TVP Dokument Poniedziałek, 02.01.2023 Zmiany z dnia 13.12.2022 w stosunku do raportu z dnia 05.12.2022 (dodano pozycję programową) 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 204 NYSA Magazyn, 20 min, Polska, 2020 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Aleksandra Filipowicz Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Nysa jest nazywana Śląskim Rzymem. W XVIII wieku została przeobrażona w twierdzę, której rozbudowa trwała 140 lat. Podczas I wojny światowej znajdował się tu obóz jeniecki, w którym przetrzymywany był m.in. Charles de Gaulle. Miasto kryje w sobie wiele zabytków. Jeden z najcenniejszych to kościół pod wezwaniem św. Jakuba i św. Agnieszki - potężny i zdecydowanie górujący nad całym miastem. Tuż obok niego znajduje się dzwonnica ze Skarbcem św. Jakuba. Jednym z charakterystycznych dla miasta zabytków jest Piękna Studnia, nazywana perłą nyskiego baroku. Została wykonana w 2 połowie XVII wieku przez Wilhelma Hellewega, nadzorcę arsenału nyskiego. Ważąca 1600 kg krata została zwieńczona dwugłowym orłem habsburskim i jest doskonałą ilustracją umiejętności nyskiego cechu kowalskiego. (dodano pozycję programową) 07:35 PODWODNY RAJ BORNEO - ZUPA Z PTASICH GNIAZD I PODWODNA PUSTYNIA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 10:00 WIELKA PODRÓŻ CHOINKI (THE CHRISTMAS TREE'S / LE GRAND VOYAGE DU SAPIN DE NOEL) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Dorothee Frenot Film dokumentalny o choince. Trudno wyobrazić sobie Wigilię bez choinki. Ta tradycja zrodziła się 500 lat temu w Alzacji. Ozdabiało się choinkę jabłkami i słodyczami, w nawiązaniu do rajskiej jabłoni. Piąta rano. Przez Strasburg przejeżdża niezwykły konwój z największą w Europie świąteczną choinką. Waży 9 ton i ma 32 metry wysokości. Ścięto ją w Wogezach. Jak co roku stanie na placu Kleberta. Poznamy ciekawy los, jaki spotkał choinkę, wiele lat uprawy kończy się w naszych salonach, gdzie służy do dekoracji i umieszczenia tuż pod nią świątecznych prezentów. Dowiemy się, jak to symboliczne drzewko podróżuje po Europie. Od gruzińskich lasów, gdzie nasiona zbierane są z wierzchołków stuletnich drzew, poprzez Danię, niekwestionowanego lidera rynku, który zalewa Europę swoimi choinkami. W Morvan niektórzy francuscy producenci próbują przeciwdziałać konkurencji, narzucając swoje know - how. Inni wolą postawić na etykietę ekologiczną. Podróż zakończymy na kilku przykładach choinek w miastach, w których ich stawianie i dekorowanie jest prawdziwym wydarzeniem. Zajrzymy też do restauracji, gdzie również wykorzystuje się elementy drzewka do wzbogacenia dań o niepowtarzalne aromaty. (dodano pozycję programową) 11:40 TOMEK NA GRANICACH... RZECZYPOSPOLITEJ ODC. 6 Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2020 Reporterska opowieść o tym, co dzisiaj pozostało z dziedzictwa i kultury II Rzeczypospolitej. Nie tylko tego materialnego, ale przede wszystkim mentalnego. Kraju wyrosłego na pograniczu Zachodu i Wschodu, gdzie od wieków ścierały się wpływy wielkich mocarstw, etniczne namiętności, trwały religijne waśnie. Kraju, który z trudem próbował łączyć ten kipiący kocioł w jeden polityczny i cywilizacyjny