TVP Dokument Wtorek, 03.01.2023 Zmiany z dnia 13.12.2022 w stosunku do raportu z dnia 05.12.2022 (dodano pozycję programową) 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 205 GOSTYŃ Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Ewa Grodzka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Gostyń to miasto, w którym długowieczna tradycja muzyczna jest podtrzymywana w wyjątkowo uroczysty sposób. Zdarza się też, że po jego ulicach jeżdżą zabytkowe i niezwykle cenne samochody. Z Góry Zamkowej, gdzie w średniowieczu założono gród, rozciąga się malowniczy widok. Choć miasto jest niewielkie, ma wiele do zaoferowania. Jego początki sięgają XIII wieku. Na mocy dokumentu lokacyjnego z 1278 roku, Mikołaj Przedpełkowic założył prywatne miasto. Wybudowano je od podstaw, na wysepkach, w starorzeczu Kani. (dodano pozycję programową) 07:50 PODWODNY RAJ BORNEO - KINABATANGAN I PODWODNY WIATR MABUL Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek, otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo - Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinę Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno - wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25 - letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. Podwodny raj Borneo to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. (dodano pozycję programową) 11:50 BYĆ W CIENIU Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1994 Reżyseria: Wincenty Ronisz Film o Ignacym Mościckim, ostatnim prezydencie Drugiej Rzeczypospolitej. Mościcki światową sławę osiągnął dzięki pracom naukowym i wynalazkom z dziedziny chemii jeszcze przed I wojną światową. Zafascynowany osobą Józefa Piłsudskiego porzuca naukę i wkracza w świat polityki. Broni swoich racji z głęboką wiarą w ich skuteczność. W filmie ścierają się poglądy zwolenników i przeciwników Marszałka. Cennego materiału dostarcza "Autobiografia" prezydenta spisywana do 1932 roku. Dla dużej części społeczeństwa Drugiej Rzeczypospolitej, dla pokolenia które wywalczyło niepodległość i które wychowało się w wolnej Polsce, Ignacy Mościckibył uosobieniem Majestatu Państwa, jego suwerenności i autorytetetu. (dodano pozycję programową) 12:55 BORN DEAD Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2004 Reżyseria i zdjęcia: Jacek Bławut Scenariusz: Jacek Bławut, Anna Mazurkiewicz Film dokumentalny przedstawiony na X Festiwalu Filmowym i Artystycznym w Kazimierzu. Historia więźnia - recydywisty, który w ramach programu "Duet" powstałego z inicjatywy krakowskiego więzienia i Domu Pomocy Społecznej pracuje w ośrodku przy dzieciach głęboko upośledzonych. Przez kilka miesięcy kamera obserwuje 24 - letniego Roberta, który od 15. roku życia przebywał w zakładach karnych. Robert opiekuje się dziećmi, przebiera je, karmi, myje i spędza z nimi wolny czas. W miarę upływu czasu więzień zaczyna angażować się emocjonalnie w powierzoną mu pracę. Sceny przedstawiające pracę Roberta z dziećmi przeplatane są krótkimi scenami z więzienia. "Born dead" to film o przemianach zachodzących w człowieku, o rodzeniu się uczuć, poczucia bliskości. To film o nauce współczucia i chęci pomocy. Film zdobył m. in. Brązowego Lajkonika podczas Krakowskiego Festiwalu Filmowego oraz Nagrodę Specjalną FICC Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych w 2004 r. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 14:55 MAŁPI GANG - SERIA 1. CZ. 3. ŁAPACZ MAŁP (MONKEY THIEVES) Cykl dokumentalny, 25 min, Niderlandy (Holandia), 2008 Reżyseria: Allison Bean Zdjęcia: Richard Kirby Muzyka: Will Slater Tarak, przywódca gangu ze świątyni Galta, musi uporać się z kryzysem. Pożywienia jest coraz mniej, stado zaczyna głodować, a sprytny samiec Zamir próbuje zająć jego miejsce. Pod wodzą Zamira małpy dokonują napadu na wózek z żywnością. Po skardze właściciela wózka, tropem rezusów z gangu z Galty rusza łapacz małp, Dhanna Lal. Dysponuje on szczegółowym opisem osobników, które splądrowały wózek. Wie, że przebywają w pobliżu świątyni. Z wojskową precyzją zastawia pułapkę. Młode rezusy padają ofiarą własnej ciekawości. Bipinowi udaje się uciec, ale Yash i Tito nie mają już tyle szczęścia. Młode, które zawsze trzymały się razem, zostają rozdzielone. Dwójka trafia do klatki razem z kilkoma innymi członkami gangu. Zwierzęta zostaną wywiezione poza miasto i wypuszczone w lesie. (dodano pozycję programową) 15:25 MAŁPI GANG - SERIA 1. CZ. 4. NAPAD NA TAKSÓWKĘ (MONKEY THIEVES) Cykl dokumentalny, 24 min, Niderlandy (Holandia), 2008 Reżyseria: Allison Bean Zdjęcia: Richard Kirby Muzyka: Will Slater Yash i Tito, schwytane i wywiezione z miasta, stają przed nowym wyzwaniem, jakim jest życie w lesie. Ich najlepszy przyjaciel Bipin musi radzić sobie sam. Żądny władzy Zamir nie próżnuje. Próbuje wykorzystać każdą nadarzającą się okazję. Ostatnio doprowadził stado do obfitego źródła jedzenia. Jeśli uda mu się zrobić to ponownie, Rani i inne samice mogą go wybrać na nowego przywódcę. Wówczas dni Taraka jako szefa byłyby policzone. Ale Tarak mógłby udowodnić, że jego dwuletnie panowanie jeszcze nie dobiega końca. Wystarczy zdobyć pożywienie. W Dżajpurze jest około czterech tysięcy taksówek. Kierowcy jeżdżący po zatłoczonym mieście dwanaście godzin na dobę muszą kiedyś zrobić sobie przerwę. Na taką chwilę czekają właśnie rezusy. (dodano pozycję programową) 20:10 KATALOŃSKI SEN Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Mikael Lypinski W październiku 2017 roku na terenie Katalonii zorganizowano, nieuznane przez władze w Madrycie, referendum na temat niepodległości regionu. Ponad dwa lata od tamtego wydarzenia temperatura sporów i dyskusji na temat przyszłości Katalonii pozostaje wysoka. Skąd wzięła się kwestia katalońskiego separatyzmu? Jakie jest podłoże społeczne i kulturowe tych ruchów? I jak Hiszpania może zechcieć bronić swojej integralności terytorialnej? (dodano pozycję programową) 21:15 KUBA - REWOLUCJA OD KUCHNI Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2020 Scenariusz i reżyseria: Witold Szabłowski Zdjęcia: Siarhei Marchyk Rozpoczynając rewolucję, Fidel Castro obiecał Kubańczykom, że żaden z nich nigdy nie umrze z głodu. Jedzenie zawsze jest w centrum uwagi kubańskich władz, które, by wyżywić naród, wyhodowały nawet zmutowaną genetycznie krowę - rekordzistkę. Co jedzą dziś zwykli Kubańczycy? O to zapytaliśmy ich samych. Co jadł Fidel? Zdradza nam jego osobisty kucharz, Erasmo Hernandez (to pierwszy film, w którym zgodził się wystąpić). Czy rzeczywiście ludzie na wyspie nie głodują? I czy przypadkiem kuchennymi drzwiami na Kubę nie wkrada się kapitalizm? (dodano pozycję programową) 22:45 USA: WOJNA O POMNIKI (MONUMENTAL CROSSROADS: THE FIGHT FOR SOUTHERN HERITAGE) Film dokumentalny, 54 min, Niderlandy (Holandia), 2019 Reżyseria: Tim Ven Der Hoff Zdjęcia: Ruben Hamelink Pomnik Krzysztofa Kolumba został zniszczony, Edwarda Colstona wrzucony do rzeki, a króla Leopolda podpalony. Posągi są atakowane, a debata na temat pomników kontrowersyjnych postaci z przeszłości pojawiła się na pierwszych stronach gazet. Wszystko to z powodu śmierci George'a Floyda oraz ruchu protestacyjnego, który powstał na całym świecie. W filmie dokumentalnym wyruszamy w 6000 - kilometrową podróż po południowej części Stanów Zjednoczonych, gdzie wybuchają niepokoje, gdy niszczone są konfederackie pamiątki. Po drodze spotykamy mnóstwo zwolenników i