TVP Historia Czwartek, 30.11.2023 06:25 BYŁ TAKI DZIEŃ - 30 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1808 - zdobycie wąwozu Somosierra przez polskich szwoleżerów; 1939 - atak ZSRS na Finlandię; 1988 - debata telewizyjna Wałęsy z Miodowiczem; 1994 - w Krakowie otwarto centrum sztuki i techniki japońskiej Mangha; 06:30 SPÓR O HISTORIĘ - WIERZENIA SŁOWIAN Debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller "Słowianie wyznawają jednego Boga, twórcę piorunów, jedynego pana wszechświata i święcą mu na ofiarę woły i inne zwierzęta. Nie wierzą w przeznaczenie. Gdy zapadłszy w chorobę albo idąc na wojnę, śmierć przed sobą widzą, ślubują Bogu ofiary, co po minionem niebezpieczeństwie wypełniają, co ślubowali, i sądzą, że to ślubowanie im życie ocaliło. Oprócz tego czczą jeszcze rzeki, boginki i inne bóstwa, wszystkim ofiary święcąc, a wśród ofiar pewne wróżby czynią" - pisał Prokop w VI wieku po Chrystusie. Co dzisiaj wiemy o wierzeniach Słowian? 07:10 CZAS HONORU - ODC. 15 "NA SERBII" S. II Serial wojenny, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Aresztowana Wanda trafia do siedziby gestapo w alei Szucha. W czasie przesłuchania rozpoznaje ją Rappke. Dziewczyna zostaje przeniesiona na Pawiak. Na Karola zapada wyrok śmierci, ma go wykonać Bronek. Doktor przydziela Michała do komórki kontrwywiadowczej. Niemcy poszukują Władka. Trafiają do klasztoru, w którym się ukrywa. Halbe odwiedza Kellera w szpitalu. Prosi go o akta Ryszkowskiego. Bronek i Długi wpadają w ulicznej łapance. Tymczasem Michał poznaje Celinę, dawną znajomą Hani. Dziewczyna wywiera na nim duże wrażenie. Bronek wprowadza się do nowego lokalu konspiracyjnego - domu Sowińskich. Helena prosi strażniczkę z Pawiaka, Grażynę, o pomoc w sprawie Wandy. W celi Wanda poznaje Ninę. Rappke dostaje rozkaz wyjazdu na front wschodni. Halbe obiecuje mu zmianę rozkazu w zamianza przysługę: Rappke ma wykraść akta Karola z gabinetu Kellera. 08:15 HISTORIA POLSKI - BIERZCIE SIĘ BRACIA DO BRONI Reportaż, 24 min, Polska, 2010 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Piotr Gorzkowicz, Sławomir Frank Program jest zapisem rekonstrukcji Nocy Listopadowej 1830 roku. W role podchorążych, którzy wzniecili powstanie listopadowe wcielili się podchorążowie Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie, a w inscenizacji biorą także udział członkowie licznych grup rekonstrukcyjnych. Akcja inscenizacji rozgrywa się w różnych miejscach Warszawy. W reportażu przedstawiono wydarzenia nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku oraz okoliczności związane z wybuchem powstania listopadowego. 08:45 SIEDEMNASTU WSPANIAŁYCH Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2005 Reżyseria: Zbigniew Kowalewski Scenariusz: Zbigniew Kowalewski Zdjęcia: Andrzej Skoczylas, Bogdan Giza, Lucjan Góźdź Film dokumentalny prezentujący udział lotników amerykańskich w wojnie polsko - bolszewickiej 1920 roku. Głównym inspiratorem powstania amerykańskich formacji na ziemi polskiej był Meriam Cooper. W filmie występują historycy i autorzy opracowań na temat obecności Amerykanów pod polskim niebem w 1920 roku: Andrzej Janczak, Krzysztof Kubala, Kazimierz Resiej, Jerzy Gotowała, Stanisław Błasiak. Eskadra Kościszkowska liczyła 17 lotników, stąd tytuł filmu, bogato ilustrowanego zdjęciami dokumentalnymi i ikonografią. 