TVP Historia Niedziela, 03.12.2023 06:30 BYŁ TAKI DZIEŃ - 3 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1857 - urodził się Teodor Józef Korzeniowski - Joseph Conrad; 1925 - premiera koncertu F - dur G. Gershwina; 1935 z "Dziennika" Marii Dąbrowskiej; 1967 - pierwsza operacja przeszczepu serca; 06:45 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 71 Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Matuszczak, Łukasz Wiśniewski, Krzysztof Łukaszewicz, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Aleksandra Grażewicz-Ćwiklińska, Anna Krasuska, Marta Hryniak Aktorzy: Sebastian Skoczeń, Julia Bochenek, Adrianna Cudnik, Wojciech Andrzejuk, Radosław Chabowski, Bartosz Głogowski, Maciej Raniszewski, Kacper Młynarkiewicz, Filip Gurłacz, Julia Łukowiak, Milena Staszuk, Marcin Piętowski, Radosław Pazura, Dariusz Toczek, Wojciech Cygan "Grajmy na zwłokę". Wrzesień/Październik 1409. Wielki Mistrz Ulryk von Jungingen (Szymom Nygard) dowiaduje się, że zakon stracił Żmudź. Trwa wojna z Polską, więc każe za wszelką cenę bronić Bydgoszczy, a król Jagiełło (Sebastian Skoczeń) każe atakować to miasto. Krzyżacy chcą wciągnąć Zygmunta Luksemburskiego do wojny z Koroną. Gdy na Wawel przyjeżdża poseł z Cylii (Maurycy Wolf) i próbuje przekonać królową Annę (Milena Staszuk), aby król porozumiał się z zakonem, żeby uniknąć wojny na dwa fronty, królowa wysyła z tajną misją pod Bydgoszcz Zbigniewa Oleśnickiego (Przemysław Stippa). Lech (Mariusz Jakus) proponuje kowalowi Bogdanowi (Sylwester Maciejewski), że za drobną opłatą pozna go z narzeczoną jego syna Jurgi (Kuba Kochanek). I namawia kowala, aby razem pojechali za wojskiem na wojnę. Weźmie go oczywiście za "drobną" opłatą. Książę Witold nie jest jeszcze gotowy do wojny z Krzyżakami, więc Jagiełło decyduje się podpisać rozejm z Ulrykiem von Jungingenem. W delegacji zakonnej jest także Dypold (Maciej Jachowski). Mścisław (Karol Dziuba) rzuca się na niego z mieczem. Zyndram (Maciej Raniszewski) i Oleśnicki starają się go powstrzymać. 07:20 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 72 Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Matuszczak, Łukasz Wiśniewski, Krzysztof Łukaszewicz, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Monika Zięba-Rybowska, Anna Krasuska, Małgorzata Jurczak Aktorzy: Dariusz Jakubowski, Mateusz Jordan-Młodzianowski, Mariusz Jakus, Jakub Wieczorek, Mieczysław Kadłubowski, Małgorzata Jabłońska, Paweł Wolak, Sebastian Skoczeń, Milena Staszuk, Marcin Piętowski, Radosław Pazura, Wojciech Cygan, Przemysław Stippa, Michał Chorosiński, Maciej Raniszewski "Tajemnica". Zima 1409/Wiosna 1410. Korona i zakon podpisały rozejm, ale obie strony przygotowują się do wojny. Drwale z Puszczy Kozienickiej ścinają drzewa na tajemniczy most. Tatar Karim (Adam Młynarczyk) przyjeżdża znowu na Wawel - ma dobre wieści. 500 wojowników lekkiej jazdy chana czeka na rozkazy. Katarzyna z Goraja (Aleksandra Sroka) jest nim oczarowana. Daje mu rękawiczki i dostaje w zamian naszyjnik. Lech (Mariusz Jakus) i Bogdan (Sylwester Maciejewski) uwalniają drwala Wojciecha (Tomasz Błasiak) porwanego przez Krzyżaków. Odwożą drwala do królewskiego obozu i rozmawiają z Jagiełłą. Zygmunt Luksemburski (Wolan Trocki) próbuje w Kieżmarku przekonać księcia Witolda (Michał Chorosiński), żeby przyłączył się do sojuszu węgierko - krzyżackiego przeciwko Jagielle. Proponuje mu za to litewską koronę, a sam marzy o stepach Rusi. Arunas (Filip Gurłacz) wraca ze Żmudzi do Krakowa. Nie wie, czy zostać w służbie króla, czy wrócić do klasztoru. 