TVP Dokument Czwartek, 30.11.2023 06:00 DZIKA POLSKA - KORYTARZE ŻYCIA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody. Dzikie puszcze i rozległe nadrzeczne bagna stanowiły większą część przyrody Polski jeszcze tysiąc lat temu, stwarzając idealne warunku do życia dla rysi, wilków czy niedźwiedzi. Na przestrzeni dziejów i rozwoju ludzkiej cywilizacji przybywało miast, zagęszczała się sieć dróg, aż w końcu znacznie zmalał obszar lasów, a bagna zanikły niemal zupełnie. Niegdyś osobniki gatunków mogły się spotykać na przestrzeni tysięcy kilometrów, dzisiaj oddzielone są od siebie nieprzekraczalnymi barierami, stworzonymi przez człowieka. Zanim Polskę na dobre poszatkują autostrady i drogi ekspresowe, trzeba wytyczyć korytarze dla zwierząt, twierdzą naukowcy i ekolodzy. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 6 ŻYĆ JAK SŁOWIANIN Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski W tym odcinku dowiemy się, jak trudne było przetrwanie w brudnej i zimnej słowiańskiej chacie, w której na dodatek roi się od robactwa? Radosław Kotarski na własnej skórze przekonuje się o tym, przeprowadzając się do zrekonstruowanego domostwa sprzed ponad 1000 lat. W ten sposób lepiej poznaje codzienne życie naszych przodków i problemy, z którymi mogli się zmagać. Poza tym odkrywa dawne wierzenia, sposoby polowania i obyczaje wczesnych Słowian. 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 256 MUZEUM W NIEBOROWIE I ARKADII Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agata Sałapa Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor W kolejnym odcinku odwiedzimy Nieborów z Pałacem Radziwiłłów i Arkadię ze słynnym parkiem romantycznym. Pałac w Nieborowie to jedna z najlepiej zachowanych rezydencji magnackich w Polsce. Wygląda jakby jego właściciele opuścili komnaty dosłownie wczoraj. Pozostawili po sobie również kawałek raju na ziemi: tajemniczy ogród ze świątynią, akweduktem, domkiem gotyckim. Barokowy pałac w Nieborowie wraz z zespołem ogrodów to jeden z najcenniejszych zabytków w Polsce. Choć często zmieniał właścicieli, to najdłużej należał do rodziny Radziwiłłów, która przez ponad 170 lat nasycała ten majątek unikatowymi dziełami architektury i sztuki, w tym sztuki ogrodniczej. Pałac wraz z ogrodem oraz park romantyczny w Arkadii przetrwały nie tylko zawieruchę II wojny światowej, ale trudny dla arystokratycznych majątków czas powojennej nacjonalizacji. Już w 1945 roku zespół pałacowo - parkowy upaństwowiono i stał się on oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie. Dziś Nieborów z Arkadią mają nie tylko status zabytku, ale od 2017 roku są również Pomnikiem Historii RP. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /88/ Reality show, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Zobaczycie dzisiaj jedno z niewielu w Polsce schronisk dla udręczonych zwierząt gospodarczych. W tej placówce jest aż 140 podopiecznych i każdy ma swoją tragiczną historię. Dzięki troskliwym opiekunom ich życie w Rogatym Ranczu zmienia się niemal z dnia na dzień. Swoją historię napisała sunia Breve. Fragmenty niezwykłego, wzruszającego pamiętnika poznajemy dzięki jej opiekunce - Kai Karczewskiej. Ta historia ma swój happy end - Breve znalazła wspaniały nowy dom. W kąciku behawiorystycznym znajdziecie bardzo ważne dla naszego psa i dla nas informacje o tym, co powinniśmy wiedzieć, oddając pupila na jakiś czas do hoteliku dla zwierząt. 08:05 SŁOŃCE I CZŁOWIEK - CZĘŚĆ 2 (SUN AND MAN) Cykl dokumentalny, 46 min, Francja, 2018 Reżyseria: Francois Barre Dwuczęściowy film dokumentalny o relacjach człowieka ze Słońcem, które jest naszym światłem, ciepłem, pożywieniem. Wraz z nim powstają ludzie i obawiają się jego zniknięcia. Jesteśmy tak przyzwyczajeni do jego obecności, że zapomnieliśmy, że się kiedyś narodziło i kiedyś umrze. Ale jak dobrze znamy Słońce? Ten film bada podstawowe relacje między człowiekiem a tą fascynującą gwiazdą. Antropolodzy, astrofizycy, historycy i klimatolodzy pomagają nam zrozumieć, w jaki sposób Słońce nas ukształtowało na wiele sposobów od przekonań religijnych po nasz związek z czasem, a nawet kolor naszej skóry czy strukturę naszych włosów. Dzięki postępowi w nauce nauczyliśmy się również używać go w zamian czegoś. Stawiamy Słońce w centrum naszych problemów środowiskowych. Międzynarodowi eksperci i klucze do zrozumienia największego "uzależnienia" człowieka. 09:00 NIL - CZĘŚĆ 2 (NILE THE ULTIMATE RIVER) Serial dokumentalny, 49 min, Austria, 2014 Płynąc na północny wschód wody Nilu tworzą największe jezioro Afryki. Z jeziora Wiktoria rzeka już na dobre rozpoczyna swoją legendarną podróż. Nil spływa po serii progów. Nawet miejscowi kajakarze uważają te zdradzieckie skały i wodospady za śmiałe wyzwanie. Nigdzie indziej Nil nie jest tak bezlitosny i przerażający. Na wiele kilometrów przed Parkiem Narodowym Wodospadu Murchisona, zmienia się w rwącą rzekę. Młody i dziki Nil Wiktorii tworzy spienione progi i wodospady. Z zachodniego brzegu Jeziora Wiktorii rzeka kieruje się na północ przez Jezioro Kyoga i zakola do Parku Narodowego Wodospadu Murchisona. Płynie łagodnie przez największy park narodowy w Ugandzie. Kontynuuje