09:35 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA "FOXLEY" Widowisko historyczne, 49 min, Polska, 2005 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Piotr Grabowski -Thornley, Tomasz Sapryk-Jeleń, Dariusz Jakubowski-Hombro, Jan Wieczorkowski-Szalewski, Henryk Majcherek-Churhill Po torach toczy się drezyna Banschutzu. Żołnierze oświetlają latarkami tor i pobocze. Nic nie przykuwa ich uwagi ani nie wzbudza podejrzeń. Lecz gdy wehikuł odjeżdża w mrok, z zarośli wyłaniają się dwie postaci. Owi tajemniczy ludzie szybko podkładają pod szyny ładunki wybuchowe, łączą je przewodami z zapalarką, zacierają ślady i dołączają do ukrytych wśród drzew kolegów. W samą porę - pociąg już nadjeżdża. Ciemności rozświetla ostry błysk, w huku detonacji i łoskocie wywracających się wagonów ginie trzask serii partyzanckiej broni. Żołnierze polskiego podziemia uderzali tysiące razy na niemieckie transporty wojskowe, lecz akcja wykonana jesienią 1941roku między stacjami Freidorf i Schwarzwasser na Pomorzu zasługuje na szczególną uwagę. Nie tylko z powodu znacznych strat poniesionych przez wroga, ale przypuszczalnego celu ataku. Tamtej nocy, po tych samych torach, miał bowiem jechać nieporównanie ważniejszy skład "Amerika" - osobisty pociąg Adolfa Hitlera! Nim fuehrer na dobre zaszył się w skalistym Berchtengaden, w bunkrach Wilczego Szańca w Gierłoży i na koniec w schronach Kancelarii Rzeszy, często i chętnie podróżował. Najchętniej - koleją. Odwiedzał oddziały na froncie, pokrzepiał żołnierzy, odznaczał lub rugał generałów, zbierał hołdy, pomagał sztabowcom, ku ich utrapieniu, prowadzić operacje wojenne. W specjalnym pociągu "Amerika" przemianowanym w roku 1943 na "Brandenburg" i napędzanym przez dwie potężne lokomotywy spalinowe było kilka pancernych salonek dla Hitlera i jego świty, wagony restauracyjne, konferencyjne, łazienkowe, prasowe, ochrony oraz z bronią przeciwlotniczą. Przed wodzowskim składem pędziła lokomotywa z wypełnionymi piaskiem platformami lub inny pociąg, by detonować ewentualne miny. Czy taki przypadek nastąpił na Pomorzu? Polski wywiad zawiadomił sojuszników, że była to zwykła operacja sabotażowa, niezwiązana z osobą Hitlera. Lecz udana akcja nasunęła brytyjskiemu SOE, czyli Zarządowi Operacji Specjalnych, pomysł zaatakowania fuehrera podczas podróży pociągiem, samolotem - wielkim Focke Wulfem FW 200 lub opancerzonym mercedesem. Z powodu doskonałej ochrony pojazdów, a zwłaszcza ich głównego pasażera, te plany spaliły na panewce. Specjaliści z SOE zaczęli wtedy rozważać szanse zlikwidowania przywódcy Trzeciej Rzeszy w pobliżu jego rezydencji "Berghof" w Alpach Bawarskich. Zamachu miał dokonać snajper przebrany w mundur niemieckiego strzelca górskiego, a pociski wypełnione rtęcią wykluczyć wszelkie szanse medyków na ocalenie postrzelonej ofiary... 10:30 WCIELENIA ZŁA - ODC. 10 /10 KADDAFI. SZALENIEC Z BLISKIEGO WSCHODU (EVOLUTION OF EVIL) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2015 Lektor: Maciej Gudowski W ostatnim odcinku cyklu sylwetka dyktatora Libii pułkownika Kadafiego. 