organizm. (dodano pozycję programową) 12:10 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 8 Serial dokumentalny, 25 min, Litwa/Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Bartosz Frątczak Muzyka: Joanna Fidos Alicja i Ryszard Eliakasowie są chyba najmniej stereotypowymi Polakami na Litwie. W niedużej wsi na Wileńszczyźnie założyli Centrum Rozwoju Osobistego o baśniowej nazwie "Ziemia ważek". Uczą tu medytacji, gry na gongach, organizują koncerty, prowadzą muzykoterapię. Eliakasowie czerpią inspirację zarówno z kultur Wschodu, jak i Zachodu - po to, by odwiedzający "Ziemię ważek" człowiek, sam znalazł odpowiedź na pytanie, kim jest i co tak naprawdę jest w jego życiu najważniejsze. (dodano pozycję programową) 12:45 MOJE 600 GRAMÓW SZCZĘŚCIA - ODC. 20 Telenowela dokumentalna, 37 min, Polska, 2015 Reżyseria: Aneta Kopacz Scenariusz: Aneta Kopacz, Tomasz Średniawa, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit, Krzysztof Landsberg Zdjęcia: Wojciech Kursa, Zbigniew Jarosz, Ryszard Mroczkowski, Dariusz Posłuszny, Dariusz Goczał Muzyka: Jan A.P. Kaczmarek Układ pokarmowy Amelki nie funkcjonuje prawidłowo. Lekarze przeprowadzają zabieg, który powinien usprawnić działanie narządów trawiennych. Radek urodził się w 36. tygodniu ciąży. Wojciech po raz pierwszy zobaczy synka. Dla taty to poruszająca serce chwila. Mały Kubuś opuszcza szpital. Dla jego rodziców to jednak początek starań w walce o zdrowie chłopca. (dodano pozycję programową) 13:25 MOJE 600 GRAMÓW SZCZĘŚCIA - ODC. 21 Telenowela dokumentalna, 37 min, Polska, 2015 Reżyseria: Aneta Kopacz Scenariusz: Aneta Kopacz, Tomasz Średniawa, Dariusz Goczał, Mikołaj Wit, Krzysztof Landsberg Zdjęcia: Ryszard Mroczkowski, Wojciech Kursa, Zbigniew Jarosz, Dariusz Posłuszny, Dariusz Goczał Muzyka: Jan A.P. Kaczmarek Angelika opuszcza szpital po 38 dniach pobytu. Niestety dziewczynki zostaną w nim jeszcze przynajmniej dwa tygodnie. Od dzisiaj młoda mama, aby zobaczyć swoje córeczki, będzie musiała codziennie pokonywać 50 km w jedną stronę. Wojtuś, syn Rafała i Ani, zostaje przeniesiony z inkubatora do łóżeczka. Teraz maluch będzie uczył się sam regulować temperaturę ciała. Mimo że Maja ma już dwa lata, jej mama ciągle wykonuje ciężką pracę, aby dziewczynka rozwijała się prawidłowo. Dla rodziców wcześniaków wyjście ze szpitala to nie koniec walki o zdrowie dziecka. (dodano pozycję programową) 15:00 MAŁPI GANG - SERIA 1. CZ. 1. SKOK NA MIESZKANIE (MONKEY THIEVES) Cykl dokumentalny, 24 min, Niderlandy (Holandia), 2008 Zdjęcia: Richard Kirby Muzyka: Will Slater Bohaterowie serii to stado rezusów makaków, nazywane też gangiem ze świątyni Galta. Małpy żyją w indyjskim mieście Dźajpur, stolicy stanu Radżastan. Podobnie jak wszystkie tutejsze rezusy, są otaczane czcią i cieszą się szczególnymi przywilejami. Przywódcą stada jest Tarak. Jego partnerka Rani to samica stojąca najwyżej w hierarchii grupy. Spośród członków stada wyróżniają się również dorastające osobniki Bipib, Yash i Tito oraz stary wyga Zamir. Życie w wielkiej metropolii nie jest łatwe. Zwierzęta wciąż muszą szukać pożywienia. O pokarm najtrudniej, gdy wokół panuje susza. Darzone wielkim szacunkiem przez