TVP Historia Wtorek, 28.11.2023 06:30 BYŁ TAKI DZIEŃ - 28 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1567 - Juan Jepez y Alvares przyjął zakonne imię Jan od Krzyża, uważany jest za jednego z największych nowożytnych mistyków Kościoła; 1907 - zmarł Stanisław Wyspiański; 1943 - konferencja Churchilla, Roosevelta i Stalina w Teheranie; 07:10 CZAS HONORU - ODC. 13 WŁADEK Serial wojenny, 44 min, Polska, 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski, Agnieszka Więdłocha, Anna Romantowska, Krzysztof Globisz Lena z trudnością adaptuje się do życia po aryjskiej stronie. Czesław prosi Marię o dostarczenie Władkowi zarazków tyfusu. Jeśli chłopak zachoruje, zostanie przewieziony do szpitala, skąd łatwiej będzie go odbić. Karol dowiaduje się, że jego siostra nie żyje. Niemcy cały czas go oszukiwali. Antek rozpoznaje zdjęcie Karola. Wie, że jest on zdrajcą. Karol odwiedza Wandę, przyznaje się, że ją oszukiwał, ale ostrzega też, że grozi jej aresztowanie i nalega, żeby wyjechała z Warszawy. Rozpoczyna się akcja odbicia Władka. 08:00 KŁAMSTWA I MITY POLSKI LUDOWEJ - ODC. 18 Magazyn, 10 min, Polska, 2023 Scenariusz: Monika Kwasigroch, Sebastian Ligarski, Edyta Strub Wielu młodych ludzi, urodzonych już w wolnej Polsce - wiedzę o tym, jak wyglądała współczesna historia naszego kraju czerpie z filmów, czasem z opowieści rodziny. Na lekcjach historii poznaje tylko najważniejsze z wydarzeń i nie zawsze potrafi zrozumieć, jak wyglądał ten system i jak żyło się w Polsce Ludowej. Zwłaszcza że kultywowana jest moda na PRL, pojawiają się lokale nawiązujące do tej nazwy, modne gadżety czy kultowe filmy. Sielankowy obraz kraju, w którym żyło się może biednie, ale było wesoło, pojawia się gdzieś w społecznej świadomości. Kłamstwo Polski Ludowej wciąż nie zostało odkłamane. Autorzy cyklu postawili sobie za cel próbę odkłamania tych lat, nie tylko w kwestiach fundamentalnych, ale też drobiazgach, by pokazać, jak wyglądało życie w najzabawniejszym baraku Układu Warszawskiego. Punktem wyjścia będą mniejsze i większe kłamstwa Polski Ludowej, z jakimi do dziś obcujemy - od słynnego referendum w 1946 roku, poprzez słynne gierkowskie "pomożecie", aż po Okrągły Stół. Aby to osiągnąć, w krótkiej formie dokumentalnej połączymy wiele źródeł: filmy archiwalne, stare zdjęcia, wspomnienia żyjących lub zachowane archiwalne wypowiedzi świadków, stare nagrania radiowe, gazety, filmy fabularne, piosenki z tych lat, a wszystko opatrzone komentarzem lektorskim. 08:40 HISTORIA POLSKI - TAM GDZIE MOJE OWCE, TAM I PASTERZ Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tadeusz Doroszuk Scenariusz: Tadeusz Doroszuk Rudno to duża, zamożna wieś, ciągnąca się przeszło 7 km - od tzw. Czarnego Lasu, aż po Komarówkę Podlaską - znana w całej okolicy z gospodarności i patriotyzmu. W okresie okupacji niemieckiej należała do gminy Brzozowy Kąt, powiatu radzyńskiego, dystryktu lubelskiego. Według danych niemieckich zamieszkiwać je miało ponad 800 mieszkańców. W 1940 roku rozstrzelano 50 mieszkańców i księdza proboszcza, Romana Ryczkowskiego, w akcie zemsty za śmierć Niemca. 09:50 Z WIDOKIEM NA WAWEL - WYŚCIGI WYNALAZCÓW Magazyn publicystyczny, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Prowadzący: Paweł F. Nowakowski W tym odcinku: Przed dziewięćdziesięciu laty, na dziesięć miesięcy przed śmiercią Thomas Alva Edison opatentował ostatni wynalazek. Badacze dziejów nauki i zarządzania przedstawiają okoliczności dawnych zmagań wynalazców i realia współczesnego wyścigu technologicznego. Kameralny, studyjny program publicystyczny o tematyce historycznej. Punktem wyjścia każdego z programów jest rocznica lub bieżące wydarzenie, przypadające w okolicach dnia emisji, które stanowi podstawę do dyskusji z zaproszonymi gośćmi. To wydarzenie jest pretekstem do ukazywania analogii historycznych, naświetlania podobnych zdarzeń w innych kręgach kulturowych oraz do sięgania w głąb przeszłości. 