TVP Dokument Środa, 07.12.2022 Zmiany z dnia 14.11.2022 w stosunku do raportu z dnia 31.10.2022 (dodano pozycję programową) 06:00 DZIKA POLSKA - PEŁNA ENERGII - OGRZEWANIE NA PUSZCZY Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzenie: Tomasz Kłosowski Na skraju Puszczy Białowieskiej mieszka ekolog i architekt Janusz Korbel. Puszcza jest dla niego świątynią i spędza tu każdą wolną chwilę. Ale jest też zagorzałym zwolennikiem zachowania tradycyjnego kształtu architektonicznego wsi puszczańskich. Sam mieszka w typowej, drewnianej chacie podlaskiej. Co jednak robić, by dla oszczędzania lasu, jak i leśnego powietrza, nie ogrzewać takich chat drewnem. Janusz zaczął od oszczędzania energii, oklejając okna specjalną przezroczystą folią, która wpuszcza energię promienistą do wewnątrz, a mało jej wypuszcza na zewnątrz. Ale przede wszystkim propaguje stosowanie źródeł czystej, odnawialnej energii, przede wszystkim domowe pompy cieplne, działające na zasadzie "odwrotności lodówki". Nasz bohater prezentuje przykłady już działających urządzeń, omawia własne do nich przymiarki i wskazuje na korzyści dla wsi w przyszłości. Ponieważ łączy w sobie naturę puszczańskiego romantyka z racjonalnym, inżynierskim spojrzeniem, jest w stanie naświetlić też kwestie ekonomiczne i zarysować perspektywy na przyszłość. (dodano pozycję programową) 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 19 NA TORACH HISTORII Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Radosław Kotarski tym razem dosłownie i w przenośni podąża torami historii. Sprawdza, jak dawniej podróżowano koleją i dowiaduje się czym było piąte koło u wozu. Poznaje także sekrety, które skrywa zabytkowa parowozownia w Wolsztynie oraz próbuje uruchomić dawne maszyny i drezyny. To prawdziwie historyczna podróż. (dodano pozycję programową) 07:05 NOTACJE - JULIAN KULSKI. WIELKI STRACH Cykl dokumentalny, 8 min, Polska, 2018 Julian Kulski (rocznik 1929 r.), architekt, żołnierz AK, walczył w powstaniu warszawskim. Jego ojciec, Julian Spitosław Kulski, w czasie II wojny światowej był burmistrzem Warszawy (od 28.10.1939 do 5.08.1944). Harcerz Szarych Szeregów. W 1941 r. wstąpił do ZWZ. Rok później został aresztowany przez Gestapo. Po zwolnieniu z aresztu walczył w 9. Kompanii Dywersyjnej AK. Po upadku powstaniu był więziony w obozie jenieckim Altengrabow. Po zakończeniu wojny wyjechał do Wlk. Brytanii, a w 1949 r. do USA. W Stanach Zjednoczonych ukończył studia na Wydziale Architektury w Yale University. Autor autobiograficznej książki pt. "Dziedzictwo Orła Białego". (dodano pozycję programową) 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 178 PŁOCK Magazyn, 21 min, Polska, 2020 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Agata Sałapa Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Płock to miasto, do którego chce się wracać, dlatego odwiedzamy je ponownie. Leży nad szeroką doliną Wisły, a jego historia jest ściśle związana z rzeką. Nie przez przypadek pogańscy Słowianie na naturalnej skarpie założyli pierwszy gród, który dał początek kolejnym siedzibom mazowieckich władców. Tu krzyżowały się też ważne szlaki handlowe - lądowe i rzeczne. Płock wiele zawdzięcza Konradowi Mazowieckiemu, który na przełomie XII i XIII wieku położył fundamenty pod silne Księstwo Mazowieckie, a w 1237 roku nadał miastu akt lokacyjny. Aby lepiej poznać dzieje