swój bieg przez ostatnią w Afryce nieujarzmioną krainę. Nil wpływa na teren Sudanu Południowego, tworząc największy afrykański obszar bagienny - Sudd. Ponad milion antylop kryje się sezonowo w wodnym labiryncie Suddu. Największym ptakiem w Suddzie jest czapla olbrzymia. Osiąga półtora metra wysokości. Prawdziwym skarbem bagien jest jednak inny pierzasty olbrzym. Trzewikodziób jest rzadki, płochliwy i nieczęsto można go spotkać. To kuzyn pelikana, ale poluje jak czapla z pozycji stojącej. W Suddzie żyje kilka tysięcy trzewikodziobów o wiele więcej niż gdzie indziej w Afryce. Od źródeł w Afryce Wschodniej do sudańskich pustyń, Nil płynie przez szeroki pas najdzikszej natury. Żyjące tu hipopotamy są jak Nil - powolne, wytrwałe i nieprzewidywalne. To jedne z najniebezpieczniejszych zwierząt w Afryce. Ale od zarania dziejów to krokodyl nilowy jestsymbolem rzeki. Dla starożytnych Egipcjan był czczonym bóstwem. Park Narodowy Wodospadu Murchisona jest habitatem jednych z największych krokodyli w Afryce. Wiele z nich osiąga długość 5 metrów i więcej. Wzdłuż Nilu Wiktorii rozmnaża się i poluje ponad 400 gatunków ptaków. Migrujące po całym kontynencie brzytwodzioby afrykańskie, tu się zatrzymują na odpoczynek i żerowanie. Polują na ryby. Dolna część dzioba ptaka jest dłuższa i ptak używa jej jak łyżki do zagarniania małych rybek z wody. W gęstwinie wysokich papirusów kryje się unikalny i rzadki gatunek - trzewikodziób. Jego habitat to zaledwie kilka afrykańskich obszarów bagiennych. Żyjące tu bociany białobrzuche są blisko spokrewnione z bocianami europejskimi. W czasie pory suchej na terenach trawiastych szukają wody olbrzymie słonie. Nil wręcz trzyma je przy życiu. Każdego popołudnia słoń płynie do małej wysepki, by się popaść na podmokłych trawach. Zanim zacznie, skrupulatnie obmywa się z błota. Na północ od Nilu zwraca uwagę pagórkowata sawanna. To dom rzadkiego gatunku antylop: kobusa. W porze suchej wszystkie duże stada - kobusów i słoni trzymają się blisko Nilu. Buszboki to zwierzęta żyjące samotnie i na ogół kryją się w gęstwinie roślin. Te płochliwe ssaki schodzą do wody tylko we wczesnych godzinach porannych. Biolodzy zajmujący się badaniem rozwoju populacji tutejszej fauny, jak Tutilo Mutumba oraz jego asystentka Sophie, pracują dla WCS amerykańskiego Towarzystwa Ochrony Dzikich Zwierząt. Obserwują jak stada lwów polują i bronią swoich terytoriów. Podążając za czterema stadami, których terytoria są w bezpośrednim sąsiedztwie Nilu, wyliczyli, że w Narodowym Parku Wodospadu Murchisona żyje blisko 130 lwów. To ostatni bastion tych ssaków w Ugandzie. Biolodzy Sophie i Tutilo tropią także innych nocnych myśliwych w parku. Nad Nilem osiedliła się wataha hien. Tutilo używa fortelu, by je zwabić i policzyć. Puszcza nagranie z wołaniem cielaka bawołu. Okazuje się, że populacja hien jest niewielka i Tutilo bada przyczynę. Dalej na zachód rzeka rozlewa się szerzej, tworząc granicę Narodowego Parku Wodospadu Murchisona. Tylko na pierwszy rzut oka brzegi Nilu poza parkiem wydają się zamieszkane jedynie przez zwierzęta. Od wieków jednak ptaki wodne dzielą Nil z rybakami i rolnikami, dla których ta rzeka jest pralnią, miejscem spotkań rodzin i całych wiosek. Obecnie na brzegach Nilui żyją miliony ludzi, przyczyniając się do dewastacji przyrody. Granica parku właściwie nie jest strzeżona. Nie ma zakazu łowienia ryb, łodzie są wszędzie, a w nocy kłusownicy przekraczają rzekę i dokonują inwazji na park. Sidła zakłada się tu na antylopy, ale wpadają w nie wszystkie zwierzęta. Tutilo Mutumba zniszczył dziesiątki wnyków, ale też rozumie kłusowników. Ludzie są bezrobotni, więc rybołówstwo i polowanie to jedyne sposoby na zdobycie pożywienia. W Narodowym Parku Wodospadu Murchisona również słonie nieustannie padają łupem kłusowników i handlarzy kością słoniową. Na szczęście jednak ich populacja rośnie. We wczesnych latach 90. zaledwie trzysta słoni pozostało w parku. Dziś jest ich ponad tysiąc. Na zachód od parku, gdzie Jezioro Alberta dołącza do Nilu Wiktorii, rozciąga się delta pokryta ciborą papirusową. Daje to przedsmak obrazu bezkresnej dzikości stron, które Nil będzie przepływał w drodze na północ. Po minięciu progów, Nil wpływa na ziemię najmłodszego państwa Afryki: Sudanu Południowego. Państwo to było uwikłane w straszliwą wojnę domową, trwającą dziesiątki lat. Sudan Południowy uzyskał niepodległość w 2011 roku, ale pokój jeszcze tu na dobre nie zagościł. 1000 km w górę Nilu zaczyna się inny świat. To Chartum, stolica Sudanu, tętniąca życiem metropolia. Tu Nil Błękitny łączy się z główną rzeką Nilem Białym. Największy dopływ Nilu kończy się w centrum cywilizacji, ale jego początki biorą się wśród stromych, dzikich skał i wodospadów. Surowe, samotne skały tworzą wyżyny Etiopii. Tu zbierają się wody, zasilające Nil Błękitny i zaczyna się śmiały spływ rzeki na równiny sudańskie. 