10:20 SENSACJE XX WIEKU - SYNDYKAT ZABÓJCÓW Widowisko, 45 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Andrzej Zieliński, Sławomir Orzechowski, Andrzej Szopa, Magdalena Wójcik Ręce dyktatora sięgały daleko. Nawet na drugą półkulę. W 1940 roku z rozkazu Kremla zginął przebywający na emigracji w Meksyku Lew Trocki, człowiek numer dwa - tuż po Leninie w hierarchii władzy wczesnych lat bolszewickiej Rosji. Zabójca zatłukł skłóconego ze Stalinem bohatera rewolucji toporkiem do kruszenia lodu. Stalin zmarł w roku 1953, nie bez dyskretnej pomocy najbliższych współpracowników. Wprawdzie żaden z akolitów nie ośmielił się podnieść świętokradczej ręki na generalissimusa, ale też nikt nie wyciągnął pomocnej dłoni, gdy pozbawiony opieki medyków wódz przez wiele godzin konał w swej podmoskiewskiej daczy. Walkę o schedę po Chorążym Pokoju wygrał Nikita Chruszczow. Wkrótce ujawnił wybranym i wypróbowanym towarzyszom zbrodnie byłego przywódcy, potępił też surowo metody stosowane przez siepaczy z NKWD. Nie bez racji; korzystanie ze sprzętu użytku domowego do wykonywania wyroków na przestępcach politycznych jest nienowoczesne, często nieskuteczne (Trocki nie zginął na miejscu) i zdecydowanie nieprofesjonalne. Wrogowie Kraju Rad mieli być odtąd likwidowani metodami naukowymi. Niestety, naukowo opracowany zamach na Gieorgija Okołowicza, przewodniczącego jednej z emigracyjnych organizacji rosyjskich w Niemczech, nie udał się, bowiem niedoszły zabójca "wybrał wolność", oraz pokazał dziennikarzom swą broń - ukryty w papierośnicy minipistolet strzelający zatrutymi pociskami. Mniej szczęścia od Okołowicza miał Lew Rebet, jeden z prominentnych działaczy ukraińskiej organizacji nacjonalistycznej rezydującej w Monachium. Morderca użył z powodzeniem nowego wynalazku specjalistów z KGB - niemal niewykrywalnego gazu trującego zatrzymującego akcję serca ofiary. Udoskonalony, dwustrzałowy model miotacza gazowego posłużył w październiku 1959 roku do zabójstwa Stepana Bandery, przywódcy OUN - Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. Realizatorzy widowiska przedstawiają też inne akcje agentów Biura Zadań Specjalnych. Celem tej placówki, działającej w strukturze radzieckiej służby bezpieczeństwa, była fizyczna likwidacja niewygodnych dla Kremla liderów emigracyjnych ugrupowań antysowieckich, dysydentów, zbiegów i innych "zdrajców ojczyzny". 11:15 KLEJNOTY ALP, WIELKIE JEZIORA WŁOCH - ODC. 3 ISEO (JEWELS OF THE ALPS - ITALY'S GREAT LAKES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Mi - Yong Brehm Pięcioodcinkowa seria dokumentalna, opowiadająca o najpiękniejszych alpejskich jeziorach zwanych Klejnotami Alp: Maggiore, Como, Iseo, Lugano i Garda. Każdy film przedstawia jedno z nich, ukazując nam wyjątkowe środowisko naturalne w cyklu zmieniających się pór roku oraz przybliżając miejscową ludność. Wszystkie pięć jezior powstało z lodowców. Są unikalne w Europie jako połączenie dwóch kontrastujących ze sobą światów: środowiska alpejskiego i śródziemnomorskiego. Królestwo zwierząt w Górnych Włoszech kryje w sobie wiele niespodzianek. Stado dzikich jeleni nad jeziorem Como, mała salamandra ognista, która jest uderzająco podobna do podwodnego smoka, czy świstaki na