TVP Dokument Środa, 28.12.2022 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - PASTWISKO DLA SUSŁA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Bohaterem odcinka jest Krzysztof Próchnicki, przyrodnik zajmujący się ochroną susłów. Dzięki niemu udaje nam się sfilmować te piękne zwierzęta w rezerwacie Suśle Wzgórza. Pracownicy Zespołu Zamojskich Parków Krajobrazowych opracowali program ochrony gatunku. Polega on na wykonaniu czynnych działań ochronnych typu: rekultywacja zdegradowanych pastwisk, organizacja wypasu i koszeń w celu poprawy warunków siedliskowych. Program obejmuje również badania naukowe. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 40 ŻUŁAWSKA DEPRESJA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Od wieków na polskich ziemiach mieszkała niesamowicie ciekawa społeczność, którą nazywano mennonitami. Przez całe stulecia wzbogacała swoją kulturą oraz budowlami krajobraz Żuław i terenów położonych blisko Wisły. Dlaczego przybyli do Polski? Co sprawiło, że nieustannie musieli walczyć z powodziami? Jak radzili sobie z żuławską depresją? Na te pytania odpowie Radosław Kotarski w najnowszym odcinku "Podróży z historią". 07:05 NOTACJE - ALEKSANDER DOBA. ŻYĆ JAK TYGRYS Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2018 Aleksander Doba (rocznik 1946), podróżnik, kajakarz. Trzykrotnie samotnie przepłyną kajakiem Ocean Atlantycki. Jest pierwszym człowiekiem w historii świata, który dokonał tego dzięki wyłącznie sile własnych mięśni. Kajakiem opłynął Morze Bałtyckie i Bajkał. Jako pierwszy kajakarz przepłynął całą Wisłę. Zdobył tytuł Podróżnika Roku 2015 w głosowaniu National Geographic. 07:15 NOTACJE - EWA WYCICHOWSKA. TANIEC NA RECEPTĘ Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2015 Ewa Wycichowska ur. w 1949 r. w Poznaniu, tancerka, choreografka, pedagog, profesor Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie. 07:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 199 PIENINY Magazyn, 21 min, Polska, 2020 Reżyseria: Ewa Grodzka, Adam Molak Scenariusz: Tomasz Malkowski, Aleksandra Filipowicz Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Pieniny to wyodrębnione pasmo górskie o długości 35 km. Płynący przez nie Dunajec dzieli je na 3 części: Pieniny Spiskie, Właściwe i Małe Pieniny. Jest to jeden z najbardziej malowniczych zakątków Polski. Urokowi tego miejsca nie można się oprzeć. Piękno Pienin porusza nawet osoby, których wrażliwość nie była do tej pory mocną stroną. Zapierające dech w piersiach widoki zawdzięczamy przede wszystkim urozmaiconej rzeźbie terenu i towarzyszącej jej roślinności. Przed wyruszeniem na szlak warto odwiedzić pawilon edukacyjny w Sromowcach Niżnych. Tu dowiemy się, jakie gatunki roślin i zwierząt występują w ekosystemach naskalnych Pienin i które można zobaczyć podczas wycieczki na szczyt Trzech Koron. 08:00 PODWODNY RAJ BORNEO - MANTA BUAN Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2014 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 08:30 W KRAINIE STRUDLA (THE STRUDEL A PUFF OF PASTRY / VOM STRUDEL EIN HAUCH VON TEIG) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2020 Reżyseria: Anita Lackenberger Film dokumentalny o tym, jak powstaje i czym jest strudel. Wielką sztuką jest rozciągnięcie ciasta tak cienko, aby można było przez nie czytać gazetę. Prawie nikt nie jest już w stanie opanować tej sztuki, a przynajmniej prawie nikt nie poświęca tyle czasu, aby samodzielnie robić ciasto na strudle. To ciasto powstaje z długotrwałego, gorliwego wyrabiania i kilku prostych składników: mąki, wody, oleju oraz - w zależności od przepisu - jajka i szczypty soli. Ważne jest, aby używać mąki o dobrych właściwościach klejących. Strudel z jabłkami i twarogiem to klasyka kuchni wiedeńskiej, ale często występuję też strudel z serkiem śmietankowym. Warianty kwaśne to Luftstrudel do zup czy smaczny strudel z kapustą. Ciasto strudla pochodzi z Imperium Osmańskiego. Film podąża kulinarnym tropem powstania i wykorzystywania ciasta na Bałkanach, gdzie spotyka się kulinarna przeszłość Wschodu i Zachodu. Słodka baklawa i kwaśny börek zawijane są właśnie w ciasto strudla. To prawdziwa historia kultury, która bardziej łączy niż dzieli ludzi. 