10:00 PODRÓŻE PO BAŁTYKU: LATO NA WODZIE - ESTONIA (CRUISING THE BALTIC SEA - A SUMMER ON THE WATER) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Johannes Backes Dokumentalna seria (5 odcinków) podróżnicza. Każdego roku do nadmorskich krajobrazów Bałtyku zbliża się nowy rodzaj krzyżowców, tak jak kiedyś łodzie wikingów czy statki Hanzy. Pływają po morzu, aby odkrywać korzenie cywilizacji europejskiej. Od zakończenia zimnej wojny i otwarcia Europy Wschodniej coraz więcej turystów wyrusza w długie rejsy po Bałtyku, jednym z najmłodszych mórz na świecie, powstałym po ostatniej epoce lodowcowej. Fascynują ich dobrze zachowane zamki, malownicze archipelagi, rozległe i dziewicze krajobrazy, marzycielskie wioski, historyczne metropolie handlowe i niekończące się piaszczyste plaże. Ta seria łączy niezwykłe piękno nadbałtyckich krajobrazów z obrazkami życia na pokładzie statków wycieczkowych. Zobaczymy też atrakcje przyrodnicze i imponujące miasta, spotykając ich mieszkańców, którzy zaproszą nas do swojego domu. Podróż przez Morze Bałtyckie rozpoczyna się w Szwecji i prowadzi przez Finlandię i Sankt Petersburg do krajów bałtyckich. Równolegle do trasy po morzu i do dużych miast portowych widz odkryje ekscytujące przystanki na lądzie. Krajobrazy opowiedzą historię. Usłyszymy też codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, sprawiają, że prawdziwa osobliwość tego świata staje się nam bliższa. 11:00 OSTATNI POSTERUNEK Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1989 Scenariusz: Michał Dąbrowski Zdjęcia: Roman Farat Hołd weteranów, angielskich lotników, którzy przylecieli do Polski, aby upamiętnić czasy II wojny światowej, poległych kolegów i pobyt w obozie jenieckim. Powitanie i dekoracja lotników, którzy pomogli Polakom w czasie II wojny światowej. Weterani składają wieńce przy pomniku Nike w Warszawie. Wspomnienia lotników o trudnych lotach oraz o czasie pobytu w obozie jenieckim, gdzie Niemcy zmuszali ich do bardzo ciężkich prac. Grupa brytyjska przybyła do Polski, aby pożegnać tych, którzy nie przeżyli. Poddają w wątpliwość zasadność ich śmierci w obliczu tego, że świat nadal niczego się nie nauczył. Ostatni posterunek jest wyrazem hołdu poległym. 11:35 DOKTOR Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Hyży - Czołpińska Scenariusz: Beata Hyży - Czołpińska Prowadzący: Jarosław Perszko Zdjęcia: Jakub Klimaszewski Historię można pisać wielkimi literami, ale najbardziej fascynujące jest odkrywanie jej w losach zdawałoby się zwykłych, a przecież niezwykłych postaci, żyjących tuż obok. Jedną z nich jest Tadeusz Rakowiecki (1878 - 1965) - doktor medycyny, a jednocześnie światowej sławy astronom, krytyk literacki, lekarz wojskowy na frontach wojny rosyjsko - japońskiej, I wojny światowej i wojny z bolszewikami w 1920 r. , patriota i społecznik. Oferowano mu objęcie katedry astronomii we Lwowie na Uniwersytecie Jana Kazimierza, on jednak wybrał Hajnówkę, na skraju Puszczy Białowieskiej, liczącą 700 mieszkańców, bo twierdził, że tutaj jest bardziej potrzebny. Jego żona Pelagia towarzyszyła powstającym Legionom i była komendantką Oddziału Lubelskiego Polskiej Organizacji Wojskowej. Józef Piłsudski powierzył jej odręcznie napisany rozkaz utworzenia POW na terenie zaboru rosyjskiego, który przewiozła konno przez front do Warszawy. Przez całe życie wspierała męża w jego decyzjach. Razem działali społecznie, dla dobra tych najbardziej potrzebujących. Ich wspólną dewizą życiową było: uczciwość na pierwszym miejscu. "Moim filmem chciałabym przywrócić pamięci te, dziś nieco zapomniane osoby, bo mogą być wzorem nie tylko dla nas, ale także dla przyszłych pokoleń i zasługują na najwyższy szacunek". 12:35 LOKALSI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Serial dokumentalny "Lokalsi" podejmuje temat społeczności lokalnych. Pokazuje ludzi, którzy potrafią dla swoich "małych ojczyzn" działać, poświęcać się i oddolnie je zmieniać po to, by wszystkim żyło się lepiej. To osoby pochodzące z małych miasteczek i wsi, które tworzą, działają i na co dzień podejmują ryzyko, by zmienić rodzinne domy i ich okolice, a przede wszystkim uszczęśliwić sąsiadów. To często drobne inicjatywy, ale bardzo potrzebne. W serialu pokazano także problem migracji młodych ludzi do dużych miast. Jednak nie z perspektywy osób migrujących, lecz tych, które postanowiły zostać w swoich małych miejscowościach, a także tych, którzy wyjechali w świat i następnie postanowili wrócić w rodzinne strony. Bohaterami odcinków są ludzie zwykli i niezwykli zarazem, które poprzez swoją pasję, upór i wizjonerstwo wpływają na otaczającą ich prowincjonalną społeczność. Czym kierują się tytułowi "lokalsi" w kwestii swych życiowych wyborów? Dlaczego postanowili zostać lub wyjechać by wraz z zebranym doświadczeniem wrócić do domu? Jak postrzegają zjawisko migracji młodych pokoleń? Co kochają i w co wierzą? Te i wiele innych ważnych pytań autorzy stawiają bohaterom serialu, by wraz z widzem móc zrozumieć postawę obydwu stron. Cykl ma formułę "jeden odcinek, jeden bohater". Jedno miejsce na mapie Polski, o którym wiedzą nieliczni lub tylko ci, którzy są związani z regionem. Z każdą osobistą historią twórcy odkrywają niezwykłość miejsc, w których żyją bohaterowie. Ich niecodzienne pasje, tradycje, zwyczaje czy rytuały. Zaglądają pod strzechy domów artystów, przedsiębiorców, rolników czy "wolnych duchów". Dziś marzymy o dalekich podróżach: Tajlandia, Ameryka Łacińska, USA, Dubaj, a skarby i egzotyka to często kultura Wschodniej Polski, góralszczyzna, Śląsk, język kaszubski i wiele, wiele innych wspaniałych zjawisk kulturowych nieraz pomijanych przez mainstream. Warto więc odkrywać Polskę na nowo. Na nowo zobaczyć jej koloryt. Traktowany dosłownie jak i w przenośni. "Lokalsi" są pewnego rodzaju portretem humanistycznym, dalekim od epatowania problemami, szarą rzeczywistością czy patologią. Serial pokazuje z miłością to, co prowincja ma do zaoferowania najpiękniejszego, inspiruje do świadomego, lokalnego patriotyzmu. 