TVP Historia Piątek, 09.12.2022 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 9 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1903 - francuski parlament odrzucił projekt przyznania kobietom praw wyborczych; 1922 - Gabriel Narutowicz wybrany prezydentem RP; 1980 - alternatywny Nobel przynawany osobom zaangażowanym w rozwiązywanie palących problemów współczesności; 1990 - Lech Wałęsa wybrany prezydentem RP; 06:50 CZAS HONORU - ODC. 70 "PACZKA Z BERLINA" Serial wojenny, 46 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Trwa obława KBW na Władka, Michała i ich kolegów z oddziału. Po nieudanej akcji odbicia Janisza ze szpitala, partyzanci ukrywają się we wsi, dokąd przybywa dowodzący akcją pułkownik Jabłoński. Sytuacja konspiratorów staje się coraz trudniejsza. Rainer i Karkowski wpadają na siebie w hotelu. Karkowski dostaje propozycję nie do odrzucenia. Rainer nie wie jednak, że sam jest bacznie obserwowany przez dwóch tajemniczych typów. Misja Rainera i Celiny jest prześwietlana przez komunistyczne służby. Ruda próbuje się kontaktować z Marią, wysyła gryps. Bronek dołącza do Wandy w ich nowym mieszkaniu w Otwocku. Oboje starają się odbudować zaufanie do siebie. Nie ułatwia im tego wciąż niewypełniona misja Bronka. Celina śledzi profesora politechniki Błaszczyka, z którym niedawno kontaktował się poszukiwany przez nią Blachnitzky. Celina zastaje profesora na zaskakującym spotkaniu... Pomimo protestów Wandy, Bronek rusza tropem Karkowskiego. 07:50 KUCHNIA DWUDZIESTOLECIA - ODC. TAJEMNICE DOMOWEJ SPIŻARNI Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Zdjęcia: Maciej Brola Wykonawcy: Łukasz Modelski (prowadzący) W 1933 roku Gebethner i Wolff wydał niewielką książeczkę. Jej autorem był pisarz, który chyba najbardziej wśród polskich tworców tamtego okresu był kulinarnie uwrażliwiony. Chodzi o Jarosława Iwaszkiewicza i opowiadanie "Panny z Wilka", którego kluczowe sceny dzieją się w spiżarni. Spiżarnia w Wilku jest miejscem miłości, tu odżywają też wspomnienia dawnych uniesień. W spiżarni we dworze, czy to bogatym, czy biednym biło serce kuchni dwudziestolecia. W kolejnym odcinku programu potrawy ze spiżarni. Spiżarnia przechowywała domowe przetwory. Jednym z takich przetworów, które mogłyby stać na spiżarnianej półce, są marynowane gruszki. Drugą potrawą są rożenki śliwkowe, klasyk kuchni dwudziestolecia. 08:15 HISTORIA POLSKI - POD ZNAKIEM ORŁA, POD ZNAKIEM GRYFA Film dokumentalny, 38 min, Polska, 1997 Reżyseria: Maria Mydlarska Scenariusz: Maria Mydlarska Zdjęcia: Tomasz Radziemski "Pod znakiem orła, pod znakiem Gryfa", to film opowiadający o zderzeniu dwóch światów, dwóch rzeczywistości. Tej dawnej, organizacji partyzanckiej, prawie nieznanej i dzisiejszych ocen jej działalności. Jednym z ważniejszych dokonań był przerzut Jana Nowaka Jeziorańskiego. Dziś po latach poznajemy ludzi, którzy tego dokonali. Jaka była ta kaszubska organizacja, o której tak mało wiadomo? Jakie były jej relacje z Armią Krajową? Dlaczego przez ponad 40 lat był to temat tabu? 09:20 SENSACJE XX WIEKU - MATA HARI Kameralne i studyjne (widowisko), 21 min, Polska, 1998 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Tomasz Kostuch Muzyka: Dariusz Żebrowski Aktorzy: Danuta Stenka, Adam Ferency, Rafał Królikowski, Henryk Talar, Piotr Grabowski, Zbigniew Kosowski, Mirosław