TVP Historia Środa, 21.12.2022 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 21 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1913 - w dodatku do dziennika "New York World" Arthur Wynne opublikował pierwszą krzyżowkę; 1927 - ruszyły Państwowe Zakłady Lotnicze (PZL); 1937 - premiera pełnometrażowego filmu animowanego "Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków"; 1981 - nadal trwa strajk okupacyjny w kopalniach "Piast" i "Ziemowit"; 07:10 CZAS HONORU - ODC. 78 "PRZYSIĘGA I ROZKAZ" Serial wojenny, 47 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał z trudem dochodzi do siebie po śmierci Celiny. Maria namawia synów, by wyjechali na Zachód, robi to z tym większym zapałem, że w szpitalu pojawił się pacjent, który może być bardzo pomocny. Janisz jest w stanie krytycznym. Michał odnajduje list Janisza, który ma przeczytać po jego ewentualnej śmierci. Władek musi odbić z więzienia Rudą. Bronek przekonuje przyjaciela, by walczył o Rudą w obcy im do tej pory sposób - bez żadnych zasad. Władek decyduje się na brutalną zagrywkę. Niespodziewanie okazuje się, że to ważnym osobom ze szczytów władzy zależy teraz na uwolnieniu Rudej. Sprawa jest jednak znacznie trudniejsza, niż można się było spodziewać. Rainer uwalnia Woźniaka. Liczy na to, że ten w podzięce za umożliwienie mu zemsty na Karkowskim i niewiernej Emilii, podzieli się dolarami. Uwolniony Woźniak spotyka się z Bronkiem, mają teraz wspólny cel. Michał idzie na cmentarz po pieniądze, które przywiózł z Niemiec dla podziemia. Dopiero teraz odkrywa, że plecak zniknął... Krupski, podwładny Woźniaka, rozpoczyna serię aresztowań. Lista nazwisk jest zaskakująca. Okazuje się, że zatrzymania są wynikiem zeznań jednej osoby. Zrezygnowany po śmierci syna Otto, rozważa dramatyczny krok. Władek, Bronek i Michał przygotowują zasadzkę na konwój, który transportuje Rudą. 08:10 ARMIA KRAJOWA. CO ZAPISANE, TRWAĆ BĘDZIE Film dokumentalny, 18 min, Polska, 2022 Reżyseria: Robert Rudaś Scenariusz: Robert Rudaś Zdjęcia: Grzegorz Filipiak Wykonawcy: Stanisław Bednarczyk Dział Zbiorów Specjalnych Centralnej Biblioteki Wojskowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie gromadzi najcenniejsze i w większości najstarsze zabytki piśmiennictwa wojskowego oraz paramilitarnego, obejmujące zagadnienia historii wojen i wojskowości oraz tradycji żołnierskich. Wiele obiektów jest rzadkością nie tylko w Polsce, ale również na świecie. Z okazji 80. rocznicy powołania Armii Krajowej Biblioteka zaprezentowała część zgromadzonej tam kolekcji związanej z Państwem Podziemnym, w tym unikatów, które trafiły do zbiorów w ostatnich latach, takich jak kronika batalionu Parasol. Armia Krajowa, następczyni Służby Zwycięstwu Polski i Związku Walki Zbrojnej, powstała na mocy rozkazu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych generała Władysława Sikorskiego 14 lutego 1942 roku. Etos Armii Krajowej to cały system wartości, to przede wszystkim wierność Ojczyźnie, Polsce, którą całe pokolenia Polaków budowały w trudzie i znoju, ponosząc ogromne ofiary. 