Płocka, trzeba się cofnąć do wieku XI - do czasów panowania Władysława Hermana, pradziadka Konrada. Władysław Herman osiadł w Płocku, dzieląc kraj pomiędzy siebie i dwóch synów. Jednym z nich był Bolesław Krzywousty, który ostatecznie przejął władzę po ojcu. Obaj, niezwykle ważni z punktu widzenia historii miasta książęta, sprawowali władzę z Płocka, który przez 59 lat pełnił rolę stolicy państwa polskiego, stając się najważniejszym miastem na Mazowszu. (dodano pozycję programową) 07:55 PRZYRODNIK NA TROPIE - /31/ - GNIEWOSZ PLAMISTY Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Tego węża można spotkać na terenie całej Polski, choć na południu występuje częściej niż na północy kraju. Nazwa gniewosza wywodzi się od dużej zawziętości, po tym jak się zdenerwuje. Choć nie jest jadowity, potrafi wtedy dotkliwie pogryźć. Ale uwaga. Potrafi być wyjątkowo łagodny, jeśli będziemy się z nim delikatnie obchodzić i nie będziemy go drażnić. (dodano pozycję programową) 08:25 MARZENIA O PRZYSZŁOŚCI S. 2 - CZĘŚĆ 2. KUCHNIA (DREAM THE FUTURE SEZON 2) Cykl dokumentalny, 48 min, Francja, 2021 Reżyseria: Helene Le Meur, Alex Fighter Na gotowaniu spędzamy średnio godzinę dziennie. Obecnie jesteśmy świadkami manii gotowania - pod wpływem reality show, zdjęć dań, wpisów w mediach społecznościowych, nowego pokolenia wytatuowanych, młodych kucharzy... I trzeba też myśleć o kuchni przyszłości. Kuchnia - jak reszta gospodarki - musi znaleźć własne rozwiązania dla przyszłości planety. Ruchy wegańskie, freegan i lokalne produkcje - wspierane przez kucharzy i konsumentów - już kładą nacisk na źródło produktów. W 2050 roku kuchnia będzie jeszcze silniej zintegrowana. Kuchnia się spersonalizuje, przystosuje do potrzeb zdrowotnych, preferencji - i zmechanizuje. Czy rozwój technologiczny będzie się różnił od wizji SF? Roboty to przyszłość, ale gotowanie zostanie w sferze przyjemności, pasji i emocji. Kucharze i naukowcy już wymyślają kuchnię przyszłości. (dodano pozycję programową) 09:20 ROZMIAR MA ZNACZENIE - ODC. 2 MAŁE JEST PIĘKNE (SIZE MATTERS 2. SMALL IS BEAUTIFUL / AUF DIE GRÖE KOMMT ES AN) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Willem Villjoen Film dokumentalny o wielkości różnych rzeczy, stworzeń i zjawisk. Dlaczego owady są małe, a planety duże? Dlaczego Ziemia nie jest wielkości Jowisza? A ludzie nie są wielkości myszy? A co by się stało, gdybyśmy to wszystko zmienili? Ale rozmiar naprawdę ma znaczenie. Zbadamy fascynującą sieć pojęć naukowych, aby odkryć nie tylko, dlaczego rzeczy są takie, jakie są, ale także dlaczego nigdy nie mogłyby być inne. W odcinku drugim: poprzedni eksperyment, w którym wszystko powiększyliśmy, nie był udany. Teraz zrobimy coś przeciwnego i sprawdzimy, czy małe może być piękne. To Ziemia, jaką znamy. Jej średnica wynosi 12756 kilometrów, a obwód 40000. Na jej okrążenie samolot pasażerski potrzebowałby dwóch dni. Sęk w tym, że zmiana rozmiaru Ziemi pociągnie za sobą również zmianę grawitacji. Na o połowę mniejszej planecie grawitacja jest o połowę słabsza. To by dodało sprężystości waszym krokom. Przy o połowę słabszej grawitacji skacze się wyżej. Rozmiar nie jest jak kolor czy ubranie. Nie może być dowolny. Ma ścisły związek z grawitacją, inteligencją, z ewolucją samego życia. Nasz rozmiar określa, kim jesteśmy. I kim zawsze będziemy. (dodano pozycję programową) 10:25 PIRENEJE - PIĘKNE