Neinert, Bolesław Abart, Zbigniew Paterak, Adam Kopciuszewski, Jacenty Jędrusik, Andrzej Warcaba, Grzegorz Przybył, Ziemowit Pędziwiatr Bohaterką odcinka jest Margaretha Geertruida Zelle znana jako Mata Hari - słynna agentka wywiadu. Program opowiada o jej burzliwym życiu oraz tragicznej śmierci w 1917 r. 09:45 SENSACJE XX WIEKU - BROŃ CHEMICZNA Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1990 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku Bogusław Wołoszański prezentuje historię produkcji broni chemicznej na świecie. 10:15 NIE MOGŁEM INACZEJ. KAPŁAN I ŻOŁNIERZ PS. SKI Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Oleszkowicz Zdjęcia: Henryk Janas Historia księdza Michała Pilipca, księdza, który powinien znaleźć się w panteonie niezłomnych bohaterów walki o niepodległość RP, ofiar komunistycznego terroru. Był jednym z pierwszych kapłanów Kościoła rzymskokatolickiego bestialsko zamordowanych przez reżim komunistyczny, po wkroczeniu Armii Czerwonej i armii gen. Berlinga na tereny RP. Szczegółowa, filmowa rekonstrukcja życia i śmierci księdza Michała Pilipca ukaże w pełni jego postawę chrześcijańską i patriotyczną w powojennych czasach terroru Urzędu Bezpieczeństwa. 11:50 ALFABET ANDRZEJA DOBOSZA - ARCHITEKCI: JERZY HRYNIEWIECKI, JERZY GŁÓWCZEWSKI. Reportaż, 14 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Jęksa Scenariusz: Agnieszka Jęksa, Zuzanna Elbert - Stelmach Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski, Mateusz Wołoczko Muzyka: Filip Kuncewicz Wykonawcy: Andrzej Dobosz (prowadzący) Cykl poświęcony życiu kulturalnemu w czasach PRL. Przewodnikiem po tych czasach będzie Andrzej Dobosz, felietonista, krytyk literacki, autor książek: "Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia", "Generał w bibliotece" oraz "Z różnych półek". Każdy odcinek opowiada o innym bohaterze czy miejscu. Bohaterami tego odcinka są architekci: Jerzy Hryniewiecki i Jerzy Główczewski. 12:10 DROGA - ODC. 3/6 - OSTATNICH GRYZĄ PSY Serial obyczajowy, 57 min, Polska, 1973 Reżyseria: Sylwester Chęciński Scenariusz: Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Andrzej Ramlau, Jacek Stachlewski Muzyka: Jerzy Derfel Aktorzy: Wiesław Golas, Zofia Walkiewicz, Mirosława Dubrawska, Maciej Damięcki, Zygmunt Malawski, Mieczysław Waśkowski, Bogusław Sochnacki, Bohdan Łazuka, Zdzisław Kuźniar Marian Szyguła obiecuje choremu przyjacielowi, że zaopiekuje się jego córką podczas egzaminów do zespołu pieśni i tańca "Mazowsze". Aleksandra Wróbel - która sama siebie nazywa Anitą - śpiewa marnie i nie zostaje przyjęta. Jest jednak atrakcyjną dziewczyną, więc od razu znajduje się "łowca talentów", który obiecuje wykreować ją na solistkę. W rzeczywistości Czarny chce uczynić z Oli Wróbel prostytutkę. Marianek robi wszystko, by wyrwać naiwną dziewczynę z jego szponów. 13:20 CHINY: STARODAWNE KRÓLESTWO PRZYRODY - WSCHÓD, CZYLI AZYL (CHINA: NATURE’S ANCIENT KINGDOM) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Lucinda Axelsson Wykonawcy: Janusz Szydłowski Film dokumentalny o przyrodzie Chin. Odkryjemy zapierającą dech w piersiach przyrodę ukrytą w oszałamiających parkach narodowych Chin. Ta seria rozpoczyna się w górzystych terenach Chin, gdzie lisy, antylopy i lamparty śnieżne żyją w trudnych warunkach. Następnie przeniesiemy się do gęstych lasów, w których żyją niezwykłe małpy o zadartych nosach i kultowe gigantyczne pandy. Wreszcie, na obrzeżach miasta, gdzie ludzie muszą robić miejsce dla natury i znajdować sposób na życie obok zwierząt. 