09:35 SZMARAGDOWA OAZA W BRAZYLII (BRAZIL'S EMERALD OASIS) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Steve Cole Film dokumentalny o największych mokradłach na ziemi. Pantanal leży w sercu Brazylii. Nazwa pochodzi od portugalskiego słowa pantano oznaczającego bagno. Kiedy Portugalczycy dotarli do tych terenów, wzięli je za śródlądowe morze. Teren ten regularnie zalewany jest przez rzekę Paragwaj i jej dopływy. Zajmuje powierzchnię 200 tys. km². Teren ten cechuje się bogactwem i różnorodnością przyrody. To kraina dzikiego kontrastu, rządzona przez dramatyczny cykl suszy i potopów. Ponad 4700 gatunków roślin i zwierząt jest upakowanych na obszarze wielkości Kansas, dzięki czemu jest to miejsce największej koncentracji tropikalnej przyrody w Ameryce Południowej. Gdy deszcze ustają, a wody opadają, zwierzęta stają się jeszcze bardziej zgrupowane wokół rzek i zbiorników wodnych. W czasie pory suchej, kiedy rzeki są zbyt daleko, aby zapewnić komfort, a pobliskie jeziorka zniknęły, istnieje oaza, która nie wysycha. Tajemnicze miejsce, które zawsze oferuje ratunek dla spragnionych. Jezioro jest prawie nie do odróżnienia od reszty zalanego otoczenia. Wraz z nadejściem pory suchej bagna wysychają. 10:35 LUDZKIE ŚCIEŻKI - ODC. 12 INDIE, SZLAKIEM WARANASI (THE PATH OF MEN EP. 12 INDIA, ON ROUTE TO MYSTICAL VARANASI) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Seria dokumentalna, która łączy odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód lub przez cywilizacje i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. W odcinku dwunastym odwiedzimy Waranasi, to jedno z najbardziej niezwykłych miejsc w Indiach. Nie można pozostać wobec niego obojętnym. Budzi skrajne emocje - w tej samej chwili pragnie się jak najszybciej je opuścić i jednocześnie zostać jak najdłużej. Jest odstraszające i zachwycające. Leżące nad Gangesem Waranasi uważane jest za najstarsze zamieszkane miasto na świecie. Jest też jednym z siedmiu świętych miast hinduizmu. To stolica duchowa i kulturalna Indii. Brahma - hinduistyczny bóg stworzenia - rzekł: Musiałem po wielokroć tworzyć świat, ale Waranasi jest inne, zostało stworzone osobiście przez Śiwę. Gdy nadejdzie apokalipsa i wszystko zniszczy, Waranasi przetrwa. O świcie na osiemdziesięciu ośmiu gathach wierni dokonują ablucji i modlą się. Wędrowny asceta sadhu udziela pierwszych nauk. Sadhu Ganga jest boginią. Zapewnia utrzymanie tysiącom ludzi. Daje im długie życie. Bierze swoje źródła w Gangotri w Himalajach. Wypływa z głowy Śiwy pana świata, potężnego boga o wielkich mocach. Następnie spływa do stanu Bengal, a potem wpada do morza. Ganges jest absolutnie cudowny. Gdy raz go zobaczysz, nigdy o nim nie zapomnisz. Jest taki cenny! Można stać się shadu, ofiarować swe życie Śiwie i codziennie dziękować mu za wszystko. Dzięki głowie Śiwy dokonuje się tyle cudów. Ale też dzięki Gangesowi, żonie Śiwy, Parwati i dzięki jego synowi Ganeszy. Trzeba wielbić Śiwę, pana wszechświata, zwłaszcza podczas miesiąca shravan. Teraz mamy shravan, najświętszy miesiąc całego roku. To ważny miesiąc poświęcony Śiwie... 11:30 PASZPORTY WOLNOŚCI - WIESŁAW BIELIŃSKI ODC. 12 Cykl dokumentalny, 15 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Sławomir Koehler Zdjęcia: Michał Jarosiński, Maciej Uchmański, Mariusz Rakowski, Łukasz Dobrowolski, Tomasz Kowalewski Muzyka: Marcin Sady Wiesław Bieliński. Urodzony 8 X 1960 r. w Warszawie. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim, na Wydziale Prawa i Administracji (1979 r. - 1988 r.). Współpracę z KSS KOR rozpoczął jako uczeń liceum, zajmując się m. in. kolportowaniem wydawnictw niezależnych. W latach 1978 - 1980 prowadził punkt biblioteczny wydawnictw niezależnych. W latach 1980 - 1981 współzałożyciel, współorganizator druku, redaktor techniczny oraz introligator wydawnictwa Postój (udostępniał własne mieszkanie na potrzeby wydawnictwa). We wrześniu 1980 r. zainicjował NZS na wydziale Prawa i Administracji UW. Od 13 grudnia 1981 r. do 16 marca 1982 r. przebywał w ukryciu. Internowany w Ośrodku Odosobnienia w Warszawie - Białołęce (17 III - VI 1982 r.). W latach 1982 - 1984 był współzałożycielem, współorganizatorem druku i redaktorem technicznym wydawnictwa Cel. Współorganizował odbiór dostaw sprzętu i materiałów poligraficznych ze Szwecji dla wydawnictw podziemnych, na odcinku Warszawa - Szczecin (1982 r. - 1985 r.). Od 1983 r. współpracował z wydawnictwem NOWA, zajmując się m. in. kolportażem. Współorganizował druk, był redaktorem technicznym i introligatorem w wydawnictwie Przedświt. Współzakładał i pełnił funkcję redaktora w wydawnictwie In Plus (1985 r. - 1990 r.). Wielokrotnie poddawany przeszukaniom i przesłuchaniom, karany przez kolegium ds. wykroczeń. W latach 1988 - 1990 był pracownikiem firmy handlowej Więź, od 1991 r. do 2005 r. współwłaścicielem wydawnictw AiB i Espadon, a od 2007 r. pracownikiem Zespołu ds. Budowy Muzeum Komunizmu w Warszawie. Członek Towarzystwa Opieki nad Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu oraz Stowarzyszenia Wolnego Słowa. Wyróżniony nagrodą Polcul Foundation (1986 r.) i odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1999 r.). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2009 r.) 11:50 BOSMAN PŁONKA Reportaż, 12 min, Polska, 1972 Scenariusz: Jerzy Ringer Zdjęcia: Jerzy Augustyński Uroczystość wręczenia nagrody starszemu bosmanowi Pawłowi Płonce na V Festiwalu Filmów Morskich w Szczecinie. Bosman pracował na okręcie ORP Błyskawica. Był też filmowcem amatorem w czasie II wojny światowej. Laureat wspomina swoje początki w roli filmowca, po tym, jak generał Sikorski podjął decyzję o założeniu sekcji fotograficznej. Opowiada o nagrywaniu bitew i konwojów na morzach całego świata m.in. walk pod Narwikiem i Dunkierką. Mówi o rejsach i swoich misjach, niebezpieczeństwie. Wypowiedzi bosmana ilustrowane są zdjęciami jego autorstwa. 12:15 MŁODZI TWÓRCY MISTRZOM - WIELKA WODA - FILM O PROFESORZE MACIEJU GLIWICZU Film dokumentalny, 19 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Cezary Iber Muzyka: R. Myhill Redakcja Publicystyki i Edukacji TVP2 we współpracy z Ministerstwem Nauki i Informatyzacji realizuje cykl filmów dokumentalnych o laureatach nagród Fundacji na Rzecz nauki Polskiej. Każdy odcinek cyklu poświęcony jest jednemu z laureatów, który byłby swoistym "przewodnikiem" po dziedzinie nauki, w której jest on niekwestionowanym autorytetem. Widziałem coś, czego nikt nie potrafił mi wyjaśnić, więc sam zacząłem szukać odpowiedzi. I to już wszystko, cała historia. I ta cała 20 - minutowa historia to opowieść o pasji, miłości, hydrobiologii i niezwykle barwnej postaci świata nauki, prof. Macieju Gliwiczu. Czasem zadajemy sobie pytanie, czy naukowcy są nudni, a całe życie spędzają przed mikroskopem. Odpowiedź znajdziemy w filmie "Wielka woda". Rzecz o odkrywaniu tajemnic, które kryje w sobie woda. 12:40 MŁODZI TWÓRCY MISTRZOM - FIFI - FILM O PROFESORZE KAROLU MYŚLIWCU Film dokumentalny, 20 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Urszula Kijak Muzyka: R. Myhill Film opowiada o profesorze Karolu Myśliwcu, jednym z najważniejszych polskich współczesnych archeologów. Profesor Myśliwiec jako pierwszy podjął prace archeologiczne w Sakkarze po zachodniej stronie piramidy Dżesera. Odkrycia, których dokonał tam zespół polskich naukowców pod jego kierownictwem, rzuciły nowe światło zarówno na historię polityczną starożytnego Egiptu, jak i historię sztuki okresu Starego Państwa. Film pokazuje dwa najważniejsze grobowce odnalezione przez zespół profesora, jak również codzienną pracę polskich archeologów w Sakkarze oraz przybliża historię rozpoczęcia wykopalisk w tym miejscu. Profesor Myśliwiec przyjął na siebie rolę przewodnika po świecie starożytnych Egipcjan i w humorystyczny sposób opowiada o tym, jakie wnioski wyciągnął ze swoich znalezisk. 13:05 INDIE MODIEGO (MODI’S INDIA: DEMOCRACY OR DICTATORSHIP?) Film dokumentalny, 54 min, Francja, 2022 Reżyseria: Emmanuelle Beaujard Premier Narendry Modi został nazwany ultranacjonalistycznym dyktatorem, który dzieli kraj. Jego kontrowersyjne antymuzułmańskie reformy obywatelskie pozbawiły miliony ludzi ich praw, a wszelka krytyka jego rządu jest szybko uciszana. Ale co ukształtowało jego poglądy polityczne i ideologię? W kraju Modiego krowy są lepiej traktowane niż ludzie. Stały się bóstwami na czterech nogach. Zaraz po dojściu do władzy jego rząd wydał miliony euro na ich dobrostan. Godzinę drogi od New Delhi, znajduje się "goszala" - luksusowy ośrodek dla krów. W Indiach istnieje 5 tysięcy takich farm, dotowanych przez rząd i sektor prywatny. W Indiach Modiego zaleca się pić krowi mocz, smarować się krowim łajnem i myć się krowim mlekiem, ale można zginąć za zjedzenie wołowiny. W tym filmie uzyskaliśmy dostęp do tajnego ruchu RSS, potężnej frakcji promującej wzrost hinduskiego nacjonalizmu, i zbadaliśmy, co dzieje się z marzeniem Gandhiego o zjednoczonym narodzie. 14:05 ARY I ICH KRÓLESTWO (THE MACAW KINGDOM) Film dokumentalny, 53 min, Węgry, 2018 Reżyseria: Attila David Molnar Molnar, Cintia Garai Film o ekscytującej wyprawie międzynarodowych naukowców w głąb peruwiańskiej dżungli w dorzeczu Amazonki, która ma na celu uratowanie papugi Ara przed wyginięciem. Nielegalny handel ptakami i wylesianie powodujące utratę siedlisk są w rzeczywistości największymi zagrożeniami. Ale wybitne odkrycia, rzeczowo udokumentowane i przedstawione, mogą być źródłem rozwiązań. 15:05 ZDUMIEWAJĄCE INDIE - CZ. 3. HIMALAJE: SAM SZCZYT (WILDEST INDIA) Serial dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2011 Reżyseria: Richard Kirby Pięcioodcinkowy serial o niezwykłej przyrodzie i cywilizacji Indii. W odcinku trzecim podróżujemy w Himalaje, najwyższe góry świata. Tam, gdzie niebo spotyka się z ziemią, panują wyjątkowo niegościnne warunki. Porywisty wiatr, lodowate zimno i niedostatek tlenu dla większości gatunków stanowią przeszkodę nie do pokonania. Są jednak śmiałkowie, których nic nie odstraszy. Nie dla nich żyzne równiny w dolnych partiach Himalajów. Muszą wspiąć się jeszcze wyżej, próbując przetrwać w ekstremalnych warunkach. 