09:20 ALTERNATYWY 4 - ODC. 7/9 - SPISEK Serial komediowy TVP, 55 min, Polska, 1983 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Janusz Płoński, Maciej Rybinski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Roman Wilhelmi, Gustaw Lutkiewicz, Kazimierz Kaczor, Witold Pyrkosz, Jerzy Turek, Wojciech Pokora, Stanisława Celińska, Barbara Rachwalska, Jerzy Kryszak, Bożena Dykiel, Mieczysław Voit, Ewa Ziętek, Bronisław Pawlik, Hanna Bieniuszewicz, Jerzy Bończak, Wiesław Gołas, Bolesław Płotnicki Stanisław Anioł dba o to, by zająć lokatorom każdą minutę. Przykładnie sprzątają klatkę schodową i teren wokół bloku, a wieczory spędzają w suszarni, biorąc udział w próbach chóru. Dozorca przechodzi sam siebie, mieszkańcy domu mają już dość jego tyranii. Majewski, Balcerek, Kołek, Kotek i prof. Dąb - Rozwadowski organizują spisek, w który wciągają prawie wszystkich. Pod pismem do prezesa spółdzielni o odwołanie Anioła podpisuje się mnóstwo osób, lecz prezes wita delegację kpinami. Nauczycielce Bożence udaje się wreszcie spędzić całą noc z docentem Furmanem. Konstruktor Manc kończy prace nad uzdatnianiem robota. Śpiewaczka Kubiak-Kolińska ma dziwny wypadek samochodowy. 10:20 W KOTLE HISTORII - REJTERADA RAJTARII. SZWEDZKA KUCHNIA NA MAZOWSZU Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski 7 kwietnia 1656 roku doszło do przełomu. Pod Warką miała miejsce pierwsza zwycięska bitwa ze Szwedami podczas Potopu. Bitwa, opisana w powieści Sienkiewicza, była pokazem współpracy genialnych strategów - Jerzego Lubomirskiego i Stefana Czarnieckiego. Fortele, szybkie marsze, trzy szarże husarii i całkowite zwycięstwo w zaledwie dwie godziny. Nowoczesna artyleria i piechota nadal nie dawały rady polskiej jeździe. Gotujemy po szwedzku i po mazowiecku. 11:00 KLEJNOTY ALP, WIELKIE JEZIORA WŁOCH - ODC. 4 LUGANO (JEWELS OF THE ALPS - ITALY'S GREAT LAKES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Mi - Yong Brehm Pięcioodcinkowa seria dokumentalna, opowiadająca o najpiękniejszych alpejskich jeziorach zwanych Klejnotami Alp: Maggiore, Como, Iseo, Lugano i Garda. Każdy film przedstawia jedno z nich, ukazując nam wyjątkowe środowisko naturalne w cyklu zmieniających się pór roku oraz przybliżając miejscową ludność. Wszystkie pięć jezior powstało z lodowców. Są unikalne w Europie jako połączenie dwóch kontrastujących ze sobą światów: środowiska alpejskiego i śródziemnomorskiego. Królestwo zwierząt w Górnych Włoszech kryje w sobie wiele niespodzianek. Stado dzikich jeleni nad jeziorem Como, mała salamandra ognista, która jest uderzająco podobna do podwodnego smoka, czy świstaki na warcie przy ujściu ich nory nad jeziorem Garda. Autorzy cyklu odwiedzają osoby, których życie jest ściśle związane z jeziorami. Ich historie - autentyczne i nieoczekiwane. Kamera towarzyszy speleologom w wyprawie do niezbadanej wcześniej wapiennej jaskini nad jeziorem Iseo; ukazuje mężczyznę uprawiającego herbatę nad jeziorem Maggiore; a nad jeziorem Como 94 - letnia Nonna Pupa pokazuje nam, jak zamieniła wysypisko śmieci w wyjątkowy ogród. Odc. 4 - "Jezioro Lugano - alpejski raj". To jedno z przepięknych alpejskich jezior wciśniętych między góry. Przecina je granica szwajcarsko - włoska, do stromych stoków malowniczo przyklejone są piękne miasteczka. Pogranicze szwajcarsko - włoskie należy do tych najpiękniejszych, najszczodrzej obdarzonych przez Boga. Nie dość, że sam podarował ludziom tu mieszkającym najpiękniejsze krajobrazy świata, to jeszcze dorzucił w pakiecie łagodny klimat bez brudno - błotnistych zim i zbyt skwarnych lat. Wzdłuż brzegu ciągnie się urocza promenada. Na ławeczkach przy niej stojących trudno znaleźć wolne miejsce. Nie ma się czemu dziwić. Stąd roztaczają się najpiękniejsze widoki. 