I DZIKIE (THE WILD BEAUTY OF THE PYRENEES / DIE WILDE SCHÖNHEIT DER PYRENAEN) Film dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Film dokumentalny o Pirenejach i tamtejszej dzikiej przyrodzie. To pasmo górskie między Morzem Śródziemnym a Atlantykiem, z ciężko pracującymi mieszkańcami i zachwycającą przyrodą. Od ponad stu lat góry są wyzwaniem dla kolarzy Tour de France, a wąskimi dolinami wije się mały, żółty pociąg. To też raj dla sportów ekstremalnych, niektórzy sięgają tu gwiazd. Pireneje są naturalną granicą między Francją a Hiszpanią, a Andora, jedno z najmniejszych państw w Europie, znajduje się w jej sercu. Eksplorujemy francuskie Pireneje i zapraszamy publiczność na spotkanie z jej mieszkańcami, prowadząc wiejskie życie w kraju o czystej urodzie. Od wybrzeża Morza Śródziemnego po Ocean Atlantycki mijamy wysokie na 3000 metrów góry z nietkniętymi jeziorami, gigantycznymi wodospadami i średniowiecznymi wioskami, w których ludzie prowadzą życie w ścisłym związku z dziką przyrodą. Towarzyszymy kilku bohaterom w ciągu jednego roku. Różne pory roku charakteryzują nietknięty górski krajobraz Pirenejów, a także florę i faunę. Wiosną, latem, jesienią i zimą doświadczamy transformacji tego zadziwiającego krajobrazu i wyzwań, z którymi mierzą się mieszkańcy o każdej porze roku. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 11:20 PASZPORTY WOLNOŚCI - ODC. 6 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Scenariusz i reżyseria: Sławomir Koehler Nieznani bohaterowie 'Solidarności". Kontynuacja cyklu z 2021 roku. (dodano pozycję programową) 11:50 W DOLINĘ SŁOŃCA - LUDZIE I KAMIENIE Cykl reportaży, 16 min, Polska, 1973 Scenariusz: Andrzej Żurowski Trzeci z cyklu reportaży podróżniczych, w którym ekipa telewizyjna podróżuje po państwie Inków, Peru. Państwo Inków, założone w XII wieku, rozbudowane zostało w rozległe imperium w ciągu niespełna 200 lat przed odkryciem Ameryki przez Europejczyków. Kamienne budowle, ruiny, stolica państwa Inków - Cuzco, największa warownia państwa przed najazdem Hiszpanów. Historia przepowiedni o zagładzie państwa Inków. Współczesne życie mieszkańców w kamiennych ruinach przodków nadal trwa. Targowisko, produkty lokalnych rzemieślników i życie codzienne. Kamienne budowle, labirynty miasta i mieszkańcy kraju. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 14:00 KRAINA LWÓW - NOCĄ I ZA DNIA - ODC. 1 MŁODE I BEZBRONNE (LION COUNTRY: NIGHT AND DAY 1. YOUNG AND VULNERABLE) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Beth Brooks, Nathan Pilcher Trzyczęściowa opowieść o świecie lwów. Lwy. Najbardziej imponujące koty na świecie. Grozi im zagłada. Ich naturalne środowisko w Afryce się kurczy i w ostatnich dwóch dekadach ich liczba spadła niemal o połowę. Więc każde lwiątko jest na wagę złota. Przetrwanie młodych lwów jest sprawą kluczową, bo od tego zależy przyszłość całego gatunku. Jednym z ostatnich lwich azylów jest rezerwat w zambijskiej dolinie Luangwy. Zespół filmowców przez pół roku obserwuje dwa stada lwów. Odc. 1 Młode i bezbronne. W maju w Zambii wreszcie kończy się półroczna pora deszczowa. Młody samiec Pip, nazwany tak przez miejscowych badaczy, jest z matką i resztą stada. Ta grupa rodzinna od pokoleń żyje w tym parku narodowym, Obecnie składa się z trzech matek i siedmiorga niesfornych młodych. Pip trzyma się blisko rodziny, bo ma tylko