warcie przy ujściu ich nory nad jeziorem Garda. Autorzy cyklu odwiedzają osoby, których życie jest ściśle związane z jeziorami. Ich historie - autentyczne i nieoczekiwane. Kamera towarzyszy speleologom w wyprawie do niezbadanej wcześniej wapiennej jaskini nad jeziorem Iseo; ukazuje mężczyznę uprawiającego herbatę nad jeziorem Maggiore; a nad jeziorem Como 94 - letnia Nonna Pupa pokazuje nam, jak zamieniła wysypisko śmieci w wyjątkowy ogród. Odc. 3. Iseo to malownicze włoskie jezioro, położone w centralnej części Alp, na zachodzie regionu Lombardia i na skraju doliny Val Camonica. Otoczone górami, klifami, winnicami i zamkami średniowiecznymi, jest niezwykle urokliwe, ale mimo swoich walorów, wciąż mało znane wśród turystów zagranicznych, od zawsze pozostaje w cieniu popularnych jezior włoskich: Como i Garda. Dookoła jeziora Iseo są takie widoki, że gdzie nie spojrzycie, tam jest pięknie, dlatego to raj dla fanów uroczych krajobrazów i fotografów. Przy dobrej widoczności warto wspiąć się na którąś z gór w pobliżu jeziora, gdyż z wysokości roztacza się przepiękny widok na taflę Iseo i okoliczne tereny. 12:40 ZMIENNICY - ODC. 1/15 - CENY UMOWNE Serial komediowy, 55 min, Polska, 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Ewa Błaszczyk, Mieczysław Hryniewicz, Bronisław Pawlik, Paweł Nowisz, Piotr Pręgowski, Kazimierz Kaczor, Wojciech Pokora, Maria Klejdysz, Krzysztof Zaleski, Zofia Merle, Jan Mayzel, Andrzej Grąziewicz, Marian Opania, Anna Sobik Młoda dziewczyna w przebraniu mężczyzny zatrudnia się jako kierowca w Miejskim Przedsiębiorstwie Taksówkowym. Tylko w ten sposób może otrzymać posadę. Wraz ze swoim zmiennikiem jeździ taksówką po Warszawie. Świat zza szyb "taryfy" wygląda czasem śmiesznie, czasem groteskowo, a niekiedy tragikomicznie. Jacek i pan Stanisław jeżdżą na zmianę starą, zdezelowaną taksówką. Kierownictwo MPT obiecuje im jednak wkrótce wymianę wysłużonego wozu na nowy. Z kolei studiujący w stolicy Taj o dźwięcznym imieniu Krashan Bhamaradżanga ma kłopoty z wierzycielami. Na lotnisku spotyka się z niejakim prezesem Kuskiem, en daje mu adres, pod którym być może pomogą mu rozwiązać jego problemy. Trzeci bohater jest strażakiem. Nazywa się Szymon Kuśmider i nie gardzi "lewym" zarobkiem. Jego specjalnością jest handel paliwem. Od kolejarzy kupuje setki litrów benzyny, które strażackim wozem dostarcza na stacje benzynowe i tam sprzedaje; rzecz jasna z zyskiem. 13:45 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - KAROL V HABSBURG, TWÓRCA IMPERIUM (CHARLES V) Cykl dokumentalny, 95 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Lektor: Marek Ciunel Historia żyjącego w XVI wieku w Hiszpanii, cesarza Karola V - syna austriackiego cesarza Maksymiliana I z rodu Habsburgów i burgundzkiej księżniczki Joanny. Posiadłości cesarza Karola były tak rozległe, że mówiono: słońce nigdy nie zachodzi nad jego imperium. Rządził Hiszpanią, Holandią, Cesarstwem Niemieckim, ale także królestwem Neapolu i Sycylii oraz nowo zdobytymi terytoriami w Ameryce. Lwią część swego panowania spędził, podróżując po Europie - z jednego terytorium na drugie, próbując skutecznie administrować swym imperium. Miał wielu zwolenników, ale i licznych wrogów, do których zaliczali się: Franciszek I cesarz Francji i Sulejman Wspaniały władca turecki. Pod koniec życia, chory i zmęczony sprawowaniem władzy, abdykował i osiadł w malowniczym klasztorze San Jeronimo de Yuste w Hiszpanii, gdzie zmarł na malarię w 1556 roku. Program zabiera nas w podróż do miejsc związanych z życiem cesarza: do pałacu Alhambra w Granadzie, czy do klasztoru El Escorial w pobliżu Madrytu. Historie epoki przybliżają nam profesorowie francuskich uniwersytetów oraz hiszpańscy i francuscy historycy i pisarze, specjalizujący się w tej epoce. 