20% Chin zostało wyznaczonych jako obszary chronione, w jaki więc sposób Chińczycy dostosowują się do zasad ochrony swojego środowiska naturalnego? Czy ten przełomowy projekt zainspiruje podobne wyzwania na całym świecie? 15:30 GENIUSZE I MARZYCIELE - STEFAN BRYŁA Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2018 Reżyseria: Bartosz Paduch Szkic dla spawacza. Eksperymentalny film o architekturze z geniuszem Stefanem Bryłą w roli głównej. 17:00 CZAS HONORU - ODC. 71 "DZIECI WOJNY" Serial wojenny, 47 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Woźniak dowiaduje się o pieniądzach przywiezionych w plecaku Michała. Otwiera się przed nim szansa na spłacenie Rainera. Dochodzi do sporu między Michałem i Władkiem. Michał nie chce zostawić bratu pieniędzy, które miały być rozdzielone między całe podziemie. Władek jest wściekły. Michał jedzie do Warszawy, gdzie spotyka się z Leną. W Hotelu Royal UB przesłuchuje gości w sprawie niedawnej strzelaniny. Przerażony Rainer zaraz po przesłuchaniu idzie do Woźniaka i Emilii. Daje im nowe ultimatum. Emilia spotyka się ze swoim wojennym ukochanym. Kobieta jest początkowo wściekła, oskarżając byłego narzeczonego, że ją bezwzględnie porzucił. Bronek spotyka się z Celiną. Wypytując ją o Karkowskiego, orientuje się, że dziewczyna ma w Warszawie tajnego współpracownika. Przypadkowo, po roku rozłąki, Wanda spotyka Helenę. Podczas emocjonalnej rozmowy Wanda zwierza się matce z dręczących ją problemów. Porwany na ulicy dr Otto zostaje wywieziony do tajnego ośrodka rządowego, gdzie czeka na niego pułkownik Lebiediew. Starając się namówić doktora do współpracy, wyciąga asa z rękawa. W tym samym tajnym ośrodku rządowym dochodzi do siebie prezes Janisz. Trwają przesłuchania Rudej. Dziewczyna jest nakłaniana, by przyznała się do stawianych jej zarzutów. Ma szanse na proces i amnestię. Podczas napadu partyzantów na wojskową ciężarówkę konspiratorzy biorą w niewolę niezwykle cenną zakładniczkę. 18:30 BASTIONY WŁADZY - WRÓG U BRAM. ODC. 2/2 (BASTIONS OF POWER) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 W XI wieku nadal obowiązywało prawo pięści. Każdy sam dbał o bezpieczeństwo własne i swojej rodziny. Dlatego zamożni pomyśleli o schronieniu. Kryjówce niedostępnej dla wrogów. Tak właśnie powstał zamek, który wręcz symbolizuje średniowiecze. Te budowle odcisnęły piętno na krajobrazie. W całej Europie można podziwiać milczących świadków historii. Do obecnych czasów pozostał zaledwie ułamek dawnych fortec. Czasem przetrwało jedynie miano. W całej Europie tysiące nazw miejscowości i ulic świadczy o ich mnogości. Regensburg, Newcastle, Belgrad czy Castel Gandolfo, poprzez nazwę zdradzają swoje pochodzenie. Burchstraat, Hradcanske Namesti czy Plaza del Castillo przypominają, że kiedyś stały tu średniowieczne zamki. Dziś zamki przywołują wspomnienia burzliwej epoki. Otaczają je mity i legendy. W zamkach ludzie żyli, pracowali i umierali. Były to ośrodki gospodarcze i ufortyfikowane domy, gdzie staczano niezliczone walki. Na zamku tworzono historię, dlatego należą do europejskiego dziedzictwa. 