TVP Dokument Piątek, 09.12.2022 Zmiany z dnia 14.11.2022 w stosunku do raportu z dnia 07.11.2022 (dodano pozycję programową) 07:05 NOTACJE - JACEK MOSKWA. KORESPONDENT Z WATYKANU Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2018 Jacek Moskwa (rocznik 1948), absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Był związany z mediami katolickimi, a w latach 80. z prasą podziemną. W 1987 r. w czasie III pielgrzymki Jana Pawła II do Polski pracował w biurze prasowym Konferencji Episkopatu Polski. W latach 1990 - 2005 był korespondentem w Rzymie i Watykanie. Uczestniczył w papieskich pielgrzymkach na pokładzie papieskiego samolotu. Jest autorem książek biograficznych o papieżu Janie Pawle II. (dodano pozycję programową) 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 180 JASŁO Magazyn, 21 min, Polska, 2020 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Aleksandra Filipowicz Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Jasło leży w dolinie aż trzech rzek: Wisłoki, Ropy i Jasiołki. Podczas II wojny światowej zostało zniszczone w 97%, lecz odrodziło się jako prężnie działający ośrodek kultury, sportu i enoturystyki. Zwiedzanie zaczynamy w sercu miasta - jest nim rynek, przy którym znajduje się najstarsza jasielska świątynia, kolegiata farna pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, wybudowana w 1446 roku. We wschodniej części rynku postawiono pomnik św. Jana Nepomucena, który ma chronić miasto przed powodzią i suszą. (dodano pozycję programową) 07:45 PRZYRODNIK NA TROPIE - /33/ - LIS Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz i prowadzenie: Łukasz Bożycki Rudy ojciec, rudy dziadek, rudy ogon - to mój spadek. A ja jestem... O kim mowa? O postrachu kurników, czyli lisie. Czy naprawdę jest taki chytry i przebiegły jak o nim mówią? O tym i innych lisich tajemnicach opowie w tym odcinku Łukasz Bożycki. (dodano pozycję programową) 08:20 MARZENIA O PRZYSZŁOŚCI S. 2 - CZĘŚĆ 4. MIASTA (DREAM THE FUTURE SEZON 2) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Helene Le Meur, Alex Fighter W odcinku 4 zajmiemy się miastami. Jak będą wyglądały miasta przyszłości? Od dawna fantazjujemy na ich temat. Ale pod koniec XX w. marzenia się zmieniły. Jak miasta ochronią nas przed stresem, zatruciem środowiska i wykluczeniem najsłabszych? Jak się rozwiną, nie niszcząc naszej planety? Potrzebna jest rewolucja urbanistyczna. Wizjonerzy Miasta 2.0 marzą o inteligentnym, partycypacyjnym i zielonym mieście. Rewolucja przemysłowa przyspiesza rozwój urbanistyki. W XIX w. miasta tworzą się wokół kopalni, portów i fabryk, ściągając nową siłę roboczą - stąd muszą racjonalnie gospodarować przestrzenią. Miasta roku 2050 będą habitatem sześciu miliardów ludzi. Jak znaleźć dla nich schronienie? Czy wieżowce są rozwiązaniem? (dodano pozycję programową) 09:25 KRAINA LWÓW - NOCĄ I ZA DNIA - ODC. 2 ZWAŚNIONE STADA (LION COUNTRY: NIGHT AND DAY 2. PRIDES IN CONFLICT) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Beth Brooks, Nathan Pilcher Trzyczęściowa opowieść o świecie lwów. Lwy. Najbardziej imponujące koty na świecie. Grozi im zagłada. Ich naturalne środowisko w Afryce się kurczy i w ostatnich dwóch dekadach ich liczba spadła niemal o połowę. Więc każde lwiątko jest na wagę złota. Przetrwanie młodych lwów jest sprawą kluczową, bo od tego zależy przyszłość całego gatunku. Jednym z ostatnich lwich azylów jest rezerwat w zambijskiej dolinie