15:30 CZAS PIENIĄDZA - ODC. 6. PIENIĄDZ PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ I W CZASIE OKUPACJI 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Tematami tego odcinka cyklu są wojenne losy zasobów Banku Polskiego, i ciągłość pracy Banku na emigracji w czasie II wojny światowej, dzieje systemu monetarnego w okupowanej Polsce, a także procesy, które doprowadziły do powstania Narodowego Banku Polskiego. Wybuch II wojny stworzył zupełnie nową sytuację, w której znaleźli się Polacy i wszystkie instytucje życia publicznego. Wśród nich także emitent złotego Bank Polski. 4 września 1939 roku doszło do ewakuacji kierownictwa i zasobów Banku Polskiego. Znana jest historia żony Ignacego Matuszewskiego, słynnej olimpijki Haliny Konopackiej, która wraz z mężem towarzyszyła transportowi złota. Jest legendą, że prowadziła jedną z ciężarówek. Faktem jest, że zapas złota polskiego miał wartość 87 mln dolarów i ważył ok. 77 ton. Na początku września Bank Polski wraz ze złotem został ewakuowany najpierw do Lublina, a następnie do Rumunii, skąd złoto przybyło drogą morską do Stambułu, stamtąd koleją do Bejrutu i w końcu na pokładzie francuskiego krążownika do Tulonu. Ostatecznie złożono je we Francji w Nevers. Kolejna przeprowadzka nastąpiła po klęsce Francji latem 1940 roku. Wtedy kruszec trafił do Wielkiej Brytanii, Kanady i USA, a większość, wraz ze złotem belgijskim i częścią francuskiego została przetransportowana do Dakaru we francuskiej Afryce Zachodniej, skąd przewieziono je do fortu Cayes na Saharze. W 1942 roku złoto ponownie przetransportowano do Londynu. W odcinku także o losach polskiego złotego na terenach okupowanej Polski, gdzie władze niemieckie uznały markę niemiecką oraz złoty polski za ustawowe środki płatnicze. Kurs wymiany był skrajnie niekorzystny, przed wojną 1 zł był wart dwie marki, po wrześniu 1939 roku za jedną markę należało zapłacić 2 zł. Wprowadzono pomocniczy pieniądz okupacyjny, tzw. bony Kas Kredytowych (Reichskreditkassen), które częściowo uzupełniły braki na rynku pieniężnym. W Generalnym Gubernatorstwie nie można było utrzymać polskiej waluty, bowiem ewakuujący się we wrześniu Bank Polski wywiózł, oprócz zasobów złota, także matryce do druku banknotów oraz zapas samych banknotów. Dlatego Niemcy zgodzili się utworzenie Banku Emisyjnego, który emitował złotówki, na których wszystkie napisy były w języku polskim. Kierował nim były wiceprezes Banku Polskiego Feliks Młynarski, w porozumieniu z władzami polskimi na Zachodzie. Napisy na banknotach były wyłącznie w języku polskim, a w nazwie banku był przymiotnik polski. Emitowane pieniądze nazywano złotymi krakowskimi lub młynarkami, od nazwiska prezesa Banku. Na banknotach 20 i 50 zł były portrety Emilii Plater. Niemcy zgodzili się na to, dając wiarę zapewnieniom, że jest to głowa młodego mężczyzny. Na banknotach 10 zł przedstawiono pomnik Chopina z warszawskich Łazienek. Niemcy wykorzystywali młynarki przede wszystkim do utrzymywania swojej armii stacjonującej na terenie Gubernatorstwa. Tymczasem pieniądze emitowane przez Emisyjny Bank w Polsce były też elementem walki z okupantem. Zarówno mennica, jak i Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych, prowadziły działalność na rzecz podziemia. Pieniędzy zaś używano do walki propagandowej. Na banknotach umieszczano patriotyczne hasła z polskim godłem czy znakiem Polski Walczącej. 