08:45 HISTORIA POLSKI - GRUDZIEŃ 70. INTERESY WŁADZY Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2010 Reżyseria: Sławomir Koehler, Mieczysław Vogt Scenariusz: Sławomir Koehler, Mieczysław Vogt Zdjęcia: Tomasz Samosionek Film Sławomira Koehlera i Mieczysława B. Vogta "Grudzień 70. Interesy władzy" pokazuje, co działo się na szczytach władzy w czasie wydarzeń na Wybrzeżu. Autorzy podejmują próbę odpowiedzi na pytania stawiane od 40 lat, obalając tym samym liczne mity. Czy społeczny bunt przeciwko podwyżkom cen był spontaniczny, czy został sprowokowany i był manipulowany przez służby specjalne? Czy walka frakcyjna wewnątrz aparatu partyjno państwowego miała na to wpływ? Czy obalenie Władysława Gomułki było efektem spisku i czy mieliśmy wtedy do czynienia z elementami zamachu stanu? Dlaczego Moskwa była zainteresowana zmianą na stanowisku I sekretarza? Dlaczego doszło do rozlewu krwi i kto jest za to odpowiedzialny? W filmie wypowiadają się m. in.: syn Władysława Gomułki, Ryszard Strzelecki - Gomułka, gen. Wojciech Jaruzelski, gen. Czesław Kiszczak, Stanisław Kania, Stanisław Kociołek, Józef Tejchma, Jan Ptasiński, Lech Wałęsa, Andrzej Gwiazda, ponadto profesorowie: Antoni Dudek, Jerzy Eisler, Andrzej Friszke, Jadwiga Staniszkis, a także uczestnicy tamtych wydarzeń i rodziny ofiar. 10:00 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 10:55 FESTIWAL KULTURY UTRACONEJ Film dokumentalny, 32 min, Polska, 2022 Reżyseria: Anna Kuśmierczyk Scenariusz: Anna Kuśmierczyk, Mateusz Koldun Wybuch II wojny światowej we wrześniu 1939 r. zmienił nie tylko porządek polityczny ówczesnego świata. W sposób nieodwracalny ucierpiała również kultura. Straty w zakresie muzyki, filmu, literatury, malarstwa czy architektury pozostają do dnia dzisiejszego niepoliczalne. Wskutek wojennych zniszczeń, rabunków i cenzury okupantów sztuka całkowicie zmieniła kierunki rozwoju. Ciągłość kultury dwudziestolecia międzywojennego została w sposób brutalny przerwana. Szczególne miejsce na tle Europy i świata zajmuje tutaj Polska. Wskutek brutalnej polityki okupantów i prowadzonych na jej terytorium działań wojennych na zawsze utracono część jej przedwojennego dorobku. W myśl hasła Kultura wielu wymiarów, które przyświeca naszej działalności, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku organizuje Festiwal Kultury Utraconej. Jego celem jest przybliżenie strat, które polska kultura poniosła w latach 1939 - 1945 zarówno w sferze duchowej, jak i materialnej. Na przykładzie wybranych twórców i ich dzieł podczas festiwalu zostanie przypomniany wyjątkowy dorobek artystyczny II Rzeczpospolitej i jego fenomen. 12:10 AUTOR NIEZNANY Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wiesław Paluch Scenariusz: Wiesław Paluch Film opowiada historię słynnego fotoreportera Jerzego Kośnika, który w latach osiemdziesiątych dokumentował dramatyczne losy Polski. Fotografie Kośnika opowiadają o najważniejszych wydarzeniach tamtych lat, m.in. o karnawale Solidarności, stanie wojennym, brutalnie tłumionych manifestacjach. W trakcie filmu dowiadujemy się o istnieniu nieznanych zdjęć z pacyfikacji Kopalni Wujek, w której zginęło dziewięciu górników. Jerzy Kośnik po wielu latach odnajduje ich autora, Marka Janickiego, który w 1981 r. miał 18 lat. W trakcie pacyfikacji kopalni Wujek Janicki odważnie wmieszał się w walczący tłum i zrobił tam najważniejsze zdjęcia ukazujące prawdę tej tragedii. Marek Janicki, obawiając się represji, przez ponad 30 lat nie przyznawał się do autorstwa swoich fotografii z tamtych czasów. Gdyby nie przypadek, a później gdyby nie Jerzy Kośnik, tych zdjęć świat już by nigdy nie ujrzał. Ta sytuacja stanie się pretekstem dla autorów i bohaterów filmu do poruszenia kwestii niezwykłej roli fotoreporterów, ich odpowiedzialności, postaw moralnych, jako tych, którzy opowiadają prawdziwą historię i zatrzymują tę prawdę na zdjęciach. 