mieszkańców Dźajpuru rezusy często jednak stają się dla nich prawdziwym utrapieniem. W pogoni za pokarmem potrafią bowiem bezczelnie plądrować mieszkania. (dodano pozycję programową) 00:35 SPĘTANY ANIOŁ Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2005 Scenariusz i reżyseria: Zbigniew Kowalewski Zdjęcia: Henryk Janas Muzyka: Janusz Grzywacz Zmarły 14 listopada 2004 r. gen. bryg. pilot Stanisław Skalski był postacią tyleż niezwykłą, co tragiczną. Bohater wojenny, legendarny as polskiego lotnictwa II wojny światowej, najskuteczniejszy pilot myśliwski mający na koncie 240 lotów bojowych i 22 zestrzelone samoloty nieprzyjaciela, został, co prawda, pochowany na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie, ale przez długie lata żył w całkowitym zapomnieniu. Pilot Dywizjonów 302, 501, 306, 316, 317, Polskiego Zespołu Walczącego PFT w Afryce Północnej, uczestnik kampanii wrześniowej, bitwy o Anglię, ofensywy powietrznej nad Francją, Belgią i Holandią, inwazji Sycylii i Włoch, inwazji aliantów we Francji, został za swoje wojenne dokonania dwukrotnie odznaczony orderem Virtuti Militari, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, orderem Polonia Restituta, Grunwaldu i - jako jedyny cudzoziemiec - trzykrotnie krzyżem Zaszczytnej Służby RAF, by wymienić tylko najważniejsze z kilkudziesięciu przyznanych mu odznaczeń. Po wojnie proponowano mu angielskie obywatelstwo, możliwość latania i wykładania w akademii. On zdecydował się jednak wracać do Polski. Wrócił 6 czerwca 1947 r. witany z należnymi mu honorami. Ale niedługo cieszył się splendorem i uznaniem. 4 czerwca 1948 r. aresztowano go pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Wielkiej Brytanii i USA. 7 kwietnia 1950 r. wydano na niego wyrok śmierci, który w styczniu 1951 r. Bolesław Bierut zamienił na dożywocie, ale nikt nie pofatygował się nawet, by powiadomić o tym skazańca. W celi śmierci spędził Skalski 4 lata, a w więzieniach: na Mokotowie, w Rawiczu i Wronkach przesiedział łącznie 8 lat. Przeżył tam wszystko, czego można było doświadczyć w stalinowskim więzieniu: tortury, bicie, głodzenie, całonocne przesłuchania. Wyszedł na wolność w kwietniu 1956 r. wycieńczony, schorowany. Nie obraził się jednak na ojczyznę, choć ta dosyć topornie naprawiała wyrządzone mu krzywdy. Paradoksalnie, znów zepchnięto go na boczny tor, gdy nadeszła upragniona wolność i demokracja. W filmie wspominają go bliscy i przyjaciele, dla których pozostał wzorem człowieka i obywatela. Wykorzystano zarejestrowane wypowiedzi bohatera oraz wypowiedzi jego przyjaciół, rodziny i znajomych. (dodano pozycję programową) 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POWRÓT Z NIEBYTU Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. (dodano pozycję programową) 02:10 MIŁOŚĆ Film dokumentalny, 91 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Filip Dzierżawski Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski Muzyka: Zespół Miłość Wykonawcy: Tymon Tymański, Mikołaj Trzaska, Leszek Możdżer, Maciej Sikała Film opowiada o historii i reaktywacji zespołu "Miłość", jednej z najważniejszych polskich formacji jazzowych lat 90. ubiegłego wieku. Grupa powstała w