz musi poinformować pacjenta, że ten ma raka przełyku. W kolejnych scenach widz ogląda budzenie pacjentki z narkozy po operacji. A także operację na torakochirurgi, podczas której lekarze początkowo sobie żartują, ale później dochodzi do ostrej reakcji jednego z nich. Autorzy dokumentu zarejestrowali też pracę kardiologów podczas akcji reanimacyjnej na izbie przyjęć, a także telefoniczną rozmowę jednego z nich na temat schorowanej, starszej pacjentki. Film zakończy sfilmowana z daleka scena nieudanej reanimacji podczas zabiegu koronarografii. 22:00 PAŁAC Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2012 Reżyseria: Tomasz Wolski Scenariusz: Tomasz Wolski Zdjęcia: Tomasz Wolski Film o Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie, symbolu komunizmu, który dziś funkcjonuje według zasad rynku kaptalistycznego. To historia opowiedziana poprzez pracowników ochrony, którzy na 37 monitorach kontrolują wszystko, co się dzieje w PKiN - ie. Ekipa dociera z kamerą m.in. do niezwykłego trenera na basenie, do pana Andrzeja, który zarządza pionem technicznym, a jego praca to codzienny spacer hektarami korytarzy i pałacowych pomieszczeń oraz ciągłe rozmowy przez telefon. Oko kamery podpatruje także mieszkańców Warszawy, którzy regularnie przychodzą na sesje Rady Miasta, a także urzędniczkę dokarmiającą piwniczne koty oraz bezdomnych, którzy śpią w krzakach przed Kinoteką. Film jest ciepłą, a zarazem ironiczną metaforą współczesnej historii Polski. To opowieść o miejscu, gdzie przeszłość, już w pewnym sensie muzealna, jest tak bardzo bliska współczesności. A także o czasach, w których każdy nasz krok jest rejestrowany za sprawą permanentnego monitoringu, z czego chyba nie do końca zdajemy sobie sprawę. 23:10 ZWYCZAJNY KRAJ Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Wolski Byli wszędzie, starając się pozostać niewidzialnymi. Filmowali z ukrycia w restauracjach, na ulicy, w sklepach. Na jednym z osiedli domków jednorodzinnych zarejestrowali nielegalną rozlewnię paliwa. Innym razem uchwycili nieudane wodowanie statku MIR (przyjaźń po rosyjsku) lub Fidela Castro grającego w koszykówkę z krakowską drużyną. Nagrali spotkanie kochanków w hotelu oraz spotkanie redakcyjne w polskiej telewizji, gdzie dziennikarze rozmawiali o propagandzie. Czasami oficerowie rejestrowali przesłuchania, podczas których szantażując, łamali przesłuchiwanego i zmuszali do współpracy. Kiedy indziej próbowali wyciągnąć szczegółowe informacje o codziennych wydatkach, włączając rodzaj mięsa i ilość masła. Podsłuchiwali rozmowy telefoniczne mężczyzny z kolegą w Oslo, u którego zamówił maść na hemoroidy, bo w kraju nie było można kupić. Filmowali zamieszki, podczas których ludzie rzucali w nich koszami na śmiecie. Nagrali też własne, dramatyczne rozmowy podczas oblężenia komisariatu milicji, podpalonego przez strajkujących. Uwięzieni prosili o pomoc, która nie mogła nadejść. 00:15 LIZBONY DZIEŃ POWSZEDNI Reportaż, 12 min, Polska, 1972 Scenariusz: Andrzej Żurowski Reportaż podróżniczy o Lizbonie, stolicy i mieście portowym w Portugalii. Życie Lizbończyków, ukazane z perspektywy pracowników portu i rybaków, którzy stanowią w tej społeczności większość. Codzienność ludzi sprzedających różne towary na ulicach. Życie płynie tu wolniej, po wąskich uliczkach przechadzają się turyści, na ulicach sprzedawczynie handlują pamiątkami, chustami, warzywami i owocami. Widoczny jest rozwój miasta, coraz częściej buduje się nowoczesne dzielnice. W Lizbonie nie brakuje też obszarów biedy, gdzie dzieci bawią się samotnie na ulicach, bez opieki rodziców. Kontrast pomiędzy najbogatszymi, a najbiedniejszymi rejonami miasta. Plenery miasta, architektura, natura charakterystyczna dla rejonu południowej Europy. 00:30 NOTACJE - MARIA RYDLOWA. SZCZĘŚLIWE ŻYCIE Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2010 Autor: Krzysztof Tadej Maria Rydlowa (ur. 1924), historyk literatury, edytor. Wieloletnia redaktorka krakowskiego Wydawnictwa Literackiego. Autorka wielotomowego opracowania Listów Stanisława Wyspiańskiego (Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1979 - 1998), redaktorka licznych publikacji (m. in. Dzienników 1955 - 1981 Mieczysława Jastruna, Nowel zebranych Władysława Orkana). Opiekunka Rydlówki - Muzeum Młodej Polski w Krakowie. Żona Jacka Rydla, wnuka poety Lucjana Rydla. 00:50 WSPOMNIENIE O POECIE Film dokumentalny, 17 min, Polska, 1958 Reżyseria: Maria Kwiatkowska Nastrojowy dokument poświęcony Konstantemu Ildefonsowi Gałczyńskiemu. Autorka, Maria Kwiatkowska, zabiera nas do miejsc, z którymi był związany poeta. Wiele bliskich mu osób snuje wspomnienia o nim, a całość okraszona jest autorskimi interpretacjami wierszy artysty. Etiuda Szkoły Filmowej. 01:15 LOVE 404 Film dokumentalny, 17 min, Polska, 2018 Reżyseria: Agata Baumgart Wkraczająca w dorosłość Rena mieszka w ciasnym mieszkaniu z mamą. Dla obu kobiet internet jest odskocznią od szarej codzienności. Mieszkają razem, ale każda prowadzi osobne, intymne życie za zamkniętymi drzwiami swojego pokoju. Rena chce zostać docenioną artystką. W świecie serwisów społecznościowych, talent shows i YouTube'a sława i miłość wydają się w zasięgu klawiatury, lecz granica pomiędzy fantazją a rzeczywistością szybko się zaciera. Czy same pragnienia wystarczą, by zrealizować marzenia? 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - 2S7 PION - PRZEBUDZENIE. Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:10 O LITERATURZE NIEPOKORNEJ. HŁASKO PIĘKNY DWUDZIESTOLETNI Film dokumentalny, 47 min, Polska, 1992 Prowadzący: Krzysztof Rutkowski, Tadeusz Komendant Sylwetka pisarza Marka Hłaski, sławnej postaci powojennej literatury polskiej. Autorzy filmu starają się przybliżyć widzowi jego życie i twórczość, począwszy od debiutu, a skończywszy na jego tragicznej śmierci. W filmie wykorzystano materiały ikonograficzne, fragmenty PKF, a także urywki filmów zrealizowanych na podstawie jego twórczości: "Baza ludzi umarłych", w reżyserii Czesława Petelskiego, "Ósmy dzień tygodnia" w reżyserii Aleksandra Forda i "Pętla" w reżyserii Wojciecha Jerzego Hasa. 03:10 PIŁSUDSKI BRONISŁAW: ZESŁANIEC, ETNOGRAF, BOHATER Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2016 Reżyseria: Waldemar Czechowski Film o starszym bracie marszałka Piłsudskiego, Bronisławie. Urodził się 21 października 1866 roku w Zułowie na Litwie. Za udział w zamachu na cara zesłany na 15 lat katorgi na wyspę śmierci Sachalin.