13:10 TAJEMNICE EKONOMII KOPERNIKA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2022 Reżyseria: Michał Juszczakiewicz Scenariusz: Robert Szaj, Michał Juszczakiewicz Zdjęcia: Michał Juszczakiewicz, Grzegorz Dolecki Wykonawcy: Robert Cyrta, Krzysztof Matuszewski, Pietro Omodeo, Marta Twardowska, Eugeniusz Sienkiewicz, Philippe Debroise, Krzysztof Bartoszewicz, Grzegorz Duda "Tajemnice ekonomii Kopernika" - fabularyzowany film dokumentalny, prezentujący Mikołaja Kopernika tym razem nie jako astronoma, a jako wybitnego ekonomistę i matematyka. To poruszająca historia naukowca, który wykorzystując swój intelekt, przygotowuje rewolucyjną reformę monety. Niestety, postulaty Kopernika dotyczące uznania pieniądza jako miary, nie znalazły do tej pory uznania wśród polityków i ekonomistów. W filmie odtworzono przebieg Sejmu Prus Królewskich w Grudziądzu, podczas którego Mikołaj Kopernik wygłosił swój traktat "O szacunku monety". Zaprezentowano działalność astronoma jako aktywnego administratora Kapituły Warmińskiej, który zasiedlał opuszczone i zniszczone przez wojnę polsko - krzyżacką gospodarstwa rolne Warmii. Obraz ukazuje naukowca również jako ważnego doradcę Biskupów Warmińskich. 15:15 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 7 (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA) Film dokumentalny, 50 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nieprezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. 16:05 GIGANCI NAUKI - STANISŁAW ULAM Film dokumentalny, 13 min, Polska, 2021 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Kto jest twórcą terminu witamina? Dlaczego każdy ma przy sobie monokryształ stworzony metodą Czochralskiego? Kto był nazywany Edisonem metalurgii? Wynalazek, którego z Gigantów nauki był umieszczony na wieży Eiffla? Do czego wykorzystywany był polon? Kto opracował oznaczenia grup krwi? Jak nazywał się twórca pierwszej skutecznej szczepionki na tyfus? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziemy w minicyklu "Giganci nauki". Są wśród nich polscy odkrywcy, wynalazcy, konstruktorzy i projektanci. Przedstawimy ich największe osiągnięcia, wyjaśniając równocześnie wagę poszczególnych innowacji oraz ich wykorzystanie. Zaproponowane postacie to przedstawiciele nauk medycznych, fizyki, chemii oraz matematyki. 17:00 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 1 "JESZCZE NIE DZIŚ" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny "Czas honoru. Powstanie" to specjalna seria popularnego serialu TVP, wieńcząca sześć sezonów emitowanych od 2008 roku. Akcja toczy się podczas powstania warszawskiego. odc. 1 "Jeszcze nie dziś" Ostatnie dni lipca 1944 roku. Przez Warszawę ciągną wynędzniali niemieccy żołnierze powracający z frontu wschodniego. Powstanie wisi w powietrzu. Warszawska młodzież rwie się do walki. Folksdojcze chcą uciekać z miasta. W niemieckiej armii panuje coraz większy sceptycyzm na temat przyszłych losów wojny i Warszawy. Rainer wręcz drwi z aktualnych planów niemieckiej armii. Bronek i Władek zostają dowódcami plutonów AK. Wraz z Michałem i Jankiem dostają zadanie specjalne, mają odebrać kuriera z Londynu z bardzo ważnymi informacjami dla dowództwa powstania. Udała się akcja wykupienia Leny z Pawiaka. Janek po raz pierwszy w życiu widzi swego syna, małego Jasia. Pełen obaw o losy rodziny prosi Romka, by wywiózł siostrę za miasto. Helena nie podziela entuzjazmu młodych warszawiaków. Próbuje wpłynąć na Bronka, by odwiódł Wandę od udziału w walkach. Wanda nie zamierza słuchać matki - razem z Celiną uczestniczy w szkoleniu dla sanitariuszek. Gubernator Warszawy Ludwig Fischer wzywa Rainera do siebie i włącza go do akcji prewencyjnej, mającej zapobiec wybuchowi powstania. 