kwietniu 1988 r. , w klasycznym składzie zakończyła działalność w końcu lat 90. , a ostatecznie rozwiązała sie w 2002 r. 9 sierpnia 2009 - w ramach Off Festivalu w Mysłowicach - reaktywowana specjalnie na tę okazję Miłość zagrała koncert. Muzycy Miłości: Tymon Tymański, Mikołaj Trzaska, Leszek Możdżer i Maciej Sikała spotykają się ponownie. Wspominając stare czasy i dramatyczną historię zespołu, próbują stworzyć nową muzykę i rozpocząć kolejny etap w historii grupy. Czy powrót po latach jest możliwy? Film zakwalifikowano do Konkursu Polskiego oraz do nowej sekcji konkursowej pełnometrażowych filmów dokumentalnych DocFilmMusic Krakowskiego Festiwalu Filmowego 2013. Film otrzymał nominację do Polskich Nagród Filmowych ORŁY 2014 w kategorii Najlepszy Dokument oraz wiele innych wyróżnień, w tym: Kraków (Krakowski Festiwal Filmowy - Konkurs PolskI - Grand Prix "Złoty Lajkonik" (uzasadnienie jury: "To bardzo głęboki, wzruszający i osobisty portrety pokolenia rodzącego się i dojrzewającego, nie tylko muzycznie, w początkach wolnej Polski"), Kraków (Krakowski Festiwal Filmowy - Konkurs Polski) - Nagroda dla najlepszego producenta - Piotr Kielar, Kraków (Krakowski Festiwal Filmowy) - Nagroda Publiczności, Chicago (Festiwal Filmu Polskiego w Ameryce) - Nagroda "Odkrywcze Oko" dla młodego utalentowanego twórcy - Filip Dzierżawski. (dodano pozycję programową) 03:50 PORTRET W KROPLI Film dokumentalny, 22 min, Polska, 1996 Reżyseria: Kazimierz Karabasz Zdjęcia: Stanisław Szabłowski Film jest zbiorem czarno - białych fotografii ukazujących powszedni dzień w życiu Warszawy - utrwalone na taśmie ulotne chwile doby podobnej do innych, minionych i przyszłych, na wzór kropel wody. Ludzie w drodze do i z pracy. Fragmenty architektury. Pojazdy. Ludzie. Drzewa. Latarnie. Okna. Krawężniki. Momenty popołudniowego odpoczynku. Ludzie. Spacery. Gołębie. Park. Kaczki na stawie. Ludzie. Uciszenie o zmierzchu. Wplatają się w nie i spinają jak klamrą kolejne sekwencje również czarno - białych zdjęć filmowych, ukazujące widzianą z góry rozetę ronda u zbiegu ul. Marszałkowskiej i Al. Jerozolimskich - to natężający się, to malejący ruch: od poranka po zmrok. Fotografiom towarzyszą charakterystyczne odgłosy miasta, nastrojowa muzyka Fernanda Sora i odpowiedzi kilku osób w różnym wieku na pytania, których widz nie słyszy. Mówią. O poranku - najgorsze są dni, kiedy już w łóżku zaczyna się żyć. O pracy - nie daje satysfakcji; daje satysfakcję, lecz nie jest wartością. O lęku - że pieniądze zawładną ludźmi i pozbawią ich uczuć; że się poddam, przestanę myśleć twórczo; że ten kraj może być inny niż bym chciała, nie taki, jaki sobie wymarzyliśmy. O wzruszeniach - wzruszają mnie dzieci; ludzie, którzy nie są w stanie dostosować się do zmian; nie wzrusza mnie nikt. O tym, co chcieliby zmienić - w sobie nic, ale cały czas zmieniam swoje nastawienie do życia, żeby nie tracić tych krótkich chwil szczęścia, żeby ich nie przegapić: niech to będzie ułamek chwili, ale ten ułamek chwili jest ponadczasowy. I jest jak w kończącym tę impresję filmową wierszu Tadeusza Różewicza o jednym dniu, z tych najcenniejszych, które nigdy nie wracają, podobnym do zeszłych, lecz jedynym.