16:10 ZŁOTNICY HABSBURGÓW (PRECIOUS METAL PRECIOUS CRAFTS / EDLES METALL, EDLES HANDWERK) Film dokumentalny, 44 min, Austria, 2016 Reżyseria: Alexander Schukoff Złoto i srebro zawsze fascynowały ludzkość. Ale ten podziw dotyczy bardziej przedmiotów wykonanych przez artystów niż samego metalu. Blask szlachetnego metalu dodaje wartości i prestiżu biżuterii, dziełom sztuki czy architekturze. Sztuka złotnicza jest jednym z najstarszych rzemiosł na świecie, W 1366 roku Albrecht i Leopold III przyznali złotnikom pierwsze prawa handlowe. Ten film to wyprawa przez historię tego rzemiosła. Zobaczymy najpiękniejsze dokonania tej sztuki, między innymi bukiet kamieni szlachetnych w Muzeum Historii Naturalnej. Sztuka wiedeńskich złotników stała się sławna na całym świecie dzięki kamieniom z Sissi. Portret niemieckiego malarza Franza Xavera Winterhaltera przedstawia cesarzową Elżbietę z dziewięcioma błyszczącymi gwiazdami we włosach. Te diamenty są do dziś produkowane przez tę samą rodzinę, która dostarczała cesarzowi korony, insygnia i kule. Kajzerowie zawsze sami zamawiali takie prace, a niektórzy nawet uczyli się rzemiosła. Film skupia się na szczegółach rzemiosła, wypowiedziach kuratorów, złotników i historyków, zaprasza na ekscytującą podróż przez historię. 17:05 LUDZKIE ŚCIEŻKI - ODC. 13 OMAN, SZLAK KADZIDŁA (THE PATH OF MEN EP. 13 OMAN, THE INCENSE ROAD) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Donat Lefebvre, Jeremie Saint Jean Cykl dokumentalny, który prezentuje odkrycia geograficzne, historyczne, kulturowe i socjologiczne w powiązaniu z mitycznymi drogami eksplorowanymi przez poszukiwaczy przygód i wędrownych kupców. Przedstawia perspektywę rozwoju cywilizacji na przestrzeni kilkuset lat i odzwierciedla ewolucję przyrody i ludzkości na całym świecie. W tym odcinku odwiedzimy Oman i podążymy szlakiem kadzidła. Rosnąca na południu sułtanatu Omanu Boswellia Sacra wydziela żywicę cenioną od wieków przez faraonów, królów i cesarzy. Wytwarzane z niej kadzidło od dawna używane było podczas obrzędów religijnych. W Biblii Trzej Królowie ofiarowali dzieciątku Jezus złoto, mirrę i kadzidło. W starożytności do Grecji i Rzymu docierały z cennym towarem karawany złożone z dwóch tysięcy wielbłądów. Szlaki wiodły zachodnim brzegiem Półwyspu Arabskiego, nie zapuszczając się w niegościnną pustynię Ar - Rab al Chali. Zaczynamy wędrówkę szlakiem kadzidła z Maskatu. Jedziemy od miejsca, w którym się je pozyskuje, w prowincji Zufar, na południu Omanu. Nieodłącznym elementem wędrówki jest zniewalający zapach, towarzyszący ludzkości od tysięcy lat. Stolicą Omanu jest Maskat leżący między górami Al - Hadżar i szafirowymi wodami zatoki Omańskiej. Maskat znaczy miejsce cumowania. Z małego portu miasto przekształciło się w nowoczesną metropolię. Z półtora miliona jej mieszkańców 45 procent stanowią imigranci. Dzielnice białych domów ciągną się w nieskończoność wzdłuż dróg szybkiego ruchu. W mieście nie ma wieżowców. Zasady zagospodarowania wykluczają budowle, które zasłaniałyby góry. Nie brakuje za to ogrodów i terenów zielonych. To jedno z najczystszych miast na świecie. W centrum miasta wznosi się wielki meczet sułtana Kabusa. Budowa trwała 7 lat. Meczet może pomieścić do czterdziestu tysięcy wiernych. Główna kopuła ma 50 metrów wysokości i jest otoczona pięcioma minaretami, symbolizującymi pięć zasad islamu. Największy ma 91 i pół metra wysokości. 18:05 NIEUJARZMIONA CHANEL (BECOMING CHANEL / CHANEL L’INSOUMISE) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2020 Reżyseria: Eric Bitoun Film dokumentalny opowiadający historię Coco Chanel - francuskiej projektantki mody, która od 1915 roku rewolucjonizowała damską modę, lansując ubrania o prostych, sportowych fasonach oraz pozbawione ozdób krótkie suknie, stając się na sześć dziesięcioleci ikoną paryskiej haute couture. Pierwszym punktem sprzedaży Chanel, założonym w 1910 roku, był sklep z kapeluszami. Rzeczywiście, Coco Chanel nie mogła sprzedawać tam ubrań, ponieważ krawcowa miała swoją firmę pod tym samym adresem. Dziś Chanel to jedna z najbardziej znanych, luksusowych marek na świecie. Symbol francuskiej mody z najwyższej półki, jego międzynarodowy urok nie zmienia się od ponad wieku. W 1921 roku stworzyła popularne do dziś perfumy Chanel No. 5. Jej pomysły: sukienki i kostiumy z dzianiny, fryzury na pazia, golfy, biżuteria (długie sznury pereł, łańcuchy, plastikowa biżuteria), mała czarna, spodnie dzwony, prochowiec - spotykały się z entuzjastycznym przyjęciem i uważane są za klasyczny kanon elegancji. Od 1983 r. do śmierci w 2019 roku firmą Chanel kierował niemiecki projektant Karl Lagerfeld. W jaki sposób ta kobieta, urodzona pod koniec XIX wieku w biednej rodzinie, stała się tą mityczną postacią? Mademoiselle Chanel, ujęcie pierwsze... "Definicję elegancji? To bardzo trudne pytanie. Mogę powtórzyć to, co zawsze mówię. Nie wszyscy rozumieją to, co dla mnie jest oczywiste. Kobiety zawsze są zbyt wystrojone i nie dość eleganckie." 