18:30 W PRLU - DOBRANOCKI DLA DZIECI I DOROSŁYCH Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2022 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) Krótkie programy dla dzieci przed Dziennikiem Telewizyjnym stały się stały się w PRL instytucją. Początkowo miały charakter minispektakli telewizyjnych jak rysunkowe przygody gąski Balbinki oraz losy kukiełek Jacka i Agatki, które z czasem zostały wyparte przez klasyczne krótkie filmy dla dzieci. Popularność tej formy okazała się tak duża, że edukacyjny program "Zwierzyniec" również emitował głównie amerykańskie kreskówki. W dobranockach dominowały jednak filmy i programy polskie, takie jak przygody psa Reksia czy Bolka i Lolka. Wielkim sukcesem były też wyprodukowane w Czechosłowacji "Przygody zbójnika Rumcajsa. Był również enerdowski serial o Piaskowym Dziadku (po niemiecku zwrot sypać piachem po oczach oznacza usypianie). Z czasem pojawiły się produkcje zachodnie z takimi hitami jak"Pszczółka Maja"i"Smerfy". Sukces dziecięcych dobranocek skłonił władze Telewizji w latach 70. do stworzenia propagandowego bloku rodzinnego dla dorosłych Wieczór z Dziennikiem, który nie wzbudzał jednak dużego zainteresowania. Większym sukcesem były dowcipne Dobranocki dla dorosłych, krótkie formy dramatyczne grane przez wybitnych autorów. 19:00 HISTORIA POLSKI - JAK OSKAR KOMUNĘ OBALAŁ Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2016 Reżyseria: Piotr Kuciński Scenariusz: Piotr Kuciński Zdjęcia: Mirosław Basaj Film dokumentalny poświęcony odkryciu polskich naukowców w czasie stanu wojennego w 1981 roku. Życie w stanie wojennym wiązało się z setkami zakazów, ustanowiono oficjalną cenzurę korespondencji, wyłączono telefony i pod groźbą kary śmierci konfiskowano radiowy sprzęt nadawczy. Elektronicy Politechniki Wrocławskiej związani z Solidarnością przystąpili do poszukiwania możliwości komunikowania się pomiędzy miastami. Powstały urządzenia do podsłuchiwania częstotliwości wykorzystywanych przez MO i SB, podejmowano próby puszczania w eter audycji podziemnej rozgłośni radiowej. Jednym z ciekawych pomysłów było podłączenie się do siatki drutów elektrycznych Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji we Wrocławiu. Celem było wykorzystywanie całej sieci trakcyjnej wrocławskich tramwajów jako jednej wielkiej anteny. Kolejnym zadaniem było stworzenie połączeń radiowych, dzięki którym mogłyby komunikować się ze sobą podziemne struktury z różnych miast Polski. Wiosną 1982 roku koordynujący odbudowę tajnych zakładowych komórek NSZZ Solidarność Tadeusz Świerczewski oraz "trzech doktorów" (Kornel Morawiecki, Zdzisław Ojrzyński i Jan Pawłowski) postanowili podjąć próbę nawiązania łączności z podziemną Solidarnością z Trójmiasta oraz z przyjaciółmi z Zachodu za pomocą satelity telekomunikacyjnego. 