13:00 WALIA - DZIKA KRAINA - ODC. 2 WYZWANIA WIOSNY (WALES: LAND OF THE WILD EP 2. THE TRIALS OF SPRING) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 2 - "Wyzwania wiosny". Późna wiosna. Słońce wreszcie zaczęło ogrzewać ziemię. W Walii to najpiękniejsza pora roku. Cały kraj wprost wybucha nowym życiem. Dla zwierząt powinien to być początek radosnych dni, ale rosnące potomstwo będzie się domagać coraz więcej pokarmu i drapieżniki wyruszą na żer. Dla wielu zwierząt będzie to najważniejszy czas w roku. U zachodniego brzegu Pembrokeshire leżą wyspy Skomer i Skokholm. Na Skokholmie wiosna okryła ziemię kobiercem różowych zawciągów i białych lepnic. W tej porze roku w wodach wokół Skokholmu roi się wprost od małych ryb. Górskie potoki Walii zasilają największe brytyjskie rzeki. 13:55 ZAGINIONE? OCALONE? HISTORIE ZAWODÓW RÓŻNYCH - GARNCARZ Magazyn, 15 min, Polska, 2022 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Andrzej Kaczmarczyk Prowadzący: Andrzej Kaczmarczyk Praczka, świniopas, śledziarz, handlarz skupujący starzyznę i kurze łapki czy wędrowny ostrzyciel noży odeszli w zapomnienie, choć tego ostatniego widziano jeszcze na warszawskich podwórkach na początku lat 90. Podobny los może czekać wikliniarzy, bednarzy, kołodziejów czy garncarzy, choć ta ostatnia umiejętność przeżywa właśnie swój renesans. Miejmy nadzieję, że nie krótkotrwały. W niektórych przypadkach to już niestety zapewne ostatni moment, by rzemieślnicy podzielili się z nami swoimi coraz rzadszymi umiejętnościami. 14:30 KSIĘŻNA ŁOWICKA Film historyczny, dramat, 89 min, Polska 1932 Reżyseria: Janusz Warnecki, Michał Krawicz Scenariusz: Witold Brumer Zdjęcia: Zbigniew Gniazdowski Muzyka: Feliks Rybicki Aktorzy: Jadwiga Smosarska, Stefan Jaracz, Józef Węgrzyn, Artur Socha, Aleksander Zelwerowicz, Amelia Rotter - Jarnińska, Loda Niemirzanka, Wanda Jarszewska, Juliusz Łuszczewski, Stanisław Gruszczyński, Henryk Rzętkowski, Michał Halicz, Ludwik Fritsche, Zygmunt Chmielewski i inni Historyczno - kostiumowa epopeja zrealizowana na kanwie powieści Wacława Gąsiorowskiego z okazji setnej rocznicy wybuchu powstania listopadowego. Głównym wątkiem filmu jest całkowicie wymyślona na użytek scenariusza miłość żony Wielkiego Księcia Konstantego i Waleriana Łukasińskiego, konspiratora i bojownika o wolność Polski. Dość swobodny stosunek twórców filmu do prawdy historycznej nie znalazł, oględnie mówiąc, uznania w oczach przedwojennych krytyków. Doceniono natomiast wierne odtworzenie realiów epoki. Sceny z udziałem wojska zrealizowano przy wsparciu Szkoły Podchorążych Piechoty z Ostrowi Mazowieckiej. Sprawnie opowiedziana fabuła i dramatyczny wątek romansowy sprawiły, że film cieszył się wielkim powodzeniem zarówno w kraju, jak i za granicą. Główną bohaterką utworu Krawicza i Warneckiego jest hrabianka Joanna Grudzińska, która poświęca swą miłość do Łukasińskiego i bierze ślub z Wielkim Księciem Konstantym. Ma nadzieję, że będąc żoną faktycznego władcy zniewolonej Polski, jakoś pomoże swym rodakom. Trwa w małżeństwie nawet wówczas, gdy Łukasiński zostaje aresztowany i poddany torturom. Kiedy wybucha powstanie listopadowe, bojownicy szturmują Belweder, by zgładzić Konstantego. Joanna ukrywa go, a kiedy spiskowcy odchodzą ucieka razem z mężem. 16:10 GIGANCI HISTORII - POLSKA KAWALERIA W XX WIEKU Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Przemysław Babiarz Tradycje polskiej kawalerii sięgają wczesnego średniowiecza. Zaczątkiem była elitarna drużyna u boku księcia Mieszka I. W XVII wieku jazda stała za największymi zwycięstwami I Rzeczypospolitej. Była symbolem chwały i dumy polskiego oręża. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości po 123 latach zaborów weszła w nowy okres rozbudowy, który był związany z koniecznością walki o niemal wszystkie granice odrodzonego państwa. Zalążkiem konnicy Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej by patrol Beliny. Kawaleria pokazała swoją siłę podczas wojny polsko - bolszewickiej. W późniejszych latach, mimo rozwoju nowoczesnej techniki wojskowej, kawaleria zapisała się bohatersko w czasie Wojny Obronnej 1939 roku. 18:10 OGNIEM I MIECZEM - ODC. 2/4 Serial historyczny, 49 min, Polska, 2000 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Jerzy Hoffman Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Izabella Scorupco, Michał Żebrowski, Aleksander Domogarow, Krzysztof Kowalewski, Bohdan Stupka, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski, Daniel Olbrychski, Ewa Wiśniewska, Andrzej Seweryn, Wojciech Malajkat, Rusłana Pysanka, Marek Kondrat, Gustaw Holoubek, Andrzej Kopiczyński, Maciej Kozłowski, Adam Ferency, Gustaw Lutkiewicz, Dymitr Mirogrodskij, Jerzy Bończak Ranny Skrzetuski, uwolniony dzięki listowi żelaznemu, rusza na poszukiwanie Jeremiego Wiśniowieckiego i wojsk polskich. Tymczasem Bohun przechwytuje pismo, które przewoził Rzędzian i odkrywa, że kniahini złamała dane mu słowo. Żądny zemsty przybywa do Rozłogów, morduje Kurcewiczową i jej synów. Na szczęście, Helenie udaje się uciec dzięki Zagłobie. Książę Wiśniowiecki uroczyście zobowiązuje się stłumić powstanie na Ukrainie. Skrzetuski, pełen niepokoju o ukochaną, przybywa do Rozłogów, lecz jego oczom ukazują się jedynie zgliszcza. Pewne pocieszenie stanowi fakt, że spotyka wreszcie wojska Wiśniowieckiego, a wraz z nimi swoich przyjaciół. 19:10 HISTORIA BRONI - ZASKOCZYĆ WROGA. ODC. 8/10 (HISTORY OF WEAPONS) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. Historia broni to dziesięcioodcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. 20:00 TAJNE AKTA III RZESZY - ODC. 4/6 BIOLOGICZNA BROŃ NAZISTÓW (ODC. 4/6) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Taplin, Paul Jenkins, Sid Bennett Potworne zbrodnie III Rzeszy od dawna są obiektem drobiazgowych badań. Jednak dopiero otwarcie dotychczas niedostępnych archiwów pokazuje jeszcze mroczniejsze i niezwykle dziwaczne zakamarki pościgu nazistów za władzą. Autorzy tej interesującej serii odkrywają tajne do niedawna akta i prezentują najnowsze badania naukowe, które ujawniają absurdalne przekonania i lekkomyślne posunięcia Niemców dążących do globalnej dominacji, tym samym mogą zmienić dotychczasowe spojrzenie na temat II wojny światowej. Od mrocznej prawdy o aryjskim micie czy przekonaniu Hitlera o swoim mesjanizmie filmy z cyklu "Tajne akta III Rzeszy" wyciągają na światło dzienne odrażające i szaleńcze pomysły, które podsycały reżim hitlerowskich Niemiec i pozostały ukryte. Aż do teraz. 21:00 ŁOWCA JELENI (DEER HUNTER) Dramat psychologiczny, 176 min, USA 1978 Reżyseria: Michael Cimino Scenariusz: Deric Washburn Zdjęcia: Vilmos Zsigmond Muzyka: Stanley Myers Aktorzy: Robert De Niro, John Cazale, John Savage, Christopher Walken, Meryl Streep, George Dzundza, Chuck Aspegren, Shirley Stoler, Rutanya Alda, Pierre Segui, Mady Kaplan i inni Obsypane prestiżowymi nagrodami dzieło Michaela Cimino, twórcy m. in. "Wrót niebios" (1980) i "Roku Smoka" (1985). Akademia Filmowa przyznała "Łowcy jeleni" pięć złotych statuetek, w tym za najlepszy film, najlepszą reżyserię oraz za najlepszą rolę