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - BANGKOK MNIEJ ZNANY (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku: stolica Tajlandii, Bangkok. To jedna z najważniejszych metropolii Azji Południowo - Wschodniej. Rocznie odwiedza ją ponad jedenaście milionów turystów. Dziedzictwo kulturowe Bangkoku łączy w sobie wiele wpływów. Krung Thep - inna nazwa Bangkoku - to skrót, którego rozwinięcie można przetłumaczyć jako: "miasto aniołów, wielka rezydencja szmaragdowego Buddy, niezdobyte miasto boga Indry, wielka stolica świata, wycięta w dziewięciu drogich kamieniach, miasto szczęśliwe i szlachetne w ogromnym pałacu królewskim podobnym do niebiańskiej siedziby, królestwo boskiego wcielenia, miasto poświęcone Indrze i wzniesione przez Wiszwakarmana". Bangkok to olbrzymia, licząca osiem milionów mieszkańców metropolia. Nowoczesne miasto rozwinęło się błyskawicznie. W ciągu niecałych trzydziestu lat Bangkok stał się jednym z najbardziej dynamicznych ośrodków gospodarczych Azji. Miasto znane jest też z podwieszanych autostrad i chaotycznego ruchu drogowego. W cieniu awangardowych wieżowców trwa jednak inny, stary Bangkok, który wart jest odkrycia. Dzielnica Rattanakosin to historyczne i duchowe centrum miasta. Tu znajduje się świątynia Wat Pho, która jest nie tylko miejscem kultu, ale również ośrodkiem nauczania tradycyjnej medycyny, a zwłaszcza sztuki tajskiego masażu. Jej budowa zaczęła się w 1788 roku. Dzięki majątkom zgromadzonym przez kupców z Krung Teph, który początkowo był zwykłym portem handlowym nad Zatoką Syjamską, władcy wznieśli bogato zdobione świątynie, w których kryją się 394 złocone posągi Buddy. Należące do świątyni stupy to unikat na skalę światową. Te budowle wywodzą się z Indii i przedstawiają Buddę w formie stożka. Często przechowywane są w nich relikwie Buddy. Wat Pho to królewskie mauzoleum, dlatego tutejsze stupy kryją prochy książąt, czczone przez mieszkańców Tajlandii. Autorzy filmu przybliżają dwie twarze Bangkoku, tę z tradycjami i tę nowoczesną. Tym, którzy zechcą dokładniej poznać Bangkok, ma on do zaoferowania wiele niespodzianek. 20:10 MOJE 600 GRAMÓW SZCZĘŚCIA - ODC. 21 Telenowela dokumentalna, 37 min, Polska, 2015 Reżyseria: Aneta Kopacz Scenariusz: Aneta Kopacz, Tomasz Średniawa, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit, Krzysztof Landsberg Zdjęcia: Ryszard Mroczkowski, Wojciech Kursa, Zbigniew Jarosz, Dariusz Posłuszny, Dariusz Goczał Muzyka: Jan A.P. Kaczmarek Angelika opuszcza szpital po 38 dniach pobytu. Niestety dziewczynki zostaną w nim jeszcze przynajmniej dwa tygodnie. Od dzisiaj młoda mama, aby zobaczyć swoje córeczki, będzie musiała codziennie pokonywać 50 km w jedną stronę. Wojtuś, syn Rafała i Ani, zostaje przeniesiony z inkubatora do łóżeczka. Teraz maluch będzie uczył się sam regulować temperaturę ciała. Mimo że Maja ma już dwa lata, jej mama ciągle wykonuje ciężką pracę, aby dziewczynka rozwijała się prawidłowo. Dla rodziców wcześniaków wyjście ze szpitala to nie koniec walki o zdrowie dziecka. 21:00 MOJE 600 GRAMÓW SZCZĘŚCIA - ODC. 22 Telenowela dokumentalna, 37 min, Polska, 2015 Reżyseria: Aneta Kopacz Scenariusz: Aneta Kopacz, Tomasz Średniawa, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit, Krzysztof Landsberg Zdjęcia: Ryszard Mroczkowski, Wojciech Kursa, Zbigniew Jarosz, Dariusz Posłuszny, Dariusz Goczał Muzyka: Jan A.P. Kaczmarek Mama Melanii przeżywa dramatyczne chwile. Dziewczynka, która urodziła się w 23. tygodniu ciąży, przeszła wylew krwi do mózgu. Życie dziecka jest zagrożone. Starsza o trzy lata siostra przebyła podobną drogę. Rodzice Radka są zaniepokojeni stanem zdrowia synka, który nie przyjmuje pokarmu. Lekarze zalecają cierpliwość. 21:45 KONOPNICKA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Janiszewski Maria Konopnicka (1842 - 1910) jest jedną z najwybitniejszych pisarek w dziejach polskiej literatury i autorką pieśni patriotycznej "Rota", która po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku konkurowała z "Mazurkiem Dąbrowskiego" o miano hymnu narodowego. Ale co więcej wiemy o pisarce? Autorzy filmu śledzą historię i twórczość Marii Konopnickiej na przestrzeni jej dorosłego życia. Film tworzy portret psychologiczny słynnej pisarki i przede wszystkim mierzy się z mitami związanymi z jej kontrowersyjnym życiem. Postać Konopnickiej jest na tyle tajemnicza i niezrozumiała, że reżyser postanowił przeprowadzić swego rodzaju