przeciwników: białych, czarnych, północnych i południowych. Każdy z nich ma własny pogląd na to, co warto zapamiętać i zachować. Czy jest jakaś droga za tymi skrzyżowaniami? (dodano pozycję programową) 00:30 ŻYCIORYS Z CELI ŚMIERCI Film dokumentalny, 46 min, Polska, 1995 Scenariusz: Andrzej Brzozowski Zdjęcia: Jacek Siwecki W bloku XI niemieckiego obozu Auschwitz drzwi jednej z cel pokryte są wydrapanymi w drewnie rysunkami. Pośród nich jest wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej - obok rysunku cyrkla, kielni, spadochronu, paska i kielicha mszalnego z datą 1945. Początkowo myślano, że to rysunki różnych więźniów, później skojarzono je z życiorysem jednego - Stefana Jasieńskiego, przebywającego w obozie od lata 1944 roku do zimy 1945 roku. Potem wszelki ślad po nim ginie. W filmie występują osoby, które Stefana Jasieńskiego znały, które odnalazły wyryty na drzwiach życiorys, przyczyniając się do jego odszyfrowania. (dodano pozycję programową) 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TESTAMENT POWSTAŃCA Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Józef Seweryn Liniewski, właściciel ziemski z Lejna opisał w swych pamiętnikach zmagania, które wiązały się z organizowaniem siatki cywilnej na potrzeby powstania styczniowego. Dziś wybierzemy się do miejsca, gdzie niegdyś tętnił życiem jego dwór i funkcjonowało świetnie prosperujące gospodarstwo. Przypomnimy też powstańcze losy Seweryna. Wytyczno, bitwa o pamięć. Kolejna nasza opowieść tyczyć będzie materii znacznie bardziej skomplikowanej. Oto po ostatniej bitwie żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku, którymi dowodził gen. Orlik - Ruckeman, komuniści przez dziesiątki lat robili wszystko, aby ślady po polskich bohaterach tej walki zatrzeć. A my, wraz z żołnierzami Akademii Wojsk Lądowych poszukiwać będziemy mogił tych, którzy walczyli tu jako ostatni. (dodano pozycję programową) 01:55 SCHIZOFRENIA Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2001 Scenariusz i reżyseria: Vita Żelakeviciute Zdjęcia: Józef Szymura W Związku Radzieckim w latach 1967 - 87 z powodów politycznych uznano za chorych psychicznie, poddano leczeniu i pozbawiono praw obywatelskich ponad dwa miliony ludzi. Realizatorom udało się wejść z kamerą do dotychczas niedostępnych i znanych jedynie z opisów w literaturze desydenckiej "psychuszek" w Rosji i na Ukrainie. Nagrody: Grand Prix Biała Kobra na 11. Festiwalu Mediów w Łodzi Człowiek w zagrożeniu - 2001; 2 nagroda na 12. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Historycznych, Pessac, Francja - 2001; Festiwal Filmowy Houston. Nagroda za najlepszy film dokumentalny - 2002; Nagroda publiczności na Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Filmowej Prowincjonalia 2002, Września - 2002; Grand Prix na 3. Międzynarodowych Dniach Filmu Dokumentalnego Rozstaje Europy w Lublinie - 2002. (dodano pozycję programową) 03:05 SYRIA: ATAK NA ROŻAWĘ Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Witold Repetowicz Scenariusz: Konrad Zagórski, Witold Repetowicz Zdjęcia: Siarhei Marchyk Film pokazuje rejon północno - wschodniej Syrii (tzw. Rożawę) podczas pierwszych trzech tygodni tureckiej operacji wojskowej. Jak naprawdę wygląda ta wojna i jak bardzo ucierpieli cywile? Dlaczego Turcja postanowiła zaatakować siły, które przyczyniły się do zwycięstwa nad Państwem Islamskim w Syrii? I czy wszyscy Amerykanie zdradzili Kurdów? Film opowiada też o etnicznym i religijnym zróżnicowaniu Rożawy, w tym o chrześcijańskich Asyryjczykach mieszkających w okolicach miasta Tell Tammer. Pokazuje też, jak powstanie Rożawy wpłynęło na dorastanie młodych ludzi w regionie i co dla nich znaczy nowa wojna.