11:55 ZMIENNICY - ODC. 3/15 - DZIEWCZYNA DO BICIA Serial komediowy TVP, 52 min, Polska, 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Przmysław Gintrowski Aktorzy: Ewa Błaszczyk, Mieczysław Hryniewicz, Bronisław Pawlik, Paweł Nowisz, Piotr Pręgowski, Kazimierz Kaczor, Wojciech Pokora, Maria Klejdysz, Krzysztof Zaleski, Zofia Merle, Jan Mayzel, Andrzej Grąziewicz, Marian Opania, Anna Sobik Kasia pracuje jako kierowca w firmie kierowanej przez prezesa Koniuszkę. Do jej obowiązków należy m. in. wożenie żony prezesa na zakupy, do fryzjera, odbieranie ze szkoły ich rozwydrzonego syna itp. Kasia ma tego coraz bardziej dosyć. Podczas grzybobrania, w którym bierze udział kilkanaście osób z firmy Koniuszki, dochodzi do zbiorowego pijaństwa. W Kasi przelewa się czara goryczy. Zniesmaczona prymitywizmem biesiadników w jednej chwili porzuca pracę. Tymczasem w szpitalu pan Stanisław i dyrektor Michalik stają się przyjaciółmi. Przechodzą nawet na "ty". Krashan wchodzi na ścieżkę przestępstwa. Wiezie do Polski całą torbę kiełbasy nafaszerowanej narkotykami. 13:00 PODRÓŻE PO BAŁTYKU: LATO NA WODZIE - FINLANDIA (CRUISING THE BALTIC SEA - A SUMMER ON THE WATER) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Johannes Backes Dokumentalna seria (5 odcinków) podróżnicza. Każdego roku do nadmorskich krajobrazów Bałtyku zbliża się nowy rodzaj krzyżowców, tak jak kiedyś łodzie wikingów czy statki Hanzy. Pływają po morzu, aby odkrywać korzenie cywilizacji europejskiej. Od zakończenia zimnej wojny i otwarcia Europy Wschodniej coraz więcej turystów wyrusza w długie rejsy po Bałtyku, jednym z najmłodszych mórz na świecie - powstałym po ostatniej epoce lodowcowej. Fascynują ich dobrze zachowane zamki, malownicze archipelagi, rozległe i dziewicze krajobrazy, marzycielskie wioski, historyczne metropolie handlowe i niekończące się piaszczyste plaże. Seria łączy niezwykłe piękno nadbałtyckich krajobrazów z ekskluzywnymi obrazkami życia na pokładzie statków wycieczkowych. Zobaczymy też atrakcje przyrodnicze i imponujące miasta, spotykając ich mieszkańców, którzy zaproszą nas do swojego domu. Podróż przez Morze Bałtyckie rozpoczyna się w Szwecji i prowadzi przez Finlandię i Sankt Petersburg do krajów bałtyckich. Równolegle do trasy po morzu i do dużych miast portowych widz odkryje ekscytujące przystanki na lądzie. Krajobrazy opowiedzą historię. Usłyszymy też codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, sprawiają, że prawdziwa osobliwość tego świata staje się nam bliższa. 14:05 GIGANCI HISTORII - WIELKIE ODKRYCIA GEOGRAFICZNE W XV I XVI WIEKU Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Maciej Kurzajewski Wielkie odkrycia geograficzne zmieniły oblicze świata. Wywołały rewolucyjne zmiany we wszystkich dziedzinach życia i przyczyniły się do narodzin nowoczesnej cywilizacji. Wpłynęły między innymi na rozwój chrześcijaństwa, wymianę handlową czy codzienny jadłospis. Niestety, niosły też negatywne skutki. Utrwaliły niewolnictwo i handel ludźmi, doprowadziły do wielu konfliktów, które z czasem zyskały charakter globalny. Europejczycy doskonalili się w budowie okrętów i sztuce nawigacji. Gdy nastały czasy Henryka Żeglarza, docierano już do Kamerunu i Zatoki Gwinejskiej, by rozwijać handel z plemionami Afryki Zachodniej. Zanim morską drogę do Indii wyznaczył Vasco Da Gama, na jej poszukiwanie wypłynęły okręty dowodzone przez Krzysztofa Kolumba. Po trwającym nieco ponad 3 miesiące rejsie, załoga odkryła archipelag Bahama przekonana, że znalazła się w kraju bogów Wisznu i Siwy. W ślad za Kolumbem wyruszyli z Europy kolejni śmiałkowie wabieni sławą i bogactwami, jakie skrywały nowe kontynenty. 