16:00 I TAK WSZYSTKO WIDZIAŁAM Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Tkaczyński Scenariusz: Michał Tkaczyński, Gabriel Kayzer Film to wspomnienie trzech kobiet, które jako dzieci przeżyły getto, z którego udało się im uciec dzięki pomocy dobrych ludzi. Między innymi księdza Godlewskiego, który był proboszczem w kościele na terenie getta i sióstr zakonnych, które zapewniły metrykę chrztu dla tych, wówczas dziewczynek. Przyjęcie chrztu oznaczało szansę na przeżycie, ale dla niektórych przyjęty katolicyzm stał się religią na całe życie. 17:00 HISTORIA POLSKI - FENOMEN POLSKOŚCI Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2019 Reżyseria: Alina Czerniakowska Film dokumentalny o polskich wynalazcach, którym ludzkość zawdzięcza wygrywanie światowych wojen i cywilizacyjne milowe kroki. Jest to spojrzenie na dokonania Polaków, o których często niewiele wiemy, poprzez życie i twórczość profesora Bolesława Orłowskiego. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 14 "KRZYŻ WALECZNYCH" S. II Serial wojenny, 48 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk Ranny, chory na tyfus Władek zostaje ukryty w klasztorze. Rappke szuka winnych strzelaniny w szpitalu. Znajduje zwłoki Czesława w miejskiej kostnicy. Na rozkaz standartenfuhrera Gerda Kellera organizuje zasadzkę w czasie pogrzebu. Bronek z Wandą przenoszą się nowego mieszkania. Ich szczęście nie trwa jednak długo, bo Wanda zostaje zadenuncjowana przez sąsiada. W tym czasie w mieszkaniu Heleny, matki Wandy, Niemcy zastawiają pułapkę. Doktor Maria Konarska przedstawia rannemu Kellerowi swoją diagnozę - będzie sparaliżowany. Bronek, Michał i Janek poznają swojego nowego dowódcę, Doktora. Maria już wie, że jej mąż, Czesław, zginął w akcji. Tymczasem Lena Sajkowska, ukochana Janka, zauważa, że jest śledzona przez tajemniczego mężczyznę. 20:00 PERSOWIE. HISTORIA IRANU - ODC. 3/3 (PERSIA: A HISTORY OF IRAN) Serial dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Samira Ahmed Dzięki tej serii widzowie będą mogli odkryć fascynującą i skomplikowaną historię Persji, pierwszego imperium na świecie, które powstało w szóstym wieku przed Chrystusem i wywarło wielki wpływ na kulturę rzymską, bizantyjską i arabską. To świat królów i najeźdźców, epickich poetów i wyjątkowych artystów. Twórców dokumentu najbardziej interesuje żywotność perskiej cywilizacji. Język farsi przetrwał wszystkie inwazje, rewolucje i religijne zawieruchy. Perską mowę i obyczaje przyjmowali Mongołowie, Turkmeni, Turcy i Afgańczycy. Islamizacji nie towarzyszyła arabizacja. Najeźdźcy zapożyczyli od Persów stroje, kuchnię, architekturę, administrację, nawet Aladyna i "Opowieści z tysiąca i jednej nocy". "Szahname", poetycki epos z przełomu X i XI wieku, do dziś jest publicznie recytowany, "Rubajaty" - wolnomyślicielskie wiersze Omara Chajjama stały się bestsellerem na Zachodzie 800 lat po śmierci autora. Kopuła meczetu w Isfahanie swego czasu była największa na świecie. Persowie mieli nawet swojego Machiavellego, który napisał podręcznik dobrego rządzenia. Jeden z szachów zajął Delhi i zasiadł na Pawim Tronie, lecz kres imperialnym ambicjom położyły europejskie potęgi. XX wiek zajmuje w tym cyklu zaledwie siedem minut i to głównie w kontekście polityki historycznej Mohammeda Rezy Pahlaviego uważającego się za nowego Cyrusa. Od 40 lat, gdy władzę przejęli ajatollahowie, niewielu ludzi z Zachodu widziało Iran. Brytyjczykom udało się dostać pozwolenie na filmowanie. Narratorka, Samira Ahmed, rozmawia z tubylcami, przechadza się po bazarze, zagląda do klubu - siłowni. Perskie dzieje przedstawione są w porządku chronologicznym. Od starożytnych wykopalisk, pozostałości zigguratu w Czoga Zanbil, ruin Suzy i Persepolis. Ahmed odwiedza świątynię zoroastrian, w której płonie wieczny ogień, zachwyca się perską kaligrafią, ceramiką i rzemiosłem artystycznym. Atrakcyjności filmowi dodają orientalna muzyka i niesamowite krajobrazy. 