19:55 FUTBOL W ROSJI - TAJNA BROŃ KGB (SOVIET FOOTBALL THE UNTOLD STORY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Nicolas Jallot Film dokumentalny o piłce nożnej w Związku Radzieckim i Rosji. Za czasów Stalina była instrumentem propagandy. Losy rozgrywek i samych piłkarzy były w rękach tajnej policji i wojska. Odkryto, że były prowadzone specjalne rejestry zaangażowanych w futbol. Do czasów zimnej wojny wiele tajemnic pozostanie trudnymi do odkrycia. Badania archiwów przez historyków oraz wywiady z weteranami futbolu oraz ich dziećmi pokażą jednak w pełni, w jakich warunkach odbywały się mecze, kto w nich grał, jakie mechanizmy funkcjonowały w klubach piłkarskich. Poznamy wiele mrocznych tajemnic historii rosyjskiego futbolu aż do czasów zimnej wojny i w okresie jej trwania. Jak się okazuje, sport z polityką i pieniędzmi zawsze szedł w parze. Ten film powstał z myślą o przedstawieniu perspektywy historycznej przed FIFA World Cup w Rosji latem 2018 roku. 21:00 LOTNICTWO W PIERWSZEJ WOJNIE ŚWIATOWEJ (AVIATION, FIRST WWI’S LEGACY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Oprócz strat i zniszczeń wojennych I wojna światowa przyniosła więcej innowacji, niż sądzimy, i była czasem przełomu technologicznego. Odkryj inżynierów lotnictwa z I wojny światowej i legendarnych pilotów, takich jak Roland Garros, Adolphe Pgoud, Ren Fonck, Czerwony Baron, którzy stali się ikonami swoich czasów. 22:05 KURIER Film sensacyjny, szpiegowski, 108 min, Polska, 2019 Reżyseria: Władysław Pasikowski Scenariusz: Władysław Pasikowski, Sylwia Wilkos, Zdjęcia: Magdalena Górka Aktorzy: Philippe Tłokiński, Julie Engelbrecht, Jan Frycz, Philippe Tłokiński, Patrycja Volny, Grzegorz Małecki, Mirosław Baka, Zbigniew Zamachowski, Adam Woronowicz, Mariusz Bonaszewski, Tomasz Schuchardt, Cezary Pazura, Sławomir Orzechowski, Wojciech Zieliński, Agnieszka Suchora Sensacyjna historia szpiegowska, inspirowana misją Jana Nowaka - Jeziorańskiego - "Kuriera z Warszawy". Jego samotna misja miała zdecydować o losach Polski i II wojny światowej. Ścigany przez wszystkie wrogie wywiady, w środku nocy przerzucony z hotelu Savoy do Żabna, spotyka ludzi, którzy na zawsze zmieniają jego życie. Latem 1944 roku, kiedy ważą się losy wojny, Jan Nowak - Jeziorański (JNJ) zmierza ze swoją tajną misją z Londynu do Warszawy. Ma przekazać informacje w decydującej sprawie wsparcia Wielkiej Brytanii dla powstania w Warszawie. Od powodzenia tej misji zależą losy nie tylko milionów Polaków, ale też przyszłych pokoleń. Dowództwo AK przez ostatnie dwa tygodnie lipca rozważa wszystkie za i przeciw dot. rozpoczęcia bitwy z Niemcami. Przywódcy Polskiego Państwa Podziemnego stoją przed wielką decyzją. Oczekują, że informacje niesione przez Nowaka rozświetlą sprawę i pomogą im dokonać właściwego wyboru. Jednak kurier się spóźnia. Misja JNJ zaczyna się w Londynie. Po rozmowie z premierem Churchillem, JNJ zdaje sobie sprawę, że zachodni alianci nie pomogą Polakom, gdy wybuchnie powstanie. Kurier otrzymuje przy tym sprzeczne rozkazy od premiera Mikołajczyka i Naczelnego Wodza gen. Sosnkowskiego. Mikołajczyk nalega, by jak najszybciej rozpocząć w Polsce otwartą walkę, podczas gdy Sosnkowski chce za wszelką cenę jej uniknąć. Mimowolnie uwikłany w polityczną grę, JNJ staje się ofiarą zwalczających się stron. Generał Tatar postanawia udaremnić powrót Nowaka do Warszawy. Jednak JNJ omija przeszkody i świeżo uruchomionym mostem powietrznym, poprzez bazę aliancką w Brindisi, ląduje w Polsce niedaleko Tarnowa. Nie wie jednak, że od tej chwili stanie się najbardziej poszukiwaną osobą w kraju. Jeszcze w Londynie JNJ poznaje piękną Doris. Pozornie przypadkowe