drugoplanową dla Christophera Walkena. Debiutujący jako reżyser Michael Cimino został ponadto uhonorowany Złotym Globem. Nominacje do Oscarów otrzymali aktorzy Robert De Niro i Meryl Streep oraz autor scenariusza. "Łowca jeleni", którego Amerykanie zaprezentowali na festiwalu w Berlinie Zachodnim, wywołał protest delegacji radzieckiej zarzucającej reżyserowi przedstawienie w fałszywym świetle dzielnego narodu wietnamskiego. Zrealizowany w 1978 roku legendarny film Cimino był w krajach socjalistycznych ostro tępiony przez cenzurę. Akcja "Łowcy jeleni" rozpoczyna się u schyłku lat 60. w niewielkim przemysłowym miasteczku Clairton w Pensylwanii wśród społeczności wywodzącej się z Ukrainy. Bohaterami są trzej młodzi robotnicy Mike (Robert De Niro), Nick (Christopher Walken) i Steven (John Savage) pracujący w niebezpiecznych warunkach przy piecu hutniczym. Powołani do wojska przyjaciele jadą do Wietnamu. W przeddzień wyjazdu najmłodszy z nich, Steven, żeni się z Angelą, która jest w ciąży, chociaż nie jest pewien, czy to on jest ojcem dziecka. Ślub młodej pary odbywa się szczególnie uroczyście. Huczne wesele ma charakter publicznego święta ku czci bohaterów ruszających na wojnę. Niezwykle rozbudowana sekwencja zabawy ukazuje rosyjskie tańce, tłum weselnych gości, ich przywiązanie do tradycji przywiezionych ze "starego kraju". Uroczystości odbywają się według starego obrządku celebrowanego przez przodków. Po weselu Mike i Nick wraz z innym kolegami - Stanem, Johnem i Axelem, wybierają się na polowanie. W Wietnamie Nick, Mike i Steven przeżywają prawdziwe piekło. Amerykańscy jeńcy zmuszani są przez północnowietnamskich żołnierzy do gry w "rosyjską ruletkę". Po okrutnych przeżyciach dwaj przyjaciele wracają do kraju. Mike jest cały i zdrów, lecz Steven porusza się na wózku inwalidzkim. Trzeci z towarzyszy niedoli pozostaje w Wietnamie. W Sajgonie gra w "rosyjską ruletkę", tym razem z własnej woli, dla pieniędzy. Mike wkrótce przyjeżdża po niego, usiłuje nakłonić do powrotu do domu. Jednak Nick nie poznaje przyjaciela. Szok, jakiego doznał podczas pierwszej gry o własne życie, pozostawił w nim trwały ślad. 01:15 HIROSZIMA - UKRYTA PRAWDA (HIROSHIMA - THE REAL HISTORY) Film dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2015 Bomba atomowa zrzucona na Hiroszimę była początkiem nowej ery. Jej detonacja nie tylko zabiła ponad 100 000 osób, ale równocześnie oznaczała ostatni rozdział drugiej wojny światowej, jak i początek ery nuklearnej. Konflikty zbrojne, polityka międzynarodowa i bezpieczeństwo całej ludzkości już nigdy po tym nie były takie same. Poprzez szczegółowy opis wydarzeń przed, w trakcie i po zrzuceniu bomby, film ten ujawnia fascynującą historię jednego z decydujących momentów XX wieku i ujawnia dalekosiężne konsekwencje wybuchu, zarówno w samej Hiroszimie, jak i dla całego świata. Film przedstawia kluczowe momenty, najważniejsze miejsca, jak również graczy związanych z tym wydarzeniem. Prowadzi nas przez gabinety najpotężniejszych przywódców świata z obydwu stron barykady - aliantów i Japończyków. Widzimy samoloty wysłane na fatalną misję, a wreszcie zdewastowane ulice Hiroszimy kilka godzin po ataku. 02:15 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA GRAFICIARZA W MOSKWIE Reportaż, 23 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż o moskiewskich graficiarzach, którzy, tak jak ich rówieśnicy w całej Europie, tworzą oddzielną subkulturę. W programie próba odpowiedzi na pytanie, na czym polega fenomen graffiti, przeciw czemu buntuje się młode pokolenie Rosjan i na czym polega specyfika graffiti w Rosji.