dochodzenie, z którego widz dowiaduje się, dlaczego wokół pisarki jest tyle nieścisłości i plotek. Choć można spotkać opinię, iż była feministką, po bliższym przyjrzeniu się losom pisarki, również wydaje się to mocno naciągane. Ryzykownym jest także uznanie jej za skandalistkę, gdyż typowi skandaliści nie przejmują się ani krytyką, ani opinią publiczną, a tymczasem autorka Prometeusza bardzo dbała o swój wizerunek. Sławiąc dokonania Konopnickiej, zapomina się o tym, iż była przede wszystkim kobietą, uwikłaną w wyjątkowo skomplikowaną sytuację życiową. Co więcej, błędem byłoby uznanie jej za moralną opokę Narodu. Wręcz przeciwnie Konopnicka jawi się jako kobieta wyzwolona, niestroniąca od wolnych związków ze znacznie młodszymi mężczyznami, a w czasach w jakich przyszło jej żyć środowiska katolickie uznawały jej twórczość za bardzo szkodliwą i wymierzoną nie tylko w Kościół, ale w chrześcijaństwo i polskość. W dokumencie postaramy się za pomocą archiwaliów oddać klimat tamtego okresu. Do projektu zaprosimy pisarki bestsellerowych książek: Karolinę Dzimira - Zarzycką, autorkę książki "Samotnica. Dwa życia Marii Dulębianki" i Iwonę Kienzler autorkę książki "Maria Konopnicka. Rozwydrzona bezbożnica" oraz czołowych historyków zajmujących się biografią Marii Konopnickiej. Film to będzie także podróż sentymentalna po wspaniałych miejscach, gdzie Konopnicka mieszkała i gdzie podejmowała najważniejsze decyzje w swoim życiu. Są to miejsca gdzie wychowywała dzieci, pisała listy do przyjaciół, na przykład Elizy Orzeszkowej. Przybliży też czasy w jakich żyła pisarka i jaka panowała wtedy moda, trendy oraz glamour. Film podzielono na rozdziały, do których wstępem są fragmenty listów Konopnickiej, co pozwalali zobaczyć bohaterkę jako osobę prywatną, zdystansowaną do pełnionych przez siebie ról publicznych, bez cenzury opowiadającą o swoim dniu powszednim. 22:50 HUGO Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wojciech Klimala Scenariusz: Mateusz Wajda, Wojciech Klimala Bohater dokumentu, Zdzisław Misiak, lat 70, dla przyjaciół Dzidek, emerytowany król wesołych miasteczek od dwóch i pół roku wraz z 7 - letnim wnukiem Hugo Huangiem żyje na terenie byłego lunaparku, w jednym z pozostałych po biznesie barakowozów. Ponad wszystko stawiają wzajemną relację i pamięć po przedwcześnie zmarłej Olimpii Misiak, matce Hugona, córce Dzidka. Z upływem czasu wnuk coraz bardziej współtworzy tożsamość dziadka, dla którego wychowanie podopiecznego staje się osobistym wyzwaniem i próbą rekonstrukcji rozbitej przez losy rodziny Misiaków. Nad ich relacją ciąży nierozwiązana kwestia praw rodzicielskich odsiadującego w Hiszpanii wyrok więzienia biologicznego ojca Yiong Huanga. 17 października 2015 roku chiński tata Hugona wychodzi z więzienia i za jego sprawą rozstrzygną się losy bohaterów. 23:55 U NAS NA PEKINIE - ODC. 1 MIESZKAŃCY Serial dokumentalny, 26 min, Polska 2004 Scenariusz i realizacja: Ewa Borzęcka Zdjęcia: Marcin Peresada Muzyka: Janusz Grzywacz Ewa Borzęcka, znana realizatorka dokumentów społecznych, twórczyni głośnej "Trzynastki", "Arizony", "Onych", "Damsko - męskich spraw", zagląda tym razem z kamerą do oazy tradycyjnej, starej Warszawy, miejsca, gdzie czas się zatrzymał, i które nieuchronnie jest skazane na zagładę. Ta enklawa w centrum miasta, niedaleko Pałacu Kultury i strzelających w niebo drapaczy chmur, to przedwojenna kamienica przy ul. Złotej 83 w Warszawie, strasząca dziś odrapanymi tynkami, oknami bez szyb lub pozabijanymi dyktą. Za skrzypiącymi drzwiami klatek schodowych ciągną się mroczne, brudne korytarze, ze wspólnymi ubikacjami na krańcach i krzywymi, drewnianymi schodami. Część lokali jest już pusta, ale w wielu ciągle jeszcze wegetują najwytrwalsi mieszkańcy. Co prawda, już niedługo, bo dom jest przeznaczony do rozbiórki. Ponoć kamienicę w atrakcyjnym miejscu ktoś wykupił parę lat temu wraz z mieszkańcami. Dokąd pójdą? Gdzie znajdą drugie takie miejsce? Na razie nawet trudno im sobie wyobrazić, że stąd odchodzą, bo przecież przy Złotej przeżyli kilkadziesiąt lat. Tu mieszkali ich rodzice, a często jeszcze i dziadkowie, tu się rodzili, umierali, kłócili i godzili. Do dziś funkcjonują dzięki sąsiedzkiej solidarności, wzajemnej tolerancji i pomocy. Prym w kamienicy wiedzie mieszkający tu od 30 lat Mireczek, "filmowiec" amator i prowodyr uboższych mieszkańców. W jego zagraconej klitce ogniskuje się życie towarzyskie. Mireczek postanowił zarejestrować amatorską kamerą obrazy swojskich kątów, sąsiadów, znajomych, z którymi niedługo przyjdzie mu się rozstać. Krąży więc z kamerą po budynku i podwórku. Sąsiadki Ela i Iwonka zastanawiają się, co je dalej czeka. Iwona nie ma dużych wymagań: jeśli trzeba, pójdzie mieszkać do baraku dla wysiedlanych. Nie ma