Luangwy. Zespół filmowców przez pół roku obserwuje dwa stada lwów. Odc. 2 - "Zwaśnione stada". Dolina Luangwy to jedna z ostatnich ostoi lwów na świecie. W porze deszczowej stada mogą żyć w dużej odległości od siebie. Ale w porze suchej wszystkie dzikie zwierzęta gromadzą się nad rzeką. Terytoria lwów zaczynają się wtedy zazębiać. Ta bliskość oznacza, że to, co się dzieje w jednym stadzie, nieuchronnie wpływa na życie innego. Przyszłość stada to jego młode. Jedna z tych lwich rodzin, zwana tu Hollywoodami, ma poważny problem z potomstwem. Przez niemal dwa lata żadne z jej lwiątek nie przeżyło. Czyżby obecne pokolenie Hollywoodów miało być ostatnim, które przemierza tę dolinę? (dodano pozycję programową) 10:25 EUROPEJSKIE RZEKI GRANICZNE - ODCINEK 2. PRUT (EUROPE'S BORDER RIVERS) Cykl dokumentalny, 52 min, Austria, 2016 Reżyseria: Thomas Radler Cykl filmów dokumentalnych opowiadający o europejskich rzekach granicznych. Czasem wyznaczają granicę, a czasem stanowią wspólną przestrzeń. Ta sprzeczność kształtuje życie ludzi, miast i ziem od wieków. My poznamy trzy takie rzeki. Od źródeł do ujścia. Każda ma swój charakter. Odra oddziela Niemcy od Polski. Ma szeroką deltę i jako jedna z niewielu rzek w sercu Europy płynie swoim naturalnym biegiem. Na północy kontynentu Tana oddziela Finlandię od Norwegii. Tworzy naturalny raj pokryty lodem i śniegiem przez osiem miesięcy w roku. Obejrzymy też Prut, który dziko i romantycznie przecina ukraińskie Karpaty. W dalszym biegu wyznacza granicę Unii Europejskiej liczącą 700 kilometrów. Oddziela Republikę Mołdawii od Rumunii. Odcinek 2 - "Prut". Prut - rzeka w południowo - wschodniej Europie, lewy dopływ Dunaju, rzeka graniczna pomiędzy Rumunią a Mołdawią. Źródła Prutu znajdują się w paśmie Czarnohory, u wschodniego podnóża Howerli. Uchodzi do Dunaju na wschód od Gałacza. W drugim tomie bułgarskich kronik Imana, rzeka Prut jest określana jako Burat. Była znana Rzymianom. W XII wieku w dorzeczu Prutu znajdowały się galicyjsko - ruskie miasta. Nad Prutem leżą m.in.: Worochta, Jaremcze, Kołomyja, Czerniowce, Kaguł, Ungeny. To jedna z ostatnich, pilnie strzeżonych granic europejskich. Ma niemal tysiąc kilometrów długości i burzliwą przeszłość. Jej historia wciąż owiana jest tajemnicą. Prut wypływa z Howerli, najwyższej góry Ukrainy. Ten szczyt mający 2061 metrów wysokości jest świętą górą kraju. Prut spływa do doliny niezliczoną ilością strumieni. 20 kilometrów od źródeł Prut się rozrasta. Kilka kilometrów dalej działa przejście graniczne z Ukrainy do Mołdawii. Od tego miejsca Prut pełni rolę granicy między Rumunią, a Mołdawią na odcinku 700 kilometrów. Granica oddziela kraje, nie ludzi. Dopóki ludzie po jednej stronie czują się Rumunami, a ci po drugiej Mołdawianami, granica pozostanie. Gdy w końcu jedni i drudzy uznają, że są jednym narodem, granica przestanie istnieć. (dodano pozycję programową) 11:25 RAJSKIE WYSPY WIDZIANE Z NIEBA - ODC. 1 NIEZNANE WYSPY PACYFIKU (PARADISE ISLANDS FROM THE SKY / LES ILES PARADISIAQUES VUES DU CIEL. LES INCONNUS DU PACIFIQUE) Serial dokumentalny, 10 min, Francja, 2009 Reżyseria: Yannick Charles Seria filmów dokumentalnych opowiadających o najpiękniejszych, egzotycznych wyspach świata. Fascynujące krajobrazy z lotu ptaka. Udamy się w rejon południowego Pacyfiku, aby odkryć Polinezję Francuską, składającą się ze 118 wysp. Będziemy podziwiać niesamowitą różnorodność kształtów, wzorów i odcieni