21:00 U PANA BOGA ZA MIEDZĄ Komedia, 110 min, Polska, 2009 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Muzyka: Ludek Drizhal Aktorzy: Andrzej Zaborski, Krzysztof Dzierma, Agnieszka Kotlarska, Grzegorz Heromiński, Emilian Kamiński, Wojciech Solarz, Ryszard Doliński, Mieczyslaw Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach, Katarzyna Śmiechowicz, Barbara Torzewska, Małgorzata Płońska Kolejna (po "U Pana Boga za piecem" i "U Pana Boga w ogródku") część perypetii mieszkańców idyllicznego podlaskiego miasteczka Królowy Most. Na tle urokliwych sielskich pejzaży, pośród dobiegających z miejscowych kuchni woni kindziuków, kiszonych ogórków i smalcu, tudzież w asyście obficie obdarzonych przez naturę niewiast, Jacek Bromski po raz kolejny snuje opowieść o tym, jak spokojne życie dobrodusznego proboszcza i równie sympatycznych, co niewydarzonych, stróżów porządku zostaje zakłócone przez pojawienie się "obcego", a właściwie dwóch. Pierwszym jest Staszek Niemotko (Grzegorz Heromiński), który ostatnie dwadzieścia lat spędził w USA, a teraz wraca odwiedzić stare kąty. Przywiózł ze sobą luksusowy biały samochód i mnóstwo forsy. Jego rodzinna chałupa to już ruina, jednak za radą proboszcza Staszek postanawia zostać i znaleźć sobie odpowiednią żonę. Nie jest wprawdzie ani młody, ani zbyt przystojny, ale za to ma grubo ponad sto tysięcy dolarów, co niewątpliwie stanowi pewien atut. Niestety, nawet tak duża suma nie robi wrażenia na atrakcyjnej kasjerce w lokalnym banku, gdzie lokuje pieniądze. Dziewczyna, owszem, umówiłaby się na randkę z "Amerykanem", ale najpierw musiałby on uzyskać zgodę miejscowej władzy duchownej. I nie chodzi tu bynajmniej o proboszcza Antoniego, tylko o... popa, gdyż piękna Ludmiła jest wyznania prawosławnego. Wszystko wskazuje więc na to, że ze ślubu nic nie będzie. W zamian Staszkowi niespodziewanie trafia się szansa na zaistnienie w...polityce. W Królowym Moście zbliżają się bowiem wybory burmistrza. Piastujący to stanowisko od trzech kadencji Mieczysław jest usilnie namawiany przez żonę, by dał sobie już spokój z ratuszem i zajął się wnukami. Widząc jego wahania miejscowy bogacz Śliwiak postanawia również ubiegać się o urząd włodarza miasta. Dowiedziawszy się, że Staszek długo przebywał w Stanach, angażuje go do przygotowania profesjonalnej kampanii wyborczej w stylu amerykańskim. Niemotko ochoczo bierze się do rzeczy. Na początku zjednuje sobie reaktora naczelnego miejscowej gazety, który jest w niełasce u burmistrza, odkąd nie zgodził się wydrukować jego poezji. Jako że kampania ma być profesjonalna, redaktor dostaje zadanie "zebrania haków" na Mieczysława. Nie będzie to trudne, gdyż urzędujący burmistrz darzy daleko posuniętą sympatią swoją sekretarkę, nie tylko dlatego, że świetnie organizuje mu pracę i chętnie słucha napisanych przezeń wierszy, lecz także z powodu jej biustu, na widok którego króliczki "Playboya" mogłyby się nabawić kompleksów. Z biegiem czasu kampania wyborcza coraz bardziej się zaostrza i do akcji musi wkroczyć policja. Na szczęście nieporadności komendanta i jego safandułowatych podopiecznych w sukurs przychodzi drugi "obcy", a właściwie "obca" osoba w miasteczku - starszy inspektor Marina Chmiel, dziarska blondynka, posiadaczka czarnego pasa w karate i specjalistka od komputerów. Jednak i jej umiejętności okazują się niewystarczające wobec grupy uzbrojonych po zęby gangsterów zza Buga. Wskutek ich wyczynów idylliczne życie mieszkańców Królowego Mostu pryska jak bańka mydlana. Nawet kościelny dzwon brzmi fałszywie. Widząc, że wszystko dookoła pogrąża się w chaosie i przemocy zatroskany ksiądz proboszcz postanawia uciec się do niekonwencjonalnego jak na osobę duchowną rozwiązania sytuacji. Złoty Granat na Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu (2009) i Nagroda za reżyserię na Golden Rooster and Hundred Flowers Film Festiwal w Nanchang (2009). 23:05 WCIELENIA ZŁA - ODC. 9/10 MUSSOLINI. OJCIEC FASZYZMU. (EVOLUTION OF EVIL) Cykl dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2015 Lektor: Maciej Gudowski W tym odcinku sylwetka ojca faszyzmu, włoskiego dyktatora Mussoliniego. 00:05 SENSACJE XX WIEKU - SYNDYKAT ZABÓJCÓW Widowisko, 45 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Andrzej Zieliński, Sławomir Orzechowski, Andrzej Szopa, Magdalena Wójcik Ręce dyktatora sięgały daleko. Nawet na drugą półkulę. W 1940 roku z rozkazu Kremla zginął przebywający na emigracji w Meksyku Lew Trocki, człowiek numer dwa - tuż po Leninie w hierarchii władzy wczesnych lat bolszewickiej Rosji. Zabójca zatłukł skłóconego ze Stalinem bohatera rewolucji toporkiem do kruszenia lodu. Stalin zmarł w roku 1953, nie bez dyskretnej pomocy najbliższych współpracowników. Wprawdzie żaden z akolitów nie ośmielił się podnieść świętokradczej ręki na generalissimusa, ale też nikt nie wyciągnął pomocnej dłoni, gdy pozbawiony opieki medyków wódz przez wiele godzin konał w swej podmoskiewskiej daczy. Walkę o schedę po Chorążym Pokoju wygrał Nikita Chruszczow. Wkrótce ujawnił wybranym i wypróbowanym towarzyszom zbrodnie byłego przywódcy, potępił też surowo metody stosowane przez siepaczy z NKWD. Nie bez racji; korzystanie ze sprzętu użytku domowego do wykonywania wyroków na przestępcach politycznych jest nienowoczesne, często nieskuteczne (Trocki nie zginął na miejscu) i zdecydowanie nieprofesjonalne. Wrogowie Kraju Rad mieli być odtąd likwidowani metodami naukowymi. Niestety, naukowo opracowany zamach na Gieorgija Okołowicza, przewodniczącego jednej z emigracyjnych organizacji rosyjskich w Niemczech, nie udał się, bowiem niedoszły zabójca "wybrał wolność", oraz pokazał dziennikarzom swą broń - ukryty w papierośnicy minipistolet strzelający zatrutymi pociskami. Mniej szczęścia od Okołowicza miał Lew Rebet, jeden z prominentnych działaczy ukraińskiej organizacji nacjonalistycznej rezydującej w Monachium. Morderca użył z powodzeniem nowego wynalazku specjalistów z KGB - niemal niewykrywalnego gazu trującego zatrzymującego akcję serca ofiary. Udoskonalony, dwustrzałowy model miotacza gazowego posłużył w październiku 1959 roku do zabójstwa Stepana Bandery, przywódcy OUN - Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. Realizatorzy widowiska przedstawiają też inne akcje agentów Biura Zadań Specjalnych. Celem tej placówki, działającej w strukturze radzieckiej służby bezpieczeństwa, była fizyczna likwidacja niewygodnych dla Kremla liderów emigracyjnych ugrupowań antysowieckich, dysydentów, zbiegów i innych "zdrajców ojczyzny". 01:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - MONTGOMERY Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony Bernardowi Law Montgomery' emu - kontrowersyjnemu dowódcy brytyjskiemu. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.