13:05 ZAKŁADNICY SS - ZAKŁADNICY SS. NA OSTRZU NOŻA (HOSTAGES OF THE SS. ON RAZORS EDGE / WIR GEISELN DES SS AUF MESSERS SCHNIEDE) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Christian Frey Scenariusz: Carsten Gutschmidt Film dokumentalny opowiadający o losach zakładników - jeńców SS pod koniec II wojny światowej, wiosną 1945 roku. Część druga to kontynuacja tułaczki pozostałych przy życiu członków ruchu oporu, razem z prominentnymi przeciwnikami Hitlera z całej Europy. W filmie śledzimy przedzieranie się uciekinierów przez Alpy pod koniec II wojny światowej. W góry uciekało również wielu członków dowództwa SS, którzy zamierzali wykorzystywać cywilów jako kartę przetargową w negocjacjach, bardziej żeby ratować własne życie niż dla dobra nazistowskiego państwa. 29 kwietnia 1945 roku armia amerykańska wyzwoliła obóz koncentracyjny w Dachau i zajęła Monachium. Radio niemieckie przekazało narodowi niemieckiemu wiadomość, że Adolf Hitler nie żyje. 2 maja Wehrmacht i SS skapitulowały we Włoszech. Włoskiego dyktatora Mussoliniego i jego kochankę zlinczowano kilka dni wcześniej. Wojna we Włoszech skończyła się prawie o tydzień wcześniej niż w pozostałej części Europy. Armia amerykańska bez przeszkód przedostała się przez przełęcz Brenner. Jedynie niektórzy fanatyczni esesmani i zaślepieni członkowie Hitlerjugend stawiali opór. Kapitulacja niemieckich sił zbrojnych we Włoszech oznaczała także koniec koszmaru aliantów, tak zwanej Alpejskiej Twierdzy, reduty nacjonalizmu. 4 maja pierwsze jednostki amerykańskie dotarły do jeziora Braies w Dolomitach w południowym Tyrolu. Nadszedł wytęskniony dzień wolności. 14:10 AMUR NAJWIĘKSZA RZEKA AZJI - AMUR. AMAZONKA AZJI. RZEKA CZARNEGO SMOKA (AMUR ASIA’S AMAZON. THE BLACK DRAGON) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2015 Reżyseria: Franz Hafner, Klaus Feichtenberger Film dokumentalny o rzece Amur, jednej z najpotężniejszych na Ziemi. Powierzchnia dorzecza to prawie dwa tysiące kilometrów kwadratowych, długość rzeki wynosi 2824 km. To rzeczna granica pomiędzy Rosją a Chinami. Jedna z największych rzek świata wciąż kryje w sobie wiele tajemnic. Płynąc z głębi kontynentu azjatyckiego do Pacyfiku, rozdziela dwa supermocarstwa. Ale jej liczne dopływy łączą zróżnicowane krainy. Najrozleglejsze obszary trawiaste na Ziemi. Dziewicze lasy pełne dzikich zwierząt. Ukształtowane przez wulkany tereny o księżycowym krajobrazie. Parne wilgotne lasy. Bezkresne równiny zalewowe i dzikie tereny podmokłe. Wszystkie te środowiska zasilają jedno z najbogatszych północnych mórz, które w zamian sprowadza deszcze spadające na dorzecze o powierzchni blisko dwóch tysięcy kilometrów kwadratowych. To nie tylko rzeka, ale rozległa sieć strumieni, jezior i bagien, pełen wód krajobraz na miarę kontynentu. Nie sposób określić, gdzie kończy się rzeka, a zaczyna morze. Amur wpływa do Oceanu Spokojnego w nieustannie powtarzającym się tańcu rzeki, morza i nieba. Amur wpada do Cieśniny Tatarskiej, która łączy Morze Japońskie z Morzem Ochockim - jednym z największych łowisk na świecie. U wybrzeży skalistej zatoki słodkie wody potężnego Amuru mieszają się ze słoną wodą morską w miejscu, gdzie spotykają się oceaniczne prądy podzwrotnikowe i polarne. Powstałe w związku z tym mgły - postrach żeglarzy - wprowadzają masy wilgoci w głąb lądu. 15:10 NIL - CZĘŚĆ 3 (NILE THE ULTIMATE RIVER) Serial dokumentalny, 50 min, Austria, 2014 Wyżyna Abisyńska to kolebka Nilu Błękitnego. Bez jego wód wielka rzeka Nil, zanim dotarłaby do morza, wyparowałaby na pustyni. Nil Błękitny bierze swój początek w paśmie gór, których szczyty sięgają blisko 5 tysięcy metrów. Góry te są zamieszkane przez jedne z najrzadszych gatunków zwierząt. Niegdyś Nil Błękitny zanosił żyzne gleby z wyżyn na zalane równiny Egiptu, dając początek jednej z najstarszych cywilizacji świata krainie faraonów. Legendy mówią, że to faraon - bóg - król wezwał te wody. Nil Biały zapewne nawodnił pola, ale żyzność gleby zawdzięczają te pola Nilowi Błękitnemu. W Etiopii góry Semien wznoszą się jak zamek z tysiącem wież. Cała woda z gór spływa do Nilu Błękitnego. Ze stromymi zboczami w ciepłych promieniach słońca i silnymi prądami wstępującymi - to istny raj dla ptaków drapieżnych. Zbocza i szczyty gór Semien są siedzibą tysięcy sępów. Górne partie Nilu Błękitnego zamieszkują rzadkie gatunki, jak dżelady, bliscy krewni pawianów. Można je spotkać wyłącznie na terenie gór etiopskich. Dżelady są jedynymi naczelnymi, żywiącymi się wyłącznie trawą i zbożami. Żyją w grupach z jednym samcem, pilnującym samic i młodych. Rodzinne grupy czasem tworzą duże stada dochodzące do 400 