lagun, atoli, lasów i gór. W kolejnych odcinkach odkryjemy Reunion, Nową Kaledonię i Antyle. Ta seria opowiada nie tylko historię mórz i lądów, ale także ludzi w ich środowisku. W odcinku pierwszym po długiej żegludze po największym oceanie świata naszym oczom ukazują się wyspy. Polinezja. Kraina marzeń. Palmy kokosowe, łódki rybackie zwane poti marara i wszechobecne latające ryby. Pusty ocean pozostał daleko za nami. Tak samo jak Europa. O Polinezyjczykach pierwsi zdali relację wielcy, osiemnastowieczni żeglarze, Cook i Bougainville. To lud rozsiany na ponad stu wyspach ledwo wystających znad wody albo zbudowanych z sięgających nieba potężnych skał, jak Maupiti. Każda budzi zachwyt. Gdyby przyznawano tytuł najpiękniejszej z wysp, ta byłaby w finale. Sama nazwa rodzi marzenia: Bora Bora. (dodano pozycję programową) 00:05 NOTACJE - JACEK MOSKWA. SPEŁNIŁEM SWOJE ZADANIE Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2018 Jacek Moskwa (rocznik 1948), absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, Wydziału Prawa. Dziennikarstwem zajął się już po studiach, był związany z mediami katolickimi, a w latach 80. z prasą podziemną. W latach 1990 - 2005 był korespondentem w Rzymie i Watykanie. Uczestniczył w wielu papieskich pielgrzymkach po całym świecie. Autor książek biograficznych o papieżu Janie Pawle II. (dodano pozycję programową) 00:20 NIEZALEŻNI Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2006 Scenariusz i reżyseria: Jacek Talczewski Niezależne Zrzeszenie Studentów to organizacja o niezwykłej historii. Przez pierwsze dziesięciolecia swojego istnienia tylko przez kilka miesięcy była organizacją "legalną", ale to przede wszystkim dzięki NZS kształtowała się reforma wyższych uczelni. Strajki studenckie stały się politycznie decydujące dla ostatecznego zniesienia urzędu cenzury. To w strajkach studenckich pojawiały się postulaty dotyczące takich spraw, których Solidarność w ogóle nie poruszała jak np. szkolenie wojskowe. Największym praktycznym sukcesem NZS była wielka reforma akademicka w 1981 roku. Uniwersytety w Polsce zreformowane przez NZS, a nie przez Solidarność już nigdy potem nie wróciły do tak bardzo skostniałej i zideologizowanej struktury, jaką miały wcześniej. O czym marzyli wtedy członkowie NZS? W jakiej Polsce pragnęli żyć? Czego domagali się oni i pozostali studenci? Na jakich uczelniach chcieli studiować? Jak organizowali protesty? Jakie były reakcje społeczeństwa na strajki studenckie? Ale również jakie wysiłki podejmowały władze PRL, aby zdławić rewoltę studentów? Autorzy filmu pokazują, z jakim potencjałem młodych Polaków walczyły wówczas komunistyczne władze. Film obejmuje okres od końca lat 70. do czasu drugiej rejestracji NZS w 1989 roku. Warstwę wizualną filmu stanowią zdjęcia nigdzie do tej pory nie publikowane, bogate materiały filmowe, fotograficzne i dźwiękowe utrwalone w czasie strajków w 1981 roku, materiały IPN i TVP. Istotnym elementem filmu są również dzisiejsze refleksje uczestników wydarzeń. (dodano pozycję programową) 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NIC NIE BĘDZIE ZAPOMNIANE Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski "Nic nie będzie zapomniane" Drugiej Rzeczypospolitej zabrakło czasu dla pełnego rozliczenia się z wojną polsko - bolszewicką. Przyszła kolejna - nowe łzy i nowe mogiły. Potem na pół wieku komuny tę kartę z podręcznika historii wyrwano dla kilku pokoleń młodych