pięć miesięcy i daleko mu do samodzielności. Samice będą musiały go ustrzec przed zagrożeniami, jakie niesie ze sobą pora sucha. To stado żyje w jednym z najdzikszych miejsc w Afryce. Park Narodowy Południowa Luangwa ma dziewięć tysięcy kilometrów kwadratowych i jest ostoją wielu afrykańskich dzikich zwierząt. Prawdziwa siła lwów bierze się z więzów rodzinnych. Lwy są najbardziej społecznymi dużymi kotami. (dodano pozycję programową) 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LAZUROWE WYBRZEŻE. KRAINA PIĘKNA I LUKSUSU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. (dodano pozycję programową) 21:40 GŁOS Film dokumentalny, 69 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Dominika Montean - Pańków To film dokumentalny o nowicjacie jezuitów. 14 mężczyzn wstępuje do nowicjatu Zakonu Jezuitów. Są odcięci od świata przez dwa lata. To przysłowiowa pustynia, są bez pieniędzy, telefonów, dostępu do internetu, kontaktów ze znajomymi, poddawani różnym próbom. Przez ten czas muszą zmierzyć się z decyzją czy życie zakonne to jest ich wybór na całe życie. Reżyserka analizuje skąd przychodzi powołanie. Nowicjusze obawiali się, czy świadomość robienia filmu nie wpłynie na proces powołania w zakonie jezuitów. Młodzi zakonnicy zgodnie jednak przyznawali, że z czasem oswoili się z towarzyszeniem kamery rejestrującej ich codzienność. Dokument powstawał 6 lat. (dodano pozycję programową) 02:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - Z ZIEMI WŁOSKIEJ Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Z ziemi włoskiej..." Kiedy skończyła się wojna, dla demobilizowanych żołnierzy przyszedł trudny emocjonalnie czas rozstania ze swymi pojazdami bojowymi. Podczas miesięcy spędzonych na wojnie były ich domem, ochroną, kimś na kształt druha. Załogi nadawały im imiona, obdarzały ludzkimi cechami charakteru. Te pojazdy powoli przestawały być tylko zwykłymi narzędziami walki. Z teatru wielkiej wojny jedne odjechały na lokalne fronty w różnych zakątkach świata, inne do wojskowych zakątków zapomnienia. I kiedy czasem udaje się któregoś ze stalowych weteranów odszukać, mamy uczucie, że oto powraca kolejny żołnierz tułacz. Dziś po raz pierwszy zobaczymy takiego właśnie weterana - samochód pancerny Fox, odnaleziony we Włoszech i sprowadzony do Polski przez Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 02:55 EMIL KAREWICZ. PORTRET AKTORA Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2003 Reżyseria: Stefan Mateusz Szlachtycz, Michał Kalicki Scenariusz: Michał Kalicki Chociaż Emil Karewicz zagrał w około 80 filmach oraz serialach i ma też na koncie dziesiątki kreacji teatralnych, ogromną popularność zapewniła mu jedna rola - gestapowca Brunnera w serialu "Stawka większa niż życie". Dzięki niej stał się jedną z ikon popkultury, ale też - w pewnym sensie - więźniem tego wizerunku. Film Stefana Mateusza Szlachtycza i Michała Kalickiego jest próbą przełamania tego schematu, przypomnienia - a niejednokrotnie i uświadomienia - widzom różnorodności dokonań artysty, jego wszechstronnych możliwości. Całość ma charakter obszernego wywiadu z aktorem, przeplatanego wypowiedziami osób, które pracowały z Emilem Karewiczem na różnych etapach jego kariery, znają go i cenią. Są wśród nich reżyserzy: Andrzej Wajda, Grzegorz Królikiewicz, Andrzej Konic i Janusz Morgensztern, aktorzy: Teresa Lipowska i Stanisław