osobników i więcej. Grube futro chroni je przed silnymi wiatrami i deszczem, co czyni dżelady jednymi z najsprawniejszych mieszkańców gór w świecie naczelnych. Dżelady dzielą terytorium z koziorożcem abisyńskim. Ten zagrożony gatunek zamieszkuje jedynie góry Semien. Przetrwało tylko 500 osobników. Z kolei szybujące nad szczytami ptaki drapieżne to większości sępy afrykańskie. Ich dzień zaczyna się tuż po wschodzie słońca, gdy powietrze się ogrzewa i zaczyna unosić. Znalezienie pokarmu nie wymaga wysiłku. Sępy żywią się padłymi koziorożcami i kozicami. Lokalni mieszkańcy uważają źródło Nilu Błękitnego za święte. Nazywają to miejsce Gish Abay. Abay to amharskie słowo na Nil Błękitny. Źródło jest miejscem pielgrzymek, bowiem woda ma podobno specjalną moc. Etiopski Kościół Ortodoksyjny oparty przede wszystkim na Starym Testamencie głosi, że właśnie ta kraina była prawdziwym miejscem biblijnych wydarzeń. Wyznawcy wierzą, że tu znajdował się rajski ogród, a Nil Błękitny był Gichonem - jedną z 4 odnóg świętej rzeki wypływającej z Edenu, wspomnianej w Biblii. Święte źródło znajduje się na płaskowyżu, na wysokości blisko 3000 metrów. Woda zasila rozległe jezioro. Leżące na północ od źródła jezioro Tana zbiera wodę ze wszystkich otaczających je gór. Jezioro oddaje wodę Nilowi Błękitnemu, który 1750 km dalej w Chartumie dołącza do Nilu Białego. Otoczone bagniskami i niewielkimi polami brzegi jeziora Tana są nieskażone współczesną cywilizacją i przemysłem. Kraina spokojnych wód i papirusowych łodzi rybackich niewiele się zmieniła od czasów biblijnych. Podobno właśnie na wyspie Tana Kirkos, Maria schroniła się z dzieciątkiem Jezus, gdy uciekli z Ziemi Świętej. Legenda głosi, że od 800 lat klasztor był domem dla Arki Przymierza, na której znajdują się kamienne tablice z 10 przykazań. Dziś podobno Arka jest przechowywana w bazylice w mieście Aksum. Nil Błękitny zaczyna swą podróż na południowych brzegach jeziora Tana. Rozpoczyna życie jako płytka i spokojna rzeka. Wystarczy jednak nagły uskok i wszystko się zmienia. W języku amharskim ten legendarny wodospad jest nazywany Tis Abay "dymiące wody". Na Wyżynie Abisyńskiej występuje jeden z najrzadszych gatunków, trudno uchwytny wilk etiopski, zwany kaberu. Żyje w pobliżu pasących się owiec, wsi i gruntów ornych, ale rzadko można go zobaczyć. Bioróżnorodność wokół Nilu Błękitnego wzbogaca wyjątkowy gatunek: canis lupus lupaster, jedyny prawdziwy wilk afrykański. Rocznie Nil Błękitny niesie więcej wód niż Nil Biały, ale jednak to on jest uważany za dopływ. Przez pierwsze 1000 km. rzeka płynie przez dzikie tereny, nietknięte cywilizacją. Przez ponad milion lat Nil Błękitny wyrzeźbił jedne z najdłuższych i najgłębszych kanionów na świecie. W Sudanie Nil Błękitny wpływa na rozległą równinę i kończy się w jednym z największych miast afrykańskich, w Chartumie. Zaledwie kilka dekad temu Chartum był zakurzonym miastem prowincjonalnym. Teraz jest metropolią, gdzie mieszka 8 milionów ludzi. W tym wyjątkowym miejscu Nil Biały łączy się z Błękitnym. Nil Błękitny wytryska w dziczy górskiej, a Nil Biały śmiało płynie z tropików. W Chartumie spotykają się jako rzeki już ujarzmione. Najdłuższa rzeka na świecie kończy się oficjalnie tam, gdzie kanał Damietta wpływa do Morza Śródziemnego. Blisko ujścia Nilu, jak od wieków, znajdują się zakotwiczone łodzie, gotowe do kolejnego wypłynięcia w morze. W trakcie podróży połowa wód Nilu wyparowuje. Źródło i majestatyczne góry Afryki Wschodniej pozostały niezmienne - tak jak wiele pokoleń wstecz. 16:10 ZDROWIE I DŁUGOWIECZNOŚĆ (HEALTH! LONGEVITY!) Film dokumentalny, 41 min, Szwajcaria, 2022 Reżyseria: Olivier Paul Film dokumentalny o długowieczności. Co sprawia, że z upływem lat chodzimy wolniej i mamy gorszą pamięć? Czy starzenie się jest nieuniknione? Czy przyszłe pokolenia będą się starzeć lepiej? Czy da się uniknąć przewlekłych chorób i bólu? Zachować sprawność narządów? Co możemy zrobić, by spowolnić starzenie biologiczne, a nawet je zatrzymać lub odwrócić? Co dzieje się z naszymi komórkami i genami w tym procesie? Na całym świecie naukowcy śledzą te mechanizmy w poszukiwaniu sekretu długowieczności. Starzenie się bez chorób to marzenie, które być może się spełni. Czy poszukiwany przez wszystkie laboratoria farmaceutyczne eliksir młodości będzie pochodził z programowania epigenetycznego, z telomerów, czy z Urolityny A, cząsteczki usprawniającej mitofagię? Lub ze wszystkich tych dróg razem wziętych, których tajniki ujawnia ten film? Dzięki dużej liczbie stulatków Szwajcaria przoduje w badaniach nad degeneracją komórek. Dowiemy się o najnowszych odkryciach naukowców przesuwających granice długowieczności. Poznamy kilkoro niezwykłych stulatków. 