15:10 PIOSENKĄ PRZEZ HISTORIĘ - HISTORIA WEDŁUG JACKA - MURY Teledysk, 7 min, Polska, 2019 Scenariusz: Anna Kwiatkowska, Urszula Dubowska, Witold Majka Zdjęcia: Kamil Hasiuk Wykonawcy: Jakub Sienkiewicz, Tomasz Grochowalski, Piotr Łojek, Leon Paduch, Aleksander Korecki, Jacek Wąsowski W odcinku przypominamy historię powstania "Murów", której pierwowzorem był utwór "L’Estaca", czyli "Słup" napisany w 1968 roku przez katalońskiego barda i antyfrankistowskiego działacza Lluisa Llacha i Grande. Jacek Kaczmarski usłyszał płytę Lacha w grudniu 1978 roku. Do melodii napisał słowa. "Mury" dały tytuł programowi artystycznemu wykonywanemu przez Jacka Kaczmarskiego, Przemysława Gintrowskiego i Zbigniewa Łapińskiego w Teatrze na Rozdrożu. Piosenka, wkrótce stała się pieśnią Solidarności, a jej refren sygnałem dźwiękowym Radia Solidarność. 15:25 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 4 NIEWYPŁACALNOŚĆ (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA) Film dokumentalny, 46 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nieprezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. Odc. 4 Niewypłacalność. Dwudziesty drugi sierpnia 1991 roku traktowano jak odpoczynek po trzech dniach wyjątkowego napięcia. Ale właśnie wtedy załamała się gospodarka radziecka, choć zrozumiano to dopiero kilka miesięcy później. Deficyt był chroniczną chorobą gospodarki sowieckiej. W ostatnich latach istnienia ZSRR ze wszystkich podstawowych towarów jedynie jedenaście procent nie było deficytowymi. Ludzie odczuli problemy na własnej skórze. Jednak nie wiedzieli, że są to pierwsze jaskółki zapaści gospodarczej. Gospodarka radziecka jakoś wytrzymała 70 lat. I nagle coś się stało. Coś naruszyło równowagę. W pewnym momencie niebezpieczne procesy stały się nieodwracalne. 16:15 TAJEMNICE, ZAMKI I PODZIEMIA - RAPORT OGRODNIKA Program historyczny, 18 min, Polska, 2004 Program historyczny. Reportaż opowiada o działalności polskiego konsulatu działającego w Breslau do 1939 roku, o pracy polskich agentów wywiadu przed wybuchem II wojny światowej. 16:40 HISTORIA POLSKI - GNIAZDO SIEROT Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2022 Reżyseria: Małgorzata Orłowska Scenariusz: Małgorzata Orłowska Zdjęcia: Mariusz Kaźmierski Historia, którą chcemy opowiedzieć, zaczyna się wraz z przybyciem do Turkowic Sióstr Służebniczek NMP. Po zakończeniu działań wojennych i odrodzeniu się państwa polskiego jesienią 1918 r. rząd polski przekazał budynki dawnego monastyru Głównemu Komitetowi Pomocy Powracającym do Kraju, który założył tam Zakład dla Sierot Wojennych. W pierwszych miesiącach funkcjonowania placówki nazywano go Zakładem Wychowawczym Dzieci Wojennych lub Gniazdem Sierot. 18:25 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - KRÓTKI ODDECH WOLNOŚCI Magazyn, 30 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Jan Sosiński, Andrzej Mietkowski Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Prowadzący: Andrzej Mietkowski Białoruś utknęła pod presją Moskwy. Dziś reżim w Mińsku jest agresorem i wspólnikiem Rosji. Łukaszenko nie kryje goryczy: "Błędem Moskwy i Mińska było, że nie rozwiązały kwestii Ukrainy wcześniej, kiedy nie miała armii, kiedy nie była przygotowana". O znaczeniu Białorusi dla Rosji mówią: Wojciech Konończuk - dyrektor Ośrodka Studiów Wschodnich; Marek Budzisz - ekspert ds. Rosji; Agnieszka Romaszewska - Guzy - dyrektor Biełsat TV oraz Pawieł Łatuszka - białoruski opozycjonista i były ambasador Białorusi w Polsce. 