spotkania są w rzeczywistości zaaranżowane przez niemiecki wywiad, a sama Doris jest wykwalifikowanym tajnym agentem. Wysocy oficerowie gestapo w Warszawie, Steiger i Witze, zaalarmowani przez Doris, podejmują obławę na kuriera. Steiger, na polecenie Himmlera, jest w Warszawie ze specjalną misją. Ma dotrzeć do dowódcy AK, gen. Bora - Komorowskiego i pozyskać go wraz z całą polską podziemną armią do walki przeciwko Sowietom. W dotarciu do Bora, pomóc ma mu kurier, dlatego ściąga do Warszawy każdego, kto kiedykolwiek widział go na własne oczy, między innymi Doris. Tymczasem JNJ, starając się dotrzeć do stolicy, staje się świadkiem determinacji i odwagi zarówno partyzantów, jak i cywilów, którzy narażają swoje życie, by mu pomóc. Ich postawa przyczynia się do zmiany poglądów Nowaka, który zaczyna rozumieć, że powstanie musi wybuchnąć. Gdy przybywa pociągiem do Warszawy, po brawurowej ucieczce z dworca, dowiaduje się od łączniczki Marysi, że nikt się go tu nie spodziewa. To dalszy ciąg intrygi snutej przez gen. Tatara, który celowo nie wpisał go na oficjalną listę pasażerów mostu powietrznego. Bór - Komorowski z niecierpliwością czeka na swego kuriera, nie mając pojęcia, że ten próbuje się do niego dostać. JNJ postanawia działać na własną rękę. JNJ dociera wreszcie do KG AK i referuje gen. Borowi - Komorowskiemu swoją rozmowę z Churchillem. Jest już jednak za późno, by odwołać powstanie. JNJ wyraża swoje prywatne zdanie, w którym opowiada się za walką z okupantem. W trakcie zaaranżowanej łapanki, Doris wpada na JNJ. Próbuje wyciągnąć od niego informacje na temat KG AK. JNJ przejrzał jej grę i oddaje ją w ręce żołnierzy AK. Steiger i Witze, których Doris zdążyła poinformować o planowanym miejscu zebrania KG AK, przygotowują obławę na JNJ i dowódców AK. 1 sierpnia otaczają kamienicę, w której kryje się JNJ. Równo o godzinie 17.00, wraz z plutonem SS Politzei ruszają do ataku. 00:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SIEBURCZYN - SPLOT TAJEMNIC Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Sieburczyn - splot tajemnic. Dzisiejsza wyprawa koncentruje się wokół letniej kampanii zgrupowania powstańczego, dowodzonego przez płk. Konstantego Ramotowskiego, legendarnego Wawra. W Powstaniu Styczniowym Ramotowski działał w guberni augustowskiej i grodzieńskiej. Ale kiedy Rosjanie ogromnymi siłami postanowili go osaczyć i zniszczyć, rozpoczął odwrót w swe rodzinne okolice, nad Narew. 7 lipca pod Sieburczynem Rosjanie dopadli go, w trakcie przygotowań do forsowania rzeki. My kontynuujemy nasze badania, związane z bojem pod Sieburczynem. Najpierw próbowaliśmy dokładnie określić miejsce bitwy. Teraz czeka nas już tylko sprawdzenie ostatnich, dostępnych dokumentów i konkretne poszukiwania na tym terenie. Dług pamięci. Następnie odwiedzimy miejsce, gdzie już niebawem stanie wielki gmach Muzeum Bitwy Warszawskiej 1920 roku. A nas intryguje znajdująca się tu ściana pamięci, dedykowana i Francuzom, i Amerykanom z Eskadry Kościuszkowskiej, i Węgrom. W 1920 roku Węgrzy udzielili Polakom pomocy, przekazując wagony amunicji. Jak się okazuje, powodów do hołdów dla narodu węgierskiego jest znacznie więcej i nie dotyczą one wyłącznie roku 1920. 00:55 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 01:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - GOERING Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckiemu zbrodniarzowi wojennemu Hermannowi Goeringowi.