17:00 PODRÓŻE PO BAŁTYKU: LATO NA WODZIE - LITWA I ŁOTWA (CRUISING THE BALTIC SEA - A SUMMER ON THE WATER) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Johannes Backes Dokumentalna seria (5 odcinków) podróżnicza. Każdego roku do nadmorskich krajobrazów Bałtyku zbliża się nowy rodzaj krzyżowców, tak jak kiedyś łodzie wikingów czy statki Hanzy. Pływają po morzu, aby odkrywać korzenie cywilizacji europejskiej. Od zakończenia zimnej wojny i otwarcia Europy Wschodniej coraz więcej turystów wyrusza w długie rejsy po Bałtyku, jednym z najmłodszych mórz na świecie, powstałym po ostatniej epoce lodowcowej. Fascynują ich dobrze zachowane zamki, malownicze archipelagi, rozległe i dziewicze krajobrazy, marzycielskie wioski, historyczne metropolie handlowe i niekończące się piaszczyste plaże. Seria łączy niezwykłe piękno nadbałtyckich krajobrazów z obrazkami życia na pokładzie statków wycieczkowych. Zobaczymy też atrakcje przyrodnicze i imponujące miasta, spotykając ich mieszkańców, którzy zaproszą nas do swojego domu. Podróż przez Morze Bałtyckie rozpoczyna się w Szwecji i prowadzi przez Finlandię i Sankt Petersburg do krajów bałtyckich. Równolegle do trasy po morzu i do dużych miast portowych widz odkryje ekscytujące przystanki na lądzie. Krajobrazy opowiedzą historię. Usłyszymy też codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, sprawiają, że prawdziwa osobliwość tego świata staje się nam bliższa. 18:05 TAJEMNICE CYWILIZACJI - ODC. 3 IMPERIUM I EPIDEMIE (THE SECRETS TO CIVILIZATION) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Rosalind Bain, Jonathan Drake Trzyodcinkowa seria dokumentalna o tym, jak najnowocześniejsze nauki o Ziemi zmieniają sposób, w jaki rozumiemy starożytną przeszłość, przywracając środowisku naturalnemu jego miejsce jako kluczowego czynnika napędzającego historię ludzkości. Ta przełomowa seria wykorzystuje nową naukę, aby dotrzeć do sedna tego, co naprawdę napędza powstawanie cywilizacji: jak się rozwijają i jak radzą sobie z upadkiem. Zobaczymy, jak zmieniająca się planeta może pomóc cywilizacjom lub odegrać rolę w ich wyginięciu. Od starożytnego Egiptu po upadek Rzymu, za pomocą technik filmowych i CGI, stworzono wspaniałe wizualizacje pokazujące sekrety cywilizacji. Odc. 3 - "Imperium i epidemie". Nieznana epidemia opanowuje świat. Szlakami handlowymi rozprzestrzenia się po kontynentach. Atakuje gęsto zaludnione miasta, powodując śmierć milionów osób. Do Rzymu zjeżdżają się ludzie z całego świata. Nie wiedzą o zarazkach. Pandemia nie jest zjawiskiem współczesnym. Był to symbol apokalipsy. To był przełomowy moment w historii ludzkości. Historycy wciąż nie wiedzą, co spowodowało upadek pierwszego supermocarstwa. Niemniej nauka przybliża nas do zrozumienia tych wydarzeń. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - NAMIBIA. PONADCZASOWA AFRYKA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Namibia to stosunkowo mało znany kraj o zróżnicowanym krajobrazie. Rdzawe pustynie, parki narodowe i rozległe przestrzenie nad Atlantykiem. Bogactwa Namibii zaskakują podróżnych. Poza wspaniałymi pejzażami, kraj ten kryje w sobie również fascynującą mozaikę kultur. Namibia to jeden ze skarbów kontynentu afrykańskiego. Leży w południowo - zachodniej części Afryki, nad Oceanem Atlantyckim. Dawniej stanowiła kolonię niemiecką, następnie była okupowana przez RPA. Uzyskała niepodległość w 1990 r. Namibia to olbrzymi, lecz słabo zaludniony kraj. Na jej obszarze - ponad dwukrotnie większym od terytorium Niemiec - żyje zaledwie 2 miliony mieszkańców. 20:15 WIELKIE RODZINY - ODC. 5 Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak 100%, Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak 100%, Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Adam Lipiński, Paweł Banasiak, Marek Kozakiewicz, Filip Drożdż Wykonawcy: Rodzina Twarowskich, Rodzina Lewockich, Rodzina Da Cruz, Rodzina Kacprzyków Poranek u każdej z rodzin wygląda inaczej, ale wigilijny nastrój udzielił się wszystkim. Rodziny celebrują ten wyjątkowy dzień. U Da Cruzów cud narodzin sprawi, że tę Wigilię zapamiętają już na zawsze. Tym razem nie spędzają przy stole z rodziną, ale w szpitalu. W tę noc cudów na świecie pojawia się Gilbert, piąte dziecko Weroniki i Janu. I 38. bohater tej dokumentalnej serii. U Twarowskich, tradycyjnie gwar. Rozmowa w kuchni podczas ostatnich przygotowań do wigilijnej kolacji koncentruje się wokół liczby dzieci, które zamierzają mieć w przyszłości potomkowie Twarowskich. Dochodzą na koniec do wniosku, że muszą planować jednak nieco mniejsze rodziny, żeby móc spotykać się w komplecie. Tylko Zosia deklaruje urodzić dziesiątkę dzieci, żeby przebić rodziców, co do liczby potomstwa. Lewocki i dzieci lepią pierogi, Monika także jest zajęta. U Kacprzyków podobnie, w kuchni krząta się Janeczka, przed domem zaś Michał wiesza światełka. W każdym domu słychać radosne nucenie kolęd. Gdy nadchodzi Wigilia wszyscy siadają do stołu, jest odświętnie, uroczyście, bardzo rodzinnie. Rodziny łamią się opłatkiem, ściskają, tulą do siebie, składają życzenia, a Weronika tuli z Janu swoje nowo narodzone dziecko. 