pracy, ani specjalnej ochoty na jej poszukiwanie, więc na lepsze mieszkanie nie będzie jej stać. Henio korzysta z każdej okazji, żeby porozmawiać z Elą albo znaleźć się blisko niej. Zapewnia, że ją kocha i byłby gotów oddać za nią życie. Wprawdzie Ela nie posuwa się tak daleko w miłosnych deklaracjach, ale widać, że lubi Henia. Z czułością go strzyże, a później czyści odkurzaczem z resztek obciętych włosów. Janusz roznosi sąsiadom zakupy przyniesione ze sklepu. Jako zapłatę za przysługę w każdym mieszkaniu dostaje "kielicha". Chyba pomylił sprawunki, bo u Eli ląduje w końcu z czterema kilogramami mąki zamiast spodziewanego cukru i jajek. Ale w stanie "nieważkości" nietrudno o pomyłkę. Za karę musi jednak wyprowadzić jeszcze psa Eli. W mieszkaniu Mireczka na piątym piętrze trwa burzliwa narada. Gospodarz kupił na wsi kurę, którą przywiózł w teczce. Zgromadzeni sąsiedzi udzielają fachowych rad, jak należy ptaka zabić i oskubać. Jeden radzi ukręcić łeb, drugi - urżnąć. Ale nikt nie chce tego zrobić. Po parogodzinej dyskusji Mirek zanosi kurę do sąsiada, którego dzieci mają już w domu królika i kota. Może więc zechcą i kurę. A zje się coś innego. 00:35 FELIETON Z PRZYSZŁOŚCI - 1 Reportaż, 15 min, Polska, 1970 Zdjęcia: Wiesław Kielar Cykl spotkań ze Stanisławem Lemem. Rozmowa pierwsza na temat przewidywania przyszłości, prognozowania rozwoju świata, futurologii jako dziedziny nauki i potrzeby nowej metodologii badań. Pisarz wspomina o ryzyku i trudzie, jakie to przewidywanie ze sobą niesie, podaje jako przykład efekt cieplarniany. Wymienia te dziedziny, w których prognostyka pełni niemałą rolę: klimat, demografia, nauka i technika, przede wszystkim wpływ odkryć i wynalazków na życie ludzi, a także kultura. Mówi również o modelu futurologii amerykańskiej i wykorzystywanych przez badaczy metodach, delfickiej i scenariuszowej, w kontekście panoramy roku 2000. 00:55 NOTACJE - WŁODZIMIERZ LUBAŃSKI. DROGA DO SUKCESU Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2018 Włodzimierz Lubański - urodził się w 1947 roku w Gliwicach. Piłkarz, trener. Absolwent Technikum Chemicznego w Gliwicach. Karierę piłkarską rozpoczął w 1957 roku. Grał w Sośnicy Gliwice, GKS Gliwice, Górniku Zabrze, KSC Lokeren, Valenciennes FC, Stade Quimper i KRC Mechelen. Z reprezentacją Polski zdobył złoty medal olimpijski (1972). W drużynie narodowej rozegrał 75 meczów zdobywając 48 bramek. Czterokrotnie był królem strzelców ekstraklasy. Grając w Górniku Zabrze sześciokrotnie zdobył tytuł mistrza Polski. Uznawany jest za jednego z najlepszych polskich piłkarzy w historii. W Belgii ukończył Szkołę Trenerów Federacji Belgijskiej. Szkolił młodzież Anderlechtu, a następnie był trenerem KSC Lokeren. 01:10 WYCINANKI PANA N. Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2002 Reżyseria: Tomasz Orlicz Scenariusz: Tomasz Orlicz, Wojciech Todorow Zdjęcia: Wojciech Todorow Tematem filmu jest szeroko rozumiana cenzura, a narratorem i przewodnikiem tej opowieści jest nieistniejący Pan N. - ograniczony, choć niepozbawiony poczucia humoru dygnitarz - cenzor. Jego monolog wewnętrzny nadaje całemu filmowi określony bieg, a także "uwiarygodnia" wypowiedzi twórców, krytyków i ówczesnych urzędników. W dokumencie o wolności artystycznej i jej ograniczaniu wypowiadają się niemal wszyscy wybitni reżyserzy, scenarzyści i krytycy powojennego 50 - lecia. Słuchamy Czesława Miłosza, Jerzego Stefana Stawińskiego, Janusza Morgensterna, Marii Kaniewskiej, Kazimierza Kutza, Janusza Głowackiego, Feliksa Falka, Wojciecha Marczewskiego, Marka Piwowskiego, Janusza Kijowskiego, Wiesława Saniewskiego, Marka Ryszarda Grońskiego i Krzysztofa Zanussiego. Nie zabrakło i recenzentów: Krzysztofa Teodora Toeplitza i Zdzisława Pietrasika. Twórcy opowiadają o swoich kłopotach i walkach o kształt i formę swoich dzieł z szefami resortów, ministrami, politycznymi dygnitarzami, kolaudantami i cenzurą. Na ponad 1300 wyprodukowanych od 1946 roku filmów pełno - i średniometrażowych blisko 300 miało kłopoty. Niektóre pozycje przeleżały na półkach po kilkanaście lat, w innych ingerencje cenzorskie były tak wielkie, że dzieła zatraciły całkowicie swój pierwotny charakter ("Robinson warszawski" przekształcony w "Miasto nieujarzmione"), jeszcze inne w ogóle nie zostały dopuszczone do produkcji lub ich produkcję wstrzymano ("Przedwiośnie" Andrzeja Wajdy lub "Wierna rzeka" Lenartowicza). Aby niektóre filmy mogły powstać, wykorzystywano sprzyjające momenty polityczne ("Eroica"), o inne zaś toczono zawzięte boje. Szczytem ingerencji cenzorskiej było zaś żądanie podczas kolaudacji "Przesłuchania" zniszczenia wszystkich kopii tego dzieła. Jednak nie tylko przeszłość polskiej kinematografii jest tematem tego dokumentu. Twórców interesuje także jej teraźniejszość. Zauważają, że znikł, co prawda, dyktat działaczy politycznych i urząd na Mysiej, zaczął się natomiast dyktat producenta i widza. Chcąc zaistnieć w świecie filmu, należy tworzyć takie obrazy, jakich domaga się publiczność. Najważniejsze stały się pieniądze i układy, nie zawsze jasne są motywy sponsoringu. Dokąd to doprowadzi? Prawdopodobnie do zejścia pozycji ambitnych do nurtu kina offowego i kręcenia większej liczby filmów niskobudżetowych. Jak mówi na koniec jeden z twórców, "wybiliśmy się na wolność, a najlepsze filmy zrobiliśmy w okresie cenzorskim i już takich nie zrobimy"... 02:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ŻOŁNIERZE POWSTAŃCOM Magazyn, 23 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski "Żołnierze - powstańcom" Lipniak - wioska położona pomiędzy bagnami - ostatnie miejsce ucieczki przed najeźdźcami dla mieszkańców lubelskiego Polesia. W czasach powstania styczniowego, niezdobyta nigdy przez Rosjan leśna forteca. Dziś zadanie bojowe brzmi: powstańczy cmentarzyk. Wraz z żołnierzami WOT upamiętniamy miejsce dawnego obozowania powstańców styczniowych. Na skraju tego obozu zostały mogiłki, o których pamiętali miejscowi. Palili świeczki, postawili krzyż. My przeprowadziliśmy badania, które wyraźnie wskazały pięć mogił. Było to 12 lat temu. A dziś szczęśliwy finał tej historii. "Śladami jednego z wielu" Odwiedzamy pomnik poległych w roku 1920 w gminie Wiecznia. To tu w wojnie polsko - bolszewickiej walczył Jerzy Krępski, patriota i oficer marynarki wojennej. Przypomnimy jego sylwetkę. 02:50 DZIEWCZYNA Z EKRANU Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2017 Scenariusz, reżyseria i zdjęcia: Andrzej Ciecierski Film poświęcony Teresie Tuszyńskiej, jednej z najpiękniejszych polskich aktorek, a zarazem najbardziej zapomnianych. Wielu znawców kina twierdziło, że tak pięknej twarzy nie było o polskim filmie. Urodziła się w Warszawie w 1942 roku w rodzinie robotniczej. Już od młodych lat ciągnęło ją do środowiska aktorsko - muzycznego. W 1958 roku wygrała konkurs tygodnika "Przekrój" pod hasłem "Film szuka młodych aktorek" i dostała swoją pierwszą rolę w filmie "Ostatni strzał". Z planu filmu jednak ucieka bez podania przyczyny. W 1959 roku gra w filmach: "Biały niedźwiedź" i "Do widzenia do jutra". W następnych latach grę w filmach łączy z pracą modelki w Modzie Polskiej i częstymi wyjazdami za granicę. Występuje w takich filmach jak: "Drugi człowiek", "Tarpany", "Rozwodów nie będzie", "Cała naprzód", "Poczmistrz", "Vreckari" czy "Praskie noce". Była jedyną polska aktorką, której twarz pojawiła sie na antenie amerykańskiego miesięcznika "Show". Stała się prawdziwą gwiazdą. Swój ostatni film nakręciła w 1970 roku, zaledwie 12 lat po debiucie. Po premierze w 1971 roku Tuszyńska zniknęła. Nie ma żadnych jej zdjęć po 1971 roku. Mówiło się, że zupełnie zatraciła się w nałogu alkoholowym. Żyła swoim życiem w ukryciu, skromnie, wręcz w biedzie. Wstydziła się swojego wyglądu, przytyła i prawie nie wychodziła z domu. Zmarła zapomniana w samotności 19 marca 1997 roku z niewyjaśnionej do końca przyczyny. 03:45 WSZYSTKO MOŻE SIĘ PRZYTRAFIĆ Film dokumentalny, 39 min, Polska 1995 Scenariusz i realizacja: Marcel Łoziński Zdjęcia: Arthur Reinhart Bohater filmu, rezolutny Tomek Łoziński, ma 6 lat. Poznaje świat, przemierzając park na hulajnodze. Zatrzymuje się, by wąchać kwiaty, gonić motyle, nakarmić wiewiórkę i łabędzie. Przede wszystkim jednak zatrzymuje się przy stojących wzdłuż parkowych alejek ławkach, na których siedzą stare kobiety i starzy mężczyźni. Rozmawiając z nimi konfrontuje swoją wiedzę z ich doświadczeniami. Dowiaduje się o potrzebie wiary i nieuchronności śmierci, wartości zdrowia, pracy i rodziny, dolegliwościach starości, przyczynach biedy, roli pamięci i kolejach ludzkich losów, na które wpływ miewa i historia, i ich własne decyzje. Przekonuje się, że samotność może być przekleństwem, ale i cenioną wartością. Nie chce przyjąć do wiadomości, że los ma wypisany na dłoni. Nie chce pogodzić się z nieuchronnością. Pełen dziecięcych złudzeń jest przekonany, że w życiu wszystko może się przytrafić: można na przykład spotkać małego dinozaura, albo starszy pan w okularach może żyć 120, a nawet dużo więcej lat. Przejażdżka Tomka przez park stopniowo zmienia się w symboliczną wędrówkę przez życie. Film w 1995 roku zdobył m. in. Grand Prix i wyróżnienie FIPRESCI na XXXII Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie; nagrodę Ministerstwa Kultury Północnej Westfalii, jury katolickiego oraz Międzynarodowej Federacji Klubów Filmowych (FICC) na XLI Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Oberhausen, a także Grand Prix na Bałtyckim Festiwalu Filmów Dokumentalnych i Telewizyjnych w Bornholmie.