Polaków, ale długi honorowe, zaciągnięte przez nas u bohaterów roku 1920 nie ulegają przedawnieniu. Niewiele jest też w naszych dziejach tak masowych, heroicznych dokonań jak ich czyn. Dziś wyjątkowo nie będzie poszukiwań. Spotykamy się na cmentarzu poległych w boju pod Ossowem w 1920 roku, na którym wraz z miejscową młodzieżą chcemy posprzątać. To nowy rodzaj lokalnego patriotyzmu, który ze wszech miar popieramy. "Znamy odpowiedź" Wracamy do losów lotniczej gapy, która przez wiele lat wisiała nad łóżkiem jednego z naszych widzów. Gdy wreszcie zechciał zadać pytanie, czyj mundur zdobiła, trafił do nas. Czasem na odpowiedź czekamy bardzo długo. Tym razem uzyskaliśmy ją błyskawicznie, dzięki kontaktowi mailowemu z jednym z widzów, który zajmuje się badaniem oznak spadochroniarskich. Gapa należała do por. pilota Władysława Prochazki, co ogłoszono w wojskowym dzienniku personalnym 50/1926. Prochazka walczył w wojnie polsko - bolszewickiej w dywizjonie artylerii konnej. Jego związek z lotnictwem rozpoczął się nieco później. Był dowódcą 113. eskadry myśliwskiej 1. Pułku Lotniczego w Warszawie. Po roku 1935 został kapitanem. W czasie II wojny światowej pełnił rolę szefa wywiadu lotniczego ZWZ. Zginął w tragicznych okolicznościach w maju 1945 roku. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 02:55 BYĆ KOBIETĄ W HIMALAJACH Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Eliza Kubarska Film dokumentalny o kobietach wspinających się na najwyższe górskie szczyty w Himalajach. W 1978 roku Polka Wanda Rutkiewicz stanęła na szczycie Everestu jako pierwsza Europejka i trzecia kobieta na świecie. W kwietniu 1993 roku pierwsza Nepalka Pasang Lhamu Sherpa po trzech nieudanych próbach z poprzednich lat, również zdobywa Everest. Niestety, z tej wyprawy nigdy nie powróciła. Zginęła podobnie jak Wanda, która zaledwie miesiąc później zaginęła na Kanczendzondze - trzecim co do wysokości szczycie świata. Obie stały się ikonami kobiet niezależnych, silnych, dążących do celu. Każda z nich zapłaciła za swoje marzenia najwyższą cenę. Historie Wandy i Pasang, kobiet z odległych kultur, spotykają się nie tylko w Himalajach. Piękne kobiety, które musiały walczyć o swoje prawa i marzenia, które musiały udowadniać mężczyznom, że stać je na realizację swoich pasji. Aby tego dokonać, musiały stać się lepsze i bardziej wytrzymałe niż mężczyźni. Wandę i Pasang spotkamy nie tylko w ujęciach archiwalnych. Obie stały się inspiracją dla młodego pokolenia himalaistek swoich krajów. W Polsce spotykamy przedstawicielkę młodego pokolenia: 25 - letnią Sylwię Bojek, która zainspirowana Wandą, wyruszyła na Everest, aby go zdobyć jako najmłodsza Polka (kwiecień, maj 2017). We wschodnim Nepalu spotykamy Chhurim Sherpa, która pochodzi z wioski pod Kanczendzongą, na której zboczach zaginęła Wanda. Zafascynowana od dzieciństwa bohaterką Pasang Lhamu, Chhurim marzyła o Evereście. Udaje się jej tego dokonać w 2012 roku, ale idzie o krok dalej. Chhurim zdobywa Everest dwukrotnie w jednym sezonie (12 i 19 maja), dzięki czemu wchodzi do księgi rekordów Guinessa. Zderzając historie kobiet z dwóch krańców świata (Polska i Nepal), które łączy pasja gór, tworzymy ciekawy obraz kobiety w górach. Każda z bohaterek musiała walczyć nie tylko z przeciwnościami żywiołów, ale również z porządkiem świata, według którego kobieta miała spędzać czas w domu, opiekując się mężem i dziećmi, a nie zdobywać niebezpieczne szczyty.