21:05 GRANICA OBŁĘDU (THE CREEPY LINE) Film dokumentalny, 55 min, USA, 2018 Reżyseria: M. A. Tylor Zdjęcia: Dain Valverde Muzyka: Jay Smith Film dokumentalny ukazujący, w jakim stopniu społeczeństwo jest manipulowane przez media internetowe, społecznościowe, Google i Facebook. Pokazuje także niezwykle subtelny sposób, w jaki to robią. Tytuł filmu pochodzi z fragmentu wywiadu z byłym dyrektorem generalnym Google w 2010 r. Wyjaśnił on wtedy na czym polega kodeks postępowania Google. Ten film to rozmowa o prywatności i kontroli danych. Bada, co Google i Facebook robią z danymi. Są one nie tylko przetwarzane i sprzedawane, ale także wykorzystywane do formowania opinii i manipulowania świadomością publiczną, wpływając jednocześnie na opinie na szeroką skalę - wszystko w celu przekształcania społeczeństw, tak aby pasowały do konkretnego światopoglądu. Dokument zawiera wywiady z Jordanem B. Petersonem, Lutherem Lowe, Peterem Schweizerem, Marlene Jaeckel, Danielem Stevensem, Barrym Schwartzem i innymi. Pokazuje jak zgubne mogą być interwencje Google i Facebooka na ich rzekomo neutralne platformy. Wiele osób odmówiło udziału w filmie ze strachu przed znalezieniem się na czarnej liście mediów społecznościowych i Google, gdzie specjaliści od algorytmów usilnie pracują nad takim wykazem "osób niepożądanych". 22:15 ZWYKŁE ZABURZENIE (NATURAL DISORDER) Film dokumentalny, 56 min, Dania, 2015 Reżyseria: Christian Sonderby Jepsen Scenariusz: Christian Sonderby Jepsen Wykonawcy: Pilou Asbaek Zdjęcia: Christian Sonderby Jepsen Muzyka: Maja Romm, Jonas Colstrup Jacob Nossell to 27 - letni student dziennikarstwa i satyryk cierpiący na porażenie mózgowe. Ma trudności z koordynacją mowy i ruchów ciała, cierpi na sztywność i skurcze mięśni, ale pod względem umysłowym jest na równi z kolegami. I na tym polega problem. Jest zbyt inny od reszty, aby ta zaakceptowała go jako normalnego, a zbyt normalny, aby móc zaakceptować proponowany mu w społeczeństwie los. Jak zatem można zdefiniować pojęcia normalności i inności? Film dokumentuje postać uwięzionego w nie do końca sprawnym ciele zdrowego psychicznie człowieka, który chce zrozumieć swoje przeznaczenie, pokazać, że jego życie jest coś warte. Kwestionuje utarte pojęcia normalności i ludzkich ułomności, dowodząc jak cienka granica dzieli obie koncepcje. Dlatego w Duńskim Teatrze Królewskim reżyseruje spektakl, w którym odkrywa sens tożsamości i normalności, rozważając przy okazji, czym tak naprawdę jest życie. Wychodzi na ulice z kamerą i mikrofonem, pytając zatrzymanych przypadkowo ludzi, co ich zdaniem jest w życiu normalne. Rozmawia z doktorem filozofii i neurologii o pojęciu normalności i pozwala na zeskanowanie własnego mózgu oraz DNA. Musi jednak zmierzyć się z własnymi ograniczeniami, z którymi ma do czynienia od dzieciństwa. Największym z nich jest strach przed uznaniem za niepełnosprawnego, czego za wszelką cenę stara się uniknąć. Film jest pogodnym portretem człowieka, którego odważna, autoironiczna postawa wobec świata zmusza do konfrontacji z problemem dotyczącym nas wszystkich. Czym jest dziś pojęcie normalności i czy uległo ono konstruktywnej zmianie w czasach, w których nauka wyprzedziła ewolucję? 23:25 WETERYNARZE Z SERCEM - /74/ Reality show, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Dzisiaj odwiedzamy Zoo Safari Borysew - jedyne takie miejsce w Polsce, gdzie hoduje się białe tygrysy bengalskie. Ten gatunek należy do zagrożonych wyginięciem i jest wpisany do Czerwonej Księgi. Podglądamy zabiegi weterynaryjne i przegląd medyczny tygrysicy Safry. Spotkać tam można również krokodyle czy aligatory oraz inne ciekawe okazy egzotycznego świata zwierząt. Udało nam się także obserwować ekipę sterylobusa podczas akcji bezpłatnych sterylizacji zwierząt. Celem jest ograniczenie rozmnażania, a co za tym idzie bezdomności zwierząt. Weterynarze przeprowadzili już 95 akcji, podczas których zoperowali około 3 i pół tysiąca zwierząt. Działania zakrojone są na szeroką skalę i wykraczają daleko poza granice Polski. W kąciku behawiorystycznym dowiemy się, co to jest lęk separacyjny u psów i jak sobie z nim radzić. W kąciku adopcyjnym poznacie Azę, suczkę, która po ciężkich latach spędzonych na łańcuchu, cieszyła się nowym życiem tylko kilka miesięcy. Znowu szukamy dla niej domu. 24:00 POJEDNANIE Reportaż, 16 min, Polska, 1984 Reżyseria: Andrzej Dziedzic Scenariusz: Andrzej Dziedzic Zdjęcia: Jerzy Augustyński, Kazimierz Sikorski Reportaż z 1984 roku o zakładzie produkcyjnym telewizorów Unitra Unimor w Gdańsku. Firma powstała w 1957 w Gdańsku. Zajmowała się produkcją telewizorów oraz sprzętu łączności, montowanego na statkach i na potrzeby wojska. Opowieści pracowników fabryki o realiach pracy, o zmianach w zakładzie po strajkach w 1981 roku. Porównywanie produkcji i systemu pracy z czasów przed strajkami. Odczucia robotników po zmianach w zakładzie to strach, utrata wiary w lepsze jutro, brak nadziei na lepsze życie. Ich życie diametralnie się zmieniło. Firma przestała produkować telewizory w latach 90. XX wieku. 00:25 NOTACJE - ZOFIA ŻUKOWSKA. TELEWIZYJNY BAKCYL Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2010 Autor: Maria Nockowska Zofia Żukowska urodziła się w 1936 r. w Warszawie, pochodzi z zasymilowanej rodziny żydowskiej. Wieloletnia dziennikarka telewizyjna, związana z telewizją od 1959 r. , w której pracowała przez 45 lat. Realizowała programy dotyczące nauk ścisłych, przyrodniczych, medycznych. Przez wiele lat kierowała redakcją nauk ścisłych i przyrodniczych w Redakcji Programów Oświatowych, a potem w Telewizji Edukacyjnej. Pomysłodawczyni cyklu programów "Sonda". 