19:05 CZAS HONORU - ODC. 16 "OFICER Z BERLINA" S. II Serial wojenny, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Wanda jest przesłuchiwana przez Schneidera. Mężczyzna jest nią wyraźnie zainteresowany. Z Berlina przyjeżdża zastępca Kellera, Lars Rainer. Rozpoczyna śledztwo w sprawie śmierci swojego poprzednika. W getcie rozpoczynają się wywózki. Sajkowscy oczekują na transport. Niespodziewanie zjawia się Mosler, który kolejny raz proponuje im pomoc. Karol próbuje zdobyć fałszywy paszport, chce uciec za granicę. Nie wie, że na jego tropie są już Bronek i Długi. Przygotowują zasadzkę. Michał poznaje swoją nową szefową, Margaret. Rozpoczynają pracę w komórce kontrwywiadu. Michał, Hania i Celina z narzeczonym spędzają wspólnie czas na pikniku. Michał nie kryje rosnącego zainteresowania nową znajomą. Wanda poznaje na własnej skórze tortury strażniczek na Pawiaku. Mosler zauważa znikniecie Leny z mieszkania Sajkowskich. Tymczasem Janek oświadcza się Lenie. Kwapisz pokazuje Moslerowi zdjęcia uciekinierów z getta. Na jednym ze zdjęć Mosler rozpoznaje Lenę. 20:00 CZARNA WOŁGA - ODC. 6 TEN BANK ZOSTAŁ OBRABOWANY Cykl dokumentalny, 41 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka, Przemysław Semczuk Zdjęcia: Marian Bobrowski, Jeremi Grzywa, Michał Bożek Wykonawcy: Przemysław Semczuk Dwa najsłynniejsze napady na banki okresu PRL. Jeden obrabowano na prowincji, w Wołowie. Do drugiego zaś doszło w Warszawie. Jak wyglądały śledztwa? Kogo podejrzewano? Czy znaleziono i skazano wszystkich sprawców? 20:50 STRAŻNICZKI (LES GARDIENNES) Dramat wojenny, 129 min, Francja, 2017 Reżyseria: Xavier Beauvois Scenariusz: Xavier Beauvois, Marie - Julie Maille Zdjęcia: Caroline Champetier Muzyka: Michel Legrand Aktorzy: Nathalie Baye, Laura Smet, Iris Bry, Cyril Descours Rok 1915. Trwa I wojna światowa. Na małej farmie w Paridier zostały same kobiety, które borykają się z codziennością, nie mogąc liczyć na żadną pomoc. Hortense, seniorka rodu, angażuje do pracy młodą dziewczynę Francine, która z wielkim zaangażowaniem wykonuje powierzone jej prace, traktując farmę jak swój dom i rodzinę. (filmweb.) Nagrody: 2018 - cztery nominacje do Cezara w kategorii: najlepszy scenariusz adoptowany, najlepsze kostiumy, najbardziej obiecująca aktorka, najlepsze z djęcia. 23:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NIGDY NIE SKŁADAMY BRONI Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Nigdy nie składamy broni. We wsi Grabie Nowe pod Wołominem szukaliśmy najpierw śladów katastrofy Karasia z 55. eskadry bombowej lekkiej. Później udało się odnaleźć szczątki jednego z trzech członków załogi. Wreszcie, zupełnie niedawno pojawiła się opowieść, z której wynikało, że w ostatnich minutach przed uderzeniem w ziemię od maszyny, w ogniu walki z Messerschmittami, oderwała się jakaś duża część. To wystarczyło, by od nowa zacząć poszukiwania. Bieszczadzka mapa lotniczych dramatów. Bieszczady w historii kojarzą się głównie z walkami z UPA w latach 1944 - 1947. Wiele wartych upamiętnienia wydarzeń związanych z tymi górami pozostaje w cieniu. Lokalni miłośnicy historii zapragnęli zbadać ten teren pod kątem wydarzeń lotniczych z okresu II wojny. To niełatwe zadanie, właśnie ze względu na warunki terenowe. Poszukiwania w takich warunkach wymagają skomplikowanych technik. Dołączamy do miejscowych poszukiwaczy na szlaku zestrzelonych maszyn II wojny 23:45 POWSTANIE LISTOPADOWE 1830 - 1831 Cykl dokumentalny, 98 min, Polska, 1980 Reżyseria: Lucyna Smolińska Scenariusz: Mieczysław Sroka Zdjęcia: Mathieu Przedpelski Aktorzy: KAROL STRASBURGER, KRZYSZTOF CHAMIEC, JERZY TRELA, WŁODZIMIERZ BEDNARSKI, HENRYK BISTA, CZESŁAW BYSZEWSKI, STANISŁAW FRĄCKOWIAK, IGNACY GOGOLEWSKI, JERZY KALISZEWSKI, KRZYSZTOF