Mikulski, oraz dr Jerzy Szyłak, antropolog kultury, socjolog i filmoznawca. W oczach innych Karewicz jawi się jako człowiek skromny i skryty, a jednocześnie bardzo serdeczny i uczynny, roztaczający wokół siebie magiczną aurę, wnoszący na plan wielką witalność i wewnętrzną siłę. Film zrealizowano techniką blue boxu. Zarówno sam bohater, jak i występujący w filmie rozmówcy pojawiają się na tle wykopiowanych fragmentów filmów, seriali i spektakli, w których wystąpił Karewicz. Urodzony w Wilnie w 1923 r. aktor wraca pamięcią do początków swojej kariery artystycznej w rodzinnym mieście, gdzie około roku 1940 zaczął występować w półamatorskim teatrzyku "Studio". Po wojnie zaangażował się do gdańskiego Teatru Wybrzeże, gdzie w 1948 r. zadebiutował na profesjonalnej scenie w "Klubie kawalerów" Michała Bałuckiego. Aktor wspomina następnie swoje najważniejsze role: w "Kanale" (1956), "Bazie ludzi umarłych" (1958), "Krzyżakach" (1962) czy "Stawce większej niż życie" (1967). Opowiada o okolicznościach powstawania tych filmów, sypie anegdotami z planu. W tle widzimy fragmenty jego występów, m.in. w "Ostatnim kursie", "Jak rozpętałem II wojnę światową", "Kanale", "Bazie ludzi umarłych", "Krzyżakach", "W kogo ja się wrodziłem", spektaklach "Makbet" i "Faust", serialu "Życie na gorąco" i, oczywiście, "Stawce większej niż życie". (zmodyfikowano opis: Omówienie) 03:45 CZESŁAW NIEMEN Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2007 Scenariusz i reżyseria: Eugeniusz Szpakowski Zdjęcia: Sebastian Arndt Muzyka: Czesław Niemen Film dokumentalny o życiu i twórczości Czesława Niemena. Pierwsza część dotyczy lat młodzieńczych tego wielkiego muzyka. Lat spędzonych na Białorusi w rodzinnych Starych Wasiliszkach. Był to okres kształtowania się osobowości artystycznej Czesława Niemena, wówczas Czesława Wydrzyckiego, który od najmłodszych lat przejawiał uzdolnienia plastyczne i muzyczne. Już wtedy śpiewał w chórze kościelnym, był uczniem Pedagogicznego Liceum Muzycznego w Grodnie. Pierwsza część kończy się w momencie, kiedy Wydrzyccy zdecydowali się na wyjazd do Polski i osiedlili się w Białogardzie. Druga część dokumentu dotyczy kariery estradowej Czesława Niemena w Polsce. Jej początków, warunków życia w "nowej" ojczyźnie. Autorzy opowiadają o tym, jak zaczynała się jego kariera, jak poznał przyjaciół, jaka była jego droga do Niebiesko - Czarnych. W tej części twórcy zastanawiają się także nad atmosferą towarzyszącą narodzinom nowej muzyki (tzw. big bitu) w Polsce. W jakim sensie Czesław Niemen był wyjątkowy? Czym nas porwał? Część ta zawiera również prezentację twórczości Czesława Niemena w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Czy był to człowiek sukcesu, czy wielkich niepowodzeń? Na ile sam się do nich przyczynił? Dlaczego ówczesna władza go nienawidziła? Kto był inspiratorem kłamliwych artykułów? Co powiedzą dziś autorzy tamtych paszkwili? Nie została pominięta także twórczość muzyka w zespołach Akwarele i Niemen - Enigmatic. W tym okresie powstają jego największe przeboje: "Dziwny jest ten świat", "Czy mnie jeszcze pamiętasz" i wiele innych. Część trzecia filmu dotyczy lat, kiedy artysta skoncentrował się na pracy we własnym studiu muzycznym, kiedy w swoich kompozycjach wykorzystywał instrumenty elektroniczne i syntezatory. Kiedy Niemen odkrywał dla młodzieży Norwida, pokazywał świat poezji w ogóle.