00:40 MALOWANIE I ŚPIEWANIE. JAN KANTY PAWLUŚKIEWICZ Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2016 Reżyseria: Marta Węgiel Scenariusz: Marta Węgiel Wykonawcy: Jan Kanty Pawluśkiewicz Film dokumentalny o Janie Kantym Pawluśkiewiczu jest opowieścią linearną: dzieciństwo w Nowym Targu, rodzinne tradycje gry na organach, wykształcenie i pierwsze ważne doświadczenia. Następnie studia na Politechnice Krakowskiej i spotkanie z Markiem Grechutą, zespół Anawa, pierwsze realizacje sceniczne w teatrze STU, Piwnica pod Baranami. Spotkania na scenach teatralnych i realizacje muzyki filmowej. Ważni ludzie, ważne przedsięwzięcia, wyzwania artystyczne. Fascynacja malarstwem, nowa dziedzina sztuki żel - art. Jan Kanty Pawluśkiewicz opowiada o sobie w różnych okresach życia, opowieści są ilustrowane bogatym materiałem archiwalnym. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PAMIĘĆ ROZPISANA NA POKOLENIA. ODC. 273 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 30 kwietnia 1940 roku pod Anielinem poległ mjr Henryk Dobrzański, pseudonim Hubal. Po klęsce wrześniowej został bohaterem narodowym, bo nie złożył broni. Sformował Oddział Wydzielony Wojska Polskiego i kontynuował walkę z Niemcami. Żołnierze Hubala stoczyli kilka zwycięskich bitew. Oddział rozwiązano dwa miesiące po śmierci majora. Po śmierci ciało majora Niemcy starannie ukryli, nie chcąc dopuścić do powstania kolejnego miejsca polskiej pamięci narodowej. Mniej więcej trzy lata temu rodzina państwa Kowalskich z Inowłodza przyznała się, iż pierwotnie ciało bohatera było ukryte w ich rodzinnym grobowcu, kiedy jednak zmarła seniorka rodu i okazało się że brakuje dla niej miejsca w rodzinnej katakumbie, majora przeniesiono w inne miejsce. Kolejno sprawdzaliśmy bez rezultatu różne miejsca na cmentarzu. Teraz pojawiła się nowa relacja, prowadząca do przycmentarnego kościółka św. Idziego. Ten ślad zechcemy rozpoznać. 02:20 KRÓTKI KURS HISTORII PZPR Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2008 Reżyseria: Aneta Chwalba Scenariusz: Maciej Muzyczuk Prezentujemy historię nieboszczki PZPR w oparciu o materiały archiwalne uzupełnione dowcipnym komentarzem. Dowcipnym, ale opartym na faktach. Jego autorem jest historyk Antoni Dudek nie tylko znany naukowiec, ale i autor książek trafiających do masowego odbiorcy. Współczesne zdjęcia pokazują wyłącznie zakamarki Giełdy Papierów Wartościowych, czyli dawnej siedziby Komitetu Centralnego PZPR. Na zasadzie kontrapunktu, współczesne obrazki zbite są z fragmentami wierszy opowiadających o kierowniczej roli partii. 02:55 WSZYSTKO JEST POEZJĄ Film dokumentalny, 58 min, Polska, 1982 Reżyseria: Andrzej Brzozowski Scenariusz: Andrzej Brzozowski Wykonawcy: Grzegorz Bukała, Przemysław Gintrowski, Wacław Juszczyszyn, Jacek Kaczmarski Zdjęcia: Michał Bukojemski Kończyły się lata sześćdziesiąte. W Stanach Zjednoczonych i w krajach zachodniej Europy potężniały fale młodzieżowego protestu przeciwko wojnie, państwu, rzeczywistości i dorosłym. Aktywizowały się wielkie ruchy ideologiczne, którym patronowali, po społu, Chrystus, Che Guevara, Marks i Marcuse. Kontrkultura szturmowała bastiony salonów, filharmonii i uniwersyteckich katedr. W Polsce kończyły się lata siermiężnej "małej stabilizacji", zaś spazmy marca 1968 roku zapowiadały grudniowy wstrząs, niosący tyleż nadziei, co i rozczarowań. W ów krajobraz wkroczył młody poeta, wędrowny bard w dżinsach i wytartej bluzie, z chlebakiem i gitarą w ręku... Edward Stachura wędrował przez całe życie, tak jak jego bohaterowie "włócząc się bez celu", bądź "uciekając przed śmiercią". Urodzony we Francji, wrócił w 1948 roku wraz z rodziną do Polski i tu, na Uniwersytecie Warszawskim ukończył filologię romańską. Podróżował po kraju i zagranicy: po Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Meksyku, Norwegii, po Bliskim Wschodzie. Publikował zbiory wierszy, opowiadania i powieści. Na licznych spotkaniach z młodymi słuchaczami śpiewał ballady do wtóru gitary. Był ich niekwestionowanym idolem, wyrażając w swej twórczości powszechne odczucia i oczekiwania. Zaś twórczość tożsama była z jego życiorysem. Śmierci nie uciekł - wybiegł jej na przeciw. Zmarł samobójczo w 1979 roku. Impresyjny film oparty jest na wątkach życiorysu i poezji Edwarda Stachury. Zamysł tego filmu określony został w podtytule jako "dokumentacja do filmu o życiu poety" (Andrzej Brzozowski miał robić dokumentację do filmu fabularnego, o realizacji którego myślał swego czasu Andrzej Wajda). I taka jest geneza podtytułu, jak i samego dokumentu. Dokumentacja ta, na którą składają się suche relacje i komunikaty z wypadku Stachury, serdeczne wspomnienia jego przyjaciół i matki oraz prezentacja jego utworów, komponuje się w swoisty portret wewnętrzny człowieka wrażliwego, niezwykłego poety i pisarza. O Edwardzie Stachurze mówią: krytyk literacki i wydawca jego dzieł Krzysztof Rutkowski, malarz Tadeusz Burniewicz, grafik Wiesław Wachowski, poeci: Marta Kucharska, Andrzej Bobiński, Janusz Zernicki i Witold Różański, matka Jadwiga Stachura, literat Ziemowit Fedecki, kompozytor Jerzy Satanowski. Wiersze Edwarda Stachury śpiewają Grzegorz Bukała, Przemysław Gintrowski, Wacław Juszczyszyn i Jacek Kaczmarski.