19:35 HISTORIA POLSKI - NA PRZEKÓR GRUDNIOWEJ NOCY Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2021 Reżyseria: Magdalena Kołodziejczyk, Rafał Kołodziejczyk Scenariusz: Magdalena Kołodziejczyk Zdjęcia: Paweł Iwaniuk, Dawid Cierpikowski, Grzegorz Sprawka 40 lat temu, w niedzielę 13 grudnia 1981 r. o godz. 6 rano, Polskie Radio nadało wystąpienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego, w którym informował on Polaków o ukonstytuowaniu się Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON) i wprowadzeniu na mocy dekretu Rady Państwa stanu wojennego na terenie całego kraju. Film "Na przekór grudniowej nocy" to dokument oparty na wspomnieniach działaczy Solidarności, ze szczególnym uwzględnieniem wydarzeń w regionie lubelskim 22:00 ZMIERZCH IMPERIÓW - ODC. 1/4 (END OF EMPIRE) Film dokumentalny, 60 min, Australia, 2018 Australijski fotoreporter David Adams przemierza Wielką Brytanię, Gruzję, Uzbekistan, Chiny i Indie, przybliżając historie czterech charyzmatycznych przywódców: Karola Wielkiego, Attyli, Tamerlana i Edgara Spokojnego oraz ich rodów, które straciły w spektakularny sposób wpływy po śmierci tych władców. Seria jest niezwykle atrakcyjna wizualnie: wykorzystano w niej najnowsze techniki graficzne i filmowe, między innym prezentując widzom eksponaty w wirtualnym muzeum. 00:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NIE MAMY ZAMIARU SKŁADAĆ BRONI. Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Nie mamy zamiaru składać broni" To jedno z trudniejszych wyzwań, z jakimi ostatnio przyszło nam się mierzyć. 3 sierpnia 1920 r. poległ por. Wincenty Wolski, zaledwie przez kilka godzin dowodzący 34. Pułkiem Piechoty cofającym się ku Warszawie. Pochowali go w miejscu śmierci mieszkańcy wioski Sanie - Dąb, ale krzyż przez lata spróchniał i runął, a po mogile nie ma nawet śladu. Dziś nasze trzecie podejście do jej poszukiwań. "Żołnierska towarzyszka" Pokazywaliśmy już ciągnik artyleryjski PZInż zbudowany przez kolegów ze Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej Bateria Motorowa Artylerii Przeciwlotniczej. Dziś obejrzymy wspólnie również ich dzieło, znacznie prostsze, ale sercu żołnierskiemu bliższe. To łącznościowa taczanka N2T wzór 138. 00:55 SENSACJE XX WIEKU - MATA HARI Kameralne i studyjne (widowisko), 21 min, Polska, 1998 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Tomasz Kostuch Muzyka: Dariusz Żebrowski Aktorzy: Danuta Stenka, Adam Ferency, Rafał Królikowski, Henryk Talar, Piotr Grabowski, Zbigniew Kosowski, Mirosław Neinert, Bolesław Abart, Zbigniew Paterak, Adam Kopciuszewski, Jacenty Jędrusik, Andrzej Warcaba, Grzegorz Przybył, Ziemowit Pędziwiatr Bohaterką odcinka jest Margaretha Geertruida Zelle znana jako Mata Hari - słynna agentka wywiadu. Program opowiada o jej burzliwym życiu oraz tragicznej śmierci w 1917 r. 01:20 SENSACJE XX WIEKU - BROŃ CHEMICZNA Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1990 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku Bogusław Wołoszański prezentuje historię produkcji broni chemicznej na świecie. 01:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - INWAZJA, KTÓREJ NIE BYŁO CZ. 2 Magazyn, 23 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański(Prowadzący), Bogusław Wołoszański Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony alianckim przygotowaniom do lądowania w Normandii.