KOŁBASIUK, WŁADYSŁAW KOWALSKI, MAREK LEWANDOWSKI, JÓZEF PARA, RYSZARD PIETRUSKI, WOJCIECH ALABORSKI Dokument fabularyzowany przedstawiający najważniejsze wydarzenia od wybuchu Powstania Listopadowego do jego upadku w październiku 1831 roku. 01:35 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA "FOXLEY" Widowisko historyczne, 49 min, Polska, 2005 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Piotr Grabowski -Thornley, Tomasz Sapryk-Jeleń, Dariusz Jakubowski-Hombro, Jan Wieczorkowski-Szalewski, Henryk Majcherek-Churhill Po torach toczy się drezyna Banschutzu. Żołnierze oświetlają latarkami tor i pobocze. Nic nie przykuwa ich uwagi ani nie wzbudza podejrzeń. Lecz gdy wehikuł odjeżdża w mrok, z zarośli wyłaniają się dwie postaci. Owi tajemniczy ludzie szybko podkładają pod szyny ładunki wybuchowe, łączą je przewodami z zapalarką, zacierają ślady i dołączają do ukrytych wśród drzew kolegów. W samą porę - pociąg już nadjeżdża. Ciemności rozświetla ostry błysk, w huku detonacji i łoskocie wywracających się wagonów ginie trzask serii partyzanckiej broni. Żołnierze polskiego podziemia uderzali tysiące razy na niemieckie transporty wojskowe, lecz akcja wykonana jesienią 1941roku między stacjami Freidorf i Schwarzwasser na Pomorzu zasługuje na szczególną uwagę. Nie tylko z powodu znacznych strat poniesionych przez wroga, ale przypuszczalnego celu ataku. Tamtej nocy, po tych samych torach, miał bowiem jechać nieporównanie ważniejszy skład "Amerika" - osobisty pociąg Adolfa Hitlera! Nim fuehrer na dobre zaszył się w skalistym Berchtengaden, w bunkrach Wilczego Szańca w Gierłoży i na koniec w schronach Kancelarii Rzeszy, często i chętnie podróżował. Najchętniej - koleją. Odwiedzał oddziały na froncie, pokrzepiał żołnierzy, odznaczał lub rugał generałów, zbierał hołdy, pomagał sztabowcom, ku ich utrapieniu, prowadzić operacje wojenne. W specjalnym pociągu "Amerika" przemianowanym w roku 1943 na "Brandenburg" i napędzanym przez dwie potężne lokomotywy spalinowe było kilka pancernych salonek dla Hitlera i jego świty, wagony restauracyjne, konferencyjne, łazienkowe, prasowe, ochrony oraz z bronią przeciwlotniczą. Przed wodzowskim składem pędziła lokomotywa z wypełnionymi piaskiem platformami lub inny pociąg, by detonować ewentualne miny. Czy taki przypadek nastąpił na Pomorzu? Polski wywiad zawiadomił sojuszników, że była to zwykła operacja sabotażowa, niezwiązana z osobą Hitlera. Lecz udana akcja nasunęła brytyjskiemu SOE, czyli Zarządowi Operacji Specjalnych, pomysł zaatakowania fuehrera podczas podróży pociągiem, samolotem - wielkim Focke Wulfem FW 200 lub opancerzonym mercedesem. Z powodu doskonałej ochrony pojazdów, a zwłaszcza ich głównego pasażera, te plany spaliły na panewce. Specjaliści z SOE zaczęli wtedy rozważać szanse zlikwidowania przywódcy Trzeciej Rzeszy w pobliżu jego rezydencji "Berghof" w Alpach Bawarskich. Zamachu miał dokonać snajper przebrany w mundur niemieckiego strzelca górskiego, a pociski wypełnione rtęcią wykluczyć wszelkie szanse medyków na ocalenie postrzelonej ofiary... 02:30 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - BERCHTESGADEN Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Odcinek poświęcony rezydencjom Adolfa Hitlera w Berchtesgaden koło Obersalzbergu, w których zapadały kluczowe dla XX wieku decyzje: Berghof (u stóp góry Kehlstein) i Adlerhorst (na szczycie góry). To właśnie w Berchtesgaden zapadła decyzja o ataku na Polskę.